Articulus 2

Questio.

PRimo ostendo quod conuersus ad fidem non tenetur ab infideli coniuge discedere Apostolus II ad Cor. 7. Si quis frater vxorem habet infidelem et hec consentit habitare cum illo non dimittat illam: et si qua mulier habet virum infidelem. et hic consentit habitare cum illa non dimittat virum.

¶ Item peior est ille qui labitur in heresim quam ille qui nunquam fidem suscepit. vt habetur. I. Pe. 2. sed coniunx fidelis non tenetur discedere a suo comiuge labente in heresim: quia nullum impedimentum superueniens matrimonio rato et consumato soluit ipsum. ergo multo minus conuersus ad fidem tenetur dimittere suam coniugem que nunquam fidem suscepit.

¶ Item vir propter suam conuersionem ad fidem nihil tenetur facere in preiudicium anime sue proiis: sed si vir conuersus ad fidem teneretur dimittere vxorem infidelem hoc esset in preiudicium anime prolis: quia proles remaneret penes matrem infidelem cum proles sequatur ventrem. ergo conuersus ad fidem non tenetur dimittere vxorem infidelem.

Contra infideli licitum est habere plures vxores. quia hoc non videtur esse prohibitum nec in iure nature nec diuino: et statuta ecclesie cum non iudicent de his que foris sunt: ad infideles non se extendunt. si ergo conuersus ad fidem non teneretur ab infideli discedere: posset christianus simul plures vxores habere: quod falsum est.

¶ Item. 28 q. i. Iudei. non potest infidelis in eius permanere coniunctione que iam in christianam transtata est fidem. ergo conuersus ad fidem tenetur discedere a coniuge in infidelitate remanente.

¶ Item non minus periculum est cum infidelitate remanere quam cum eo contrahere: sed propter periculum peruersionis prohibetur fidelis contrahere cum infideli. ergo a simili prohibitum est ipsum remanere cum infideli.

Respondeo quod de discessione fidelis coniugis ab infideli aliter iudicandum est pro tempore primitiue ecclesie: aliter pro tempore Constantini imperatoris et temporibus illis propinquis: aliter pro moderno tempore. primo enim tempore passimconuertebantur ad fidem iudei et gentiles: et ideo tunc coniunx fidelis poterat habere spem probabilem de comuersione coniugis infidelis: etiam si conuersionem non promiteret: pro quo tempore dicit Apstulus prima Cor. 7. Sanctificatus est vir infidelis per mulierem fidelem: et sanctificata est muller infidelis per virum fidelem: et proillo tempore intelligendum est consilium apostoli qui dicit. quod coniunx conuersus ad fidem non dimittat infidelem.

¶ Alio autem tempore magis facti sunt obstinati iudei: et gentiles adhuc satis faciliter conuertebantur ad sidem: et ideo pro illo tempore erat consilium quod conuersus ad fidem cohabitaret cum coniuge infideli gentili: et prohibitum quod non cohabitaret cum iudea vel iudeo: ne per ipsum vel ipsam peruerteretur fidelis.

¶ Modernis autem temporibus tam iudei quam gentiles pro maiori parte quasi obstinati videntur: ideo prohibitum est ne conuersus ad fidem cohabitet cum coniuge infideli tam gentiliquam iudea vel iudeo: si diligenter et sufficienter monitus vt conuertatur conuerti noluerit. si autem conuerti voluerit: aut hoc vult et promittit vel offert antequam post conuersionem sui coniugis exercuerit aliquem actum sidei contrarium: aut post. primo modo coniunx conuersus non tenetur ab eo discedere: sed suum coniugem maritali affectionel tractare. non enim sibi potest obiicere spiritualem fornicationem quam ambo pariter exercuerunt secundo modo est in potestate coniugis fidelis ab infideli discedere vel non quantum ad eohabitationem et torum: non tamen quantum ad vinculi matrimonialis ruptionem: vt patebit in questione sequenti.

Ad primum patet solutio ex dictis.

¶ Ad secundum dicendum quod lapsus in heresim autm reuertitur ad fidem: autem in sua heresi obstinate perseuerat. Secundo modo coniunx fidelis tenetur. ab illo discedere quantum ad cohabitationem et torum: propter subuersionis periculum: et ne patronus illius turpitudinis videatur. primo modo aut coniunx fidelis vult intrare religionem: aut non. si vult intrare religionem potest inuito coniuge ad fidem reuerso si ab eo fuerat iudicio ecclesie separata. extra de conuersi. infidelium. Mulier. si autem non vult religionem intrare tenetur reuerti ad coniugem reuersum ad fidem: vt habetur. in glo. c. predicto. secus autem est in carnali fornicatione: quia si maritus cognosceret vxorem post carnalem fornicationem: postea ad ordines promoueri non posset: cognoscere autem eam post spiritualem fornicationem talem promotionem non impedit.

¶ Preterea. in fornicatione carnali anima et corpus polluuntur: in spirituali vero tantum anima.

¶ Pretera. in carnali fornicatione non tantum fit in anima quod marito displiceat: sed etiam in corpore: non sic autem in fornicatione spirituali. Et he rationes habentur in glo. super. c. predicto. Laurentius tamen dicit eam non cogendam redirem: vt habetur in glo. extra de diuortio: super illud. c. quanto. cum distinctione illius decre. 8 eo. ti. de illa. vbi dicitur quod si consortium viri sine iudicio ecclesie declinauit ei cum reuersus fuerit est reddenda. Si vero iudicio ecclesie ab eo recessit ad recipiendum cum nullatenus dicimus conpellendam. hoc tamen certum est quod inter eos vinculum matrimoniale non soluitur: quia inter eos fuit ratum.

¶ Ad tertium dicendum quod in hoc casu praedicto proles assignari debet patri in fauorem fidei christiane: extra de conuer. infide. Ex litteris.

Ad primum ad partem aliam dicendum quod iure nature prohibitum est simul habere plures vxores vt superius habitum est: et quamuis infideles non subsint iuri positiuo ecclesie: subsunt. tamen iuri nature: et legis diuine: et ideo quando infidelis habens plures vxores non tenebatur post sui conuersionem ad fidem discedere ab infideli: non tamen licebat sibi in conspectu dei retinere: nisi illam quam iprimo duxerat in vxorem: quia nec ante sui conuersionem hoc sibi licebat: contradicente iure nature

¶ Ad alia duo patet quid sit dicendum exr dictis in quaestione.

Quaestio

SEcundo quaeritur vtrum conuersus ad fidem possit contrahere cum alia persona coniuge infideli viuente.

Respondeo quod coniunx infidelis autem vult cohabitare cum conuerso ad fidem sine contumelia creatoris et scandalo ipsius conuersi. aut non Primo modo non licet conuerso contrahere cum alia persona infideli coniuge viuente 28 q. 2. Si infidelis. §. hic distinguendum. Cuius ratio est. quia in hoc casu non est solutum inter eos matrimoniale vinculum: quia quo ad hoc infidelis coniunx non iniuriatur matrimonio: nec matrimonii conditori nec marito. Si vero non vult cohabitare soluitur matrimoniale vinculum inter eos: quia iniuriatur matrimonio: et tunc conuersus potest aliam ducere. et sic intelligi potest illud verbum apostoli. i. Cor. 7. Si infidelis discedit discedat. non enim seruituti subiectus est frater aut soror in huiusmodi: dicitur etiam 28 q 2. Siinfidelis. §. hic distinguendum quod discendentem sequi non oportet. et ea viuente aliam ducere licet. verum hoc non nisi de his intelligendum est qui in infidelitate copulati sunt. Si autem vult cohabitare: non tamen sine blasphemia christia ne fidei adhuc in hoc casu soluitur vinculum matrimoniale inter eos qui directe iniuriantur conditori matrimonii: in quo casu intelligitur illud quod dicitur in. c. supradicto quod contumelia creatoris soluit ius matrimonii: et tunc fidelis potest aliud matrimonium contrahere. Si autem vult cohabitare sine blasphemis fidei christiane: non tamen sine scandalo c oniugis fidelis: quia conatur ipsum peruertere: adhuc inhoc casu conuersus potest aliud matrimonium contrahere: quia solutum est vinculum matrimonii primi per hoc quod infide¬ lis inniuriatur enormiter sideli coniugi: propter tamen causas predictas non solueretur matrimoniale vin culum quod esset ratum: sed inter infideles non est matrimonium ratum: vt superius habitum est et habetur. 28 q. primo. circa principium. Ex predictis patet quod eo ipso quod alter infidelium coniugun conuertitur ad fidem altero in infidelitate remanente non soluitur inter eos vinculum matrimoniale. Sed per hoc quod non est ratum est dissolubile: et per predictam conuersionem disponitur ad dissolutionem. Sed infidelem nolle cohabitare fideli: aut non sine blasphemia fidei christiane: auti non sine scandalo fidelis coniugis predictum vinculum dissoluit: nec oportet illam dissolutionem fieri per iudicium ec clesie: cum ecclesia de infideli non iudicet 28 q. 2. si infidelis. in glo.

¶ Alii autem tenentes contrarium dicunt quod si infidelis non vult comparere: quod ecclesia sententiare potest et debet

¶ Aliqui tamen dicunt quod non soluitur vinculum matrimonii inter eos quousque conuersus contrahit aliud matrimonium: quia si infidelis post illas blasphemias conuerteretur ad fidem antequam conuersus aliud matrimonium contraxisset non posset primo conuersus aliud matrimonium contrahere. Sed mihi est difficile videre si vinculum primi matrimonii non est primo solutum quomodo sequens matrimonium sit legitimum. Unde mihi videtur dicendum quod antequam contrahatur secum dum matrimonium soluitur primum. vt dicitur in supradicto. c. in glo. et tamen si ante contractum matrimonii secundi alius coniunx conuerteretur non liceret illi qui primo conuersus est secundum matrimonium contra here viuente alio: non quia per conuersionem alterius restitueretur vinculum matrimonii primi quasi iure postliminii: vt quidam dicunt: quia ad causandum matrimonii vinculum mutuus requiritur consensus: sed causaretur quoddam impedimentum quo alius alio viuente cum alia persona matrimonium contrahere prohiberetur. 28 q. 2. Si infidelis. in glo. ibi. cum dicitur quod restituitur vinculum matrimonii: sed exponendum est: vt iam dixi.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum coniunx infidelis a fideli dimissus modo debito possit illo viuente cum alia persona contrahere. Et videtur quod sic. quia inter eos non est matrimoniale vinculum: alias fidelis non posset contrahere infideli viuente: infidelis autem non alligatus matrimonio potest contrahere.

¶ Item nullus coniugum potest alterum inuitum obligare ad perpetuam continentiam: sed si infidelis non potest contrahere altero coniuge viuente coniunx fidelis posset infidelem obligare ad continentiam per totam vitam ipsius fidelis: quia vt habitum est in quaestione praecedenti postquam infidelis non vult remanere cum fideli: aut si vult non tamen sine blasphemia christi autem scandalo fidelis: ipse fidelis potest aliud matrimonium contrahere ipsa viuente. ergo postquam fidelis matrimonium contraxit. videtur quod infidelis possit contrahere.

Contra 2. q. 2. Si infidelis: contumelia creatoris soluit ius matrimonii circa eum qui relinquit: in quo videtur dare intelligi: quod cum infidelis non vult modo debito cohabitare cum fideli non soluitur ius matrimonum nisi quo ad fidelem. ergo quamuis fidelis contrahere possit: non tamen infidelis.

¶ Item vt habitum est fidelis volens cohabitare cum infideli modo debito cohabitare volenti non potest aliud matrimonium contrahere infideli viuente. ergo multo minus infidelis dimittens fidelem cohabitare volentem potest aliud matrimonium contrahere fideli viuente. Circa hanc quaestionem fuerunt opiones diuerse vt accipi potest ex dictis 28 q 2. Si infidelis idn glo. Quidam enim opinati sunt infidelem posse aliud matrimonium contrahere: non tamen antequam fidelis aliud matrimonium contrahat vel solene votum continentie faciat: sed quia postquam fidelis contraxirvel soleniter vouit non remanet sibi aliquod ius in coniuge infideli. vnde videtur infidelis nullo iure remaneter obligatus ad non com¬ trahendum. quia ex quo solutum est vinculum matrimoniale inter ipsum et fidelem: nec remanet sideli ius aliquod super infidelem: ius nature non prohibet infidelem comtrahere: nec ius diuinum quod sciam: nec statutum ecclesie: quia statuta ecclesie non ligant infideles: qui nunquam susceperunt sacramentum baptismi.

¶ Alii dicunt quod in fidelis manens in infidelitate nunquam potest contrahere invitaalterius nec post vitam: quia quamuis inter ipsum et fidelem sit solutum matrimoniale vinculum quantum ad essentiam: remanet tamen quantum ad obligationis effectum in infideli: propter culpam suam. Nec ex hoc sequitur quod obligetur ad perpetuam continentiam: quia si conuertatur ad fidem contrahere potest postquam alius matrimonium contraxit vel soleniter vouit.

¶ Ex dictis patet solutio ad argumenta ad partem primam. Qui vult tenere aliam opinionem dicere potest ad primum argumentum contra eam: vt dicit quedam glo. ibidem: quod scilicet non est intelligendum: qui est soluatur ius matrimonii circa fidelem relinquentem sed ideo de relinquente decretum non loquitur. quia extra ecclesiam est: et ecclesia non iudicat de his que foris sunt.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile: quia quamdiu infidelis vult modo debito cohabitare cum fideli non est solutum matrimoniale vinculum quo ad essentiam: et ideo fidelis contrahere non potest: sed postquam infidelis dimisit fidelem vel debito modo non vult cohabitare cum eo soluitur vinculum matrimoniale quo ad essentiam: et quia matrimonium claudicare non potest: ideo postquam fidelis contraxit: infidelis contrahere potest: non tamen ante: quia antequam fidelis contrahat vel solenniter voueat infidelis semper manet obligatus fideli: quamuis non econuerso: et quo ad hoc bene dicitur: quod et si matrimonium claudicare non possit quantum ad essentiam: claudicare tamen potest quantum ad obligationis effectum. Utrum autem periquodcumque mortale peccatum vxor possit a viro dimitti vel econuerso soluetur in litteram exponendo.