Table of Contents
Commentarius in Commentarium in Libros Sententiarum Scoti
Liber 1
Prologus
Pars 1
Pars 2
Pars 3
Quaestio 2 (Depreciated; to be deleted) : Utrum theologia sit de Deo sub aliqua speciali ratione
Quaestio 3 (Depreciated; to be deleted) : Utrum theologia sit de omnibus ipsorum ad primum eius subiectum
Pars 4
Quaestio 1 : Utrum theologia in se sit scientia, et utrum subalternans vel subalternata
Pars 5
Quaestio 2 (Depreciated; to be deleted) : Utrum ex ordine ad praxim ut ad finem dicatur per se scientia practica
Distinctio 1
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum obiectum fruitionis per se sit finis ultimus
Quaestio 2 : Utrum finis ultimus habeat tantum unam rationem fruibilis
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum frui sit aliquis actus elicitus a voluntate, vel passio recepta in voluntate
Quaestio 2 : Utrum fine apprehenso per intellectum necesse sit voluntatem frui eo
Pars 3
Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat frui
Quaestio 2 : Utrum viator fruatur
Quaestio 3 : Utrum peccator fruatur
Quaestio 4 : Utrum bruta fruantur
Quaestio 5 : Utrum omnia fruantur
Distinctio 2
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in entibus sit aliquid exsistens actu infinitum
Quaestio 2 : Utrum aliquod infinitum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum sit tantum unus Deus
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum possibile sit cum unitate essentiae divinae esse pluralitatem personarum
Quaestio 2 : Utrum sint tantum tres personae in essentia divina
Quaestio 3 : Utrum cum essentia divina possit stare in aliquo ipsum esse productum
Quaestio 4 : Utrum in essentia divina sint tantum duae productiones intrinsecae
Distinctio 3
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum Deus sit naturaliter cognoscibilis ab intellectu viatoris
Quaestio 2 : Utrum Deus sit primum cognitum a nobis naturaliter pro statu isto
Quaestio 3 : Utrum Deus sit primum obiectum naturale adaequatum respectu intellectus viatoris
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum in qualibet creatura sit vestigium Trinitatis
Pars 3
Quaestio 4 : Utrum in mente sit distincte imago Trinitatis
Distinctio 4
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum ista sit vera 'Deus generat alium Deum'
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum ista sit vera 'Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus'
Distinctio 5
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generatur
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum Filius generetur de substantia Patris
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum Deus Pater genuit Deum Filium voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel proprietas Patris
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures Filii in divinis
Distinctio 8
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum Deus sit summe simplex
Quaestio 2 : Utrum aliqua creatura sit simplex
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum solus Deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum generatio Filii in divinis sit aeterna
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus producitur per actum et modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio
Distinctio 12
Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius spirent uniformiter Spiritum Sanctum
Distinctio 13
Distinctiones 14, 15, et 16
Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona mittat quamlibet
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum a conveniat Spiritui sancto visibilis missio?
Distinctio 17
Pars 1
Pars 2
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem Spiritus sancti?
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum magnitudinem
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alia
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum tres personae sint aequales in potentia
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum haec sit veta 'solus Pater est Deus'
Distinctio 22
Quaestio 2 : Utrum Deus sit nominabilis ab aliqua creatura
Distinctio 23
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit proprie numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis dicat substantiam vel relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae constituantur in esse personali per relationes originis
Distinctio 27
Distinctio 28
Quaestio 2 : Utrum innascibilitas sit proprietas constitutiva primae personae in divinis
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de principiis ad intra et ad extra in Deo
Distinctio 30
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo
Distinctio 32
Quaestiones 1-2 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto; Utrum Pater sit sapiens sapientia genita
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sint relationes aeternae ad omnia scibilia ut quiditative cognita
Distinctio 36
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum Dei omnipotentia necessaria inferat eius immensitatem
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum scientia Dei respectu factibilium sit practica
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat notitiam determinatum omnium, quantum ad omnes conditiones existentia
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praedestinatus possit damnari
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum sit aliquod meritum praedestinationis vel reprobationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deum esse omnipotentem possit probari naturali ratione
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum prima ratio impossibilitatis rei fiendae sit ex parte Dei vel rei factibilis
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit aliter facere res quam ab ipso ordinatum est eas fieri
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum Deus ab aeterno voluit alia a se
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas beneplaciti Dei semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum permissio divina sit aliquis actus voluntatis divinae
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum voluntas creata sit bona moraliter quandocumque conformatur voluntati increatae
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum primaria causalitas respectu causabilium de necessitate sit in tribus personis
Quaestio 2 : Utrum Deus possit aliquid creare
Quaestio 3 : Utrum sit possibile Deum producere aliquid 'aliud a se' sine principia
Quaestio 4 : Utrum creatio angeli sit idem angelo
Quaestio 5 : Utrum relatio creaturae ad Deum sit eadem fundamento
Quaestio 6 : Utrum angelus et anima differant specie
Distinctio 2
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum in exsistentia actuali angeli sit aliqua successio formaliter
Quaestio 3 : Utrum omnium aeviternorum sit unum aevum
Quaestio 4 : Utrum operatio angeli mensuretur aevo
Pars 2
Quaestio 2 : Utrum angelus requirat determinatum locum
Quaestio 3 : Utrum angelus posset simul esse in duobus locis
Quaestio 4 : Utrum duo angeli possunt simul esse in eodem loco
Quaestio 5 : Utrum angelus possit moveri de loco ad locum motu continuo
Quaestio 6 : Utrum angelus possit movere se
Quaestio 7 : Utrum angelus possit moveri in instanti
Quaestio 8 : Utrum angelus possit moveri ab extrema in extremum non pertranseundo medium
Distinctio 3
Pars 1
Quaestio 1 : Utrum substantia materialis ex se sive ex natura sua sit individua vel singularis
Quaestio 2 : Utrum substantia materialis per aliquid positivum intrinsecum sit de se individua
Quaestio 4 : Utrum substantia materialis per quantitatem sit individua vel singularis
Quaestio 5 : Utrum substantia materialis sit haec et individua per materiam
Quaestio 7 : Utrum sit possibile plures angelos esse in eadem specie
Pars 2
Quaestio 1 : Utrum angelus posset se cognoscere per essentiam suam
Quaestio 2 : Utrum angelus habeat notitiam naturalem distinctam essentiae divinae
Distinctiones 4-5
Quaestio 1 : Utrum inter creationem et beatitudinem angeli boni fuerit aliqua mora
Quaestio 2 : Utrum angelus prius meruerit beatitudinem quam eam acceperit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum angelus malus potuerit appetere aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum primum peccatum angeli fuerit formaliter superbia
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum malus angelus necessario velit male
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angelus possit assumere corpus in quo exerceat opera vitae
Distinctio 9
Quaestio 2 : Utrum unus angelus possit intellectualiter loqui alteri
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli mittantur
Distinctio 11
Distinctio 12
Quaestio 1
Quaestio 1
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum lux gignat lumen tamquam propriam speciem sensibilem sui
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum corpus caeleste sit essentia simplex
Quaestio 2 : Utrum aliquod sit caelum mobile, aliud a caelo stellato
Quaestio 3 : An colum agat in haec inferiora
Distinctio 15
Quaestio 1
Distinctio 16
Quaestio 1
Distinctio 17
Quaestio 1
Quaestio 2
Distinctio 18
Quaestio 1
Distinctio 19
Quaestio 1
Distinctio 20
Quaestio 1
Quaestio 2
Quaestio 3
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum gratia sit in essentia animae vel in potentia
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum gratia sit virtus
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum liberum arbitrium hominis sine gratia possit cavere omne peccatum mortale
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum iustitiam originalem in Adam necesse sit ponere aliquod donum supernaturale
Distinctiones 30-32
Quaestio 1 : Utrum quilibet, secundum legem communem propagatus ab Adam, contrahat peccatum originale
Quaestio 2 : Utrum peccatum originale sit carentia originalis iustitiae
Quaestio 3 : Utrum anima contrahat peccatum originale a carne infecta, concupiscibiliter seminata
Quaestio 4 : Utrum in baptismo remittatur peccatum originale
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum peccato originali debeatur sola carentia visionis divinae pro poena
Distinctiones 34-37
Quaestio 1 : Utrum peccatum sit a nobis sicut a causa
Quaestio 2 : Utrum peccatum sit per se corruptio boni
Quaestio 3 : Utrum peccatum sit poena peccati
Quaestio 4 : Utrum peccatum possit esse a Deo
Quaestio 5 : Utrum voluntas creata sit totalis causa et immediata respectu sui velle, ita quod Deus respectu illius velle non habeat aliquam efficientiam immediatam, sed tantum mediatam
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum intentio sit solus actus voluntatis
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum synderesis sit in voluntate
Quaestio 2 : Utrum conscientia sit in voluntate
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum omnis actus sit bonus ex fine
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum aliquis actus noster possit esse indifferens
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum peccata capitalia distinguantur
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum voluntas creata possit peccare ex malitia
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum potentia peccandi sit a Deo
Quaestio 2
(a) Contra illud. Quia dicit Henricus quod licet persona qua est in alia, sit illa secundum partem, quia secundum essentiam, tamen illa persona in qua est alia, quasi continetillam secundum se totam. Contra hoc arguit Doctor et probat primo, quod persona secundum se totam continet aliam, quia illa alia est in illa secundum se totam. Et supponit unum, quod personam esse in alia, et econtra, dicit relationem communem, quae dicitur communis, quia est inter extrema ejusdem rationis, ut similitudo et aequalitas, praesentialitas, amicitia et hujusmodi. Cum enim dicimus quod una persona est in alia, accipimus in proposito esse perfecte praesentem illi, et e contra. Qum ergo hee praesentialitas requirat extrema ejusdem rationis, id est, quod requirit fundamentum ejusdem rationis in extremis, qua sic referuntur; ergo si una dicitur praesenssecundum partem, et alia similiter; et si una secundum se totam, et alia similiter.
(b) Secundo sic: Quando aliquid dici- tur esse in alio, etc. Haec ratio probat quod una persona. non dicatur esse in alia secundum partem, et tota ratio clara est, et clara sunt cetera.
(e) Ad primum dico, etc. Hic dicit aliqua. Primo, quod non sequitur, ut si aliquid alieui primo conveniat, conveniat parti, maxime in heterogeneis. Et sic licet Filio conveniat primo esse in Patre (accipiendo esse in, ut est suppositi perfecte praesentis Patri) non tamen convenit Patri; et sic non sequitur quod essentia sit in Patre, vel filiatio, ut esse in dicit suppositum esse praesens Patri, et e contra. Secundo dicit, quod etiam licet aliquid conveniat alieui primo, non autem sequitur quod aequaliter cuilibet parti, quia forte. potest competere uni parti et non alteri, ut intelligere primo competit homini, et tamen non competit eorpori, quia corpus non intelligit, sed forie anima, licet tamen haec sit impropria, anma intelligit, ut est conjuncta corpori, ut patet a Doctore in 4. dist. 44. Et posito etiam quod compe- tat animae, non tamen competit homini,quia anima, quia tunc sibi competeret per partem.
Dico, quod licet anima sit proxima ratio qua intelligere competit homini, sicut risibile per animam, non tamen sequitur quod primo intelligat per animam, quia intelligere primo sequitur totum ecnjunetum. "Tertio dicit, quod posito quod intelligere competat primo homini, et nullo modo corpori nec anima, non tamen sequitur quod si anima est ratio formalis inharentice hujus praedicati, quod etiam corpus sit talis ratio. Sic est in proposito, quia licet Filius sit in Patre secundum se totum, non tamen filiatio et. essentia sunt in Patre, et si essentia sit ratio formalis quare Filius sit in Patre, non tamen sequitur quod sit filiatio. Caetera patent.
(d) Quantum ad secundum articulum dico. in isto articulo habetur, quod nec sola essentia est ratio talis praesentialitatis nec sola proprietas, sed utraque, quia perfecta praesentialitas aliquorum requirit distinctionem realem illorum inter se, et perfectam unionem persona; ergo per proprietates sunt realiter distincte, et per essentiam divinam perfectissime unite, et sic sunt sibi ad invicem perfectissime praesentes.
(e) Quantum ad tertium, etc. Contentum est aliquid. continentis, et non e contra, ut patet, quia genus continetur in specie, ut pars essentialis, et non e converso; et pars integralis continetur in toto integrali, ut pars, et non e converso. Et breviter vult dicere quod in illis modis non est mutua continentia ejusdem rationis, sicut est in modo essendi in praesentiali, quia eo modo, quo Pater est perfecte praesens Filio, et Filius Patri. Caetera patent.
(f) Cum confirmatur. ratio per illud Philosophi 6. Physic. de indivisibilibus, quod sicut indivisibile non distinguitur ab indivisibili, nisi sit extra illud, quia duo indivisibilia simul posita non faciunt majus, imo nec infinita; eum ergo persone in divinis sint indivisibiles, si sunt. simul non sunt distinetz:e. Hzec ratio non concludit, tum quia non est simile de indivisibili in quanfitate, et de indivisibili in substantia; tum etiam quia non sequitur quod si essent duo indivisibilia simul, quod non essent distincta inter se, tantum enim sequitur quod non essent distincta situ, per se autem non habent sitam, ut patet.
(g) Ad secundum dico. Responsio stat in hoc. Primo, quod si plura concurrunt in aliquo realiter, quod non est intelligibile ipsum non componi ex illis; et sic essentia divina eum proprietate componeret ipsam personam, si proprietas illa esset formaliter in essentia divina et realiter distincta ab illa. Secundo, cum dicimus quod persona est in alia persona, non dicimus quod sit illa formaliter, nec pars illius et distincta realiter; sed sic dicimus quod est unum suppositum realiter distinctum ab alio quod perfecte est in alio, id est, quod perfectissime est praesens illi.
(h) Ad tertium, dico quod quando abstractum, etc. Et tunc-ista propositio est neganda, filiatio est in Patre, et tunc prima consequentia non valet, arguendo sic: In Patre est Filius; ergo in Patre est filiatio, quia in antecedente aecipitur esse n per perfectam praesentialitatem, in consequente autem per informationem, et sic palet responsio. Et cum dicit circ a finem: Acezpiendo esse in, pro ineristentia. intima, - non sequitur: ergo. Pater est Filius, sed est fallacia acquivocationis, quia eum dico, paternitas intime inexistit Patri, id est, quod perfectissime et intime est prasens Patri. Et cum infertur, quod si paternitas perfectissimeinexistit Patri, modo praeexposito; ergo Pater est Filius, infertur de inexistentia formali, ac si paternitas formaliter inexisteret Patri, et sic patet.
(i) Ad quartum. Hic notantur plura. Primum, quod quando A habet habitudinem aliquam ad Z7, et 57 habet similem habitudinem ad C, et hoc est verum in relativis superpositionis et suppositionis, licet non in omnibus, et hoc tenet secundum rationem prioris et posterioris, ut patet infra. Ut sicut se habet abavus ad avum, ita avus ad patrem meum; ergo sicut pater meus est prior me, ita avus est prior patre meo, et abavus avo meo, et sic semper procedendo, et per consequens prior me. Non valet autem convertendo, id est, quod sicut se habet avus meus ad patrem meum, ita pater meus ad avum; ergo sicut avus erit prior patre meo, ergo et paler meus erit prioravo meo, quia tunc sequeretur quod idem esset prior seipso. Secundum est, quod propositio prius dicta, non est vera in relativis e quiparantis, quia sequeretur quod idem esset sibi simile, et si debet esse vera, oportet addere istam specificationem, seilicet. omni alii a se, sic dicendo: Quidquid est simile Socrati, est simile omni alii a Socrate simili Socrati, ut palet in textu. Tertio addit, quod medium ad quod comparantur extrema sit limitatum, ut patet in textu. Quarto addit, quod sic arguendo, tenet de priori et posteriori in essentialiter ordinatis, in ratione prioris et posterioris, non autem in aliis conditionibus consequenlibus prius et posterius, ut mediate, vel immediate, quia non sequitur; pater meus est immediaie prior me, et avus est immediate prior patre meo; ergo avus meus est immediate prior me, et sic palet responsio ista. Et argumentum non est ad propositum, quia cum dico, Filius est in Patre, et Pater in Filio, tantum dico perfectam praesentialitatem ad invicem, et non dico aliquem ordinem essentialem inter Patrem et lilium in ratione praesentialitatis, ut supra dixi.
Ad aliud concedo quod Deus est in Deo, etc. Negatur consequentia propter fallaciam consequentis, quia in prima ly Deus, qui sequitur prepositionem in, non confunditur, et ideo potest stare pro aliquo supposito indeterminato indeterminate. In consequente veroly Deus, qui sequitur ad distingui, confunditur, propter negationem inclusam in distingui, et sic est fallacia consequentis, arguendo a termino non distributo ad eumdem distributum, ut patet, quia non sequitur: Animal est genus; ergo omne animal est genus.
On this page