Quaestio 29

SEquuntur vltimo quaesita duo: Vnum de horarum obseruatione: vtrum clericus or dinatus in sacris: & vtrum clericus beneficiatus: & vtrum religiosus peccent mor taliter omittendo dicere horas canonicas. Alterum. vtrum omnes teneantur ad di cendum vel audiendum quotidie officium missae.

CIRca primum arguebatur quod sic. quia facit contra praeceptum apostolicum. extra de celebratione missa. Dolem tes. vbi papa loquens de clericis & praelatis & de eorum comessationibus & confabulationibus illicitis cum publice dicuntur horae in ecclesia, &de similiter de sacerdotibus celebrantibus missas vix quater in anno: & similiter de contemnentibus interesse dum celebrantur: dicit sic. Haec & his similia sub poena suspensionis penitus inhibentes districte praecipimus in virtute sanctae obedientiae vt diuinum officium nocturnum pariter & diurnum quantum eis deus dederit studiose pariter celebrent & deuote. Sed transgressor praecepti apostolici facti in virtute sanctae obedientiae mortaliter peccat: ergo &c. Contra. qui deseruit aliquid per vnam viam non tenetur idem deser uire per aliam. vt extra de praebendis. Licet. vbi dicitur quod scholari studenti in theologia ministrentur prouentus ecclesiastici pro quibus seruiret in ecclesia sua: & si pro studio absoluitur a seruitio quid teneretur facere in ecclesia: ergo & eadem ratione a seruitio quo tenebatur horas dicere. Dicendum quod licet in lege euangelii a Christo non sit institutum tempus determinatum quo insistendum sit diuinis obsequiis, quia nuiium tempus ab illis vacare debet: sicut in lege veteri ad hoc fuit institutum sabbatum: ecclesia tamen prout ei Christus determinandum reliquit, determinauit ad hoc generaliter omnibus tam clericis quam laicis dies dominicos in memoriam octauae resurrectionis dominicae: clericis autem ascriptis diuino seruitio specialiter determinauit ad hoc singulis diebus. vii. horas iuxta illud dictum prophetae: Septies in die laudem dixi tibi. quae determinantur orationibus quae horae canonicae dicuntur: quia determinatis horis & competentibus regulariter sunt dicendae: vt extra de celebra, miss. Presbyter. Vt autem dicit ibi Innocentius in suo apparatu: presbyterid est sacerdos, diaconus, subdiaconus, vel quicunque clericus beneficiatus. & sic large hic sumitur presbyter. Hic enim notantur duo genera clericorum: scilicet in sacris ordinibus constitutorum: & beneficiatorum & intelligunt aliqui ly beneficiatorum scilicet cum effectu vt possint fructus suorum beneficiorum percipere, vel in parte, vel in toto. vel potius vt intelligunt alii, sic cum effectu vt saltem habeant ius speciale de percipiendo fructus aliquando: & quod ex hoc ad horas obligantur, & sic quod mortaliter peccant si per ipsos steterit quod non dicant eas. Sed nunquid singulis horis diei sigillatim insistendum est & vacandum ad dicendum horas canonicas: Dicendum quod sic: nisi causa rationabilis subsit quare aliter fiat. Hinc dicit Innocentius. De occupatis autem consilium est vt simul dicant horas omnes, quod (ut dicit) intelligitur de omnibus circa officium rurale & rempublicam occupatis. et seruant dominus papa & cardinales & episcopi pro magna parte hoc: quo ad horas simul dicendas: eo quod completis horis habent multa alia negotia expedire: & melius est praeuenire quam praeueniri. Quid autem dicit Innocentius: Simul dicant omnes horas: intelligo vt scilicet sic dicantur omnes horae simul quod nulla horarum dicatur quin alia dicatur sub vno continuo praetextu cum ea: non quod si mul dicantur in mane matutinae &caeterae horae etiam completorium: hoc enim esset indecens & ridiculum valde. Sed quod in mane dicantur horae simul vsque ad vesperas: & tunc ante comenam vesperae & completorium. Si etiam non vrget magna necessitas: maxime in hyeme, matutinae separatim dicendae sunt de nocte aut forte prima cum illis: secundum quod consuetum est in capella domini papae. vt dicit Innocentius: quod quacumque hora noctis dicuntur matutinae continuo sub vno praetextu dicitur prima. Sed quaerit Innocentius quid de infirmis: & respondet dicens: excusantur a dicendo: & etiam forte ab audiendo si directe vel occasionaliter obesse timeretur probabiliter ipsum: scilicet dicere vel audire. Intelligo cum hoc si obesset dicere sed non audire: etiam excusatur ab audire si non possit habere qui in praesentia eius illas dicat Sed nunquid cum dicit horas debet vacare ab omnibus aliis: Dico quod sic nisi necessitas aliqualis vrgeat. Tunc enim vt dicit Innocentius siue equitando siue aliud quicquam agendo dicat eas quisque prout melius potuerit. De hac materia notatur. xii. disti. capi. vlt. Quia autem opponens tetigit religiosos in sua quaestione: Dico de religiosis: quod ratione qua religiosi simpliciter: quia possunt esse puri laici: non plus ex tali statu obligantur quam laici non religiosi. Si autem sunt clerici & in sacris ordinibus constituti tenentur ratione ordinum. Si autem non sunt in sacris: & habet religio bona ecclesiastica sibi depu tata vnde viuunt: tenentur sicut clerici beneficiati non existentes in sacris ratione iuris percipiendi beneficium: ita quod ratione religionis simpliciter non obligantur ad horas, quod si obligentur ad horas ex aliquo statuto vel papae vel ipsius religionis, hoc est ratione qua sunt clerici religiosi. Et sic concedem da est ratio ad primam partem adducta. Ad rationem in oppositum quod deseruiens per vnam viam absoluitur ab alia: dicendum quod verum est secundum modum quo ab alia absoluitur. nunc autem ita est quod absolutio ista sit per priuilegium ad hoc concessum scholaribus: quid non absoluit scholarem ab horis dicendis simpliciter: sed solum modo ab ipsis dicendis secundum aliquem modum determinatum. Beneficiatus. nm non scholaris de iure tenetur continue residere in ecclesia in qua est beneficiatus ad officiandum ipsam. Et ex hoc circa horas dicendas tenetur ad duo: quorum vnum est ad dicendas eas simpliciter. Alterum est ad dicendas eas ordinatim in eccle sia secundum consuetudinem suae ecclulsiae: nisi alias subsit causa legitima aliter dicendi eas. & sic ab isto secundo ab soluitur scholaris per priuilegium quod concedit ei fructus beneficii sui in scholis, & recompensatur per opus stu dii: a primo autem nequaquam: & sic manet obligatus ad horas dicendas simpliciter: licet non secundum mo dum quo dicuntur in ecclesia sua. & sic non est simile de vno & de alio. Vnde dicit Innocem. Clerici cuiuslibet ordinis & praelati possunt ex causa ab officiis quae in ecclesia dicuntur abesse: debent tamen prout melius possunt horas dicere absque syncopi & defectum, quae si fiant ex crassa ignorantia mortale est. Alioquin si tamen in cho ro cum aliis cantet & legat, & rationabiliter impeditus non dicat versiculum aut aliquid talium siue in principio siue in medio siue in fine aliis procedentibus credo quod non debet repetere illud. secundum quod dicit Innocentius super illam literam Dolentes. Similiter si aliquis sine malitia: sed aliqua legitima occupatione non intersit vel pri cipio vel fini horarum: non oportet quod a capite incipiat vel finem perficiat: & hoc propter vinculum chari tatis quo cum aliis est vnum corpus: propter quod id quid per alios fit ab eo reputatur factum, quemadmodum cum vnus chorus dicit vnum versum psalmodiae & alius alium: singuli reputantur totum dixisse: & fatuum esset super hoc sibi formare conscientiam. Secus autem est si chorus multum in principio processit vel multum de fine restat: tunc enim tenetur supplere defectum, & incipere ab initio quousque concurrat cum aliis.