Articulus 2

Quaestio I

PRimo ostendo quod pena purgatorii non sit grauior qualibet temporali pena: secundum Philosophum secundo de anima. Actus actiuorum sunt in patiente et disposito: sed coniunctum ex anima et corpore est magis dispositum ad patiendum quam anima separata. ergo magis affligitur homo a nociuo in hoc mundo quam anima in purgatorio.

¶ Item ignis conflagrationis qui praecedet iudicium purgabit quos inueniet purgan¬ dos: sed eius duratio longe erit minor quam duratio ingnis puigatorii: ergo virtus sua in affligendo erit maior: aut aliqui sine sufficienti punitione transirent.

¶ Item anime in purgatorio cum cognoscant se: et habitus qui sunt in se: in se vident habitum charitatis: et se vident in statu in quo illum perdere non possunt: ergo si vident a diuina amicitia separari non posse: et ex consequenti certe sunt quod habebunt vitam eternam: sed cum tali certitudine non videtur posse esse tanta pena: sicut potest esse cum talis certitudinis carentia: ergo in hac vita in qua homines non sunt certi de habenda vita eterna: potest esse maior pena quam purgatoria.

Contra magister in littera huius di. c. I. et est de pedi. 7. §. Hhoc autem: dicit de igne purgatorio: quod etsi eternus non sit: miro tamen modo grauis est: excellit enim omnem penam quam vnquam passus est aliquis in hac vita: nunquam in carne tanta inuenta est pena licet mirabilia martyres passi sint tormenta.

¶ Item Agazel. 5 libro phy. c. 4. dicit de purgatoria pena: quod est cruciatus ineffabilis. sed omnis pena huius vite est effabilis: ergo grauior est pena purgatorii qualibet alia temporali pena.

Respondeo quod pena causatur duplterscilicet ex absentia bomni amati: et praesentia mali oditi: et vtroque modo pena purgatorii maior est qualibet pena temporali: anime enim in purgatorio quia motus earum non retardatur mole corporis: vehementissime desiderant cum deo perfecta fruitione coniungi: et ideo ex huius fruitionis et coniunctionis absentis vehementissime affliguntur: maxime cum tempus videant aduenisse quo cum deo perfecte essent coniuncte: sidum erant in corporibus penam suis peccatis debitam persoluissent: quia etiam pena non tantum est lesio: sed lesionis apprehensio: vel ex tali apprehensione causata: ideo tanto ceteris peribus pena est maior: quanto apprehensio lesionis est fortior: anime autem in purgatorio fortioris sunt apprehensionis quam dum erant in corporibus. Unde sicut dicit Agazel. 5 libro phy. c. 4. In homundo anima non sentit cruciatum suum: quoniam propter occupationem sui circa corpus: est sicut qui occupatus in bello vel in periculo non percipit laborem suum: et ideo si inferens lesionem esset equale inferentibus lesionem in hoc mundo: adhuc pena sensus in purgatorio longe esset maior qualibet pena in hoc mundo: cum ergo ignis affligens animas in purgatorio magis sit actiuus igne nostro: qui tamen inter alia elementa maxime est afflictiuus: nulli dubium potest esse quin pena purgatorii sit longe grauior quam aliqua pena in hoc mundo. Hic autem supponimus animam posse pati corporali igne: quod et per quem modum inferius declarabitur deo dante: cum de pena damnatorum agetur.

Ad primum in oppositum dicendum quod oa lesio non sufficit ad penam sensus: secd requiritur lesionis apprehensio que maior est in anima separata quam corruptibili corpori coniuncta. Et praeterea quamuis coniunctum sit magis dispositum ad patiendum passione abiiciente a substantia: non tamen ex hoc sequitur quod sit magis dispositum ad patiendum simpliciter: et praeterea vt dictum est inferens passionem animabus in purgatorio magis actiuum est quam quodcumque inferens passionem in hoc mundo.

¶ Argumentum secundum videtur bene concludere: breuitas enim punitionis illorum qui per illum ignempurgabuntur recompensabitur per intensionem acerbitatis.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis anime in purgatoriocerte sint de habenda vita eterna: qua certitudine consolantur: tamen ex forti apprehensione damni ex dilatione vehementissime affliguntur.

Questio. II.

SEcundo quaeritur vtrum pena purgato rii sit satisfactoria. Et videtur quod non. Nulla pena est satisfactoria nisi voluntarie assumpta: vel tolerata: sed pena quam sustinent anime in purgatorio non est ab eis voluntarie assumpta neque tolerata: quia ab illa desiderant liberari: ergo non est pro eis satisfactoria.

¶ Item satisfacere est mereti remis¬ sionem pene: sed anime in purgatorio sunt extra statum merendi: ergo sunt extra statum satisfaciendi.

Contra pena debita non remittitur sine aliqua satisfactione: sed si nullus satisfaceret pro illis qui sunt in purgatorio in hac vita: tamen per illam penam ad vltimum liberarentur ab obligatione pene peccato debite: ergo illa pena est satisfactoria.

¶ Item omnis pena patienter ab existente in charitate tolerata est satisfactoria: sed anime in purgatorio sunt in charitate: et patienter illam sustinent penam: ergo est pro eis satisfactoria.

Respondeo quod debitor a suo debito potest duplieliberari. Uno modo cum soluit debitum. Alio modo cum creditor accipit illud quod sibi debitum est debitore irrequisito. Ad similitudinem modi primi liberatur homo a pena peccato debita illam exoluendo per prnam voluntarie assumptam: et hoc est satisfacere plene et proprie. Ad similitudinem modi secundi liberantur anime decedentes cum gratia ab obligatione pene peccatis debite per penam quam in purgatorio sustinent patienter: talis tamen pena non ita proprie dici potest satisfactoria: sicut illa que voluntarie est assumpta: et ideo parum de pena quam homo volunta rie assumit in hoc mundo liberat eum a magna portione illius pene que est in purgatorio.

Ad primum dicendum: quod est voluntarie tolerata: quia sciunt eam esse iustam: et quia plusvolunt illam penam sustinere quam perpetuo dei visione carere: ad quam sciunt se non posse pertingere manente in eis obligatione ad penam.

¶ Ad secundum dicendum quod anime in purgatorio quamuis sint extra statum merendi augmentum gratiae: et non tamen sunt extra statum meredi liberationem ab obligatione pene: accipiendo mereri pro patienter sustinere penam: per quam liberantur ab obligatione predicta. Ad argumenta ad partem secundam dicendum: quod beneconcludunt quod illa pena inquantum est ab eis patienter tolerata aliquo modo rationem satisfactionis habet: inquantum per eam liberantur ab obligatione pene debite pro peccatis: et hoc est verum.

Questio III.

TErtio queritur vtrum pena purgatorii per ministerium demonum infligat. Et videtur quod sic: conuenientius est bonos homines affligi per malos angelos quam bonos per bonos: sed bonus angelus fecit emarcescere neruum femoris Iacob vt habetur Genm 32 ergo videtur quod mali angeli affligant antmas in purgatorio.

¶ Item mali angeli affligunt bonos homines in hac vita: vt patet Iob 2. Ergo a simili affligunt anmas in purgatorio.

¶ Item magister di. 47. c. vlti. dicit quod habebunt tortores in pena: quos habuerunt incentores in clepa¬

Contra non decet illum qui de aliquo iuste trium phauit: postea puniri per ipsum: sed anime que sunt in purgatorio: iustitie adherendo: diabolum vicerunt: ergo nor esset conuenens quod punirentur ministerio eorum.

¶ Item illam penam demones sciunt indubitanter esse ad vtilitatem eorum qui puniuntur: sed demones non quarunt vtilitatem anima rum: sed damnum: ergo videtur quod anime in purgatorio non puniuntur ministerio demonum.

Respondeo quod quamuis boni angeli et mali assistant morientibus: boni ad adiuuandum: mali ad nocendum si possunt: et ad videndum si aliquid da bent in eis. Unde et legitur in vita beati Martini demonem dum moriebatur astitisse: et quamuis per bonos deducantur ad locum penalem: forte concomitantibus malis libenter aspicientibus penas eorum: quamuis nihil videant in eis se posse eorum habere: tamen in loco penali non puniuntur ministerio demonum. vt bene ostendunt rationes ad partem secundam adducte: nec ministerio bonorum angelorum: sed sola diuina iustitia ignem purgatorium sicut insttrum applicante ad punitionem earum.

Ad primum in oppositum dicendum quod magis est conueniens bonos homineain hac vita affligi a bonis angelis: quandoque ad cautelam contra aliquod futurum malum: sicut angelus fecit emarcescere neruum femoris Iacob ad praecauendum motibus concupiscentie: quam in alia vita bonos affligi a malis quos vicerunt.

¶ Ad secundum dicendum: quod non est simile: quia in hac vita durat pugna inter malum angelum et bonum hominem: et exercitantur boni homines per angelos malos.

¶ Ad tertium dicendum: quod illud verbum magistri intelligendum est de damnatis et pro tempore ante iudicium.