Articulus 1

PRimo ostendo quod sacramentum non consistit in rebus et verbis. Nihil potest constitui ex permanenti et successiuo: quia omnis res permanens est: vel successiua: et permanens non potest esse de ratione successiui: nec suc cessiuum de ratione permanentis. sed res sunt permanentes: verba suc cessiua: ergo sacramentum non potest constitui ex rebus et verbis.

¶ Item sacramentum est ad sanctificandum et fignificandum: sed sicut dicit Augu. 2 libro de doc. chri. parum post princi pium. Uerba prot sus inter homines obtinuerunt principatum significandi: et secundum apitolum 1 ad thi. capi. 4. Res sanctificatur per verbum dei et orationem: ergo sacramentum non debet consistere nisi in verbis.

¶ Item ex hiis que simul non coniunguntur non constituitur aliquid: sed verba non coniunguntur rebus: ergo sacramentum non constituitur ex rebus et verbis.

Contra Augu. homelia. 8. super Io. vltra medium et habetur id est q id e.t Detrahe. Accedit verbum ad elementum et sit sacramentum: sed elementum est res: ergo sacramentum consistit in rebus et verbis.

¶ Item magister in littera huius distin. capi. 3. Duo sunt in quibus sacramentum eonsistit: scilicet verba et res.

Respondeo quod sacramenta vele. propter eorum imperfectio nem in significando: et eorum defectum in sanctificando non consistebant in verbis: quia per verba est sancti ficatio: et expressa significatio: vt patet per auctoritates Augu. et ap. ine opponem do allegatas. Sacra autem no. l. quia debuerunt esse perfecta in sanctificando et in significando: ideo conststunt in rebus et verbis: ita vt res sit quasi principium materiale: et verbum quasi formale: eo quod completius ei conuenit ratio significandi et sanctificandi.

¶ Preterea: cum sacramenta no l. fuerint instituta a verbo dei iam humane nature vnito: eum ueniens fuit ea consistere in rebus et verbis vt suum expressius significarent actorem. Res autem et verbum non constituunt sacramentum tanquam aliquid vnum vnitate absoluta in essendo sed vnitate relatiua in causando et signi ficando. Sunt enim vnum principium in causando et significando vnum sanctificationis effectum: sicut pater et mater sunt generationis vnum completum principium.

Ad primum in oppositum dicendum: quod eo modo quo sacramentum est vnum: non est inconueniens aliquid vnum constitui ex permanenti et successiuo: quamuis ex illis duobus impossibile esset aliquod vnum per essentiam constitui.

¶ Ad 2m dicendum: quod quamuis expressius significent verba quam res: tamen exprestior: et efficacior est significatio per res et verba simul quam per verba tantum.

¶ Ad 3m dicendum quod aliqua duo possunt vnum constituere vnitate relatiua in causando et significando absque hoc quod realiter simul coniungantur. Sufficit enim ad hoc quod coniungantur in intentione applicante vnum ad aliud.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum saeonene. possit diffiniri: et videtur quod non Auicema quinto metaphy. capi. 5. Diffinitio secundum hoc quod consentiunt auctores artis composita est ex genere et differentia: sed constitutum ex re et verbo cum non sit vnum nisi per accidens non est in genere vnde secundum philosophum. 3. Top. Quamuis iustitia sit in genere: iustum. tamen non est in genere: ergo constitutum ex re et verbo non est diffinibile: sed sacramentum constitutum est ex re et verbo: ergo non est diffinibile.

¶ Item philosophus. 4. metaphy. Non vnum significare est nihil significare. ergo quod non est vnum nihil est: sed sacramentum non est aliquid vnum: ergo nihil est: sed quod nihil est difsiniri non potest: cum diffinitio indicet quid est.

¶ Item philosophus. 7. metaphyfice. Homo albus non est vere hoc aliquid: ergo a simili nec sacramentum quod minus vnum est: non est vere hoc aliquid sed secundum philosophum vbi prius: quod non est vere hoc aliquid diffinirinon potest: ergo sacramentum diffiniri non potest.

Contra magister huius distin. capi. 1. et habetur de deece didin c. Sdenicinm. Sedceuner. est inuisibilis gratie visibilis forma: ergo diffiniri potest.

Respondeo secundum quod accipi potest ex verbis phi. i. Topi. et. 6. Diffinitio est ora indicans quid est esse rei et conuertibilis cum diffinito: tanto ergo res verius potest diffiniri: quantum est ex parte sua: quanto verius est: si tamen finita sit: quod ideo dico: quia diffinitio importat quandam finitionem. Unde aliquando a philosopho in metaphyfica terminus dicitur: illud autem quod est verius: substantia est: si tamen finita sit. Unde et a philosopho primo phy. vocatur quod vere est: et ideo dicit philosophus. 7. metaphysice: quod primo et simpliciter diffinitio: et quod quid erat esse substantiarum est: et quia accidens absolutum verius est quam ens per accidens. vt compositum ex duobus accidentibus: vel ex subiecto et accidente: quia secundum phi. 5. metaphyfice. Accidens absolutum est ens secundum se sed id est est ens essentialiter secundum Commen. ibidem. Ens vero per accidens non est ens essentialiter: sed accidenta liter: quia non est aliquid vnum per essentiam: ideo minus conuenit diffiniri enti per accidens quam accidenti: quia etiam ens per accidens constitutum ex aliquibus duobus realiter vnitis verius est vnum: quam ens per accidens constitutum ex duobus non vnitis nisi in intentione vnum ad aliud applicante: quomodo vnum est sacramentum: ideo minus improprie diffinitur primum ens per accidens quam ipsum sacramotum. Unde dicendum: quod sacramento non conuenit diffiniri nisi accipendo diffinitionem prout se extendit ad diffionem vnam per accidens: non video enim inconueniens si dicatur quod sacramentum et quodlibet ens per accidens diffiniri possit diffitione vna per accidens. Diffinitio enim indicat quid est res diffinita. et sicut diffinitio entis per se indicat quid est illud ens: ita diffinitio entis per accidens indicat quid est illud ens: et quod sicut ens per accidens non est vnum nisi per accidens: ita sua diffinitio non est vna nisi per accidens: et sicut diffinitio entis per se constat: ex genere et differentia seu differentiis eiusdem generis constituentibus vnam speciem: ita diffinitio entis per accidens: si partes eius sunt res diuersorum praentorum constat ex diuersis generibus generalissimis et differentiis eorum: et si partes eius sunt in eodem predicamento: non tamen in edoem genere pro ximo: diffinitio eius constat ex diuersis generibus proximis et differentiis diuersorum generum proximorum vndecum phuns dicit. 7. metaphy. quod ens per accidens non diffinitur: intelligendum est de diffinitione vna per se: quia talis indicat vnum per se.

Ad primum in oppositum dicendum: quod procedit de diffinitione proprie dicta que est vna per se.

¶ Ad 2m cum dicitur quod sacramentum non est aliquid vnum: dico quod falsum est: aliquo enim modo vnum est vt superius visum est. sed quia vnitas sua est per accidens: ideo nec sibi conuenit diffiniri diffinitione per se vna.

¶ Ad tertium patet solutio ex iam dictis.

¶ Argumentum ad partem aliam procedit de diffinitione largissime dicta: que se extendit ad diffinitionem vnam per accidens.

¶ Questio. III.

Tertio queritur vtrum ille difffinitiones: quas ponit Augu. de sacramento sint conuenientes: et videtur quod non Illa enim quam ponit. 1o de ci. capi. 5. scilicet quod sacramentum est sacrum signum: non est conuertibilis cum sacramento: aqua enim benedicta sacrum signum est scilicet remissionis venialium: nec tamen sacramentum est: ergo predicta diffinitio conueniens non est.

¶ Item consecratio episcoi signum est rei sacrenec tamen inter sacramenta numeratur.

¶ Item agnus paschalis: de quo habetur exo. 12. et serpens eneus numeri. et columba Luce. 2. et petra que significabat christum i. cor. id10. signa fuerunt rerum sacrarum: et imago crucifixi: quibus tamen non conuenit esse sacramentum.

¶ Item sacramentum non est signum remenoratiuum: quod est de preterito: nec demonstratiuum quod est de praesenti: nec pronosticum quod est de suturo: quia aliquando rcipiens sa cramentum: nec habet gratiam nec habuit: nec habiturus est. Cum ergo non sint plura genera signorum: videtur quod sacramentum non sit sacre rei signum.

¶ Item videtur quod illa diffinitio: sacramen tum est inuisibilis gratie visibilis forma: cuius sententia trahi potest ab Augu. 10 de ciui. capi. 5. et capi. 21. sit inconueniens: quia corpus christi in altari: et character baptismalis non tantum sunt res: sed etiam sacramenta: vt inferius patebit: nec tamen sunt visibiles forme.

¶ Item sacramenta constant ex rebus et verbis: et sicut res sunt visibiles: ita verba sunt audibilia: cum ergo verba sint principaliora in sacramentis quam res: quia vt habitum est verbum in sacramentis est quasi formale magis debuit dici forma audibilis quam visibilis.

Contra. vtranque dissinitionem recitat Gratianus de conse. distin. 2. Sacrificium: et magister in littera huius distin. capi. primo.

Respondeo quod sicut ormamentum dicitur ab ormanquo actiue: ita sacramentum dicitur a sacrando actiue. Unde cum dicitur: sacramentum est signum rei sacre: accipitur res sacra pro re sub ratione qua sacrans est. Est autem aliquid rei sacrantis causatiuum: non tamen institutum diuinitus ad hoc significandum: vt passio christi. et hoc non debet dici proprie sacramentum nisi extenderetur nomen sacramenti ad sacrum secretum: aliquid autem est rei sacrantis ex diuina institutione significatiuum: non tamen causatiuum: sicut erant sacramenta ve l. aliquid autem est rei sacrantis ex diuina institutione significatiuum: et in virtute dei causatiuum sicut est quodlibet sacramentum no. l.

¶ Prima ergo notificatio sacramenti si restringatur ad rem sacram actiue et ad signum sacrum specialiter diuinitus institutum ad rem sacram significandum: conuerttiur cum sacramento commu niter dicto de sacramentis veli et no l. aliquo modo est diffinitio sacramenti in generali: si autem accipiatur signum incommuni et res sacra non conuertitur cum sacramento: et sicut dicit Hugo primo libro de sacra. parte. 9. capi. 2. magis est descriptio ad interpretationem siue expressionem vocis referenda quam diffinitio.

¶ Secunda autem sacramenti notificatio cum illa additione: quam superaddit magister: non conenit nisi sacramentis no l. et habet rationem diffinitionis eo modo quo sacramento conuenit diffiniri: conuertitur enim cum sacramentis no scilicet et quicquid est de ratione eorum expriemit. Ex primit enim ipsam gratiam cuius sunt significatiua et causatiua: per hoc quod dicitur inuisibilis gratie: exprimit etiam ipsa esse significatiua cum dicitur visibilis forma: vt ipsius imaginem gerat id est figura exterior que dicitur forma: quasiforis manens: que aliquo modo gerit rei imaginem: et ipsa est causatiua cum dicitur: et causa existat.

Ad primum in oppositum dicendum: quod per aspersionem aque benedicte remittuntur venialia per modum meriti: inquantum excitat motum voluntatis seu feruorum charitatis: per quam sit venialium remissio: non tanquam per vim sacramenti. Sacramentum autem significat rem vt sacrantem non per modum meriti. Aqua etiam benedicta non est specialiter diuinitus instituta ad illam rem sacram significandum

¶ Ad 2m dicendum: quod potestas epistoalis non est gratia gratum faciens per quam homo efficitur formaliter sacer. ad quam gratiam significandum fuerunt diuinitus specialiter instituta. ve scilicet sacramenta: et cuius sacramenta no scl. sunt significatiua et cansnatiua: sed est gratia gratis data: qua homo efficitur potestatiue sacer. et illam gratiam ipsa consecratio epistalis directe significat.

¶ Ad 3m dicendum: quod omnia predicta et si significarent rem sacram vt imolatio agni: christi passionem: serpens in palo. christum m cruce pendentem: emanatio aque de petra: aquam de latere christi emanantem: columba iu christo. gratie spiritus scilicet plenitudinem: non tunc de nouo aduenientem: sed precedentem: non tamen significabant rem sacram vt actu de nouo sacrantem illius sacre rei subiectum. Non enim cum columba super christum descendit: neque cum passus est: neque cum aqua emanauit de eius latere de nouo christus factus est sacer. vel de sacro magis facer. sicut homo per debitam sacramenti susceptionem efficitur sacer. aut magis sacer: et sic patet quid dici debeat de imagine crucifixi et similibus

¶ Ad 4m dicendum: quod principalis significatio sacramenti no sciliet est significare gratiam que confertur suscipienti nisi sit defectus ex parte ipsius: et quantum ad hoc est signum demonstratiuum: inquantum tamen significat causam instituentem est signum rememoratiuum: et inquantum finem id est gloriam futuram est signum pronosticum. Sacramenta autem ve cl. tantummodo erant pronostica: quia non significabant gratiam nisi vt futuram.

¶ Ad 5dicendum: quod illa diffinitio datur de sacramento quod est sacramentum et non res. Corpus autem christi in altari est res significata per speciem panis sub qua realiter et vere continetur sacramentum corporis mystici. Character etiam baptismalis est res significata per ablutionem exteriorem et sacramentum gratie gratum facientis.

¶ Ad 6m dicendum: quod visibile ibi accipitur pro sensibili propter dignitatem visus: de quo dicit Augu. 2. epistola ad Uolusianum longe post principium quod inter quinque sensus est excellentior: quia sicut dicit phuns primo meta. maxime cognoscere facit: et multas differentias demonstrat: quod est intelligendum per se: vt patet per ipsum libro de sensu et sensato: quia vt dicit ibidem: auditus per accidens plus confert ad scientiam.

¶ Questio IIII.

QUarto queritur vtrum illa diffinitio quam ponit Hugo primo libro de sacra. parte. 9. capi. 2. que est hec. Sacramentum est corporale vel materiale elementum foris sensibile propositum ex similitum dine representans et ex institutione significans: et ex sanctificatione continens aliquam inuisibilem et spiritualem gratiam: sit conueniens: et videtur quod non: quia ibi predicatur materia de composito.

¶ Item aliqua sunt sacramenta quo. rum non est materia aliquod elementum.

¶ Item frustra foris sensibiliter proponitur aliquid illi qui hoc non apprehendit: sed paruulus non apprehendit aliquid per materiale elementum sibi foris propositum: frustra ergo ponitur hoc in diffinitione sacramenti.

¶ Item frustra instituitur ad significandum quod ex se habet similitudinem representatiuam: postquam ergo dixit ex similitudine representans superfluum fuit addere ex institutione significans.

¶ Item corporalium ad spiritualia nulla est similitudo: ergo materia sacramenti non est ex similitudine representans gratiam.

¶ Item gratia non potest contineri in subiecto sensibili.

¶ Item in ista diffinitione omittitur forma sacramenti quod est verbum.

Contra Hugo dicit statim post astignatam difffinitionem quod est propria ac perfecta.

Respondeo quod predicta difffinitio est conueniens et datur de sacramentis no l. et patebit eius conuenientia soluendo argumenta in oppositum.

Ad primum dicendum: quod secundum philosophum. 2 phy non est inconueniens in artificialibus materiam predicari de artificiato: quia enim forma artificialis est accidentalis: ideo tota substantia artificiati est ex parte materie. Unde bene dicitur: lectulus est lignum: statuaest es. sacramentum autem est quasi aliquid artificiatum.

¶ Ad asm dicendum: quod materiale elementum ibi accipitur pro sensibili signo: et forte vtitur verbo elementi: quia materia baptismi: qui est ianua sacramentorum: est elementum scilicet aqua: per materiale autem conuenienter intelligitur sensibile: eo quod secundum sententiam philosophi. 12. meta. sensibile est sensibile per materiam.

¶ Ad 3m dicendum: quod quamuis paruulus non apprehendat: illi tamen qui ipsum baptizant apprehen¬ dunt vel apprehendere possunt.

¶ Ad 4m dicendum: quod similitudo representandi: quam res habet ex sua conditione: perse non sufficeret: quia ex se non est determinata ad precise significandum sacramenti effectum. et propter hoc dicit Hugo primo libro de sacra. parte. 9. capi. 2 quod sacramentum debet habere quandam similitudinem ad ipsam rem cuius est sacramen tum. secundum quam habile sit ad eandem rem representandam: institutionem quoque per quam ordinatum sit ad illam significandam. et parum post dicit. quod similitudinem habet ex prima conditione institutionem ex superaddita dispensatione.

¶ Ad 5m dicendum: quod maior vera est de similitudine que est per participationem vnius qualitatis: sed de simili tudine proportionalitatis que est habitudo duarum p: oportionum non est verum: in haoc enim similis est aqua gratie: quia sicut se habet aqua ad abluendas fordes corporis: ita se habet gratia ad abluendas fordes anime.

¶ Ad sex. tum dicendum: quod non est intelligendum quod gratia contineatur in sacramento essentialiter et in actu sed in virtute: quod quo modo intelligi debeat inferius declarabitur.

¶ Ad vltimum dicendum: quod verbum datur intelligi per vltimam partem diffinitionis: quod patet. Dicit enim Hugo primo libro de sacra. parte. 9 capi. 2. quod sacramentum dicitur habere sanctificationem per quam gratiam contineat: et efficax sit ad eandem sanctificandis conferendam. et parum post dicit: quod illam sanctificationem habet ex apposita verbi vel signi benedictione.