Quaestio 9

CIrca tertium arguitur quod suba incorporalis separata non possit pati ab igne quin calefiat: quia i ignis nihil agit nisi mediante calore. sed mediante calore nihil agit nisi calefaciendo, non agit autem calefaciendo nisi calefiat passum, ergo &c. Contra, Nullum incorporale est re ceptiuum impressionis corporalis. calefieri siue calidum esse est impressio corporalis, ergo &c. Di co ad intellectum quaestionis quod duplex est passio. Quaedam enim est corruptio subae rei: quaedam vero est inquietatio. Primo modo nihil patitur nisi corpus secundum subam corruptibile: & hoc du pliciter: vel in ipsius subae corruptione: vel in corruptione harmoniae & prportionis quae erat necessitas vt forma subalis fieret in materia: & quae similiter est dispositio quare est necessitas ad eius conseruationem in esse. Vbi autem est talis passio, oportet quod fiat per contrarias dispositiones agentis & passi quia cum contraria nata sint fieri circa idim: si talis actio sit a calido: quod per se corrumpitur est contrarium calidi in subiecto in quo natum est fieri calidum. Et quia vt procedit secunda ratio, talis dispositio non est omnino nata esse in substantia separata: ideo dico quod tali modo non patitur ab igne: & vlterius quod quocumque modo ponenda sit pati ab igne quod tamen sic illa passione patiatur ab ipso quod in patiendo nullo modo calefiat: nec quod aliquando possit dici quod ipsa sit calida. Quod nec dici potest reuera de anima quando pa titur ab igne mediante calore vt est existens in corpore. quare multo minus dici potest de angelo vel anima separata. Passio autem quae est inquietatio, est dolor tristitia & huiusmodi: quae non consistit per se in immutatione quae est secundum actum sentiendi aut intelligendi: quia omnis regularis actio est ex se nata generare delectatio nem: & est per se delectabilis: nec etiam consistit per se in aliquam laesione secundum subam vel dispositionem aliquam sentien tis aut intelligentis: quia tunc laesum non sentiens nec intelligens doleret: sed consistit per se & formaliter in so la perceptione laesionis per actum sentiendi aut intelligendi ipsius: ita quod in causando dolorem ex actione sensibilis corporalis naturaliter concurrit primo laesio in ipso sentiente aut intelligente ex actione materia li ipsius sensibilis: secundo ipsa sensatio aut intellectio ex actione spiritalis immutationis ab eodem: tertio perceptio il lius laesionis ex quae formaliter & completiue causatur dolor siue passio inquietans in ipso appetitu sensiti uo mediante sensu, vel intellectiuo mediante intellectum: secundum quod hoc latius declarauimus in Quolibet prae cedente. Illa autem laesio ab agente corporali non sit ab agente sensibili per qualitates actiuas quae sunt calidum & frigidum: nisi ratione excellentiae suae: per quam primo corrumpunt harmoniam secundum dispositionem qualitatum acti uarum & passiuarum in passo. & hoc habendo aspectum ad modum actionis quam naturaliter experimur ignem materialem agere mediante calore. & ideo tali modo agendi ignis qualem experimur nullo modo posset substantia quaecunque pati dolorem ab igne quin necesse esset ipsam fieri calidam. Et ideo dico quod secundum modum agendi ignis mediante calore quem nos experimur nullo modo anima vel angelus patitur ab igne ma teriali mediante calido. Credimus tamen firmiter quod ab igne materiali patiatur & hoc mediante calore quo agit ignis illam passionem vt mediante instrumento: licet modum agendi & virtutem ignis & caloris in illam pas sionem causando non plene nouimus: de quo tamen fecimus mentionem aliquantulum in nono Quolibet. Vnde cum dicitur in prima ratione quod ignis non agit nisi mediante calore: Dico quod hoc potest intelligi dupliciter. Vno modo vt tanquam medio & instrumento in producendo quicquid natum est produci per agens particulare ratione suae formae subalis. Alio modo vt tanquam medio & instrumento in producendo tantummo id per quod materia fit necessitas ad recipiendum id quod principaliter natum est induci per agens. Primo modo dicunt aliqui quod ignis agit mediante calore in generando ignem: vt scilicet calor agens sicut instrumentum non solum sua actione attingit in terminum suae actionis in passo ipsum calorem generatum in illo: quo de non calido facit calidum: sed etiam attingit vt terminum suae actionis in passo ipsam formam substantialem ignis generatam in illo, qua de non igne facit ignem. vt secundum hoc forma subalis nullam immediate habeat actionem in producendo formam substantialem ignis plus quam in producendo calorem: sed quicquid agit & producit, mediam te calido agit & producit, immediate autem nihil omnino agit aut producit: cuius contrarium in alio Quolibet de clarauimus, declarando hoc esse plane contra Philosophum in secundo de generatione. Et ideo tenemus secundum modum semper: scilicet quod ignis non agit mediante calore nisi alterando ad dispositionem ma teriae & susceptibilis: sed materia disposita in finem alterationis ipsa forma substantialis se sola agit formam subalem per actum generationis. Sed diuersitas in hoc modicum valet ad propositum: quocumque enim illorum duorum modorum ignis agit in subam incorpoream: tamen ponimus quod agat secundum illum modum per calorem attingen tem terminum aliquem trasmutationis in illa substantia quo laesiua est illius quo ad aliquas dispositiones ipsius circa corruptionem subae, modo tamen nobis incognito & incognita ipsa laesione, absque tamen eo quod calefiat. secundum quod concludit secunda ratio.