Articulus 2

¶ Quaestio

PRimo ostendo quod dare elemosynam non sit actus virtutis. Dare elemosynam est actus menie: sed menia non est virtus: quia secundum philosophum. 2. ethi. 5. c. nulla passio est virtus: et sic dicit Dam. ilib. 2. ca. 27. menia est species tristitie: tristitia vero passio est: dare ergo elemosynam non est actus virtutis.

¶ Item circa exteriora bona de quibus sit elemosyna non sunt nisi tres virtutes scilicet liberalitas: magnificentia: et iustitia: vt colligi potest ex verbis phlosophi. 2. ethi. ca. 7. Sed dare elemosynam non est actus liberalitatis: quia liberalis non attenditur per indigentiam eius cui dat: nec magnificentie: quia secundum philosophum. 4. ethi. ca. 5. Magnificentia non est nisi circa magnos sumptus: misericordia autem circa magnos et paruos: nec iustitie: quia sicut dicit Augu. 19 de ciui. ca. 21. Iustitia virtus est quae sua cuique distribuit: sed misericordia dat illud quod est dantis proprium: non illius cui datur: ergo dare elemosynam nullius virtutis est actus.

¶ Item actus virtutis semper est rectus: sed datio elemosyne potest esse non recta: vt cum sit ex vanagloria: ergo non est actus virtutis.

Contra vt superius habitum est: poenitentia est virtus: et satisfactio actus poenitentie: et datio elemosyne species satisfactionis ex quibus sequitur quod sit actus virtutis.

¶ Item: misericordia contrariatur inuidie: quia sicut dicit Dam. libro 2. ca. 27. Inuidia est tristitia in alienis bonis: misericordia est tristitia in alienis malis: cum ergo inuidia sit vitium: et contrarium vitii sit virtus: misericordia est virtus: sed dare elemosynam est actus misericordie: ergo est actus virtutis.

Respondeo quod dare elemosynam sub circum. stantiis debitis actus est virtutis: vel vt principii scilicet cum elicitur a virtute: vel vt termini scilicet cum datur a non habente habitum virtutis: disponente se tamen perhoc ad virtutem: dare enim elemosynam sub circumstantiis debitis semper est actus rectus: actus autem voluntarius rectus vel elicitur per virtutem vel disponit ad virtutem.

Ad primum in oppositum dicendum: quod misericordia potest accipi pro passione: et sic non est virtus: vel pro habitu voluntatis quo habilitatur ad subuen iendum propter deum miserie indigentis: et sic est virtus: primo modo ponitur a Dam. species tristitie.

¶ Ad secundum dicendum: quod dare elemosynam actus est liberalitatis: quia quamuis non omnis liberalitas attendat indigentiam illius cui datur: tamen vna species eius hoc attendit: et illa est misericordia cuius act est elemosynam dare: et sic cum liberalitas sit aliquo modo pars potentialis iustitie: dare elemosynam magis videtur pertinere ad iustitiam quam ad aliquam aliam quatuor cardinalium virtutum.

¶ Ad tertium dicendum: quod dare elemosynam non est actus virtutis nisi cum est debito modo circunstantiatus: et sic nunquam potest esse nisi rectus.

¶ Questio. II.

SEcundo quaeritur vtrum dare elemosynam cadat sub praecepto. Et viquod non. Licitum est vnicuique retinere quod suum est: sed homo facit elemosynam de suo: ergo hoin non dare elemosynam licitum est: quod non esset verum si dare elemosynam caderet sub precepto.

¶ Item si esset praeceptum reduceretur ad vnum de decem praecep is: non ad praeceptum negatiuum: quia dare elemosynam aliquid affirmatiuum est: nec ad praeceptum affirmatiuum: quia non ad aliquod praeceptum as firmatiuum prime tabule: quia illa pertinent ad virtutem latrie: vt in lib. 3. di. 37. ostensum est: nec ad praeceptum affirmatiuum secunde tabule: quia non est nisi vnum scilicet de honoratione parentum: ergo dare elemosynam non caua dit sub praecepto.

¶ Item si esset sub praecepto: tunc quotienscumque habens homovltra id quod sibi necessarium est: non daret illud indigenti petenti: mortaliter peccaret: quod falsum est.

Contra illud cadit sub precepto sine quo charitans esse non potest: sed sicut dicit Ioan. in 1 cano. sua. ca. 3 qui habuerit subsatiam huius mundi et viderit fratrem suum necessitatem habere: et clauserit viscera sua ab eo: quomodo charitas dei monet in eo. q. d. non manet: ergo dare elemosynam cadit sub praecepto.

¶ Item secundum philosophum. 5. ethi. ca. 2. lex dat praecepta de actibus omnium virtutum: sed vt in praecedenti quaestione habitum est: dare elemosynam est actus virtutis: ergo est sub precepto.

Respondeo quod dare elemosynam: est sub praecepto legis nature: et legis diuine: et legis positiue: lex enim naturalis praecepit proximum vere diligere non tantummodo affectu: sed etiam effectu: quia non est verus affectus nisi sequatur et fectus si possibile est: qui ergo indigentie fratris non subuenit non veraciter ipsum diligit: quod volens innuere beatus Ioan. dicit in prima cano. sua. ca. 3. Filioli non diligamus verbo neque lingua: tantum scilicet sed opere et veritate.

¶ Lex etiam diuina hoc praecipit: quia vt habetur mathe. 25 christus improperabit reprobis maxime defectus misericordie operum.

¶ In iure canonico praecipitur: vnde decre. di. 86. Fratniem nosterum: dicitur de quodam episco: largam manum hebeat: necessitatem paratientibus occurrat: alienam inopiam suam credat: quia sihoc non habet episcti vacuum nomen 13. et i. e. di. Non sitis et. c. pasce: sic dicitur: quos in pascendo homines seruare poteris si non paueris occidisti. et. 7. q. 1. Omnis: dicitur quod qui negant misicordiam faciendam fugientibus et necessitatem patientibus ipsum christum negant: qui est mise ricordia. Sed cum sit praeceptum affirmatiuum quamuis obliget semper: non tamen pro sper: sed pro loco et tempore: consideranda enim est facultas habentis et miseuntia indigentis: si enim homo hebeat aliquid quod non sit necessarium sustentationi sue nature: nec illorum: quibus tenetur prouidere sicut sunt vxor filii serui et ancille: et sit tam notabilis necessitas seu in digentia ex parte illius cui dandum est quod imineant probabilia signa¬ extreme necessitatis: tunc habens tenetur ex praecepto subuentre indigenti: si etiam homo hebeat aliquid superfluum non tantum sustentationi nature: sed etiam decentie sui status: tenetur de illo elemosynam facenindigentibus etiam si non inuenirentur tales qui essent constituti in necessaitate praedicta. Et si plures occurrant indigentes: quibus omnibus subuenire non possit tenetur ceteris peribus: magis indigenti subuenire.

¶ Ad primum in oppositum dicendum: quod superfluum sustentationi tue nature et si sit tuum proprium quantum ad dispensationem seu auctoriatem admistrandi: quantum tamen ad vsum: illorum est in quibus vides signa probabilia imminem necessitatis extreme nisi subueniatur eisdem: a simili aliquo modo dico de superfluo decentie tamntni status respectu indigentium citra praedictam necessitatem. Unde contra illos qui de superfluo modis praedictis indigenti bus subuenire nolunt: dicitur decre. di. 47. sic. Esurienitum panis est quem tu detines: nudorum vestimtum est quod tu recludis: miserorum redemptio est et absolutio pecunia quam tu in terra de fodis: et in hoc apparet quod elemosynam dare eo modo quo cadit sub praecepto multum participat de ratione actus iustitie. Unde et glo. super illud Matth. 5. Cum facis elemosynam: dicitur elemosyna est pars iniustitie: et quamuis huius praecepti transgrefsores non semper puniantur lege humana: puniuntur tamen lege diuina: secundum enim sententiam Aug. i. libro de libero arbitrio longe ante mediu: multa impunita iuste relinquuntur lege humana: que tamen iuste vindicantur lege diuina.

¶ Ad secundum dicendum: quod hoc praeceptum reducitur ad praeceptum de honoratione parentum: sub quo comprehenduntur praecepta affirmatiua de operibus pletatis.

¶ Ad tertium dicendum: quod non dans elemosynam in casibus supradictis mortaliter peccat: alus autem dare elemosynam est confilium: non preceptum.

¶ Questio. III.

Tertio queritur vtrum dare elemosynam sit magis satisfactorium inter partes satisfactionis. Et videtur quod non. Auic. 10. meta. ca. 3. loquens de obsequiis qui impenduntur propter deum: dicit: quod ex his omnibus obsequiis illud est acceptabilius per quod agens paratur: quasi sit loquens in deo et tendens in ipsum: et ad ipsum factus quasi proesenus ei: et haec est oratio.

¶ Item cum per satisfactionem sint causae peccatorum excidende: illud magis est satisfactorium quod est: contra peiorem radicem peccati: sed illa est superbia vite: contra quam est directe oratio: ergo oro est magis satisfactoria inter satisfactionis partes.

¶ Item: satisfactio facienda est per opera penalia: sed ieiunium magis est penale quam donatio elemosyne: ergo magis est satisfactorium quam elemosyna.

Contra illud magis est satisfactorium: cui maxime appropriat scriptura contrariari peccatis: sed elemosyna est huiusmodi: vnde Eccle. 3. Ignem ardentem extinguit aqua: et et elemosyna resistit peccatis: ergo elemosyna est maxime satisfactoria.

¶ Item postquam Thobi. 12. dicntum est: bona est oratio cum ieiunio: et elemosyna: de elemosyna specialiter subiungitur: quoniam elemosyna a morte liberat: et ipsa est qui purgat peccata et facit inuenire vitam eternam: ergo videtur quod sit magis satisfactoria elemosyna quam ieiunium vel oratio.

Ad istam quaestionem dicunt quidam quod in satisfactione tria sunt scilicet vitatio culpe: ad quam maxime valet oratio: solutio pene: ad quam maxime valet ieiunium: augmentum gratiae ad quod maxime valet elemosyna. Et quia augmentum gratiae nobilius est quam vitatio culpe: quia non vitatur malum nisi propter bonum: et quodlibet istorum melius est quam solutio pene: ideo inter partes satisfactionis vtilior est elemosyna: et oratio vtilior quam ieiunium. Quam conclusionem concedo.

¶ Aliter tamen possum eam declarare: elemosyna enim debita intentione facta aliquo modo virtutem continet orationis et ieiunii: quia elemosyna eum cui datur obligat ad orandum et ieiunandum: et alia bona faciendum si adest facultas pro dante: elemofyna etiam inquantum datur propter deum est quasi quaedam oblatio deo facta: oblatio autem facta deo aliquam vimhabet orationis: inquantum etiam exteriora bona sunt ad sustentationem corporis: subtractio eorum per elemosynam aliquo modo virtutem continet ieiunii: oratio similiter virtute aliquo modo continet ineiunium: quia in oratione anima regimi corporis minus intendit: et ex conseqenti corpus de bitat: sicut ergo virtuosior est anima intellectiua quam sensitiua: quia continet ipsius virtutem et plus: et sensitiua quam vegetatiua: quia continet eius virtutem et amplius: sic magis est satisfactoria elemosyna quam oratio: et oratio quam ieiunium: quamuis elemosyna non tantum excedat orationem et ieiunium in esse moris quantum anima intellectiua excedit sensitiuam et vegetatiuam in esse nature.

Ad primum in oppositum dicendum: quo omretio secundum essentiam dignior est quam donatio elemosyne: sed tamen quantum ad vsum vtilius est dare elemosynam quam orare: et sic debet intelligi verbum Auic. quia tamen oratio et seiunium retrahunt a peccato: non tantum per modum meriti: sed etiam per modum consuetudinis contrarie: ideo de illo demonio quod erat deputandum ad inclinandum homines ad malam consuetudinem: dicitur Matth. 17. quod eiici non potest nisi per orationem et ieiunium.

¶ Ad secundum dicendum: quod contra superbiam vite: est etiam elemosyna: quia vt superius habitum est continet aliquam orationis virtute.

¶ Ad tertium dicendum: quod in satisfactione plus attendenda est bonitas quam penalitas: elemosyna autem melior est ieiunio: quamuis ieiunium sit penalius simpliciter: quod ideo dico: quia aliquibus penalius est elemosynam dare quam ieiunare.

Quaestio IIII.

Uarto queritur. vtrum elemosyne corporales preferende sint spiritualibus elemosynis. Et vitur quod sic. Matth. 25. vbi christus predicit omissiones operum misericordie que improperabuntur reprobis in iudicio: non fit mentio nisi de omissionibus elemosynarum corporalium: quod non fieret nisi corporales essent spiritualibus preferende.

¶ Item corporalis elemosyna praeferenda est orationi: sed de oratione potest fieri elemosyna: qui enim orat pro alio sibi misericordiam impendit: cum ergo oratio sit res spiritualis: elemosyna corporalis paeferenda est spirituali.

Contra spiritus praefertur corpori: ergo a simili et elemosyna spiritualis preferenda est corporali.

¶ Item decret. distine. 45 Due. elemosyna cordis multo maior est quam elemosyna corporis.

Respondeo quod sunt elemosyne pure corpoales: vt cum datur vel fit aliquid corporale ad subuentionem corporalis indigentie proximi: que sunt septem: visitare infirmum: potare sitientem: cibare esurientem: redimere incarceratum: vestire nudum: recipere hospitem: sepelire mortuum: que hoc versu continentur. Uisito: poto: cibo: redimo: tego: colligo: condo.

¶ Quedam sunt pure spirituales scilicet cum datur vel cum sit aliquid spirituale ad subuetum spirituali indigentie proximi: et sic secundum Aug. enchi. 40. ca. qui dimittit corde illi a quo offensus est: vel orat vt ei dimittatur: elemosynam facit.

¶ Alie sunt corporales ratione dati vel facti: et spirituales ratione indigentie: ad quam subleuandam datum vel factum ordinatur: vt cum aliquis verbo instruit ignorantem: vel verbere castigat peccantem: vel per aliquod donum vel aliquid aliud sensibi in le consolatur tristem. Unde secundum Aug. vbi prius. Elemotyna est facere tristi consolationem: ostendere erranti viam: dare deliberanti consilium: et verbere emendare vel coercere peccantem.

¶ Alie sunt spirituales ratione dati vel facti: et corporales ratione indigentie: ad cuius subuentionem ordinatur datum vel factum: vt cum aliquis deum orat: vt corporali indigentie proximi subueniat: et ones iste elemosyne quaeinon sunt pure corporales reducuntur ad 6scilicet ad docere ignorantem: quod potest esse respectu agibilium: vel respectu speculabilium: et talis elemosyna est doctrina: et castigare delinquentem et consolaritristem: et remittere delinquentibus in hominem: et supportare aliorum infirmitates: et pro aliis orare: que continentur in hoc versu.

¶ Consule castiga solare remitte fer ora. Elemosyne spirituales primo et secundo modo dicte praeferende sunt ceteris paribus corporalibus elemosynis: quia cum satisfacere sit causas peccatorum excidere et eorum suggestionibus non aditum indulgere: et verc maxime possunt fieri per gratiam dei quam cfficacius merentur spiritua¬ les elemosyne quam corporales: quia indigentie anime que maior est quam indigentia corporis subueniunt: magis sunt ceteris paribus satisfactorie: quod ideo dico: quia homo ita exiliter posset orare vel docere ad subueniendum indigentie spirituali proximi: et ita efficaciter laboratur ad subueniendum indigentie corporali: vel indigentia spiritualis esse potest tam parua: corporalis autem tam magna quod elemosyna corporalis praeferretur spirituali. elemosyne autem spirituales 3o modo dicte non videntur mihi corporalibus praeferende: quia quamuis oratio sit quid nobilius quam cibus vel potus: tamen non ita ordinatur ad subueniendum indigentie corporali. Ad praeferendum autem elemosynam vnam alii non tantum respiciendum est ad indigentiam cui debet subueniri: et ad factum quod ad hoc debet ordinari: sed est ad conuenientiam vnius ad aliud. Utrum autem elemosyne spirituales primo modo dicte preferende sint elemosinis spiritualibus secundo modo dictis: videri potest per illud quod superius habitum est libro 3 de comparatione vite contemplatiue ad actiuam.

Ad primum in opositum dicendum quod ibi christus fecit mentionem specialiter de elemosynis corporalibus non vt ostenderet eas spiritualibus perferendas: sed ne aliquis extimare posset eas non esse necessarias ad salutem.

¶ Ad 2m dicendum: quod quando elemosyna inter partes satisfactionis praefertur orationi non distinguitur elemosyna ab illa quae fieri potest de oratione: et ego concedo quod oratio inquantum homo per eam subuenit indigentie anime sue et proximi magis est satisfactoria: quam inquantum per eam vacat contemplationis dulcedini: quia et si 3o modo sit dignior in essentia: primo tamen modo ratione vsus magis est meritoria. Neque videatur tibi distinctio friuola: quia similem distinctionem facit Augustinus. xi. de ci. ca. 16. vbi ratione vsus panem praefert muri: et nummos pulicibus: quamuis ratione dignitatis essentie sit econtario.

Quaestio VI

QUinto quaeritur vtrum de quolibet bono sit elemosyna facienda.

¶ Respondeo bonorum tria sunt gena: vtur superius dictum est scilicet anime: corporis: et bona exteriora: de bonis anime potest fieri elemosyna: vt cum aliquis orat pro alio: vel peccanti in se percit ex corde: quod est maxima elemosyna. Unde Aug. enchi. 4. c. Ea elemosyna nihil est maius: quae ex corde dimittimus quod in nos quisquam peccauit: de bonis corporis: vt est cum aliquis seruit infirmis: de exterioribus autem bonis distinguendum est: quia aut sunt male acquisita: aut bene. Si male aut licitum est ei: qui acquisiuit ea retinere aut non. Si sic: de illis potest fieri elemosyna: vnde meretrix de pecunia quamper meretricium acquisiuit potest elemosynam facere: illud enim quod sic acquiritur licite retinere potest: quamuis enim in eo quod meretricatur turpiter agat: et contra legem dei: quapropter illud quod accipit turpe lucrum vocatur: tamen in accipiendo pecuniam pro eo quod damnificata est contra legem dei non facit: vnde 14. q. 5. Qui habetis § Sed hoc de peccato aliqua non numquam acquiruntur qui pauperibus iuste erogantur de acquisito tamen per meretricium non sit sacrificium vel oblatio ad altare propter scandalum et reuerentiam sacramentorum: vnde Deut 23t Non offeres mercedem postribuli in domo domini dei tui. Siautem non est licitum ea retinere: aut illis a quibus accepta sunt conuenit ius repetendi: qualia sunt bona acquisita per vsuram vel furtum vel rapinam: et de talibus non debet fieri elemosyna: sed restitutio: de iureiurando. Ea te. dicitur quod onus non remittitur: sed augetur: cum culque improuide soluitur: quod alii ex debito est praestandum: sic etiam intellige quod dicitur primo. q. 1. Non est: non est putanda elemosyna si pauperibus erogatur vel dispensetur: quod ex illicitis rebus acquiritur: et 14. q. 5. Nolite: quod sumptum est ab Aug. in lib.o de verbis domini. sermone 335 ante mediu. Nolite velleelemosynas facere de fenore et vsuris: et I. c. Forte prohibe tur expresse fieri de rapina: vnde ibidem dicitur. Si totum tribuat pauperibus: quod abstulerat addit potius peccatum quam minuat.

¶ Aut non competit ius repetendi: quale est bonum acquisitum per symoniam: quod bonum ille qui acquisiuit retinere non potest: exra de symo. De hoc autem: quia contra legem accepit: nec ille qui dedit potest repetere: quia contra iustitiam dedit. Et talis pecunia eroganda est in elemosynis: et sic datur soli praelato: ita quod si communitas non est in culpa debet dare ecclesie: in cuius ignominiam da¬ ta fuit: vt habetur cap. praedicto in tex. et l glo. Si autem communitas est in culpa pecuniam debet restituere alicui monasterio quod ile qui dedit intrauit in alleuiationem monasterii: et sic intelligi potest illud quod dicitur extra de symo. Ueniens. Si autem nullum monasterium intrare voluerit aliis pauperibus eroganda est.

¶ De bene autem acquisitis distinguendum est: quia aut sunt necessaria illi qui acquisiuit ad sustentationem nature: aut non. Si sic. de illis non debet elemosynam facere: quia magis tenetur sibi secundum charitatis legem quam alii nisi sorte in casu in quo subtrahendo sibi ipsi daret alicui soleni persone: de cuius morte immineret notabile detrimentum rei pu. et profectui animarum: sed hoc facere non esset necessitatis: sed perfectsonis.

¶ Si non: aut sunt necessaria sibi ad decentiam sui status: aut non. Si non: tenetur de illis elemosynam facere pauperibus non constitutis in periculo necessitatis extreme. Si sic: non tenetur de illis facere elemosynam per quam redderet se impotentem ad viuendum secundum decentiam sui status nisi pauperibus in tanta indigentia constitut quod appareant signa probabilia extreme necessitatis quisi possuntinvel de proximo imminentis. Aliis est pauperibus tenetur loco et tempore facere elemosynas non derogantes notabiliter modo viuendi secundum decentiam sui status. Talis enim decentia in indiuisibi li non consistit: sed magnam habet latitudinem.

Quaestio VI.

SExto queritur vtrum licitum sit cuilibet facere esalemosynam. Et videtur quod sic. quia facere elemosynam omnibus praeceptum est. decret. di. 86. Non satis §. in singulis quoque: et sumptum est ab Ambro. super Lucausa lib 2 longe ante finem.

¶ Item Aug. in quodam sermone dicit quod de diligendis inimicis nemo vnquam se poterit excusare: quia de cordehanc elemosynam implere iubemur.

Contra extra de decimis. Tua nobis. nulli licitum est. aliena cuiquam concedere praeter domini voluntate: sed vt dicitur extra de sta. mo. Cum ad monasterium. Prohibemus districte virtute obe. sub obtestatione diuini iudicii. ne quis monachorum proprium aliquo modo possideat: ergo monachi non possunt facere elemosynam.

¶ Item ille qui est alii subditus sine illius permissione nihil dare debet: sed vxor est sub potestate viri: vt habetur Genm 3 et filius in obedientia parentum: vt habetur ad Ephe. 6 et serui subditi dominius: vt habetur. 1.t Pet 2 ergo vxoribus et filiis et seruis elemosynas facere non licet.

Respondeo quod ordo naturalis exigit vt inferiora a superioribus regulentur: et ideo illi quod sunt sub aliena potestate constituti de eis: in quibus aliis subiiciuntur ordinare non debent aliter quam eis fuerit a superioribus commissum: et qui nullus: ideo alii est subditus quantum ad interiores intellectus et voluntatis actus nisi soli deo: ideo de illis bomnis orando et corde dimit tendo omnibus elemosynam facere licem: sed quia monacbus proprium non habet: ideo de bonis exterioribus non potest elemosynam facere sine licentia abbatis expressa vel probabiliter praesumpta: nisi dispensatio aliquorum bonorum monasterii sibi sit ab abbate commissa: tunc enim de illis potest facere elemosynas moderatas et rationa biles secundum proportionem bonorum quae sunt sibi ad dispensandum conmissa. Quia est vir est administrator bonorum tamquam caput mulieris: ideo non debet dare mulier elemosynas sine consensu viriexpresso vel supposito: exceptis communibus elemosynis et peruis per comparationem ad possessiones eorum nisi praeter dotem quae ordinatur ad sustentanda matrimonii onera heat res alias vniveal ex proprio lucro vel per alium licitum modum: tunc enim de illis irrequisito asse. su mariti potest facere elemosynas moderatas. Filii est familias proposias possessiones non habent: nec est serui: immo serui sunt possessio dominorum: et ideo facere elemosynas non debent nisi forte aliquas modicas: de quibus possunt praesumere quod patri vel domino placeat: nisi aliquorum bonorum esset eis a patribus vel dominis dispensatio commissa. Omnes tamen praedicti licite possunt et debent in casu necessa tatis extreme indigentibus subuenire: etiam assensu superiorum non habito expresse nec praesumpte

¶ Argumenta ad partem primam procedunt de bonis anime de quibus quisque habet vsum liberi arbi non tantum licite potest: sed tenetur elemosynam facere.

¶ Ad argumenta ad partem aliam patet solutio ex dictis in quaestione.

Quaestio VII

Eptimo queritur vtrum aliquis possit elemosynam facere sibi ipsi. Et videtur quod non. quia iustitia est circa oppositiones quae sunt ad alterum: sed dare elemosynam est actus misericordie quae est pars iustitie: vt superius habitum est: ergo dare elemosynam non potest esse actus hominis ad seipsum.

¶ Item dare elemosynam effectus est charitatis: sed secundum Greg. in quadam Homelis super illud Luc. 1o. Designauit dominus et alios septuagintaduos. Nemo ad semetipsum proprie charitatem habere dicitur: ergo nec aliquis potest elemosynam facere sibiipsi.

Contra Ecclus. 30. Miserere anime tue placens deo: secd dare elemosynam opus est misericordie.

Respondeo quod hominis ad seipsum non potest esse iustitia proprie et simpliciter dicta: quia homo per iustitiam simpliciter dictam: illud quod non est sibi simpliciter debitum tribuit illi cui simpliciter est debitum. Impossibile autem est quod eidem homini sit aliquid simpliciter debitum: et non fit ei simpliciter debitum simul. Unde dicit philosophus. 5 ethi. ca. xi. quod non est iniustitia ad quae ipsius simpliciter: quia circa hoc non est iustitia simpliciter dicta. Iustitia tamen metaphorice dicta que est aliqua pars potentialis vel imita tio iustitie simpliciter dicte potest esse hominis ad seipsum: quia aliquid est non debitum homini ratione vnius partis quod debitum est sibi ratione alterius partis: sicut imperare debitum est anime: et subiici debitum est corpori: et ideo cum homo per animam castigat corpus: facit actum iustitie metaphorice dicte: misericordia autem non est iustitia simpliciter dicta: sed vt superius visum est: continetur sub liberalitate quae est pars potentialis iustitie. Unde non est inconueniens quod actus eius qui est dare elemosynam sit hominis ad seipsum quia aliquid potest esse suum secundum vnam rationem: quo indiget secundum aliam. Unde cum homo penitendo dispositiue subuenit indigentie anime sue: illud quod principaliter praesupposito adiutorio dei suum erat potestatiue siue effectiue non formaliter sibi dispositiue tribuit formaliter: non enim est inconueniens quod idem homo sit agens et recipiens idem secundum diuersam vel secundum aliam et aliam rationem.

Ad primum in oppositum patet solutio ex iam dict.

¶ Ad secundum dicendum: quod verbum Gregintelligendum est de homine qui seipsum tantum diligit et non alium. Ue rum est enim quod talis ad seipsum charitatem non habet: sed inordinatum amorem.

Questio. VIII

OCtauo queritur vtrum elemosyna danda sit malis. Et videtur quod non. Eccl. 12. Ne suscipias peccatorem.

¶ Item secundum philosophum. 2. Top. Spernendum est inimicis benefacere: et si hoc verum est de inimicis hominis: multo fortius de inimicis dei. Sed malus homo inimilcus dei est.

Contra Math. 5. Benefacite his qui oderunt vos: sed oditores fratrum sunt mali: ergo danda est elemosyna hominibus malis.

Respondeo quod in homine malo duo consideranda sunt scilicet natura: et vitium: et sicut eius natura ita debet ex charitate diligi quod eius vitium odiatur: vt superius habitum est. 3. libio sic ita debet per elemosynam subueniri indigentie sue nature: vt per hoc in malitia non foueatur. Unde. 5. q. 5. Non omnis et sumptum est ab Aug. in eplura ad Uincentium. non multum longe post principium dicitur: quod vtilius esurienti panis tollitur: side cibo securus iustitiam negligat: quam esurienti panis frangatur: vt iniustitie seductus acquiescat. Nec est contrarium huic quod dicitur. 86. dist. Non satis § pasce. quia ibi loquitur de esuriente ad mortem.

Ad primum in opponsitum dicendum: quod illa auctoritas intelligenda est de peccatore: qui elemosyna sibi facta abutitur.

¶ Ad secundum dicendum quod illa auctoritas intelligenda est de inimicis sub ratione qua inimici sunt: non sub ratione qua homines sunt: non tamen teneor eis facere subuentionem qua sint potentiores ad exercendum malitiam contra me.