Articulus 3

Questio I

PRimo ostendo quod indulgentie praedicte nibil valeant: quia inutilis est symoniaca donatio: sed in istis indulgentiis dantur spiritualia pro temporalibus: vt pro ecclesiis et hospitalibus construendis: dare autem spirituale pro temporali symoniacum est: ergo tales indulgentie inutiles sunt.

¶ Item inferior non potest absoluere a pena imposita a superiori: sed deus cum per contritionem penitentis remittit ei culpam et obligationem pene eterne: obligat ipsum ad aliquam temporalem penam: ergo illa per indulgentias datas a prelatis ecclesie non potest remitti.

Contra ecclesia errare non potest. Unde Luc. 22 dicit dominus Petro. Ego rogaui pro te vt non deficiat fides tua. Cum ergo tota ecclesia affirmet tales indul gentias valere: concedendum est quod valeant.

Ad istam quaestionem dixerunt quidam istas indulgentias velere in foro ecclesie remittendo penas taxatas a iure vel a iudice: non tamen aliquid remittendo de pena a deo taxata.

¶ Sed contra. secundum illam opinionem indulgentie simpliciter magis nocerent quam valerent: quia absoluendo a penis satisfactoriis: ad penas purgatorii: que sunt grauiores tramsmitterent. Ideo simpliciter dicendum est: quod indulgentie si dantur ab illo qui potest eas dare: et exrationabili causascilicet pro vtilitate ecclesie: valent dispositis facientibus illud quod continetur in forma indulgentie: per eas enim remit.¬ titur aliqua portio pene a deo taxate: hoc autem facere potest ecclesia: quia hoc facit ex diuina auctoriate thesaurum enim meritorum scilicet christi et martyrum: et confessorum: et virginum recomendauit ecclie dispensandum: cum ecclesie in praelatis tradidit claues regni celorum. meritum enim passionis christi sufficiens fuit pro solutione omnium penarum nostris peccatis debitarum. voluit tamen ad bonum nostrum nos adultos per aliqua obsequia penalia fieri participes illius meriti.

Ad primum in oppositum dicendum quod non dantur spiritualia pro temporalibus nisi per accidens. cum enim dantur indulgentie pro ecclesiis vel hospitalibus construendis: non dantur vt in illis temporalibus sistatur: sed propter vtilitatem spiritualem consequentem. Unde non dantur pro temporalibus nisi inquantum ordinantur ad spiritualia.

¶ Ad secundum dicendum: quod inferior bene potest absol uere a pena imposita a superiori aucate ipsius.

¶ Uel potest dici quod praelatus dans indulgentias a penis a deo taxatis non absoluit: sed de thesauro ecclesie illas soluit. Sacerdos autem in foro penitentie per virtutem sacramenti potestate clauium a deo sibi data: partem penitentie a deo taxate remittit.

Questio. II

SEcundo quaeritur vtrum indulgentie tantum valeant quantum sonant. Et videtur quod non. Quia tunc tantum valerent danti vnum denarium quantum danti. 1o0. libras: et venienti visi tare locum sanctum de prope sicut de longe. cum in indulgentiis contineatur: quicumque dederit elemosynam suam pro tali facto: vel visitauerit talem locum sanctum habebit tantum de indulgentia.

¶ Item cum danti elemosynam pro tali facto conceditur tertia pars remissionis pene sue. tunc dando vnum denariunt et alia vsce alium: et tertia vice alium liberaretur a tota pena peccatis suis debita: quod videtur absurdum.

Contra Iob. 13. Nunquid deus indiget nostro mendacior q. d. non: ergo pro quacumque vtilitate non debet homo mentiri: ergo tantum valent indulgentie quantum ecclesia dicit eas valere.

Ad istam quaestionem dicunt quidam quod tamen valent quantum sonant. Ita quod quandoque duorum equaliter diuitum: quorum vnus dat vnum denarium: alius decem: ille qui minus dat obtinet remissionem pene vnius anni: sicut ille qui plus dat: nec propter hoc sequitur quod tantum remittatur vni de pena a deo taxata quantum alii: quia poenitentia vnius anni in hac vita non tantum valet illi qui eam facit ex minoricharitatis feruore: et remissam: sicut illi qui eam facit ex maiori et asperam. Cum autem dicitur in forma indulgentie quemlibet dantem elemosynam suam pro tali facto remissionem habere pene vnius anni: sic intelligendum est: quod hebeat remissionem tante pene a deo taxate: quanta remitteretur ei pro poenitentia vnius anni: quam faceret in hac vita. Cum ergo illi qui plus dat et ex maiori feruore respondeat annus efficacioris poenitentie: quam illi qui minus: plus sibi remittitur de pena a deo taxata quam alii: et tamen cuilibet valet vnum annum poenitentie in hac vita.

¶ Aliis videtur dicendum: ad quaestionem quod cuilibet danti elemosynam suam datremissio intensionis pene anni vnius: non tamen equaliter: sed ille qui plus dat ceteris paribus plus obtinet de intensionis remissione: ita quod si ponantur duo in omnibus pares obligati ad morandum per annum vnum in purgatorio: si pro indulgentia vnius anni vnus dat denarium vnum: et alius decem: quilibet per totum annum illum in purgatorio minus punietur: sed ille qui dedit decem: minus quam ille qui non dedit nisi vnum: ita quod erit alleuiatio pene secundum datorum proportionem.

¶ Sed contra hoc est: quia tunc per indulgentias non remitteretur pene quanti tas extensiua: sed intensiua.

¶ Et ideo mihi videtur dicendum ad quaestionem: quod quantum ad remissionem extensionis pene pares suntille qui minus dat: et ille qui plus: si hoc continetur in forma indulgentie. Sed quantum ad remissionem intensionis pene: et quantum ad sui dispositionem ad recipiendum augmentum gratiae impares sunt: quia de istis duobus plus consequitur ille qui plus dat: nisi in casu in quo minus datum esset maius per comparationem ad dantem quam maius datum per comparationem ad dantem: sicut patet in paupercula de qua dicit dominus Mar. 12 quod plus miserat in gamophilatium quam omnes alii: et secundum vias tactas patent solutiones ad argumenta.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum indulgentie valeant aliquibus post hanc vitam. Et videtur quod sic: quia omnes anime sancte aut suunt de ecclesia triunphante: aut militante. Sed anime existentes in purgatorio sancte sunt: nec sunt de ecclesia triumphante: quia in illa nulla est pena: ergo sunt de ecclesia militante: sed omnibus habentibus gratiam in ecclesia militante prosunt indulgentie: ergo prosunt illis qui sunt in purgatorio.

¶ Item meritum ecclesie quod per indulgentias dispensatur: maius est quam meritum vnius singularis persone: sed meritum singularis persone suffragatur existentibus in purgatorio: ergo multo fortius illis valent indulgentie.

¶ Item indulgentie prosunt illis qui faciunt illud quod in forma indulgentie continetur: sed existentes in purgatorio orant pro vtilitate ecclesie: pro qua dantur in dulgentie: ergo prosunt illis.

Contra de pe. di. prima. Si cui. §. Alii econtra. Dominus par ius soluendi voluit esse et ligandi: sed praelati ecclesie non possunt ligare illos qui sunt in purgatorio: ergo nec possunt eos soluere: quod verum non esset si illis prodessent indulgentie.

Respondeo quod indulgentie non prosunt illis qui non sunt de iurisdictione illius qui eas concessit: extra de pe. et re. Quod autem: nec illis qui non faciunt illud pro quo dantur indulgentie: quamuis habeant voluntatem faciendi: quamuis enim quantum ad praemium essentiale non potenti operari voluntas reputetur pro facto: non oportet hoc esse verum quantum ad quodlibet praemium accidentale Unde nec pro facto reputatur quantum ad remissionem pene per indulgentias obtinende. Illi autem qui sunt in purgato rio non sunt sub iurisdictione praelatorum ecclesie: quod satis dasintelligi cum dixit dominus Petro. Quodcumque solueris super terram: addendo enim. Super terram videtur referre collationem huius potestatis tantum super viuentes hac vita mortali: non possunt etiam facere saltem de lege communi illud quod continetur in forma indulgentie: quia et si orantibus pro aliquo principe vel aliquo speciali negocio ecclesie concedantur indulgentie: tamen illi qui sunt in purgatorio hoc nesciunt nisi ex speciali reuelatione: et si scirent quamuis orarent: non tamen esset eis penalis oratio: sicut est existentibus in mortali vita. Unde existentibus in purgatorio non prosunt indulgentie directe: indirecte tame eis prosunt inquantum existentes in hac vita faciunt pro eis illud quod aontinetur in hac forma indulgentie: maxime si detur indulgentia sub hac forma. Quicumque fecerit hoc vel illud sibi pro se vel pro patre suo defuncto vel alia persona in purgatorio existente damus tot dies indulgentie: sed sic secundum quosdam adhuc non prosunt eis nisi per modum suffragii: quia non per modum auctoritatis: quam praelatus habeat super eos: et adhoc etiam vt sic valeant eis cooperatur forma indulgentie praedicta: quia alias vt videtur quibusdam homo non posset fructum sue indulgentie in alium transferre: quia eius non est applicare ad aliquem intentionem ecclesie: per quam communicantur merita ecclesie: ex quibus valent indulgentie.

Ad primum dicendum: quod illi qui sunt in purgatorio cum ecclesia militante aliquo modo communicant in pena cum triumphante in impossibilitate peccandi: cum vtraque in charitate: et ideo quia coniuncti sunt cum militante ecclesia per charitatem: et maxime auxilio indigent: quia non sunt in statu in quo possint penam assumere voluntariam: per quam citius admitterentur ad visionem beatam: ideo ecclesia potest eos iuuare communicando eis merita viuorum: non tamen per modum auctoritatis per quam directe iuuantur illi quibus directe prosunt indulgentie.

¶ Ad secundum dicendum: quod non plus concludit nisi quod imdulgentie possunt prodesse per modum suffragii concurre te ad hoc voluntate indulgentias dantis cum voluntate recipientis.

¶ Ad tertium solutum est ex dictis in questione. Et preterea preter facere illud quod indulgentia continetur: requiritur quod faciens sit de iurisdictione dantis indulgentiam. Ad argumentum ad partem aliam dicendum: quod non plus concludit: nisi quod indulgentie non prosunt eis directe: sed ex hoc non se quitur quin eis possint prodesse per modum suffragii: vt ostensum est. Aliqui tamen dicunt quod sicut sunt medii inter ecclesiam triumphantem et militantem: quod ita praelati ecclesie: medio modose habent ad eos: quia illos de militante ecclesia possunt ligare et soluere: illos de triumphante nec ligare nec soluere: illos de purgatorio non possunt ligare: possunt tamen eos soluere communicando eis suffragia et indulgentias concedendo: si tamen viui pro eis faciant quod in forma indulgentie continetur.