CIRca primum arguitur quod esse cuiuslibet creaturae sit in continuo fieri, quoniam illud quod continue quantum est de se tendit in non esse non habet esse nisi illud ab alio continue recipiendo, vt continue reparetur si cut continue decidit, sicut patet de esse motus & temporis. esse cuiuslibet creaturae est huiusmodi, quantum est ex parte ipsius creaturae: quia ex se omnino non habet esse sed non esse: & quaelibet res quantum est ex se tendit in id quid est nata hatberne ex se ab illo quod habet ab alio: sicut aqua calida in infrigidationem. ergo &c.

CONtra. si esse creaturae esset in continuo fieri, cum non habet neque recipit esse nisi productione sua in esse: con tinue ergo produceretur in esse: & sic pluries crearetur, quid falsum est. Item si esse creaturae esset in continuo fieri: aut ergo illud esset vnum & idem, aut semper aliud & aliud. Non idem: quia iam habitum esset antequam fieret Non aliud & aliud, quia tunc aut praecedens corrumperetur adueniente sequente, aut non: sed simul cum ipso ma neret. Non primo modo, quia non est assignare causam corruptionis. Non secundo modo, quia tunc essent diuersa esse simul, aut vnum fieret ex pluribus, & esset augmentum, & semper maius & maius, quae omnia falsa sunt. Quidam considerantes esse creaturae in comparatione ad esse dei, dicunt quod sicut esse dei dicitur vere esse, quia ipse stabilitatem & fixionem habet in suo esse, quod est omnino immutabile esse: a quo necesse est omnem creaturam deficere: sic esse creaturae dici debet non vere esse tanquam non habens stabilitatem et fixionem in se & permanentiam immutabilitatis, sed potius aliquem fluxum & mutationem. Fluxus autem & mutatio in ipso esse non est nisi fieri quiddam eius, sicut fluxus in stantis non est nisi continuum fieri eius in tempore: & fluxus albedinis non est nisi continuum fieri eius in motu

SEcundum hoc ergo dicunt quod esse creaturae non est stans neque permanens, sed in continuo fieri & flum i a primo ente. secundum quod dant exemplum de luce: cuius esse est in continuo fieri: non autem in facto esse & permanenti. Aliter enim recedente (ut dicunt) corpore luminoso maneret medium illuminatum. Nunc autem (vt dicunt) esse cuiuslibet creaturae se habet ad deum, sicut esse luminis siue lucis in medio. Tantum enim de pendet esse creaturae ab esse dei, quantum esse luminis ab esse lucis. quia sicut luce recedente & cessante in fluere lumen, omnino deficit lumen in medio, sic primo esse recedente a creatura ne esse continuo influat ei necesse est esse creaturae deficere omnino. Necesse est ergo ponere (ut dicunt) quod esse creaturae non sit in permanentia siue in facto esse: sed in continuo fluxu et fieri ab esse primi: quemadmodum esse lumi nis vel lucis in medio non est in medio in permanentia & facto esse: sed solummodo in continuo fluxu & fieri a corpore luminoso. dicente Augustino. viii. super Genesim cap. xix. Aer praesente lumine non factus est lucidus: sed fit. quia si factus esset: non autem fieret: etiam absente lumine lucidus esset.

POsi tio istorum stare non potest omnino in substantiis, neque in accidentibus aliis a motu & tempore, nisi quatenus esse eorum motui & tempori coniungitur, vt statim patebit. Si enim esse rei sit in continuo fie ri & successiue, hoc non potest intelligi nisi aut quod res ipsa & natura subiecta ipsi esse sit vna & eadem manens, aut semper alia & alia. Sl secundo modo, tunc nulla res esset vna & eadem numero in duo bus momentis: & sequetur opinio dicentium quod nihil idem est manens propter rerum mutationem ita quod non sit idem bis signare: quia in secunda signatione non est idem quod prius erat. Contra quam disputat Aristoteles, & eam improbat in quarto metaphysicae, secundum quod sufficienter huius positionis falsitatem exposuimus in quadam quaestione art id est quaest. i. de possibilitate sciendi. Sl primo modo, aut ergo res manens est eadem simpliciter absque intensione & remissione, aut diuersificata penes esse intensum & remissum. Sl secundo modo, sequaretur quod omnia creata intensionem et remissionem reciperent, cuius oppositum deter minauimus in alio Quolibet. Sequeretur etiam quod res quaelibet in quolibet instanti inueniretur variata per in-a tensionem et remissionem, quod non oportet: cum causa eadem possit esse, et vniformiter agens prius et posterius. Sl primo modo, aut esse manet circa rem vnum et idem, aut continue variatur. Sl secundo modo, hoc non potest stare quoniam res non manet nisi inquantum effectus dei est: & ex hoc habet esse actuale quod est dei effectus, vt alias sepius habitum est. Non ergo manet vna et eadem res nisi vno et eodem esse manente in ipsa.

PRAEterea non posset esse aliud et aliud esse nisi quia vno corrupto fieret aliud esse, eo quod plura esse substantialia non possunt esse simul in eodm: sed quocunque esse corrupto et alio generato fit processus ad non esse, con trario esse corrupto, et ab ipso non esse contrario esse generato. et sic idem continue secundum esse substantiale esset generatum et corruptum pluries, quid est impossibile. quoniam non est idem numero generatum et corruptum, nisi fiat eadem transmutatio ad vtrumque, secundum philosophum quinto Physicorum de sanitate primo cor rupta, et deinde iterum regenerata. Eadem autem transmutatio non potest esse illa quae posterior cum illaquae est prior: quia non sunt eodem tempore. quod requiritur ad eandem transmutationem numero secundum philosophum in eodem. Primo mod. scilicet prout esse circa rem manet vnum & idem, intelligitur esse rei consistere in continuo fieri, non ex parte esse ipsius aut essentiae rei: sed ex parte ipsius fieri quo res suum esse habet ab alio. Quod non contingit intelligi nisi tripliciter: quoniam illud fieri aut est vnum & idem simplex manens, aut vnum continuum distinctum penes prius & posterius: aut semper aliud & aliud discretum.

CONtra primum modum vt videtur fundatur aliquorum intentio: videlicet quod res in sua essentia, & in esse suo substantiali & essentiali manet vna & eadem: sed tamen quod non habet esse nisi per fieri ab alio, hoc non potest habere vni co fieri ne sit simplex & totum simul: sicut est esse dei, & ne ponatur in se subsistere abque actione aliqua pri mi agentis: sicut expositum est: sed sicut in principio esse suum habet per suum fieri: sic & ipsum con tinue habet & permanenter per suum continuum fieri vnicum, aut per diuisa fieri vnum post alterum. Sed quod sunt diuersa discreta simul existentia siue sese concomitantia, hoc omnino est impossibile: quia vt dictum est diuersae transmutationes non sunt nisi ad diuersos terminos: vt diuersae trasmutationes grae ad diuersos terminos genere: diuersae vero specie ad diuersos terminos specie: diuersae vero numero ad diuersos termimos numero, secundum philosophum quinto Physicae. Sed quod sit fieri vnum continuum habens prius & posterius: hoc similiter est impossibile: quia illud fieri non est nisi motus. & secundum philosophum. vi. Physic. eadem est diuisio temporis & motus & eius in quod sit motus. Cum ergo essentia siue esse rei vt dictum est sit simplex & indiuisibile: non potest fieri esse eius comtinuum & diuisibile. Sed propter hoc forte videbitur aliquibus hic distinguendum: quod continuum distinctum penes prius & posterius duplex est: quoddam cum innouatione & veteratione: quoddam absque innouatione & veteratione. Primo modo quemadmodum aqua exit de fonte quae semper est alia & alia. & tale fieri continuum habens prius & posterius est motus: cuius vna pars cum innouatur & recipit esse, pars praecedens recedit ab esse & inueterascit. & tale continuum vt dicunt non est fieri quo continuatur esse rei: sed est fieri secundo modo: quemadmodum enim dicunt radium procedere a sole: a quo non semper aliud & aliud emittitur sed quod semel emissum est, vnico & simplici fieri & in esse conseruatur & continuatur continuo fieri: sic dicunt esse creaturae procedere a deo. Non quod aliquid creaturae vel esse eius amittitur, & aliud acquiritur: aut similiter eius fieri: si cut contingit in motu quod semper aliquid eius acquiritur & aliquid amittitur, & in re in quae est motus semper aliquid post ali ud acquiritur per generationem, & aliquid post aliud amittitur per corruptionem: vt infra magis apparebit in quaestio ne de aeuo angeli. Sed quod esse creaturae primo datum vnico & simplici fieri per continuam influentiam conseruatur: ita quod propter continuitatem conseruationis est ibi successio in fieri: sed quia conseruatur in esse est vnum simplex totum simul: ideo ibi nulla omnino est innouatio. Quod non potest stare, quia prius & posterius quae sunt in illo continuo fieri conseruationis totius, aut sunt simul secundum totum & manent: aut sibi mutuo succedendo: & vna decidit quando altera aduenit. Si isto secundo modo, tunc dicere quod est prius & posterius sine innouatione, & inueteratione, contradictionem implicat: quia quid decidit inueterascit, & quid aduenit innouatur. Nec valet quod dicunt quod ibi nulla est inueteratio vel innouatio, quia quod conseruatum est in esse estisimplex totum simul & in esse, & in essentia sua. licet enim in huiusmodi termino sue scilicet in ipso conseruato non habet innouationem: habet tamen eam intra se & suam essentiam per suas partes aduenientes & dece dentes: vt dictum est. Si vero partes ponantur esse simul, hoc est contra naturam continui in transmutatio nibus existentis. Praeterea ponendo simul partes existere ipsius fieri, non poterunt obtinere intentum. pro pter quod negant vnum simplex fieri in esse rei, & ponunt ipsum habere partes. Hoc enim ponunt non moti ratio ne: sed propter fugam inconuenientium: quae tamen ex hoc non effugiumt scilicet ne esse creaturae ponatur actus purus sine futuritione & praeteritione: sed totum simuel & simplex erit infinitum. Siue enim fieri illud ponatur simplex, siue habens partes simul existentes, non plus ex vno illorum vitantur illa inconvenientia quam alia: vt patet inspicienti. Dicendum est ergo simpliciter quod esse creaturae & quo ad se, & quo ad essentiam cuius est, & quo ad fieri eius est totum simul: nullo autem modo in continuo fieri: vt patet ex iam dictis in prosecutione membrorum. Ad cuius ta men intellectum sciendum est: quod eorum quae sunt, quaedam habent subsistere in se: vt substantiae: quaedam vero alteri inhae rere: vt accidentia realia. Quorum quaedam inhaerent subiecto: vt in se, & absolute consideratur: quaedam vero vt con sideratur sub respectu quodam ad aliud diuersimode secundum diuersitatem partium existentium, & permanentium in ip so. Primo modo habent esse in subiecto omnia alia accidentia a tempore & motu. Secundo modo habent esse in subiecto tempus & motus: sed tempus per motum, mutatio enim quae est indiuisibile quid in motu sequitur substantiam siue subiectum secundum quod mutatum est super aliquod signum determinatum in situ, vel in qualitate, vel in quantitate. Inquantum vero transfertur successiue a priori manente in loco, vel in qualitate, vel in quantitate: ipso autem non manente in illo: sed transeunte ab vna parte in aliam, sequitur eam motus. propter quid siue quid acquiritur per motum sit manens: siue in motu: vt cum acquiritur quaelitas in ipso moto per alterationem, aut quantitas per augmentationem, vel in eo super quid mouetur localiter: vt si aliqua qualitas mansiua maneret in pariete per motum solis super ipsum: siue sit aliquid transiens vel circa mobile localiter: vt situs diuersi quos acquirunt vnum post alium, vel circa id super quid mouetur: vt cum sol transit per aerem lux quam generat in eo in recta oppositione, desi cit quando recedit a recta oppositione: siue sic inquam: siue sic sit de eo quod acquiritur per motum: semper tamen motus secundum partes suas decedit & aduenit: diuisibiles tamen secundum diuisiones partium rei in qua sit motus. Tempus autem consimiliter sequitur motum: sicut motus id quod fertur secundum prius & posterius in id in quod est motus. propter quid etiam consimiliter tempus partes non habet permanentes: sed tantum succedentes. Aliis autem omni bus entibus siue sint simplicia, siue partes habeant in essentia: vt habent locus, quantitas, & qualitas in quibus habet esse motus, essentiale est quod sint permanentes in natura sua, & essentia simplici, si sunt simplicia & similiter quod partes suas habeant simul. accidit autem quod succedentes. Vnde cum sit augmentum in quantitate, manent partes acquisitae per motum partibus motus non remanentibus. Et similiter cum sit motus in qualitate. Si enim non maneant huiusmodi res vel in esse suo simplici, vel secundum partes suas, hoc accidit eis propter aliquem modum dependentiae ad suam causam. Est igitur intelligendum quod in causis actiuis quaedam sunt a quibus causata de pendent quo ad fieri tantum: vt contingit in partibus propagantibus aut aliquid generantibus instrumentaliter & ministerialiter tantum, quemadmodum medicus agit ad generationem sanitatis instrumentali ter: vbi agens principale est natura agens intra. & quemadmodum agit asinus ad generationem asini qui agit instrumentaliter: vbi agens principale sunt corpus caeleste, & intelligentia, maxime prima. In talibus agens princi pale manet genitum recedente agente secundario. Alia vero sunt a quibus dependent causata, non tantum quo ad fieri: sed etiam quo ad esse eorum: sicut velite dependet creatura a deo, & lumen in acre a corpore luminoso. In talibus non manet omnino causatum ad absentiam veritatis suae causae. Non quia alia actione secundum rem agens esse dat & datum con seruat: vt vult opinio iam dicta: sed quia non habet aliquae coagens ad fieri sui esse: sed idem ipsum: ita quod id ipsum in agen te quod est causa fieri esse causati ex quadam directione ad ipsum, & coniunctione cum ipso, id ipsum ex per manentia in eadem directione & coniunctione est cauam conseruationis ipsius esse causati. Ita quod sicut ipsa virtus agens, & eius directio & coniunctio cum creato est eadem numero manens: sic est actio sua eadem circa cau satum manens vna & eadem numero. Et similiter ipsum causatum praeter hoc quod cum effectus primo recipit esse a tali causa: tunc dicitur fieri causatum: deinceps autem conseruatio est. Nihil tamen aliud egit agens primo causando fieri, quam modo causando conseruari: nec econuerso: ita quod sicut ex parte agentis idem sunt re facere & & conseruare, sic ex parte causati idem sint re fieri & conseruari: differentia autem sola ratione: & hoc quemadmodum cum sigillum imprimitur aquae, ex contactu partium aquae ad partes sigilli fit in aquae sigilli figura: & eodem contactum conseruatur in esse quamdiu manet ille contactus: et hoc absque omni alia influentia: & absque omni alio & nouo fieri in aqua procedente a sigillo: quo figura illa conseruetur quae prius erat impressa. Vnde si cut ibi circa esse figurae sigilli in aqua contingit, quod non solum ipsum est simplex & totum simul: sed etiam consimiliter simplex est: & totum simul fieri illud quo primo habet esse & deinceps conseruari: & hoc absque omni successione, & innouatione non solum ex parte ipsius esse figurae, sed etiam ex parte ipsius fieri: sic esse cuiuslibet rei creatae alterius a tempore & motu, & eorum quae annexa sunt eis inquantum huiusmodi, quamdiu manet eadem directio causae ad ipsam, & coniunctio cum eadem, simplex est & totum simul absque omni successi one partium, vel in se vel in fieri suae conseruationis: ita quod in eodem instanti quo subtrahitur aei sua causa, ne ad ipsam dirigatur & coniungatur sicut prius, cadit in nihilum. Quiod si talis causa generet aliquid in alio: vt corpus luminosum lumen in aere, si continue per motum suum localem aliam & aliam directionem & coniunctionem rectae oppositionis habeat ad aerem, continue generat aliud & aliud lumen in aere alio & alio fieri, & conti nue vno decedente oritur aliud secundum successionem partium motus & temporis quo connectuntur. Si tamen stet sol in eadem directione, oppositione, & coniunctione, non est ibi nisi vnicum lumen generatum & conseruatum vnico simplici fieri, si tamen fieri dici possit. Immo vt videtur non debet dici fieri vel factio, nisi quo ad primum instans quo causatum prosilit in esse ad praesentiam suae causae. Postmodum autem quo ad totam temporis successionem debet dici rei manentis conseruatio absque omni factione. Per quod aparte euitantur omnia inconuenientia propter quae vitanda praedicti contraria ei quid dictum est posuerunt, non obstante enim quod esse creaturae simplex sit & simul vt dictum est: ipsum deficit omnino a simplicitate & simultate esse dei tanquam non habens esse fixum & stabile respectu esse dei: immo fluidum omnino & mutabile. Non quod semper fluat & mutetur, vel in se secundum suarum partium successionem, vel in suo fieri per partium illius successionem: vt per hoc esse creaturae semper sit in potentia & numquam in esse ponatur: vt illi dicunt: sed quod esse eius fixionem & stabilitatem suam ex se non habet: sed ab alio. immo quantum est ex se simul cum sua fixione, & esse ab alio habet potentiam qua prona est statim causa sua subtracta cadere in nihilum: ita quod ista potentia ad non esse semper est coniuncta actui quo habet ab alio esse. Propter quod eius actualitas non est actus purus: sed admixtus potentia. Et ideo non est in eo perse cta simplicitas, sed compositio ex potentia & actum: neque perfecta simultas: quia deficit aliquid a perfecta ratione actus: licet illud actus quod habet est totum simul & simplex. quoniam fluxibilitas ista & mutabilitas non est nisi in potentia tantum. et ideo nullum fluxum aut mutationem actualem ponit. quare nec vllum fieri aut successionem omnino. Propter quod quo ad actum oppositum illi, potentia non est in facto esse nec potest esse omnino: quia esset actus purus. Vnde exemplum de luce a sole in aere bonum est ad propositum nostrum. nec eis valet. falsum enim supponunt scilicet quod sit in continuo fieri a sole: non autem in facto esse: eo quod non manet recedente corpore luminoso. Illud enim non manere recedente sole non repugnat eius facto esse stante sole. Vnde quod modo lumen nunquam est in aere in facto esse: sed semper est in fieri alterius, & alterius par tis lucis secundum aliud & aliud fieri, hoc accidit essentiae, & esse lucis siue luminis in aere: quoniam quantum est de se, nata esset manere tota simul in facto esse, si causa sua in eadem coniunctione & oppositione ad ae rem maneret: sicut dictum est. Sed quod nunc non manet, hoc ei accidit propter motum solis & mutationem oppositionis: vt dictum est. Vnde vbi non mutatur coniunctio causae cum causato, manet in facto esse cau satum quamdiu manet coniunctio: vt patet in gratiae & charitatis influentia in animam sanctam a deo, quae tota simul est in esse simplici consistens praeterquam cum augmentatur: tunc enim innouatur in esse & essentia sua per nouum fieri. Nec valet eis auctoritas Augustini praeinducta. Ad cuius intellectum notandum est quod res existens ex eo dicitur in facto esse, quod potentiam habet reductam ad esse stans & manens, secundum quod domus dicitur esse in facto esse: quando potentia quae erat in lignis & lapidibus ad formam domus iam sic est deducta: vt in eis secundum actum sit forma domus. Vnde quando potentia non potest deduci nisi ad esse secundum actum fluens: vt est potentia ad esse temporis, & motus vel diuisionis infinitae in con tinuo, aut appositionis in discreto: tale quid semper dicitur esse in fieri solo, & nunquam in facto esse. Sed potentiam reduci ad actum esse stantis, contingit intelligi dupliciter. Vno modo quod reducatur ad actum sic perfectum quod nullo modo indiget ad actus conseruationem causa qua habet actum sui esse: quemadmo dum domus sic per artificem reducitur de potentia materiae ad esse domus in actu quod nullo modo eget eo ad sui conseruationem. Et hoc quia non est omnino causa eius esse scilicet quo ad esse suum & principiorum eius in quo conseruatur esse formae inductae ab artifice ad eius absentiam. Hoc modo lumen non reducitur ad actum in aere per solem, neque esse alicuius creaturae a deo: quoniam tunc nulla omnino maneret potentia admixta esse creaturae: quid est impossibile: vt dictum est. Vnde quantuncumque creatura habet perfectum esse a deo: semper tamen habet potentiam ad non esse dupliciter sibi admixtam, & simpliciter & absolute quantum est de se: quia non potest sibi auferri: & respectu suae causae: quia fine ipso conseruante esse necesse est eam ad actum purum non essendi perduci. Et consimilem potentiam, ad non esse scilicet & simpliciter, quantum est de se & respectu suae causae, habet lux vel lumen in aere, & gratia vel iustitia in anima. Sed potentiam talem ad non esse non habet forma domus in lignis & lapidibus, qauis enim habet potentiam ad non esse simpliciter & absolute, quantum est ex se: non tamen habet eam ex respectu ad artificem: vt scilicet sit necesse eam perduci ad actum non esse nisi eam conseruet in esse, talem enim dependentiam non habet res a sua causa accidentali producente eam in esse: sed a sua causa essentiali. talis autem causa accidentalis est omne agens artificiale. Est etiam omne generans sibi simile in naturalibus. vnde talia egent essentialiter causante & conseruante, non quod est agens motum: sed quod est agens omnino immobile ad quod reducuntur omnia alia agentia: sine cuius actione non posset continuari actio aliorum agentium. secundum quod dicit philosophus. viii. Physi. Quamuis milies sint quaedam principia immobilium, quaedam mouentium, & multa seipsa mouentia corrumpantur, alia autem fiant: et hoc quidem immobile: aliud autem mouetur: sed nihil minus est aliquid quod continet extra: ex hoc extra vnumquidque est quod est causa alia quidem esse: alia vero non & continuae motionis. Vbi dicit com mentator. Ista indigent motore extrinseco: vt largiatur eis esse qui continet totum: quia generans in istis non dat nisi principium generationis: deinde dimittit generabile. Necesse est ergo vt sit complens generatum ex se per principium quod est in eo per se, & conseruans ipsum vt non compleatur generatio alicuius eorum quae generant se, nisi sit ille generans extra praeter generans propinquum. Et in hoc non discordamus omnino a philosophis, nisi quod nos ponimus primum agens cum omni agente agere immediate: philosophi au tem non nisi mediante motu corporum caelestium. Et sic tam nos quam ipsi proprie loquendo dicimus quod pri mum mouens in vnoquoque ente per se est causa esse & causa conseruationis eius: omne autem aliud agens est causa fieri tantum. Vnde Augustinus in dicto suo comparat esse eius quod sit a tali causa a qua omnino depen det, ad eius esse quod fit a causa a qua non dependet omnino: negando comparationem esse eandem: in eo videlicet quod sicut res se habent ad causas secunda scilicet quod respectu eius sunt in facto esse perfecto: quia non est necesse eas per illas in esse conseruari, aut in non esse perduci, si non ab illis in esse conseruentur: sic po nantur se habere ad causam primam. hoc enim non est verum. respectu enim talis esse nuilum causatum eius hoc modo habet esse in facto esse. Quin tamen simpliciter & absolute sit in facto esse nullo modo negat: quod manifeste liquet ex verbis suis quae omittunt: quibus exponendo illud. Mihi autem adhae rere deo bonum est. ostendit quam multo amplius nostrum bonum quo sumus, est a deo, quam bonum quo sunt quaedam alia causata a causis suis. et hoc secundum modum iam expositum. vnde dicit sic. Neque aliquid tale est homo vt factus deserente qui fecit eum possit aliquid agere bene tanquam ex seipso. Sed tota eius actio bona est ad eum conuerti a quo factus est, & ab eo iustus, pius, sapiens, beatusque semper fieri: non fieri & recedere: sicut a corporis medico sanari & abire: quia medicus operarius corporis siue extrinsecus seruiens naturae, intrinsecus operanti subditur. Non igitur ita se debet homo ad deum conuertere: vt cum ab eo factus fuerit iustus, abscedat: sed ita vt ab illo semper fiat. & quippe ipse cum ab illo non discedit eius sibi praesentia iustificatur, & illuminatur, & beatificatur operante, & custodiente deo. Neque enim sicut operatur homo terram vt culta atque foecunda sit: qui cum fuerit operatus abscedit relinquens eam, vel siquid aliud manente opere quod factum est cum operator abscesserit: ita deus operatur hominem iustum iustificando eum: vt si abscesserit maneat in absente quod fecit. Sed potius sicut aer praesente luce non factus est lucidus: sed fit: quia, si factus esset: non autem si fieret, etiam absente luce lucidus maneret: sic homo deo prae sente illuminatur: absente autem continuo tenebratur. llle itaque operetur hominem bonum: atque custodiat: qui inconmu tabiliter bonus est. Semper enim ab illo fieri semperque perfici debemus inhaerentes ei, & in ea conversione quae ad illum est permanentes. lpsius enim sumus figmentum: non tantum ad hoc vt homines simus: sed etiam ad hoc vt boni simus.

ATTENde lector si vales quid Augustinus intendat: & aduerte quod cum dicit: Neque aliquid tale est homo vt factus &c. non negat quin verum sit dicere de creatura quod sit in facto esse. Sed non sic vt deserta maneat: immo sic vt ei coniuncta perseueret. Quod appellat eam semper fieri non aliud & aliud recipiendo: nec idem per aliud & aliud fieri continuo tenendo vt illi dicunt: quemadmodum si peluis in fonte super aquam aliam & aliam scaturientem semper in supernatando teneretur: sed idem per eandem actionem qua id in esse produxit, in esse custodiat. Quae tamen actio non proprie fieri dicitur, nisi quo ad primum instans quo res primo producta est. Vnde exponens quomodo intellexit quod dixit, Semper fit iustus: subdit duo dicens. Operante & custodiente deo. vt vnum pertineat ad primam productionem: alterum vero ad conseruationem. Nec est in hoc differentia neque quo ad esse naturae totius creaturae, neque quo ad bene esse gratiae neque quo ad esse luminis in aere & aliorum huiusmodi. Patet etiam ex hoc quomodo secundum dictum modum po nendi esse creaturae in facto esse non oportet ipsum ponere secundum se subsistere absque omni diuina actione. Patet etiam quomodo intellectus bene potest cogitare qualiter ab illo simplici esse potest creatura cadere in non esse. Quae omnia illi negant, & inducunt contra istam positionem, & plura alia quae pertinent ad rationem mensurae & durationis creaturae in esse, quibus respondebimus inferius, loquendo de aeuo an geli. Per idem patet quomodo duo obiecta ad istam partem inducta bene procedunt.

AD obiectum in oppositum: quid continue ex se tendit in non esse, continue recipit ab alio esse. &c. Dicendum quod continue tendere in non esse potest intelligi dupliciter: vel semper continue partem ipsius esse amittendo post partem, vel essendo semper dispositum si causa sua deseratur: vt statim cadat in non esse. De eo quod primo semper tendit in non esse: verum est quod continuatur in esse partem eius recipiendo post partem, & per aliud & aliud fieri. Sed sic non est verum quod creatura continue tendit in non esse. immo quia esse suum consistit in simplici, simul totum & in instanti deserente suo conseruatore cadit in non esse sicut & simul procedit in esse: nisi forte in illis quae recipiunt magis & minus possit fieri continua acquisitio partis esse post partem in augmento, & amissio in diminutione, sicut & partis essentiae post partem, secundum quod alias in quarta disputatione nostra de Quolibet dictum est: & infra aliquid videbitur. De eo vero quod secundo modo continue tendit in non esse, non est verum. Sic enim existens si mul in creaturis continue tendit in non esse: quia nuiium est nunc quin deserente suo conseruatore statim de necessitate in illo cadat in non esse. Et similiter conseruatur continue in esse: quia nuilum est nunc, quin nisi praeseruetur a suo conseruatore statim in illo cadat in non esse. quod appellat Augustinus continue eam fieri: licet totum sit simul: sicut illud appellatur tendere continue in non esse cum est, licet nunquam tendat in non esse ipsum perfectum, nisi totum simul tendat: vt dictum est. Et quod dixit Augustinus in sua auctoritate semper fieri, non intellexit illud fieri circa rem ipsam secundum se & absolute consideratam: sed secundum respectum quendam ad tempus in quo sunt prius & posterius: quae complectitur aeuum quod est mensura permanentium inquantum permanentia sunt: vt infra dicetur: respectu quorum dicitur semper fieri illud licet in se fixum sit totum simul stans.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 11