Articulus 3

Questio

PRimo ostendo quod epistus potest facere testamentum: quia conuenies est bona pauperum erogari pauperibus: sed bona ecclesie sunt bona pauperum quorum episti sunt dispensatores. x. q. ii. episamum. ergo episotus de illis bonis potestfacere testamentum pauperibus.

¶ Item de illis bonis de quibus episcoi in infirmitate comstitueni possunt facere elemosynas videntur posse facere testamen tum: sed episcoi de suis mobilibus etia per ecclesiam acquisitis possunt facere elemosynam. etiam in egritudine constituti. extra de tenstamentis. ad hoc. ergo videtur quod de illis possint facere testamentum.

Contra 12 q i. Spiesti quicquid de prouisione ecclesie sue fuerit siue de gregibus siue de frugibus siue de oblationibus omnia in iure ecclasie reseruare censuimus.

Respondeo quod epistus autem habet pona que sibi proueniunt ex hereditate vel artificio aut doctrina antequam esset episctus: aut non habet nisi redditus ecclesiasticos et mobilia que sibi ex illis redditibus prouenerunt de primis. bomnis: quia illorum proprietas est sua: potest licite facere testamentum. extra de testamentis. quia nos. et. c. relatum 2 §. ceterum. et. 12. q. 1. episcoi si tamen episotus ecclesiam leserit damnum ecclesie debet de rebus huiusmodi resarciri: et de residuo si quid fuerit testari potest vt dictum est. De redditibus autem ecclesiasticis et de mobilibus etiam que ex illis redditibus prouenerunt: de his que intuitum seu consideratione ecclusie receperunt non possunt facere testum. extra de testamentis. ad hoc et. c. sequenti. et. c. relatum. 2. §. HSe nec etiam de his que post sui consecrationem acquisierunt. quia talia debent conseruari eidem ecclesie. extra eo. ti. c. i. cuius roest quia illorum bonorum proprietas non est sua: sed illorum tantum sunt dispensatores: et administrato es in vita sua: quamuis tamen de rebus ecclesie non possint aliquid donare iure testamenti: possunt tamen donare de mobilibus causa elemosyne siue sint sani siue in egritudine constituti etiam mortali.

Ad primum in oppositum dicendum quod non est idem dispensare et testari: vnde episcois permittitur de illis bonis elemosynam facere: et non testum. extra de testa mentis. ad hoc. testatorem enim oportet esse dominum rerum de quibus facit testum. sed dispensatorem non opetet esse dominum rei de qua refacit elemosynam. vnde extra eo. ti. quia nos. dicitur in glo. clericide rebus ecclesie nullum possunt facere testamentum: cum eorum proprietas non sit sua cum solum vsum habeant: sed tantum victu et vestitum contenti esse debent: quod est intelligendum pensato statu: et dignitate persone: et totum residuum est loco et tempore pauperibus erogandum.

¶ Ad secundum dicendum: quod maior est falsa. vnde extra eo. ti. ad hoc. dicitur quod clerici de mobilibus que per ecclesiam sunt adepti de iure testari non possunt. viuentes tamen et sui compotes moderate valent de bonis ipsis non ratione testa menti: sed elemosyne intuitu erogare in egritudine constitu ti.

¶ Sed cum videamus saltem in prouinciis multis quod sacerdotes non habentes aliqua mobilia nisi illa que prouenerunt eis de suis redditibus ecclesiasticis: legant pro salute animarum suarum de mobilibus suis locis religiosis et pauperi bus aliis: et tenent talia legata: et ab illis quibus legata sunt iu ste possunt ab executoribus repeti post mortem illius qui legauit. Quero quo iure teneat ordinatio talis. Non enim videtur quod teneat iure testamenti vt videtur posse probari per decre. supra allegatam. nisi forte ex contraria consuetudine arrogate sint. neque valet iure donationis inter viuos: quia ille qui legauit potest reuocare quam diu viuit: quod non posset. si esset donatio inter viuos. nec iure donationis causa mortis: quia vt habetur ff. de donationibus causa mortis scilicet marcellus. § paulus. Simile videtur esse de tali donatione et de testio. nec iure ordinationis vltime voluntatis: quia videtur esse simile de illa et de testio.

Respondeo quod tenet ordinatio supradicta iure pie et vltime voluntatis: et non iure testamenti: quia institutio heredis fundamentum est totius testamenti. clerici autem cum non sint supradictorum bonorum domini: sed administratores illorum bonorum heredem instruere. non possunt. Sed quia illa bona debent pauperibus distribui per administratores illos: et etiam aliis: qui eisdem administratoribus honesta exhibuerunt obsequia. Ideo rationabile est quod de illis bonis praedictis personis delegare valeant: et quod talia legata teneant iure vltime voluntatis. dico ergo quod non est idem ius terstamenti et ius vltime voluntatis et ius donationis causa mortis: quamuis inter se habeant magnam similitudinem: vt enim dicitur. ff. de dona. causa mor. l. i. mortis causa donatio est cum quis habere vult se magis quam eum cuis donat magisque eum cui donat quam heredem suum.

Questio. II.

SEcundo quaeritur vtrum religiosus possit facere testamentum. Et videtur equod sic. 19. q. 3. perlatum §. contra dicitur quod Paulus primus eremita in testamento colobium suum Athanasio alexandrimo episco reliquit. tunicam vero beatio antonio.

Contra illi quid nihil habent proprium non possunt faceretestum: sed religiosi nihil habet proprium extra de statu mona. cum ad monasterium. vbi dicitur prohibemus districte in virtute obedientie sub obtestatione diuini iudicii ne quis monachorum proprium aliquo modo possideat. ergo religiosi non possunt facere testamentum.

Respondeo quod religiosi cum proprium non babeant testum facere non possunt. vnde. 19 q. 3. Quia. Quia ingredientibus monasterium conuertendi gratia vlterius nulla sit testandi sententia. sed vt res eorum eiusdem monasterii sint aperta legum diffinitione decretu est. ad hoc etiam facit quod habetur. c. sequenti.

Ad argumentum in oppositu dicendum: quod quamuis Paulus primus eremita fuerit religiosissimus sanctitate: non erat tamen in religionis statu. vnde non est simile de eremitis: et de illis qui sunt in statu religionis: vt expresse dicitur. e. c.

Quaestio III

TErtio queritur vtrum seruus possit facere testamentum: et videtur quod sic. vxor potest facere test amentum. extra de testamentis. Iudicante: sed vxor est serua mariti: vt enim habetur gene. 3. dominus dicit mulieri sub viri potestate eris: et ipse dominabitur tui. ergo seruus potest facere testamentum. Contrarium habetur. 13. q. 2. Illud.

¶ Respodeo quod seruus non potest facere testamentum: quia illi qui non sunt sui iuris: sed alieno iuri subiecti sunt: ius faciedi testamentum non habent: quibus non est permissum facere testamentum in principio: sed seruus et omnia que serui sunt: sunt domini possessio. secundum philosophum. I. libro politico. dicitur etiam 13 q. 2. illud. in glo. periculum quod seruus habet domini est. vnde cu proprium non habeat testamentum facere non potest.

¶ Filius familias etiam testari non potest etiam si pater permittat: nisi sit miles qui de peculio castrensi: vel quasicastrensi testari potest: instituta titulo ante dicto: et dicitur fili us samilias. omnis qui nascitur ex legitimo matrimonio: et nondum est emancipatus. Dicitur autem peculium castrense quod milites in castris id est militando acquirunt: et quod occasione sue militie eis datur. ff. de castrensi peculio: quasi per totum: sed hodie pauci inueniuntur tales milites: quia non seruant conditiones quas illi seruabant. Quasi castrense est quod filius familias de scientia sua acquirit sicut illud quod propter aduocationem suam percipit de publico: et sicut illud quod magister liberalium artium percipit de puulico: vel medicus: vel alius qui cumque qui publica recipit salaria. C. de inofficioso testamento l. vlti. de talibus enim permittitur filiofa. facere elemosynas et condere testamentum: quia in peculio tali pater nihil iuris habet. Ad argumentum in oppositum dicendum quod vxor proprie loquendo non est serua mariti: quamuis vir sit caput eius in regendo ipsam. et sit administrator et dispensator bonorum: et sic potest intelligi illud verbum de libro. genesem allegatum. vir enim dominatur mulieri politice non dispotice. vnde et partem habet in bonis communibus sibi et marito. de qua parte potest facere testamentum.

Questio. IIII.

QUarto queritur vtrum fatuus possit facere testamentum.

Respondeo quod diunanendum est de fatuo: quidam enim dicuntur fatui: non quia vsu liberi arti careant: sed quia nesciunt ita decenter inter homines conuersari sicut suum statum deceret.

¶ Alii quia res suas prodigaliter dissipant.

¶ Alii quia vsu liberi artri careant. Faruus 3o modo dictus testum facere non post: extra de successoribus ab intestato. cum dilectus: et Instituta quibus non est permissum facere testum. § furiosi. Illum enim qui facit testum oportet esse compotem mentis sue pro illo tempore quo facit testum. fatuus autem secundo modo dictus si prosua prodigalitate est sibi suorum bonorum administratio interdicta testum facere non debet: sed illud quod antea fecerat quam interdictio ei bonorum fiat ratum est. insti. titulo supradicto. §. Item prodigus: fatus ameprimio dictus testum facere potest: multienim sunt qui quamuis nesciant decenter inter homines conuersarisecundum quod statum eorum deceret: qui tamen sua bona temporalia bene sciunt seruare et moderate distribuere: et vtilitatem anime sue procurare.