Articulus 5

Questio

PRimo ostendo quod prius ordine natute formatur habitus penitentie quam eius subiectum: quia quaendoncunque vnum accidens est in aliquo subiecto mediante aliquo alio accidente: prius ordine nature informat ilud accidens quam eius subiectum. Unde quia color est in corpore mediante superficie prius ordine nature informat superficiem quam eorpus: sed habitus charitatis est in voluntate mediante habitu penitentie: ergo prius ordinenature informat habitum penitentie quam voluntatem: que est penitentie subiectum.

¶ Item sicut se habet lux corpo¬ ralis ad colores: ita gratia que est lux spiritualis ad virtutes: sed lux corporalis prius ordine nature format colores quam subiectum colorum: ergo similiter lux spiritualis que est gratia prius ordine nature format virtutes quam virtutum subiectum.

Contra imediatum subiectum habitus potest agere per illum habitum actum ad quem eliciendum ille habitus ordinatur: sed habitum penitentie non potest diligere deum propter se et super omnia: qui est actus ad quem eliciendum ordinatur charitatis habitus: ergo habitus penttentie non est immediatum chariratis subiectum: sed si prius ordine nature formare tur charitate quam ipsa voluntas esset immediatum charitatis subiectum: ergo non informatur prius ordine nature quam eius subiectum: quod est voluntas.

Respondeo quod habitus poenitentie per infusionem charitatis dupliciter formatur: quia per hoc habitus poenitentie a deo de condigno acceptatur et fortior efficitur: praedicta autem acceptatio dicitur per quandam similitudinem poenitentie formatio: quia sicut res per suam formam potest facere opera per que suum finem consequitur: ita habitus poenitentie per acceptationem predictam consequitur sinem ad quemordinatur: qui est perducere penitentem ad vitam eternam. Quod autem per charitatem habitus poenitentie fortior efficiatur: patet quia duorum concordantium in actione: quodliet redditur fortius per sui coniunctionem cum alio: sed actus poenitentie et charitatis concordant: ergo habitus poenitentie ex sui coniunctione cum habitu charitatis fortior redditur: et quamuis aliquo modo habitum charitatis iuuet: non tamen propter hoc potest dici quod charitas sic formetur per poenitentiam: sicut econuerso: quia formatio habitus est per formalem rationem obiecti. Formalis autem ratio obiecti charitatis est ratio bonitatis: et ideo charitas formaliter est bona: et habitus penitentie est bonus bonitate acceptabili de condigno per participationem bonitatis ipsius charitatis.

¶ Dico ergo quod accipiendo formationem quorumlibet predictorum modorum aliquo modo prius ordine nature formatur habitus poenitentie quam eius subiectum: et aliquo modo econuerso et principalius: quod sic patet.

¶ Illud dicitur esse prius ordine nature quod habet aliquam ratione n causalitatis respectu illius: deus autem acceptat penitentem propter habitum poenitentie: et habitum propter penitentem: quia tamen ipse homo per se consideratus creatura est dignior: et plus participans de perfectione per se bonitatis quam habitus penitentie consideratus per se: ideo magis acceptatur habitus poenitentie propter penitentem quam econuerso: sicut medicus magis acceptat medicinam propter hominem quam econuerso.

¶ Preterea: quamuis fortitudo que est in voluntate per charitatem aliquo modo dependeat ex fortitudine que est in habitu poenitentie per charitatem: tamen hoc magis dependet ab alia. Ex dictis patet quod omnibus pensatis formatio subiecti poenitentie per habitum charitatis plus habet de prioitate secundum ordinem nature respectu formationis habitus peni tentie quam econuerso.

Ad primum dicendum: quod vnum accidens esse in subiecto mediante alio aceidente dupliciter potest intelligi

¶ Uno modo ita quod primo immediate suscipiatur in alio accidente sicut in subiecto: et sic est color in corpore mediante superficie: sed non sic est charitas in voluntate mediante habitu penitentie.

¶ Alio modo: quod aliud accidens reddat subiectum magis eongruum seu dispositum ad susceptionem ipsius: et sic est charitas involuntate mediante habitu penitentie: non autem opertet quod accidens quod sic est in aliquo subiecto mediante alio ac cidente prius ordine nature informet illud accidens quae subiectum.

¶ Ad secundum dicendum: quod malor est falfa: non enim per similem modum format charitas alias vtrtutes sicut lux corporalis colores: quod satis patet ex dictis: quomodo autem lumen se habeat ad colores libro. 2. di4. d. articuli. 2. ostensum est Argumentum ad partem secundam non plusconcludit nisi quod habitus penitentie non est charitatis immediatum subiectum: et hoc est verum: non enim quicquid disponit ad aliquam formam primo informatur illa forma: nec est immediatior ei: dispositio enim accidentalis in materia ad complementum substantialis forme non prius ordine nature informatur substatiali formaquam materia: nec est immediatior ei immo complementum forme substantialis longe est intimius ipsi materie quam illa dispositio accidentalis.

Quaestio II.

Ecuncguno quaeritur vtrum prius ordine nature formetur actus penitentie quam habitus. Et videtur quod sic. Illud prius ordinenature formatur charitate quod prius ordine nature a deo acceptatur: sed prius ordine nature acceptatur a deo actus penitentie quam habitus: quia penitentie habitus ordinatur ad actum: sicut ad proximum finem: et deus prius ordine nature acceptat bonum quod est finis: quam bonum quod est ad sinem: quia bonum quod est ad finem acceptat propter finem: et go prius ordine nature formatur charitate actus penitentie quam habitus.

¶ Item duorum formabilium illud prius ordine nature formatur: propter quod formatur aliud: sed habitus penitentie formatur charitate propter actum: quia actus meretur de congruo formationem habitus: ergo prius ordinenature formatur charitate actus penitentie quam habitus.

Contra trium que formantur per vnum prius ordine nature formatur illud quod est propinqus primo formatio: quam illud quod est ab eo remotius: sed voluntas et habitus penitentie et eius actus sunt tria que formantur per vnam charitatem: cum ergo primo formatum per eam sit voluntas: cui est propinquior habitus penitentie quam eius actus: cum habitus sit medius inter potentiam et actum: prius ordiune nature formatur charitate habitus penitentie quam actus eius.

Respondeo habitum dirtutis esse charitate iormatum est potentiam illo habitt habituatam posse moueri per volutatem charitate formatam ad eliciendum illius habitus actum deo accepta bilem: seu acceptum: cum ergo habitus penitentie sit in voluntate vt in subiecto. habitum penitentie esse formatum charitate est ipsam voluntatem posse moueri a seipsa per charitatem ad eliciendum habitus penitentie deo acceptabilem: seu acceptum: ex hoc enim est in habitu penitentie moralis bonitas deo accepta: que dicitur aliquo modo penitentie forma: non tamen vt credo aliquid absolutum addens super penitentie habitum: sed debitam habitualem relationem in vltimum finem: actum autem habitus penitentie charitate formari est ipsum actum per voluntatem referri modo acceptabili deo in vltimum finem: ex hoc enim est moralis bonitas deo accepta in actu ipso: non super ipsum aliquid absolutum addens: sed tantum actualem relationem in vltimum finem: et quia prius ordine nature est potentiam habituatam habitu potentie posse moueri ad eliciendum actum penitentie deo acceptum quam ipsum actum elici: et prius ordine nature est ipsum actum elici quam ipsum in vltimum finem referri modo deo accepto: sequitur quod prius ordine nature formatur per charitatem actus penitentie quam actus elicitus ab illo habitu.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis deus prius secundum rationem intelligend i intendat acceptationem actus quam habitus: tamen quia actus elicitus ab habitu non est natus acceptari in executione: sicut nec formari nisi mediante acceptatione et formatione su habitus: ideo in executione prius ordine nature acceptatur habitus quam actus: nec mirum: finis enim quamuis prior sit in intentione: tamen econtrario est in executione.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis actus mereatur de congruo formationem habitus: ex hoc tamen non sequitur quod prius ordine nature formetur quam habitus: quia sicut actus perfectus non est nisi sit a virtutis habitum perfecto: sic actus elicitus ab habitum formatus non est nisi sit ab habitu formato. Unde in executione formatio habitus habet aliquam rationem causalitatis respectu formationis actus: quamuis econuerso sit in intentione formantis.