Quaestio 19

CIrca secundum arguitur: quod in singulari praedestinato hoc vel illo sit causa suae praedesti nationis. Quoniam finalis perseuerantia & praedestinatio in eundem effectum salutis concurrunt. Sed perseuerantia habet causam in perseuerante: quia ipsa meretur sicut & secunda gratia. ergo &c.

CONtra. quicquid in praedestinato est, est temporale. pra destinatio autem est aeterna. Si ergo in praedestinato est causa vel ratio praedestinationis tunc temporale esset causa aeterni: quid est impossibile. quia cum omne temporale sit mutabile, & aeternum similiter esset mutabile: quia ad mutabilitatem causae necessario sequitur mutabilitas effectus.

IN quaestione ista paulo altius ordiendum est, non singula ta cta prosequendo: sed ab illis ad articulum quaestionis propositae competentius descendendo. Sciendum est igitur: quod quaecumque in tota vniuersitate fiunt, a deo fiunt, vel operante mediate vel immediate, aut permit tente: sed omnia ordinante. dicente Augustino tertio de trinitate. capitulo tertio. Nihil fit nisi dei vo luntate. Sed plerisque non apparet. Licuit vanitati philosophorum causis aliis ea quae fiunt tribuere: sed proximis: cum omnino videre non poterant superiorem caeteris causam: id est voluntatem dei. Et sequitur in capitulo quinto. Illam caelestem atque supernam, vnde peregrinamur, patriam cogite mus: illic dei voluntas tanquam in excelsa, & sancta, & secreta sede praesidens inde se quibusdam ordinatissimis creaturae motibus primo spiritualibus deinde corporalibus per cuncta diffundit: ac per hoc voluntas dei est prima & summa causa omnium. Nihil enim fit quod non de interiori inuisibili atque intelligibili aula summi imperatoris aut iubeatur aut permittatur, secundum ineffabilem iustitiam praemiorum atque poenarum, gratiarum & retributionum, in ista totius creaturae amplissima quadam immensaque Republica. Et secundum hoc cuncta relata ad diuinam voluntatem causam ne cessariam & rationabilem habent inquantum respiciunt regulas inflexibiles iustitiae quae sunt in deo quae sunt id quod ipse. Et ita causa rerum qua vult ipsa fieri vel non fieri, inquantum fieri vel non fie ri respicit ipsum, non est nisi ipse: nec accipit omnino causam vel occasionem aliunde super quocum quod. Relata vero ad inferiora circa quae fiunt quandoque iuxta cursum institutum rerum naturalium causas determinatas habent naturales & necessarias, quibus fiunt vt semper vel saepe: quae dicuntur cau sae rerum proximae: quas considerauerunt Philosophi: super quas est voluntas dei vt causa prima potens fa cere in singulis aliud quam habent eorum causae naturales: vt habitum est supra in quaestione de causis seminalibus. Quandoque autem habent causas indeterminatas & per accidens: vt illa quae dicuntur fie ri a casu & fortuna: quorum tamen voluntas diuina est causa determinata, & quantum est ex parte sui ne cessaria. Iuxta illud quod dixit Plato in Timaeo. Nihil est cuius ortum non praecessit causa legitima & necessaria. Et Augustinus primo de Academicis. Nihil aliud in rebus casum vocamus nisi cuius ratio & causa secreta est. Quandoque vero habent causas determinatas non necessarias: sed liberas vt illa quae fiunt circa ea quae tangunt liberum arbitrium creaturae intellectualis: quorum vnum est effe ctus praedestinationis: de qua quaestio proposita est.

CIRca quam sciendum: quod praedestinatio & nominat ope rationem aeternam diuinae voluntatis: & connotat effectum circa creaturam: vt dictum est in praecedenti quae stione. Inquantum ergo respicit diuinam voluntatem: vt iam tactum est in generali, & ibidem dictum est magis in speciali: nullam causam aliam habet quam ipsam & regulas iustitiae aeternae, quae sunt ipsa. Et quo ad hoc: nec in hoc singulari praedestinato: nec in communi de praedestinatis vlla est causa vel ratio praedestinationis omnino: neque alicuius omnino quod sit vel non sit. Nec in hoc est differentia in praedestinatione, & in reprobatione, & in quocumque alio actum. Vnde de actu electionis qui includitur in praedestinatione, dicit Augustinus super illud psalmi. xxx. In manibus tuis fortes meae. Sortem dicit quantum ego aestimo gratiam quae salua ti sumus. Nam vbi dicitur iste facit: iste non facit: merita considerantur: electio est non fors. quando autem deus nulla nostra merita inuenit, forte voluntatis suae saluos nos fecit: quia voluit: non quia di gni fuimus. haec fors occulta est in humano genere, veniens de occulta dei voluntate: apud quem non est iniquitas. Non enim personas accipit: sed occulta illius iustitia fors est. Item supe idem in alio tractatu. Neque vllum video meritum quo de vniuersitate generis humani me elegisti ad salutem. Etsi apud te est iustus & occultus ordo electionis meae: ego tamen quem hoc latet, ad curiam domini mei forte peru eni. Et super illud Coml. primo. Dignos nos fecit in partem fortis sanctorum. Omnia facit per iustitiam etsi occultam. Si ergo causam quaerimus actus praedestinationis in praedestinato, illam solummodo circa ipsam creaturam, vt innuunt praedictae auctoritates, quaerere debemus: inquantum respicit creaturam circa quam fit, & connotat effectum temporalem. Et similiter de quibuscumque aliis diuinis actionibus: vt sunt electio, praescientia, reprobatio, obduratio, & caetera quaecunque fiunt circa creaturam: vel aliquid connotant circa ipsam.

ET est dicendum: quod generaliter omnium talium ratio est non solum ex parte diuinae voluntatis, quae necessaria est, aeterna, & immutabilis: sed ex parte eius quod habet fieri: licet non necessaria: ex eo scilicet quod non fuisse potuit: vt secundum illam quaecunque fiunt quantum est ex parte creaturae iuste fiant siue mala moris: vel poenae: siue bona: & cum hoc tamen misericorditer quantum est ex parte dei. Vnde super illud psalmi. xxx. Diligit misericordiam & iudicium. dicit Augustinus in originali. Ne putetis fratres quia ista a se possunt in deo aliquo separari modo. Neque enim in misericordia amittit iudicium: neque in iudicio misericordiam. Habet iudicium in ipsa misericordia. Rursum in illo iu dicio habet misericordiam. Sed huiusmodi causa cum dicitur misericordia: aliter poni debet circa malos & damnandos in operibus obstinationis, & reprobationis quo ad mala culpae: aliter vero circa bonos & saluandos in operibus electionis, praedestinationis, & huiusmodi. Illa enim ex parte malorum habent causam condignam propter quam fiunt quantum est ex parte subiecti, sine qua iustitia dei illa fieri non exigeret: licet non sit causa ex parte dei quare ea agat: sed solummodo vt dictum est, sua ipsius iustitia. Illa autem ex parte bonorum: alia circa bonum primae gratiae: & alia circa bonum gratiae vlterioris vsque ad gloriam consummatam. Post primam enim gratiam gratum facientem quodlibet gratiae augmentum in praesenti, & consummatio eius in futuro, causam habet in nobis meriteriam de digno: opus scilicet elicitum a libero arbitrio in adiutorio gratiae praecedentis vsque ad primam gratiam gratum facientem. Illa enim non habet in nobis causam meritoriam vllam omnino: quia gratis data condonat peccata: & praecedit primum motum liberi arbitrii meritorium. Dicente Augustino super illud psal. quinti. Scuto bonae voluntatis tuae. Bona voluntas dei praecedit bonam voluntatem nostram vt peccatores vocet in poenitentiam. ldem supe illud psal. xvii. Retribuet mihi secundum iustitiam meam. Bonae volunta tis: quae prior tribuit misericordiam antequam haberem bonam voluntatem. Vnde prima gratia datur ex me ra misericordia. Secunda autem ex iustitia, quia meretur ex prima. Secundum quod dicit Augustinus super illud psal. septimi. lustum adiutorium meum a domino. Duo sunt officia medicinae. Vnum quo sanatur in firmitas. Alterum quo sanitas custoditur. Iuxta illud primum dicitur. Saluum me fac secundum misericordiam tuam. Iuxta hoc dicitur. lustum auxilium meum a domino. Ibi misericors auxilium: quia nullum habet meritum peccatorum. Hic autem iustum auxilium: quia iam iusto tribuitur. Et licet iustum pro eo quod agit cum gratia in merendo liberum arbitrium: est tamen gratuitum: quia a gratia habet quod agit liberum arbitrium. Propter quid dicit Apostolus Phil. primo. Deus est qui operatur in nobis velle & perficere pro sua bona voluntate. Glos. Non pro meritis nostris. Et super illud Phil. primo. Qui incepit in vobis bonum opus, perficiet. Glos. Vt velimus operatur incipiens, qui volentibus cooperatur perficiens ad bo na opera: sine illo nil valemus. Haec igitur prima gratia nullam causam habet in nobis meritoriam si cut habet secunda: habet tamen causam congrui non propter quam: sed sine qua non conferetur vni prima gratia gratum faciens quae alteri denegatur: cum apud deum non sit personarum acceptio sicut dicit apostolus. Sed aequaliter fauet omnibus: vt dicit Augustinus in originali super illud psalmi. xvii. In circuitu eius tabernaculum eius. Vnde ex parte vnius istorum respicitur aliquid sine quo nullo modo alteri esset praeferendus: quid est ratio praeferendi ipsum alteri. & hoc non ex parte dei & respe ctu actus eius vt est ab ipso & in ipso: sed ex parte subiecti in nobis & respectu actus: vt effectus eius habet recipi in nobis. Sed tale quid sit omnino nobis inuestigabile est: & est opus clamare cum aposto lo. O altitudo. &c. Vnde super illud Ephesi. tertio. Vt possitis comprehendere. Glos. Quia isti dat, illi non dat, de profundo iudiciorum dei procedit: quod scrutari nequimus. Exemplum tamen sit nobis circa habentes vsum liberi arbitrii. puta sint duo peccatores vel infideles: quorum corda aliquo mo tu gratiae praeuenientis stimulet ad aliquod bonum spirituale credendum, & vnus respuat, recalcitret statim & contradicat, alter vero sistat nec contradicat, non dico quod aliquem motum in bonum eliciat. Non est congruum quod contradicenti & non contradicenti aequale fiat. immo contradicens forte mor taliter peccat: & meretur danmnationem siue reprobationem quo ad effectum eius qui est poena aeter na: alter vero nihil meretur omnino: quia adiutorium gratiae gratum facientis non habet adhuc. Con gruum tamen est, vt diuina liberalitas, prouideat ei super adiutorio gratiae gratum facientis & condonantis pecca ta: quae possit salutem suam promereri: super quo non est aeque congruum prouideri alteri: eo quod voluntarie a parato liberaliter conferre gratiam se auertit: alter autem non. Et hoc reputatur conuerti: vt sibi peccata condonentur. Iuxta illud quid dicit Augustinus super praenominatum psal. Omnipotens deus neque in misericordia amittit iudicium: neque in iudicio misericordiam: conversis ad se donat peccata: non con uersis non donat. Misericors est iniustis. nunquid & iudicium amisit: aut non debuit iudicare in ter conversos & non conuersos: An nobis iustum videtur vt conuersus & non conuersus aequaliter ha beantur: vt eodem modo suscipiantur humilis & superbus: Secundum hoc ergo descendendo ad quaestionem dico: quod in isto singulari praedestinato quocunque est assignare causam & rationem praedesti nationis suae. Non secundum rationem qua ipsa praedestinatio actio voluntatis est in praedestinante: sed se cundum rationem qua connotat effectum receptum in praedestinato. Non dico causam siuerationem meritoriam propter quam sit: sed congruentiae: sine qua non, vt expositum est.

AD obiectum pri mum quod nititur probare quod praedestinationis causam in hoc praedestinato est assignare sicut & perfeuerantiae: Dicendum quod non est omnino verum neque simile. ad plura enim se extendit praedestinatio quam perseuerantia. Persuerantia enim non est nisi respectu gloriae adipiscendae in futuro. Qui enim perseuera uerit vsque in finem, hic saluus erit. Praedestinatio vero est respectu gratiae cuiuslibet adipiscendae in praesenti etiam respectu primae: quae sola non habet causam meritoriam ex parte subiecti: sicut & omnis alia sequens, & etiam gloria. Et propter illam primam gratiam non est simile de praedestinatione & per seuerantia: eo quod perseuerantia non est nisi in gratia finali & respectu gloriae: quae ambo cadunt sub merito: & habent causam meritoriam. Praedestinatio autem respectu illius primae gratiae nullam causam meritoriam habet: licet habeat eam respectu cuiuslibet sequentis: includendo sub praedestinatione & gratiam finalem perseuerantiae: & etiam gloriam: secundum quod patet ex iam determinatis.

PER dicta patet responsio ad argumentum secundum: dicendo quod quando dicimus, rationem praedestinationis esse in praedestinato: non ponimus illam rationem ipsius actus praedestinationis secundum id quod est in deo: quasi deus propter illud praedestinet: & illud sit deo causa praedestinandi. Absit. tunc enim temporale aliquo modo esset causa aeterni. Sed ponimus illam rationem ipsius effectus praedestinationis quo ad receptionem eius in subiecto: & per hoc ipsius diuinae actionis: vt tali effectu procedente ab ipso determinatur: qui temporalis est. & secundum hoc non est causa nisi temporalis secundum praedictum modum. Nec restat siue illa ratio praecedat aliquando actu primam gratiam in praedestinato, siue in so la diuina praescientia.