Articulus 5

Quaestio.

PRimo ostendo quod seruitus non impedit ordinis susceptionem. ad Gal. 3 In christo Iesu non est seruus neque liber: ergo ita potest ordinari seruus sicut liber.

¶ Item omnia alia sacrameta ita possunt recipere serui sicut liberi: ergo a simili et istud.

¶ Item peior est seruitus diaboli quam sert uitus hominis: quia seruitus hominis est meritoria si patienter tolere tur: sed seruus diaboli potest ordinari: quia quilibet existens in peccato mortali: diaboli seruus est: ergo multo fortius seruus hominis.

Contra. de cre. di. 4. mulli. mulli de seruili conditione ad sacros ordines promoueantur: nisi prius a propriis dominis legitimam libertatem consequantur.

¶ Item extra de seruis non ordinandis. De seruo. rum. De seruorum ordinatione statutum est vt nullus episcoporum deinceps ad sacros ordines eos promouere presumat.

¶ Item decre. di. 54. Si quis. Si quis obligatus est tributo seruili: vel aliqua conditione: vel patrociniocuiuslibet domini: non est ordinandus clericus nisi probate vite fuerit et patroni consensus accesserit. Sed nullus potest recipere quencunque ordinem quin sit clericus: ergo seruitus impedit cuiuscunque ordinis susceptionem.

Respondeo quod seruitus non impedit alicuius ordinis susceptionem de facto. si enim ordinetur vere ordinem suscipit: tamen impedit cuiuslibet ordinis susceptionem de iure. Iura enim tales prohibent ordinari: nisi prius sint redditi libertati: vel nisi sit de consensu dominorum: si enim domini consentiant ipso facto efficiuntur liberi: et consentire presumuntur: nisi sisciant et possint reclament. decre. di. 54. Si seruus sciente. In susceptione enim ordinis mancipatur homo diuinis officiis: et quia seruus sui potestatem non habet: cum sit domini sui: quia sicut dicit Philosophus primo policapitulo tertio. Seruus est res animata possessa: non potest se dare seruitio ecclesiastinco: quia nullus potest dare quod suum non est: hec ratio tangitur implicite decre. dist. 54. capitulo primo vbi dicitur. Debet esse immunis ab aliis qui diuine militie est aggregandus: vt a castris dominicis: quibus nomen eius ascribitur: nullius necessitatis vinculis abstrahatur. Si autem seruus de facto ordinetur domino suo nesciente quod ordinetur: et ordinatore et presentatore ignorantibus quod sit seruus: tunc si non est constitutus nisi in minoribus ordinibus reuocatur in seruitutem et domino redditur. decre. di. 54. Nulli. et. c. Ex antiquis. Diaconus autem dabit vicarium quem si sibi dare non potuerit domino reddetur. eadem di. Ex antiquis. Simili modo dicendum est de subdiacono prenunc: quia modo sacer ordo est: extra de seruis non ordi nandis. Miramur: si autem seruus sit factus sacerdos in eodem gradu peculii sola amissione mulctatus remaneat: de cre. distin. 54. Ex antiquis: si vero peculium non habeat seruiat domino: non tamen in seruitiis inhonestis que suum ordinem dedeceant: sed in seruitiis honestis. e dist. Frequens. Si autem seruus ordinetur domino ignorante seu contradicente: et ordinatore seu presentatore scientibus quod sit seruus: ille qui hoc sciuit duo mancipia domino dare tenetur. e. di. Si seruus absente: si autem non habuerit: vnde hanc faciat satisfactionem domino reddetur seruus ordinatus: si ipsemet vel alius ipsum non redemerit: si tamen sacerdos est domino seruiet in seruitiis honestis: vt dictum est: potest autem dominus seruum ordinatum ipso ignorante repetere infra annum a tempore scientie sue. e. di. Si seruus sciente. in tex. et in glo. detoistoli intelligenda est quo ad meritum: non quo ad officium.

¶ Ad secundum dicendum est quod non simile: quia conferendo alia sacramenta seruis nulium sit preiudicium dominis suis: quia dignitatem illorum sacramentorum et reuerentiam possunt in se seruare: et dominis suis seruire.

¶ Ad tertium dicendum quod non est simile: quia seruitus hominis non potest a seruo deponi pro sua voluntate: sed seruus diaboli potest fieri liber quando vult: deo adiuuante. Potest etiam dici quod clericus quamdiuest in peccato mortali ordinari non debet: et qui scienter talem ordinaret peccaret nisi in casu in quo peccatum suum esset occultum: et episcopus eum ordinare teneretur.

¶ Argumenta ad partem aliam procedunt de ordinis susceptione de iure.

Questio. II.

SEcundo queritur vtrum notabilis defectus alicutus membri impediat ordins susceptionem. Et videtur quod non. Afdicto non debet ad di afflictio: ergo propter defectum membri qui est quedam afflictio: non debet impediri homo ab ordinis susceptione.

¶ Item ad ordinis susceptionem magis requiritur integritas discretionis quam corporis: sed aliqui possunt ordinari ante annos discretionis: ergo non impediuntur ab ordinis susceptione propter defectum notabilem membri.

Contra. extra de corpore vitiatis. Exposuisti. dicitur de mutilato manum quod non potest ad sacros ordines promoueri.

Respondeo quod defectuum in membris quidam sunt ita notabiles quod impediunt officii executionem: verbi gratia. abscissio pollicis: et sic de similibus. et hec prohibent ordinis susceptionem de iure. quidam offuscant notabiliter persone claritatem: vt abscissio nasi: et sic de similibus: et tales etiam defectus im pediunt ordinis susceptionem de iure. iura enim tales pro pibent ordinari propter sacramenti reuerentiam et dignitatem. Unde Leui. 21 dicitur. Homo qui habuerit maculam non offert panes de suo: nec accedet ad ministeri um eius in quo fuit figuratum: quod non tantummodo in hominibus promouendis ad sacerdotium noue legis attendendum est quod careant macula anime: sed etiam quod care ant notabili macula corporis: que derogare posset illi reuerentie que debetur ordini: vnde habens oculum erutum: siue sit per culpam suam: siue non: prohibetur ordinari. 55 distin. Si euangelica. Defectus autem membrorum notabilem deformitatem in facie vel in manibus non generantes: si non est introducta ex culpa propria: nullam inducunt irregularitatem. Unde. e. dist. Eunucus. Eunucus si per insidias hominum factus est: vel si in perse cutione eius sunt amputata virilia: vel si ita natus est et est dignus: fiat episcopus. et. capi. sequenti. Si quis. Siquis pro egritudine naturalia a medicis secta habuerit. Similiter et qui a barbaris autem a dominis suis castrati sue rint: et moribus digni inueniuntur. hos canom permittit ad clerum promoueri. Si autem se sponte non interueniente iusta causa mutilat a susceptione ordinum repellendus est. Unde qui ad reprimendum carnis temptationem sibi abscindunt virilia irregulares sunt. ea. dinstin. Si quis absciderit talis enim non habet iustam causam castrationis sue: quia virtute carnali vitio repugnandum est. ea. distin. Hi qui se. Eadem etiam distin. dicitur. Qui partem cuiuslibet digiti sui volens abscidit hunc ad clerum canones non admittunt sic ergo patet quod plura. sunt vitia membrorum que si ex culpa vitiati proueniant irregularitatem inducunt: et si sine sua culpa proueniant ipsum irregularem non reddunt: et plura que ex quacunque prouenientia causa vitiatum irregularem efficiunt. Nullum tamen predictorum vitiorum impedit ordinis susceptionem de facto: si enim circa irregularem siant ea que fieri debent circa illum qui ordinatur vere suscipit ordinem: auem sicut suscipere non debuit: ita nec susceptum debet exequi.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamdoque affligitur aliquis sine culpa sua: et tamen non sine iusta causa: loquendo de temporali afflictione: et similiter afflicto addi potest temporaralis afflictio ex iusta causa.

¶ Ad secumdum dicendum quod quamuis ante annos discretionis possit aliqus suscipere ordinem de facto: non tamen de iure.

Quaestio III.

TErtio queritur vtrum homicidium impediaordinis susceptionem. Et videtur quod non. Exo. 32o dicit Moyses leuitis. Consecrastis manus vestras hodie domino vnusquisque in filio et in fratre suo: vt detur vobis benedictio: sed sicut dicit magister in precedenti distinctio. capitulo septimo. Ordo diaconatus a tribum Leui nomen traxit: ergo videtur quod diaconibus licet occidere homines ex iusta causa. sicut licuit leuitis.

¶ Item. 50. distin. decre. Quia te. dicitur de illo qui ca ptus a saracenis videbatur homines interfecisse: quod quia non sua sponte illud fecisse cognoscitur: inde cano nice nullo modo iudicabitur: ergo non omne homicidi um impedit ordinis susceptionem.

¶ Item pro actu virtutis nulli debetur pena: sed quandoque homo in occidem do alium exercet actum virtutis iustitie: vt cum iudex suspendit latronem: ergo pro tali homicidio non incurrit irregularitatis penam.

¶ Item pro eo quod homo tenetur facere de necessitate salutis: nullo modo repellendus est a susceptione ordinis: sed homo in hac necessitate constitutus quod oportet ipsum occidere vel occidi: tenetur de necessitate occidere si potest: quia preceptum charitatis est magis diligere se quam proximum: ergo tale homicidium non impedit ordinis susceptionem.

¶ Item homo agens contra latronem coram iudice seculari de crimine: non tamen criminaliter: sed ciuiliter: non efficitur irregularis: si iudex secularis propter talem quere lam ad duriorem penam procedat: vtpote ad penam mortis. extra de homicidio. Postulasti. in tex. et in glo. sed per istum qui querimoniam deposuit: ille occiditur: ergo non omne homicidium impedit ordnis susceptionem.

¶ Item homo aliquando occidit hominem casu: sed casuale homicidium non reddit hominem irregularem: quia vt dicitur extra de homicidio. capitu. vltimo. Qui omnes casus fortuitos qui preuideri non possunt: forsitan non preuidit: non debet propter homicidium sic casu commissum quo ad officium vel beneficium impedri.

¶ Item carentibus vsu liberi arbitrii nihil imputa tur: quod faciunt secundum Ber. lib. de libero arbitrio ante medium: ergo si puer vel homo in actu surie: vel dormiens: vel ebrius interficiunt hominem non propter hoc irre gulares sunt.

Contra. 15 q prima. Si quis insaniens. Que men te alienata siunt: et si non imputantur ad penam tamen sacrimuneris executionem impediunt: tales ergo sunt irregulares: et multo. fortius quicunque alii homicide.

Respondeo quod quoddam est homicidium simpliciter voluntarium: quoddam simpliciter non voluntarium et quoddam simpliciter innuoluntarium: et quoddam partim voluntarium: et partim inuoluntarium.

¶ Homicidium simpliciter voluntarium impedit cuiuslibet ordinis susceptionem de iure Iura enim tales prohibent promoueri: et prius promotos in susceptis ordinibus ministrare. 50. distin. Miror. et. cap. sequenti. Cuius prohibitionis potest assigna ri triplex ratio congruitatis: quia noluit deus vt Dauid qui multum sanguinem effuderat edificaret sibi domum: sed Salomon filius eius: vt habetur secundo. Regumseptimo: vbi dicit glosa. Uir sanguinum templum dei edificare prohibetur. Alia est quia sacerdos represen¬ tat christum qui suit summe mitis et est: culus mansuetudinem que maxime apparuit in hoc quod mori voluit pro nostra redemptione: reducit ad memoriam officium misse: homicidium autem representatio est crudelitatis. Unde sacerdos inquantum homicida magis representat interfectores christi quam christum. Alia ratio est propter detestationem effusionis sanguinis: et eiua horrorem propter que prohibuit dominus Noe et filiis eius vt carnem cum sanguine non comederent. vt habetur Gen. 9

¶ Homicidium non voluntarium. est cum aliquio carens vsu rationis occidit hominem: in tali enim non est voluntarium nec innuoluntarium proprie loquendo: et talem homicidam si per cul pam suam non incidit in defectum vsus rationis. Aliqui non reputant irregularem: quod probant per illud quod dicitur. 15 q. 1. Aliquos. vbi dicitur de carente vsu rationis qui hominem occidit quomodo reus constituitur qui nescit quid secerit: et illud caitum. Si quis insaniens. exponunt de illo qui per culpam suam vsu rationis priuatus est. Alii tamen dicunt tales esse irregulares quamuis non sint rei: quia non imputatur eis ad culpam: nec ad aliam penam quantum ad irregularitatem.

¶ Homicidium autem inuoluntarium est cum quis volens non occidere: occidere compellitur: vt si accipiatur manusi eius violenter cum gladio: et homo moueat brachium eins per violenti am: vel si contra volentem ipsum occidere vertit gladium ne ille cum cultello possit ipsum percutere: et ille ex ira irruat in eius gladium et percutiat eum: et tale homicidium trregularitatem non inducit: quia proprie loquendo talis homicida non est: cum in occidendo non sit causa agens sed patiens: qui enim brachium mouit violenter occidit: et irruens in gladium seipsum occidit. Similiter cum aliquio incidit arborem: et aliquis sub ipsa veniens. opprimatur ab arbore cadente: succidens arborem irregularis non est: si quantum in se fuit volentem transire sub arbore sufficienter premonuit. 50. di. decre. Hi qui arborem. Et duobus capitulis se quentibus.

¶ Homicidium partim voluntarium et partim inuoluntarium est: cum quis positus in necessitate vt occidatur vel occidat: occidit: quia absolute non vult occidere: vult tamen occidere ne occidatur: et talis irregularis est. 50. di. de cre. De his clericis pro quibus. et. c. De his clericis qui in obsidionis: sed cum talibus faciliter debet dispensari. Illt etiam qui non voluntate: sed casu hominem occidunt si debitam diligentiam non adhibuerunt committunt homicidium partim voluntarium: inquantum voluntarie omiserunt debi tam diligentiam adhibere: et partim non voluntarium inquantum absolute occidere non volebant: et talis irregularis est. 50. di. decre. Si quis voluntate. §. Si autem et. c. Eos vero. et. c. Clerico. Nec tantum reputandus est irregularis quioccidit: sed etiam qui hominem mutilat membro. dist. 55 cap. vltm talis enim conditioni dei est inimicus. eadem di. Siquis absciderit: non tamen ita grauis est irregularitatis cete ris paribus: sic illa que per homicidium est contracta.

Ad primum in oppositum est dicendum quod non est simile declericis veteris legis et noue. lex enim vetus penam sanguinis infligebat: quia erat letimoris: non autem lex noua: quia est lex amoris.

¶ Ad secundum dicendum quod secundum glo. ibidem illud verbum debet intelligi secundum rigorem canonicum: quia talis misericorditer tole ratur: in quo notatur talis indigere dispensatione: quamuis cum eo faciliter debeat dispensari.

¶ Uel potest dici quod ille hoc fecerat ineuitabili necessitate: et cum moderamine inculpate tutele: sic autem hominem occidens nec peccatum nec irregularitatem incurrit.

¶ Ad tertium dicendum quod pro actu virtutis incurri potest hec pena: que est irregularitas: quia per actum virtutis potest homo facere factum crudelitatem representans: pro qua representatione est magis ineptus ad representandum mansuetudinem christi¬

¶ Ad quartum dicendum quod in casu predicto homo non tenetur de necessitate occidere: quamuis possit et tenetur tum se defendere cum moderamine inculpate tutele: et si ex hoe mors alterius sequatur non imputatur ei ad peccatum: nec ad irregularitatis penam. Si tamen ipsum percutiat vt occidat: et mors sequatur: quamuis aliter se liberare non posset: irregularis est: sed cum eo debet faciliter. dispensari. Unde dicitur extra de homicidio. Interfecisti: quod si prespyter sine odio liberando se et sua furem vel latronem interfecerit non deponatur: tamen quamdiu viuit penitentiam agat: in quo datur intelligi ipsum esse irregularem: non tamen irregularitate graui. Quod autem dictum est quod homo tenetur se defendere: non est intelligendum cum volens occidere persequitur in ipso fidem vel bonos mores: etunc enim melius facit mortem patienter pro christo sustinendo quam se defendendo: vt probatur exemplo sancti Mauriciu sociorumque eius.

¶ Ad quintum dicendum quod hoc intelligitur si iudex ipsum grauius puniat quam natura querimonie requirat. Si enim homo proponeret ihunc modum. Ego conqueror de isto: quia occidit patrem meum: non tamen peto vt moriatur: sed vt mihi de pecuunia satisfaciat: et iudex querimonia probata ipsum suspenderet: deponens querimoniam esset irregularis: quia et si ille durius punitus sit quam natura petitionis requirat: non tamen durius punitus est quam natura querimonie requireret. Si tamen aliquis rem suam repetens a latro ne coram iudice seculari: quam aliter rehabere non poterat non imponens illi latrocinium: sed tantum affirmans et probans rem suam illam esse: si postea iudex inquirat et inueniat quod ille qui rem detinebat furtiue eam acceperat et eum suspendat: ille qui rem suam repetiuit irregularis non est: quia iudex ad plus processit ex officio suo quam natura querimonie requireret.

¶ Ad sextum dicendum quod hoc intelligendum est quando homo dat operam rei licite: et adhibet omnem diligentiam quam debet vt periculum homicidii euitetur. Unde decretalis illa loqutur de quodam presbytero qui quendam aduocauit in adiutorium ad edificationem ecclesie: et presbyter quoddam lignum dissolueret: ille homo cum ligno iuit in terram et mortuus fuit: qui presbyter alta voce: ita vt omnes intelligere poterant premonuit circunstantes vt omnes sibi ca uerent: vnde merito talis non fuit irregularis. Simili modo nec sacerdos pulsans campanam ad missam: si cam pana cadat super aliquem euntem sub campanili: extra de homicidio. Ioannes sacerdos. Similiter nec si aliquis ludens cum alio habente cultellum ad latus: et ipsum proiiciens ad terram cadens super eum impingat in cultellum illius: et ex hoc moriatur: ille qui cultellum portabat non est irregularis: extra de homicidio. Lator presentium.

¶ Ad vltimum dicendum quod illud verbum intelligendum est de imputatione quo ad culpam et penam que uon debetur nisi culpe: qualis pena non est irregularitas: vt superius dictum est.

¶ Audiui tamen quendam magistrum dicentem etiam ebrium oecidentem irregularem non esse: quamuis illud homicidium fuerit voluntarium insua causa: quia suus potus excessiuus non ordinabatur ad homicidium: et dum fecit factum vsu liberi arbtri carebat.

¶ Sed contra hanc opinionem est directe decretum ad partem secundam allegatum: et illud quod dicit Philo sophus. tertio ethico. cap. 8. quod ebriis debentur duplices increpationes: dominus est enim eius quod est non inebriari.