Articulus 4

Quaestio

PRimo ostendo quod gratia gratum faciens in ordinatione non confertur: quia ordotam in ecclesia triumphante quam militante est ad illuminandum: purgandum: et perficiendum: sed istos actus exercent in ecclesia triumphante superiores in inferiores sine noua collatione gratie gratum facientis: ergo similiter in ecclesia militante illuminatur: purgatur: et per ficitur homo per sacramentum ordinis: absque susceptione gratie gratum facientis.

¶ Item cum sacramentum ordinis sit directe contra defectu ignorantie: vt superius visum est di. 2. magis videtur per ipsum conferri scientia quam gratia: sed frequenter homo ordinatur cui cum ordine non confertur scientia: quod patet: quia post ordinis susceptionem non videtur sapientior quam ante: ergo similiter frequenter homo ordinatur: cui cum ordine gratia non confertur.

¶ Item nullum sacramentum suum presupponit effectum: sed ordinari non debet nisi habens gratiam gratum facientem: quia vt habetur decre. distin. 2. Tales. Tales ad ministerium eleganter qui digne possint sacramenta dominica pertractare: quod sine gratia gratum faciente esse non potest: ergo gratia gratum faciens non est sacramenti ordinis effectus.

Contra vt superius habitum est: sacramenta noune legis efficiunt quod figurant: sed ordo est sacramentum noue legis: ergo efficit quod figurat: sed sigurat gratiam gratum facientem: quia omne sacramentum no l. est inuisibilis gratiae visibiliter forma: ergo in dignesuscipiente causat instrumentaliter et dispositiue gratiam.

Ad istam questionem dixerunt quidam gratiam gratu facientem dari in ordinatione tamquam necessarium ad actus ipsius ordinis: dicebant enim sacerdotem malum conficere non posse. Sed hec opinio est erronea et superius improbata. dist. 13.

¶ Alii dicunt non esse necessariam aliam ordinationem: nisi gratiae gratum facientis collationem: quia qui maiorem eam habet in altiori gradu est: et maiorem potestatem habet: quia deo propinquior est. Unde dicunt ita posse conficere bonum laicum sicut sacerdotem. Sed hec opinio heretica est: et superius improbata di. 13 quamuis enim melior laicus sit in altiori gradu bonitatis et scini tatis quam minus bonus sacerdos. non tamen est in altiori gradu potestatis quantum ad actum ecclesiastice hierarchie. Unde et sacerdos minus sanctus: formaliter sanctior est potestatiue quam lascus eo melior.

¶ Dicendum ergo ad quaestionem quod in collatione cuiuslibet ordinis confertur ordinato gratia gratum faciens: si suscipiat ordinem digne. Sicut enim natura non tantum dat suo effectui illud quod necessarium est ad executionem sui naturalls actus: sed etiam illud quod requiritur ad idoneam actus executionem. Unde non tantum dat pedes et tibias ad ambulandum: sed etiam decentem illorum membrorum dispositionem: nisi a casu preter intentionem nature quandoque contrarium accidat propter inobedientiam materie. vel propter aliquod aliud accidens impediens. Sic dico aliquo modo a simili quod deus qui principalis est causa cuiuslibet effectus sacramenti: non tantum imprimit potestatem ordinato necessariam ad exequendum actum ordinis: sed etiam dispositionem conuenientem et idoneam ad dignam illius actus executionem: non est autem dignus exequi ordinis actus qui non habet gratiam gratum facientem: sicut enim non est dignus ministrare regi terreno ille quod est eius inimicus: sic non est idoneus ministrare regi eterno qui est eius inimicus. Unde talis se ingerens diuino ministerio praeter necessitatis articulum non placat deum: sed offendit: non potest tamen occurrere necessitatis articulus: quin sacerdos se sciens in peccato mortali conficiens corpus dominicum incurrat nouum peccatum mortale.

Ad primum in oppositum dicendum: quod angelis non est necessaria noue gratie collatio ad idoneam suorum actuum executionem: quia tantum habent de gratia: quoi deo coniuncti sunt per claram visionem: et perfectam fruitionem. Unad illorum illuminationem et perfectionem et purgationem: de quibu loquitur Diony. sufficit diuinorum secretorum reuelatio. Unde dicit Diony. 7. ca. angelice hierar. quod purgatio. illuminatio et perfectio est diuine scientie assumptio: quod in 2 libro expositum est.

¶ Ad 2m dicendum: quod semper digne suscipienti ordinem confertur aliqua illuminatio contra ignorantiam que est in homine ratione originalis peccati tantum: quamuis non semper appareat in effectu talem hominem illuminationem recepisse: illa tamen illuminatio totam ignorantiam illam non tollit: sed minuit.

¶ Ad 3m dicendum: quo ordinis susceptio praesupponit de congruitate gratiam gratum facientem in suscipiente: non tamen de necessitate: quia sine illa potest suscipi quamuis non digne: nisi forte cum homo conscientiam suam examinans non credit se esse in mortali peccato: et tamen est: quia sua poenitentia formata non est: et potest quandoque contingere quod per susceptionem sa cramenti sua attritio sit contritio. Dico ergo quod sacramentum non causat gratiam inquantum praeexigitur ad eius dignam iusceptionem: sed inquantum requiritur ad actus ordinis idoneam executionem. Unde cum ab habente gratiam ordo suscipitur augmentum gratiae datur.

Quaestio II.

Ecundo queritur vtrum character in quolibet ordine imprimatur Et videtur quod non. quia character est signaculum perpetuum in anima: ergo non debet character imprimi anime nisi ad perpetuum actum: sed actus ordinum non sunt perpetui: ergo in ordinatione nullus character ipsi anime imprimitur.

¶ Item si imprimeretur character in quolibet ordine: aut imprimeretur in quolibet ordine idem: aut in diuersis ordinibus diuersi. Non idem: in quolibet ordine: quia impossibile est eandemrem nume¬ ro plurines imprimi: nisi interueniente corruptione. Nec diuersi in diuersis: quia aut differrent solo numeror aut specie. Si solo numero. tunc plures qualitates eiusdem speciei essent simul in eodem subiecto: quod falsum est. Si differrent specie: impossibile esset ex illis vnum sacramentum constitui.

¶ Item per nullum sacramentum quod est contra interabilem morbum imprimitur character: sed sacramentum ordinis est contra iterabilem morbum: ignorantia enim contra quam est: est interabitis morbus: ergo per sacramentum ordinis nullus imprimitur character.

¶ Item character est signum indelebile: sed susceptis minoribus ordinibus tantum licet redire ad actus seculi: sicut ad matrimonium: ergo in illis non imprimitur character.

Contra vt superius visum est. dist. 5 per baptismum distinguitur totus exercitus militantis ecclesie ab exercitu contrario. Per confirmationem distinguuntur deputati ad spirituale certamen contra fidei persecutores a communi populo. Per sacramentum ordinis distinguuntur duces ab aliis: cum ergo character imprimatur in baptismo: et in confirmatione: multo fortius imprimitur in ordine quolibet vt videtur.

¶ Item character est signum configurans nos christo: sed sicut dicit magister huius di. c. I. Christus in semetipso officia omnium ordinum exhibuit: ergo in quolibet ordineimprimitur character quo configuramur ei.

Respondeo quod in quoliet ordine character imprimitur: omne enim sacramentum non iterabile aliquem effectum indelebilem imprimit: sed nullus ordoest iterabilis: ergo quilibet ordo aliquem effectum indelebilem imprimit: non gratiam gratum facientem: quia illam amitte re potest qui ordinem suscepit. restat ergo quod ille effectus indelebilis quem imprimit sit character: cum per ipsum sacramentum alium effectu indelebilem non inueniamus anime imprimi. Nec te moueat quod potestas ordiuum aliquorum non videtur esse nisi respectu corporalium actuum: vt potestas hostiarii et acoliti: secundum enim rei veritatem illi corporales actus ad actus spirituales ordinati sunt: vt deportatio cereorum ad inflammandum affectum: et exclusio malorum hominum ab ecclesia ad remouendum illud quod prohibet anime profectum.

Ad primum in oppositu dicendum: quod characteris ordinis duplex est actus. Unus est actus ministerii ad illum ordinem pertinentis: et hic non est perpetuus: sed bene perseuerantibus vsque in finem praemium eius est perpetuum. Alius est actus distinguendi: et hic erit perpetuus: per ipsum enim characterem videbitur ad quod ministerium habens characterem fuerit ordinatus.

¶ Ad secundum dicendum: quod in diuersis ordinibus imprimuntur characteres diuersi: non tantum numero: sed specie: et quamuis ex differentibus speci non possit constitui vnum per essentiam: potest tamen ex illis integrari vnum vnitate qua hoc sacramentum dictum est superius esse vnum. Utrum autem verum sit plures qualitates solo numero differentes simul esse non posse: non opoet determinare ad aritcui solutionem. Aliqui tamen dicunt illud habere instantiam: quia dicunt in eadem parte medii posse esse plura lumina speci non differentia manentia tamen distincta per. suas origines: quod confirmatur per Diony. in libro de di. no. ca. 2.

¶ Ad 3m dicendum: quod sicut dicunt alii et si ignorantia sit iterabilis: non tamen illa cusus solum peccatum originale causa fuit: contra hanc autem est ordinis sacramentum. Uel potest dici secundum alios quod ordo datur non in remedium vnius persone: sed totius ecciesie. Unde quod dicitur dari contra ignorantiam non est ita intelligendum quod per suiceptionem ordinis expellatur ignorantia a suscipiente: sed quia suscipens ordinem perficitur ad expellendum ignorantiam a plebe: hoc tamen est contra opinionem dicentium omne sacramentum esse medicinam contra aliquem morbum in suscipiente

¶ Ad 4m dicendum: quod quamuis constitutus in minoribus ordinibus tantum possit contrabere matrimonium: character tamen non deletur. Unde simortua vxore velit vlterius promoueri ordo quem prius susceperat sibi iterum non confertur.

Quaestio III.

TErtio queritur in quo actu cuiuslibet ordinationis imprimatur character.

¶ Et lprimo videtur quod in ordinatione hostiarii non imprimatur character in clauium ecclesie traditione. Nec in ordinatione lectoris in traditione codicis diuinarum lectio num. Nec in ordinatione exorciste: in traditione libri exorcismorum: quia effectus communis est per causam communem: sed character est communis praedictis ordinibus: ergo non imprimitur in aliqua praedictarum traditionum: cum nulla sit cane communis tribus praedictis ordinibus.

¶ Item videtur quod in ordinatione accoliti non imprimatur in traditione candelabri cum cereo: quia per actum archidiaconi caracter non imprimitur: sed sicut dicit magister huius di. c. 5. Et est decre. di. 23. Acolitus. Hi cum edocti fuerint: ab episco qualiter in suo officio agere debeant ab archidiacono accipiunt candelabrum cum cereo: et vrceolum vacuum: ergo in talitraditione non imprimitur character.

¶ Item videtur quod in ordinatione subdiaconi non imprimatur character in traditione patene et calicis vacui: quia in ordinatione sacerdotis traditur illi qui ordinatur calix cum vino: et patena cum hostia: si ergo in traditione calicis vacui character imprimeretur: mlto fortius in traditione calicis cum vino: et patene cum hostia imprimeretur: quod falsum est. quia in ordine sacerdotii in impositione manuum imprimitur.

¶ Item quod in ordinatione diaconi non imprimatus character in traditione textus euangelii videtur: quia sicut dicit magister huius di. c. 7. Hic ordo ab apostolis est celebratus: quando vt legitur in actibus apitulorum: septem viros plenos spiritum secuond ad hoc officium elegerunt: et oratione praemissa manus eis imposuerunt: ergo videtur quod cum ordinantur per impositionem manuum ab episcto eis imprimatur character.

¶ Item videtur quod in ordinatione sacerdotis non imprimatur character cum sibi eps tradit calicemcum vino: et patenam cum hostiis: quia sicut dicit magister huius di. c. 8. hic cum ordinatur inunguntur ei manus vt intelligat se accepisse gratiam consecrandi: ergo inunctio manuum maxime representat principalem actum: ad quem sacerdotium ordinatur: sed in tali signo confertur caracter illius ordinis: ergo caracter sacerdotalis imprimitur per manuum inunctionem. hoc pro generali regula habendum est: Respondec quod in susceptione illius exterioris signi imprimitur character in quolibet ordine: in quo signo principalis potestas quam respicit ille ordo significatur expressius: ad quam expressionem concurrunt alicuius instteri traditio: et verbi expressio: quo verbo expressius determinatur insttri significatio. Et quia principalis potestas quam respicit ordo hostiarii expressius significatur in clauium ecclesie datione quam in aliquo alio quod circa ipsum fiat. Et potestas lectoris per hoc quod ab episco traditur sibi codex diuinarum lectionum. Et potestas exorciste per hoc quod de manum episcoi accipit librum exorcismorum. Et potestas acoliti per hoc quod accipit candelabrum cum cereo. Et potestas subdiaconi per hoc quod accipit de manum episcoi patenam et calicem vacuum: ideo in praedictis cum formis determinatis: verborum caracteres praedictorum ordinum imprimuntur. Cum autem per praedicta principales potestates ordinum praedictorum expressius significetur: quam per alia: patet diligenter consideranti dicta magistri in littera qui actus ad quos deputantur perdicti ordines explicat diligenter.

¶ In ordine autem diaconatus dicunt aliqui characterem imprimi per manuum episcoi impositionem: moti non tantum per illud quod in arguendo dictum est: sed quia manus est organum organorum in quo principalius residet potestas operandi: et in isto ordine confertur excellens potestas sub sacerdotio.

¶ Sed hoc non videtur rationabile: quia episctus non tantummodo imponit manus illi quem ordinat in diaconum: sed etiam illi quem ordinat in sacerdotem: per illud autem quod est commune duobus ordinibus non videtur in vno illorum ordinum character imprimi.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum quod potestas diaconi media est inter potestatem subdiaconi et sacerdotis: subdiaconus autem habet potestatem tangendi vasa ministerii: sacerdos consecrandi corpus et sanguinem christi: diaconus et si non habet potestatem tangendi corpus christi: habet tamen ptetatem portandi corpus in pate¬ na et dispensandi sanguinem in calice: et in hoc est principalis eius potestas: et ideo in sua ordinatione exprimi non posset per traditionem vasorum tantum: nec per dationem mae: nec decens esset: vt sibi traderentur vasa cum sanguine et corpore: cum sacerdo ti qui superior est non tradantur sanguis et corpus: sed vinum et hostia: et ideo potestas diaconi exprimi non potest quantum ad suum principalem actum: nisi per eius expressionem quantum ad actum secundarium qui est legere euangelium: et ideo sibi character imprimitur: cum sibi ab episco traditur textus euangeliorum.

¶ In ordine autem sacerdotii dicunt aliqui charactere imprimi cum sibi episcouo manus imponit dicens. Accipite spiritum secntum, etc. quia dicunt tunc christum dedisse discipulis potestatem sacerdotalem: quando post suam resurrectionem dixit eis. Accipite spiritum secntum: quorum remiseritis peccata etc.

¶ Mihi autem videtur dicendum quod illi qui ordinatur in sacerdotem caracter imprimitur cum ab episco accipit calicem: cum vino: et patenam cum hostiis: principalis enim actus potestatis sacerdotalis respicit corpus christi verum: et secundarius. corpus christi mysticum: principalis enim actus est transubstantiare panem in corpus christi: et vinum in eius sanguinem: et actus secundarius est ligare et soluere sideles vt sic disponantur ad dignam corporis christi susceptionem: quamuis ergo magis exprimatur hoc potestas quantum ad secundarium actum per manuum episcopo impositione super caput illius qui ordinatur cum prolatione verborum. Accipite: etc. tamen quantum ad actum principalem magis exprimitur per hoc quod sibi datur calix cum vino: et patena cum hostiis. Unde dicit magister in littera quod ideo hec sibi dantur: vt per hoc sciat se potestatem accepisse deo placabiles hostias offerendi.

¶ Ad rationem autem quam alii pro se allegant dicendum quod quamuis christus post resurrectionem dederit discipulis suis ordinationem seu relationem sacerdotalis potestatis ad secundarium actum: tamen in cena quando post transubstantiationem panis in corpus suum dixit discipulis suis. Hoc facite in meam conmemorationem: dedit eis potestatem sacerdotalem quantum ad actum eius principalem.

Ad primum in oppositum dicendum quod character non est communis illis ordinibus communitate speciei: sed generis: et ideo non est inconueniens quod in diuersis ordinibus imprimatur per actus specie differentes.

¶ Ad secundum dicendum: quod in traditione insttri ab ordinatore sit characteris imprer sio: sed in traditione que sit ab archidiacono sit potestatis collate expressio. Uel potest dici quod in minoribus ordinibus hoc est singulare: vt postquam episctus docuit ordinandos qualiter in offinitio suo agere debeant: ab archidiacono de mandato et voluntate episcoi accipiunt instterum in cuius acceptione character imprimitur: quia illa instteri traditio principalius est ab episco quam ab archidiacono.

¶ Ad tertium patet solutio ex dictis.

¶ Ad 4 dicendum: quod sicut in praiemitiua ecclesia apostoli inspiratione spiritus sanctus confirmabant permanuum impositionem: et tamen modo traditur sacramentum confirmationis per chrismatis in fronte inunctionem: sic eadem inspiratione ordinabant tunc diacones permanuum impositionem cum oratione: nec ex hoc sequitur quod modo per impositionem manuum episcoi: fiat talis potestatis collatio.

¶ Ad quintum dicendum: quod epistmus in ordinum collatione non tantum tradit ordinis potestatem: sed etiam eos praeparat ad eius susceptionem eos instruendo de officio suo: et circa eos aliquid operando: que praeparatio in tribus consistit scilicet in bendictione: et manus impositione: et inunctione: per bedictionem ordinandus diuinis obsequiis mancipatur: per manus impositionem gratia danda significatur. qua sint apti ad dignam sui officii executionem: rationabilius enim est differe gratiam dari in illo actu in quo character imprimitur: qui est dispositio ad gratiam quam in actu alio. Unde non approbo sententiam dicentium in manus impositione gratiam dari: nec characterem imprimi: in vnctione ad aliquod saecramentum tractandum ordinari significantur. Unde illorum tantum qui ordinantur in sacerdotes manus inunguntur.

¶ Ex dictis patet quod hocvnctio non ita repraesentat in speciali principalem actum potestatis sacerdotalis: sicut traditio calicis cum vino: et patene cum hostiis: quia tamen certum non est in quo actu characteret imprimantur: ideo si in ordinatione alicuius constiterit aliquid esse omissum illad postea est supplendum sine rei teratione aliorum.