Quaestio 13

Equuntur quaesita pertinentia ad hominem viatorem, quo ad opus virtutis siue gratiae. Et erant quatuor. Quorum primum erat de conceptu gloriosae virginis, quo virgo Maria concepta est in matre sua. Vtrum videlicet conceptio virgis Mariae sit celebranda ratione conceptionis. Secundum erat de indulgentiis praelatorum. Vtrum. scilicet tantum valeant, quantum sonant. Tertium erat de magistrorum disputationibus. Vtrum licitum sit eis disputare de ptante praelatorum. Quartum erat de exercitio militum in praeliis. Vtrum miles irruens, praeuo lando confortes suos in hostium exercitum faciat opus magnanimitatis.

CIRca primum arguitur quod cooun ceptio virginis non est celebranda ratione conceptionis, sic. Acta circa sanctos non sunt celebranda ni si propter illorum sanctitatem aut sanctificationem prouenientem sanctis cum illis, puta natalitia sanctorum in die mortis illorum, non celebrantur neque sunt celebranda nisi quia ipsa illorum talia natalitia qui bus nascuntur deo & vitae aeternae morientes mundo, sunt sancta: eo quod in illis sanctificantur beatitudine aeternae gloriae. Similiter natalitia quorundam sanctorum, puta Christi, Mariae matris eius, loannis Baptistae in diebus quibus nati sunt mundo, non celebrantur, neque celebranda sunt: nec ipsi sancti nati sunt, nisi quia sctifi cati antequam nati. Non enim creduntur in sua natiuitate mundo ex matris vtero aliquam specialem sanctificationem recepisse. Sed conceptio virginis ratione conceptionis non fuit sancta: eo quod virgo Maria in sua con ceptione nec sancta fuit, nec sanctificata, nec secundum corpus conceptum, nec secundum animam. Aliter enim sancta esse, aut sanctificari in sua conceptione non potuit. ergo &c. Probatio assumpti quo ad duas pertes eius, est primo quo ad corpus: quia non fuit sancta neque sanctificata in sua conceptione secundum corpus sine anima, nec secundum corpus cum anima. Non secundum corpus sine anima, quia corpori sine anima existenti non pont gera inesse: sine qua non potest alicui inesse sanctitas aut sanctificatio. Non secundum corpus cum anima: quia corpus cum anima non potest esse sanctum aut sanctificari nisi propter animam, & propter sanctitatem aut sanctificationem animae. Aliter enim corpus sine anima posset esse sanctum, aut sanctificari. Sed in conceptione sua, anima eius san cta esse, aut sanctificari non potuit: quod erat secunda pars assumpti. quia secundum animam virgo concepta fuit in peccato originali, & erat filia irae sicut & caeteri. Solus enim Christus fine peccato originali conce ptus fuit. Vnde Augustinus exponens illud dictum Ioannis Baptistae. Ecce agnus dei. Ioan. primo dicit sic super Ioannem sermo. iiii. Omnes ex illa traduce veniunt & ex illa propagine de qua cantat gemens Dauid. Ecce in ini quitatibus conceptus sum: & in peccatis mater mea in vtero me aluit. Solus igitur ille agnus, qui non sic venit. Non enim in iniquitate conceptus est: quia non de mortalitate conceptus est. Non enim in peccatis eum mten eius in vte ro aluit: quem virgo concepit, virgo peperit. Ergo ecce agnus dei: non habet ipse traducem de Adam. carnem tam tum assumpsit de Adam, peccatum non assumpsit. Et quia solus Christus agnus eo quod solus absque iniquitate est conceptus: sed sctuns conceptus, & in conceptione sanctificatus, ideo illius solius conceptio sancta erat, & celebrari de buit ratione conceptionis. Sicut & celebratur in die annnunciationis sanctae beatae virgini ab angelo dicente. Lucae primo. Ecce concipies in vtero & paries filium, qui statim conceptus erat consentiente Maria & dicen te ad angelam, Fiat mihi secundum verbum tuum. Vnde sicut priuilegium Christi solius est, quod conceptus est homo si ne peccato, sic priuilegium solius virgis mris est, quod hominem fine peccato concepit. Et quo ad hoc priuilegium deroga ret virgini, a diceret quod Anna mtun virgis eam sine peccato concepisset, quia hoc priuilegium conferret & mii vir ginis. quod reuera faceret siquis diceret virginem absque peccato conceptam fuisse. & sic hoc dicendo virginem priui legium suum auferendo dehonoraret: & quae ad hoc derogarent eidem dicentes contra illud. dicente Bernardo in quaedam epistola. Hoc non est virginem honorare, sed virgini derogare, quando priuilegium quid solius est virgis, conceditur & mfi illius.

CONtra. Quod concessum est famulo non denegatum est miri, & hoc in eis quae pertinent ad honorem, & dignitatem: quia mter magis honorificanda est & dignificanda a filio suo, quam famulus eius. sed concessum est Ioanni Baptistae, qui famulus Christi erat, quod corpus eius fuit sanctificatum ante animae infusionem. dicente glos. Luce primo super illo. Spum scto replebitur adhuc ab vtero miris. Nondum illi inerat spiritus vitae & inerat spiritus grae. ergo & concessum non denegatum est virgini mii Christi. Sed spiritus vitae anima est: spiritus geirae, spiritus sanctificans est. Virgo ergo Maria prius fuit secundum corpus sanctificata, quam anima eius suo corpori fuerit infusa. Quia si sic: corpori ergo mundato & sctinficato ab omni morbida disponne anima eius fuit infusa. quia scti ficatio in illo nihil aliud esse potest, quam talis disponnis amotio. sed a tali corpore anima illa infusa contrahere peccatum originale non potest, nec aliter potest illud contrahere. Virgo ergo Maria in originali peccato secundum animam non fuit concepta, sed sctam. talis autem conceptio bene celebranda est tanquam sancta, vt patet ex dictis in praecedenti quaestione, & hoc ratione ipsius conceptionis. ergo &c. Item Augustinus dicit contra. v. Haereses, & habetur in tertia, quae est Manicheorum, de matre Christi loquens in persona Christi. Si potuit coinquinari, cum ipsam facerem, & ego potui coinquinari, cum ex ea fierem. Sed Christus cum fieret ex ea, coinquinari non potuit, quia peccatum originale habere non potuit deitati vnitus secundum humanitatem suam. ergo &c. Quaestio ista, quia non quaerit praecise vtrum conceptio virginis Mariae sit celebranda, sed quaerit sub determinatione, vtrum sit celebranda ratione com ceptionis, videtur facere differentiam inter ponere conceptionem illius fore celebrandam simpliciter, & ponere ipsam fore celebrandam ratione conceptionis. & hoc quasi indubitatum esset quod ipsa esset celebranda simpliciter, put aliqui dicunt super eius celebratione facienda habitam fuisse diuinam reuelationem, & quod propterea Normanni in quo rum territorio dicitur huiusmodi reuelatio facta fuisse, prae caeteris populis illam conceptionem praecipue celebrant. Supe ponendo igitur cum Normannis quod conceptio virginis sit celebranda simpliciter, restat dubium quaestionis propo sitae: An scilicet celebranda sit ratione conceptionis. in cuius declaratione etiam declarabitur an sit celebranda simplicitur. Et dico quod quaestio ista sub hac forma, vtrum conceptio virgis sub ratione conceptionis sit celebranda in aequiuoco proponitur. quia hac determinatione ratione conceptionis: de qua est dubitatio principaliter: An scilicet conceptio illa celebranda sit ratione conceptionis, an ratione alicuius alterius: duo diuersa inter rogari possunt. secundum duo quae circa conceptionem possunt intelliti scilicet conceptionis actus, & conceptionis tempus, hora, siue momentum. Aspiciendo enim per intellectum ad conceptionis actum, quaestio est de causa celebrandi virginis conceptioneem. scilicet an ipse actus conceptionis sit causa celebrandi festum conceptionis, an aliquid aliud. Aspiciendo autem per intellectum ad temponus, horam, vel momentum conceptionis, est quaestio de mensura durationis, pro quae celebrari intenditur festum conceptionis, am. scilicet festum conceptionis, quod a Normannis cele bratur. viii. die Decembris, celebrandum sit pro tempore, hora, vel momento in quae facta est ipsa conceptio virgis, an pro ali quo alio tempore, hora, vel momento. Et primo modo intelligendo quaestionem, dico quod causam prima & per se celebrationis festi cuiuslibet, siue conceptionis, siue natiuitatis, siue circuncisionis, siue alicuius alterius, non est nisi sanctitas, aut sctificatio illius de quo siue in cuius honorem celebratur, non autem ipse actus conceptionis, natiuitatis, aut cir cuncisionis. Vnde festum conceptionis Christi non celebratur nisi quia ipse in sua conceptione secundum hominem est sctinficatus, neque festum natiuitatis, aut circuncisionis eius nisi quia sanctus erat ille qui nascebatur & circuncidebatur. Quia tamen propter talem sanctificationem in conceptione Christi etiam ipsa conceptio sctam est, & propter ipsius scti nati & cir cuncisi sctitatem, est ipsa natiuitas & circuncisio eius sctam est, dico quod causam secudaria celebrationis festi cuiuscumque dictorum est ipse actus conceptionis natiuitatis & circuncisionis. & hoc per accimes scilicet quia sanctus est, sicut dictum est. Secundum hoc ergo ad propositam quaestionem dico: quod conceptio virginis celebranda est, sed hoc per se non nisi ratione sanctificationis, quam aut in sua conceptione suscepit, aut continuo vel in breui susceptura erat, prout iam declarabitur. lpsa enim virgo in vtero matris sanctificata fuisse creditur idcirco, quod sanctos aliquos in vtero sanctificatos fuisse scriptura sacra testatur, vt Ioannem Baptistam sicut dicitur in se cundo argumento, & Hieremiam prophetam. secundum quod dicitur Hiere. primo, Priusquam te formarem in vtero noui te, & antequam exires de vulua sanctificaui te: licet de sanctificatione virgis nihil exprimat scriptura sacra, quae vt dicit Augustinus in sermo. de assumptione eiusdem, quaedam veris indagationum studiis quaerenda reliquit. In qua quidem sanctificatione sua virgo beata concepta est deo, & facta est filia gratiae, quae prima sua conceptione qua concepta est mundo, per peccatum originale quod in illa contraxit, facta est filia irae. Si ergo quaestio intelligatur de conceptione qua virgo concepta est deo, dico quod proculdubio conceptio eius digne celebranda est & etiam ratione ipsius conceptionis: quia ipsa sancta est: & hoc propter sanctificationem quam virgo in illa suscepit: & hoc quemadmodum celebrantur natalitia sanctorum quibus nascuntur deo per sanctificationem gloriae quam in illis recipiunt. Est enim spiritaliter loquendo sanctificatio per gratiam quasi quaedam conceptio viatoris in vtero, qua concipitur deo: & sanctificatio per gloriam est quasi quaedam natiuitas ex vtero, qua comprhensor nascitur deo. Si vero quaestio intelligatur de conceptione qua virgo concepta est mundo: de qua principaliter intelligenda est quaestio: tunc distinguo: quia est quaedam conceptio seminis: & est quaedam conceptio hominis formati ex semine secundum formam corpoream. Si ergo quaestio intelligatur de conceptione seminis quam virgo concepta est mundo in: nudo semine deciso per coitum viri & mulieris, Annae scilicet & loachim parentum suorum: dico quod licet conceptio virginis simpliciter sit celebranda, nequaquam tamen celebranda est ratione talis conce ptionis. quia enim virgo in illa nec sancta fuit, nec sanctificata, eo quod in hora illius conceptionis ni hil virginis fuit nisi sola materia sub forma seminis: quae gratiae aut sanctificationis susceptiua non fuit: propter hoc nec illa conceptio sctam fuit, nec celebrationis alicuius cauam vel ratio Quare cum dies. viii. decembris, videlicet. vi. idus decembris, qua a Normannis festum conceptionis virginis celebratur: erat tmproeus con ceptionis viroinis in nudo semine: nequaquam ergo debent illud celebrare ratione illius conceptionis, in cuius an niuersario ipsi semper illud celebrant, & hoc neque secundum primum modum, neque secundum secundum intelligendi quaestio nem praedictos. & hoc quia ab illo die. viii. decembris vsque ad diem natiuitatis eius ex vtero. viii. die hoc est. vi. idus septembris, fluxerunt decem menses vsuales praeter quatuor dies, qui sunt regulariter temproeus periodale partus mulieris inter conceptum seminis nudi, & pertum prolis. Sed si celebrant illud ratione conceptionis, debent intendere quod ratione alicuius alterius conceptionis, vt iam videbitur. Sed ratione talis conceptionis secundum vtrumque modum quaestionis competenter celebratur festum conceptionis Christi, quid vocatur festum annunciationis, & celebratur. xxv. die Martii videlicet. viii. calendas Aprilis: a quo vsque ad die natiuitatis domini, quae est. xxv. die Decembris, videlicet. viii. calendas lanuarii, fluxerunt. xxxix. septimanae &duo dies: quae sunt. x, menses vsuales, praeter quaetuor dies, computando. xxviii. dies pro mense. Computando autem menses lunares, in vno mense. xxix: dies, in alio vero. xxx. sunt nouem menses, & decem dies. Computando vero menses calendarii, sunt nouem menses, nec plus nec minus. Augustinus autem computans menses breuiores nescio qualem computum dierum in mense secutus computat tantum. ix. men ses & sex dies, vt dies illos adaptet mysterio. iiii. de trinitate capitulo vi. sic inquiens. In aedificatione corporis domini ci, in cuius figura templum a Iudaeis destructum triduo resuscitaturum esse dicebat, numerus ipse senarius pro anno positus intelligitur. Dixerunt enim. xlvi. annis aedificatum templum, & quadragies sexies seni fiunt ducenti se ptuaginta sex dies, qui numerus dierum complet. ix. menses, & sex dies, qui tanquam sex menses parientibus foeminis imputantur, non quia omnes ad sextum dien post nonum mensem perueniunt: sed quia ipsa perfectio corporis domini tot diebus ad partum perducta comperitur, sicut a maioribus traditum suscipiens ecclesiae custodit auctoritas. viii. enim ca lendas Aprilis conceptus creditur quo & passus, natus autem traditur. viii. calendas lanuarii. Ab illo ergo die vs que ad istum computati ducenti septuaginta sex reperiuntur dies, qui senarium numerum quadragies sexies habent, quo numero annorum templum aedificatum est. quia eo numero senariorum dierum corpus domini perfectum est. Et quod ratione talis conceptionis in semine congruenter celebratur festum conceptionis Christi, quo ad vtrumque modum intelligendi quaestionem, praedictum, ratio est quod in hora seu momento conceptionis seminis in vtero virginis com ceptus est Christus perfectus homo ex anima rationali & carne, & perfectus deus incarnatus, & per hoc secundum hominem san ctificatus & sanctus. Propter quod & conceptio illius sancta fuit. Secus autem est de conceptione beatae virgi nis in semine: quia ipsa concepta est in semine, & generata more aliorum, & non statim in hora conceptionis seminis fuit homo perfecta ex anima rationali & carne, sicut nec alii: sed per temporum interualla actione naturae ad il lam perfectionem perducta. Vt enim dicit Macro. in expositione somnii Scipionis de repu. Ciceronis. Semine semel intra formandi hominis monetam locato hoc primum artifex natura molitur: vt die. vii. folliculum circun det genitiuum humori ex membrana tam tenui, qualis in ouo ab exteriore testa clauditur: & intra se claudit liquorem. Hoc cum a physicis deprhensum sit, Hippocrates quoque ipse qui tam fallere, quam falli nescit, ex perimenti certus in libro qui de natura pueri inscribitur, asseruit. Straton vero peripateticus, & Diocles Ca rystius concepti corporis fabricam hac obseruatione dispensant, vt hebdomade secunda credantguttas san guinis in superficie folliculi apparere. tertia, demergi eas introrsum ad ipsum conceptionis humorem, quar ta, humorem ipsum coagulari, vt quiddam velut inter sanguinem & carnem liquida adhuc soliditate conueniat, quinta vero interdum fingi in ipsa substantia humoris humanam figuram magnitudine quidem apis, sed vt in illa breuitate membra omnia, & designata totius corporis lineamenta consistant. ldeo adiecimus interdum quia constat quotiens quinta hebdomade fingitur designatio ista membrorum, mense septimo maturari partum. Cum autem nono mense absolutio futura est, si quidem foemia fabricatur, sexta hebdomade iam membra diuidi: si mascu lus septima. Haec ille. Ista autem membrorum diuisione completa in vltimo instanti illius perficitur totius corporis organizatio, & generatur forma corporeitatis humanae, atque anima rationalis creando a deo infunditur, vt actus & perfectio illius lextrema: a quo in vnione cum illo propter morbidam disponnem fomitis contractam anima rationalis in eodem instanti contrahit maculam peccati original, & concipitur in peccato homo perfectus in forma humana formatus ex semine: & hoc xxxv. die a conceptu semis nudi si sit foemina. xlii. si sit masculus. Et hoc quia fortiori & ampliori digestione maturatur mas, quam foemina. Si ergo loquamur de ista conceptione virgis, quam concepta est homo perfecta xi. die lanuaris scilicet iii. idus lanuarii, quae conceptio fuit eius natiuitas in vtero: vlterius distinguo. quia virgo aut in illo eodem instanti, quo sic concepta est mundo & originali peccato infecta simul fuit concepta deo etiam per generam sanctificationis, aut non. Si non in eodem instanti quo concepta fuit mundo in macula. originali. concepta est etiam deo in genra sctificationis: hoc contingere potuit dupliciter, aut quia statim in tempore continuato instanti, quo in origi nali concepta est mundo, sctinficata est & concepta deo, aut quia in alio instanti posteriori quam fuit concepta mundo concepta est deo, & fluxit temproens medium inter illa duo instantia: nec curo, an longum fuerit an breue: dum tamen sanctificata fuit in vtero ando eius natiuitatem ex vtero. Si enim sctinficata fuisset in nascendo ex vtero, vt simil in nascendo ex vtero mundo fuisset sctificata, & nata deo, tunc omnino nulla conceptio eius ratione conceptionis, qua in vtero concepta est mundo, deberet celebrari, sicut etiam natiuitas eius ex vtero ratione ta lis natiuitatis nequaquam celebrari debuisset, si. in peccato originali nata fuisset sicut, fuit concepta, & post na tiuitatem eius ex vtero fuisset sanctificata. Quia autem virgo simul in eodem instanti quo concepta est mundo, n & originali peccato infecta:, concepta sit deo, & in gera sanctificata, hoc omnino est impossibile: quia contraria sunt originaul clpa, & sctificationis genera, & simil fuissent in eodem subo. contraria autem in eodem instanti simplici secundum rem non possunt inesse eidem subiecto. Quam tamen originalis culpa, & sanctificationis gera simul sint, seu esse ha beant quodammo in eodem instanti, etsi non in eodem subiecto pro illo eodem instanti, hoc non est omnino impossibile. De esse enim formarum contrariarum distinguitur secundum duplicem considerationem quam habet quaelibet talium forma rum. Vno enim modo consideratur in ordine, siue in comparatione ad agentem, a quo producitur in esse, & a quo habet suum esse. Alio autem modo consideratur in ordine: seu comparatione ad subiectum recipiens in se eam, & in quo ha bet suum esse. Considerando autem primo modo formam, & esse eius secundum primam comparationem scilicet in ordie ad agen tem producentem illam, semper in formis contrariis sibi succedentibus forma posterior habet esse prius natura, quam cor rumpatur prior. quia prior non corrumpitur, nec a subiecto suo expellitur, nisi per actionem formae alterius introdu ctae posterius. in idem subiectum. & hoc ratione contrarietat, quam habet ad illam, qua se non compatiuntur in eodem subiecto, & etiam ratione maioris virtutis & efficaciae quam illa forma habet in agendo super minorem virtutem & efficaciam, quam forma alia habet in patiendo, & resistendo. dicente philosopho in libro de motibus animalium. Est ali quae multitudo vigoris & virtutl secundum quam manet quod manet: quemadmodum & secundum quam mouet mouens: & est quaedam proportio ex necessitate, quemadmodum & contrariorum motuum, sic & quietum. & aequales quidem impassibi les abinuicem. obtinetur autem secundum excessum. sicut enim pellens pelliti sic pulsum pellitur similiter secundum virtutem. Nihil autem agit nisi habens esse. quia actus secundus, cuiusmodi est agere, necessario praesupponit actum primum qui est esse. Semper ergo forma corrumpens prius habet esse natura, quam per illam forma ei contraria corrumpatur. lpsa autem forma corrumpenda, anquam corrumpatur, habet esse in duratione praecedente suam corruptionem. In illa ergo dura a tione necessario simul habent esse formae illae contrariae, licet diuersimode: puta forma corrumpens in ordie ad agen tem, & producentem illam, & forma corrumpenda in ordie ad subiectum: licet, vt dictum est, nullo modo habeant esse simul in subo, siue in considerando ambas in ordie ad subm. immo oportet vnam prius natura expelli a subo per suam cor ruptionem, quam altere. scilicet corrumpens, & expellens ipsam a subiecto, per suam generationem in eodem subo recipiatur. Semper enim prioris exitus a subiecto dispositiue posterioris operatur ingressum: sicut & expulsio vitii virtutl operatur in gressum. secundum beatum Greg. Et sic secundum diuersa genera causae vno modo corruptio & non esse in subo vnius for mae praecedit esse alterius. Alio modo sequitur illud. Praecedit enim esse illius inquantum habet esse in subiecto, & sequtur esse il lius inquantum est ab efficiente, & hoc quemadmodum vt alias determinaui creatio, quae est vera, & realitur muta tio quaedam in ordie ad creantem & efficientem cauam, natura prior est creato. In ordine vero ad subiectum suum, & causam materialem, posterior est illo. quia vt in subiecto non habet esse nisi in creato. Quia igitur vt expositum est iam, cul pa original, & genera sctificationis sicut nec alia contraria, nullo modo in vno & eodem instanti possunt esse simil in eodem subiecto, neque fuerunt in virgie Maria: necessario ergo generam sctificationis in se recepit vt in subie cto, aut statim in tempore continuato illi instanti indiuisibili quo in culpa originali concepta est mundo, aut in alio instanti post fluxum temporis siue longioris siue breuioris inter virginis conce ptum in culpa originali, & eius sanctificationem. Et dico ad quaestionem: quod conceptio virginis ratione conceptionis intelligendo istum conceptionis actum: nequaquam celebranda est: quia actus ille conceptionis sanctus non fuit eo quod in instanti conceptionis ipsa non potuit sanctificari neque esse sancta. Immo fuit vitiosus, per quanto ipsa fuit conce pta in vitio. Intelligendo autem rationem conceptionis quo ad instans conceptionis, & similiter intelligendo actum sctifica tionis & etiam ipsam geram, quam sit sanctificatio, vt habent esse in sanctificato sicut in subiecto: dico quod adhuc virginis conceptio nequaquam est celebranda ratione conceptionis. & hoc quia in instanti conceptionis non fuit sanctificata siue sancta: & ratione conceptionis quo ad instans conceptionis celebranda non esset nisi illud instans esset & conceptionis, & sanctificationis simul: quia vt iam dictum est supra, cam primaria celebrationis conceptionis, natiuitatis, aut alicuius talium, non est nisi sanctitas, aut sanctificatio personae conceptae, aut nascentis: a cuius sanctitate aut sanctificatione ipse conceptus sanctus diceretur, aut natiuitas, aut instans conceptus, vel natiuitatis. Intelligendo vero rationem conceptionis quo ad conceptio nis instans & actum atque geram sanctificationis, vt habent esse a sanctificante: dico quod si virgo Maria statim in continuo tempore post instans suae conceptionis in culpa originali fuit sanctificata, bene celebranda est conceptio virginis ratione ipsius conceptionis, & hoc quia vt dictum est in instanti conceptionis in culpa originali, vt ab agente, & in ordine ad ipsum habebant esse genra & actus sanctificationis recipiendi in virgine vt in subie cto statim post illud instans. Vnde etiam celebranda est in die in quo fuit instans illud ipsius conceptionis, aut alio die pro illo instanti aut die illo in quo facta fuit. Sed hoc non per se ratione quam erat instans conceptionis: quia conce ptio virgis non erat miraculosa, sed pure natural virtute seminum maris & foeminae. Immo ratione quaerat instans sanctificationis vt facta est in illo in ordie ad agentem: licet non in ordine ad subiectum sicut dictum est. Vnde conceptio Christi bene celebranda est ratione conceptionis, quo ad instans conceptionis ratione qua erat instans conceptionis: non solum quia idem erat etiam instans suae sanctificationis secundum hominem, sed etiam quia sua conceptio fuit miraculosa virtute spititus sancti: Si vero tempus fluxit inter virginis conceptum, & eius sanctificationem: Dico quod virginis conceptio nequaquam celebranda est ratione conceptionis, qua concepta est mundo. & hoc neque quo ad actum conceptionis, quia ille non fuit sanctus neque quo ad istans conceptionis, quia in illo non est facta ipsa sanctificatio: neque in tempore continuato illi, vt in illo instanti prius natura etsi non duratione facta sit dicta sanctificatio vt habet esse a sanctificato, quam ea dem sanctificatio habeat esse in sanctificato vt in subiecto. Sed si conceptio virginis, quam sic concepta est. mundo, sit celebranda, hoc solummo est ratione eius sanctificationis futurae, & conceptionis quae concipienda erat deo, vt secundum hoc celebrando conceptionis festum reuerentia exhibeatur personae eius propter dignitatem sctificatio nis ad quam praedestinata erat a deo. Et hoc quemadmodum reuerentia adhibetur personae filii regis primogeniti non tam ratione stirpis regalis, a qua descendit, sed quia regiam dignitatem expectat obtinere. Sed quia haec in facto consistunt, de quae scriptura sacra nihil, sctim autem doctores modicum loquuntur: am scilicet virgo Maria sctinficata T fuit stati post instans suae conceptionis, vt non nisi per instans indiuisibile infecta fuerit peccato originali, an post aliquod temporis interuallum, vt in toto illo temporis interuallo fuerit in originali, super his nihil temere pronunciandum est. Quia vt dicit Augustinus in sermone de virginis assumptione, tanto quae magna sunt, cautius tractanda existunt, quanto specialibus auctoritatum testimoniis non prasent ad liquidum roborari. Vnde quod ibidem dicit de Mariae assumptione in gera, hoc idem dico hic de eius sanctificatione in gloria. Quid ergo de Ma riae sanctificatione dicendum est vnde scriptura diuina non commemorat: nisi quaerendum ratione quid consentiat ve ritati: fiatque ipsa veritas auctoritas, sine qua necesse est nec valeat auctoritas: Circa Mariae autem sancti ficationem in gratia, maxime consentit puritatis eius excellentia, qua nulla maior in puris creaturis esse pont. Sicut enim (ut dicit Ansel. de conceptu virginali & peccato originali) decens erat vt ea puritate, qua maior sub deo nequit intelligi, illa virgo niteret: sic decens erat vt eam tali puritate quanto citius fieri posset, praeueniret. Hoc enim indicium fuit summi amoris, quem deus habebat ad virginem. dicente Augustinus in sermone quo supra. Ostendit ipse prius amorem, quem habuit erga virginem, & amorem, quo nullum putamus esse maiorem. Et quia constat, quod maiorl amoris indicium: siue maius indicium magni amoris fuit eam dotare cito, & quam primum dotari potuit, quam diutius expectare: si ergo sctificari potuit, & mundari a peccato, vt non nisi per in stans, siue momentum in macula peccati originalis fuerit: recta ratione determinante (ut mihi videtur) hoc pie sentiri potest. Sed quid est: fuit ne possibile secundum naturam virginem vere, sicut caeteros puros homines, in instanti quo concepta est homo ex semine secundum corpus, & anima illi est vnita, peccatum originale contraxisse: & in illo non nisi per illud instans permansisse: Et videtur mihi quod hoc bene possibile est, sicut & in aliis disponnibus, quae acquiruntur per subitas mutationes, quae sunt termini motuum quorundam, & amittuntur per motus alios: inter quos motus me diae sunt dictae mutationes, & ipsa mutata esse in instantibus mensurantibus dictas mutationes: in quibus sunt sub illis disponnibus, & in motibus circunstantibus non sunt sub illis. Talem autem mutationem conuenit mediam esse inter duos motus dupliciter. Vno modo inter duos motus qui sunt partes vnius motus simplicis. Alio modo inter duos motus contrarios. Primo modo secundum quandam demonstrationem philosophi. viii. physi, omne continue motum in quo libet instanti signato sui transitus est in spatio sibi aequali, sic quod per partem motus praecedentem in fine eius mutatum est in illud, & per partem motus sequentem in principio eius mutatum est ab illo. & est mutatio vna secundum rem, & in vno instanti secundum rem, differenti solum secundum esse, & rationem, vt est finis temporis mensurantis motum praecedentem, & principium temporis mensurantis motum sequentem. Secundo modo cum faba mouetur superius motu violento, & obuiat fortius moto puta lapidi molari descedenti naturaliter inferius, in contactu lapidis subito in instanti mutata est in spatium sibi aequale per motum eis violentum sursum, & in eodem instanti ipsa faba mutatur ab illo per motum naturalem lapidis deorsum fabam impellentem, vt non sit possibile eam in illo spatio sibi aequali quiescere, sicut quiesce ret si sibi relinquaretur, secundum aliam quandam demonstrationem philosophi in eodem. viii. nec esse, aut manere, nisi per instans medium inter tempora illorum motuum. in quo tamen spatio est per illud instans secundum veritatem, nec fuit in tempore praecedenti, nec tempore sequenti. & est illud instans signum coone vtriusque temporis, & primo & posteriori, & idem & vnum numero: ratione autem non idem. vt dicit philosophus in eodem. viii. Quiam si spatium illud sibi aequale, & totum residuum spatii sursum obscurum esset, & tenebrosum, & totum residuum spatii deorsum esset clarum & illuminatum, su perficies fabae superior in illo instanti in quo esset in spatio sibi aequali, esset obscura, & in toto tempore sui ascensus fuisset clara & illuminata, & similitur in toto tempore sui descensus. Et valet sicut mihi videtur hoc exem plum secundum ad nostrum propositum. Forma enim corporea humana in conceptu hominis ex semine die. xxxv. velin xlii. a conceptu nudi seminis in primo instanti suae generationis ex semine habet esse, quae per totum temproeus praecedens habuit non esse, & in eodem instanti corpus humanum compositum ex materia & forma corporeitati habet esse infe ctum morbida disponne contracta a generantibus in semine, qua necesse habet anima rationalis tali corpori vnita vt actus & perfectio eius contrahere peccatum originale: quae in eodem instanti creatur in corpore, & ei dicto modovnitur, atque per hoc ab illo maculam peccati originaul contrahit quasi per motum violentum ab inferiori. eo quod talis macu la naturae humanae innaturalis est, & toto tempore praecedenti non habebat illam maculam, quia nec habebat esse nec in virgine habuit esse per tempus sequens, vt aestimo congruere dignitati virginis: sicut & possibile est secundum naturam, ita quod non nisi in transitu & in instanti fuerit in peccato original scilicet peccatum originale in illo instans ti simul habuit esse primo & vltimo: sed secundum aliud & aliud signum illius instantis: quia vt erat terminus temporis praeteriti, in illo habebat esse primo mutatione subita in termino motus praecedentis: vt vero illud instans erat initium temporis sequentis, in illo habuit esse vltimo per sequentem impulsionem motus genrae velut a superiori in tempore sequenti expellentem illam. Non enim mutatione contraria praedictae expellebatur in vltimo signo sicut expulsa fuisset faba a spatio sibi aequali mutatione contraria illi, quae intrauit spatium: quae fuisset initium motus sui na turalis deorsum, si in spatio illo post motum suum violentum queuisset. Sic ergo videtur impossibile fuisse, quod quemadmodum faba mota ab inferiori in instanti medio inter duo tempora per mutationem in fine motus praecedentis, sicut solent fieri subitae mutationes naturales, nec aliter natae sunt fieri secundum philosophum in. vii. physi. intrat spatium sibi aequale, & non nisi per illud istans habet esse in illo, & non per aliquam mutationem sed solum per motum a superiori exit illud, & manet extra in toto tempore sequenti, vt non sit ponere primum tempronus vel instans sui exitus & non esse in illo: sicut nec formae quae naturalitur corrumpitur per suum contrarium est ponere vltimum tempropus vel instans sui esse. Sic autem anima virginis quasi mota ab inferiori in sua vnione cum corpore, a corpore illo in instanti quo illi vnita est, contraxit originale peccatum, & erat immunda: quia de immundo concepta semine & obtenebrata: sed non nisi per illud instans. Aqua immunditia & tenebra mundata fuit & illuminata quasi per motum grae desursum venientis, cuius esse in subiecto non erat ponere primum instans, sed totum tempropus sequens. sicut contingit velit de dispo sitionibus mansiuis praecedentibus, & sequentibus disponnes & transeuntes & solummo per instans in esse persistentes. Si enim aliquis punctus aeris per tempsopus praeteritum fuisset illuminatus, & similiter per tempopus futurum, si in illo instanti medio per aliquod obstaculum fuisset obscuratus, non esset ponere vltimum temporis instans illuminationis praecedentis: neque primum illuminationis sequentis: Econtra illi quod contingit de formis contrariis mansiuis. In talibus non est dare vl timum instans esse ipsius formae corruptae, neque non esse ipsius formae generatae: sed est dare primum instans esse for mae generatae: & non esse formae corruptae: secundum quod dicit philosophus. viii. physi. loquens de talibus formis & generatione & corruptione earum. Res ipsa semper est posterioris passionis. vbi habet alia translatio. In passione autem semper est postremae passionis. Rem autem appellat subiectum quod transmutatur a passione in passionem: quam dicit in instanti generationis vnius & corruptionis alterius esse primo in instanti medio inter tempus praecedens praeteritum, & sequens futurum. Et licet gerae desursum venientis ad virginis sanctificationem & emundationem a peccato originali non sit ponere primum instans esse sui vt est in subiecto sctificato & mundato: est tamen eius ponere primum instans, vt est ab ipso sanctificante: quia simul in eo instanti, in quo habet esse originael culpa na tura habet esse in anima virginis sanctificans gera in ordine ad sanctificantem: etsi non in existentia rei: sicut natura habet ipsa genra esse prius vt est ab agente illam: quam vt est in subiecto: non autem in reali existentia: vt ractum est supra. Sed est aduertendum quod hoc quod originalis culpa in anima & gera in ordine ad agentem habent esse simul: hoc tamen est quodam ordine naturae, quia gera vt est emundans non habet esse a mundante inquantum huiusmodi nisi prae cedente immunditia etsi non duratione & esse reali, natura tamen. Et ideo licet habeant esse simul natura in eodem instanti: hoc tamen est secundum aliud: & aliud signum illius instantis. Habet enim culpa esse in illo secundum signum prius: & vt illud instans est terminus temporis praeteriti, & gera in ordie ad agentem non nisi secundum signum posterius: & vt in stans illud est initium temporis futuri sequentis. Sic igitur videtur mihi quod originale in virgie per solum mo mentum instantis fuisse potuit rermu natura non repugnante: sed an ita factum sit deus nouit quod nec scio: nec assero: sed rationabile videtur mihi & possibile secundum praedicta ita factum fuisse. Quod & mihi videtur sensisse Augustinus in quodam sermone de virginis natiuitate: vbi dicit sic. Nostra natura ad similitudinem dei in principio creata fuit: quatenus indesinenter ipso deo perfrueretur: & eius gloria sine omni corruptione & mutabilitate aliquando potiretur. Hoc tam grande bonum statim in primis hominibus perdidit, atque. in huius mundi miserias infelix & praeceps ruit: in aeternas miserias decursu vitae labentis curriculo multo infeli cius ruitura. transierunt multa saecula: & danmnationis istius immanitas super omnes filios hominium semper est in deterius roborata. Nec enim summi sapientia dei vllam in massa generationis humanae viam inuenit: per quam vt disposuerat in mundum veniens tam luctuosae perditioni subueniret: donec ad istam de qualoquimur, virginem ventum esset. Sed haec mox vt in mundum per humanae generationis lineam venit, tanta omnis boni virtute atque constantia perfecte resplenduit: vt eam ipsa sapientia dei vere dignam iudicaret per quam in hominem veniens non mon reatum primorum hominium sed & totius mundi peccatam deleret. ldem in eodem aliquantulum supra. Puella de propagie nata Adae: de peccatrice progenie orta suanita versa vice maledictionis Euae benedicta praedicatur super omnes mulieres. Aduerte quod dicit, mox vt in mundum per humanae generationis lineam venit. lte quod dicit: subito ver sa vice maledictionis Euae. Et ne aliquis quid dicit, vt in mundum venit: exponat de venire per natiui tatem eius ex vtero: & caetera de virtutum constantia quas in vita sua exercuit: specialitur exprimit aliquid de il la seorsum inquiens. Nata igitur & infantiles annos exuta: quam caste: quam sancte: quam deo digne vitam instituerit ac institutam egerit: quis vel cogitatu non dico dictu, quat coniecturare: & infra. Nimirum tenemus fide ab omni siquid adhuc in illa peccati originalis seu actualis supererat: ita mundatum corillius: vt vere super eam spiritus domini requiesceret, ipsamque voluntati domini castissime, ac simplici corde obedientem omni holocausto suauius acceptaret, virtuteque altissimi obumbratam filium dei ex illa incorporaret. Nec exponat aliquis illud quod dicit Augustinus. Mox & subito, sic. id est post breue tempus in quo fuit in originali peccato. Hoc enim non videtur mihi pium sentire de virgine, sed natura potuit sustinere, quod solum per momentum in originali fuerit. Ego autem in praemissis de virgine, nisi quid pium, ac dignum visum est, sentire non potui, & saluo priuilegio Christi, qui solus ex semine mundo sine originali conceptus est homo taliter in vtero priuilegium virginis super caeteros omnes homines esse sentio, quod licet in peccato originali: con cepta sit homo ex semine immundo, in illo tamen non nisi per momentum permansit, & ita licet in peccato concepta: non tamen alita in peccato in vtero matris fuit. Caeteri autem omnes etiam sanctificati in vtero non solum in peccato concepti, sed etiam aliti in vtero per aliquod spatium temporis fuerunt. Prout Innocentius. iii. de loanne Baptista in sermone quodam de virginis annunciatione exponendo illud quod dixit Elizabeth Lucae primo. Exultauit in gaudio infans in vtero meo, dicit sic. Ostendit Eliza beth se matrem prophetae: qui antequam nascatur, & ab originali peccato soluatur, laetatur visitare domini matrem. & hoc pro aduentu eius per quem a vinculo originalis peccati. sperabat iam absolui. sequitur enim continuo. Gaudet enim illam venisse, & secum portasse, per quem salus poterat esse. Et cum hoc factum fuit mense sexto post conceptum loannis in semie, vt legitur Lu. primo: vsque ad mensem ergo sextum Ioannes Ba ptista ab hora conceptus eius secundum humanam formam ex semine, quando originale contraxit, in ori ginali permansit. Et sic virgo Maria sicut caeteros vt contemplatrix praecellit in gloria vltimae remunerationis, dicente Innocentio de eadem in sermone alio super Missus est angelus, & alloquente Mariam. Super omnem creaturam es remuneranda super omnes collocanda, solo illo minor, qui est etiam deus, sic sacrata es a domino, vt peruenias in sedem prius traditam lucifero, & siquid vltra est, quod non est re seruatum homini deo. sic caeteros omnes vt viatrix praecellat in gratia primae sanctificationis. Sed forsan aliquis contra praedicta, quod virgo non nisi in instanti & in transitu fuit in originali, arguet. Primo contra esse in originali non nisi in instanti, quia tunc macula originalis in virgine non fuisset nisi in potentia, quia si aliquid mouetur ad albedinem, si statim cum esset in albedine moueretur ab albedine, albedo esset in eo in potentia tantum, sicut dicit Commentator. viii. physico. vbi probat: philosophous quod inter motus contrarios necesse sit ponere quietem mediam. & sic non esset simpliciter verum dicere, quod virgo vnquam fuit in peccato originali, quia quid non est nisi in potentia, non est. Vnde ad hoc quod aliqua dispositio sit in aliquo subiecto in actum, oportet quod sit in illo per tempsohus aliquid, & sic peccatum origiale aut numquam fuit simpliciter in virgine, aut fuit in illa per moram temporis. Sicut etiam de faba praedicta sciendum. est, qud scilicet in illo situ spatii sibi aequali, vbi obuiat lapidi: non est nisi in potentia, sicut & fuit in quolibet sibi aequali in toto medio, ascendendo, sine descendendo. quoniam sicut non obuians lapidi ascendendo vl terius non esset in illo situ, nisi solum in potentia, sic obuians lapidi & continuo descendens solum est in potentia in illo situ. Secundo forte arguet contra esse in peccato originali non nisi in transitu, quod hoc solum dicitur de motu, qui non est nisi in transitu: eo quod non est forma permanens, aut priuatio manens. Item si illa macula fuit in virgine in aliquo instanti, si corrumpatur, vel desinat esse, oportet quod in alio instanti cor rumpatur: ita quod instans, in quo primo fuit, & instans in quo corrumpitur, sint duo instantia diuersa: inter quae necessario sit tempus medium, in quo ipsa macula habeat esse permanens. Ad primum cum dicitur, si macula originalis non fuisset in virgine nisi in instanti, tunc non fuisset in ea nisi in potentia, dico quod verum est secundum aliquem modum potentiae, & secundum aliquem non. Quia assumitur: si non fuisset in ipsa nisi in potentia, non esset verum dicere simpliciter, quod vnquam fuerit in peccato originali, quia quid non est nisi in potentia, non est: Dico distinguendo de potentia, & de non esse, & de actum: quia cum potentia non dica tur nisi respectu actus, & actus inquantum actus ponat esse, sicut potentia inquantum potentia po nit esse, aut ergo est potentia dicta respectu esse simpliciter, aut respectu esse determiati. Si primo mo do, sic in potentia est illud quod est solum in potentia efficientis, qualiter fuit mundus ante eius creationem, aut quod cum hoc in sola potentia materiae, vel propinqua, sicut est forma vituli in semine, vel remota, sicut est forma vituli in ligno: & de eo quod isto modo non est nisi in potentia, verum est quod non est omnino: sicut mundus non fuit, priusquam crearetur: aut quod non est simpliciter, sicut non est illud, quod non est in actu alicuius formae, etsi sit in potentia materiae. Et de isto modo potentiae, & eius quod est non esse, non est verum, quod illud quod non est nisi in instanti, non sit nisi in potentia, &e ita non est. Quia quod sic est in potentia, &e quod ita non est, nec habet esse omnino, nec simpliciter, siue in tempore siue in instanti. Vnde etsi macula originalis non fuit in virgine nisi in instanti, non sequitur quod sit. simpliciter verum dicere, quod virgo non fuerit in macula originali aliquando etiam in facto esse perfecto, & quod albedo non sit in albo in perfecto facto esse, etiam si aliquid statim postquam esset in albedine, amoueretur ab albedine. Si vero sit potentia respectu esse determiati, siue positiui, cuiusmodi est esse virtutis, vel gratiae, & vniuersaliter cuiuslibet rei naturalis, siue priuatiui, cuiusmodi est esse peccati origialis: quod sic est in potentia respectu vnius actus essendi, bene est in actu respectu alterius. Quod enim est actu se men, est in potentia vitulus, & quid est actum nigrum, est in potentia album. Et de eo quid isto modo non est nisi in potentia: non est verum dicere, quod aut omnino aut simpliciter non est: sed solummo verum est dicere quod non est illud ad quod est in potentia,. puta, quod semen non est vitulus, est tamen semen. & quod sic est in potentia, puta nigrum, potest esse actu illud, puta album. & hoc non nisi in instanti, si stati postquam est in albedie, moueatur ab albedine. Sed in proposito est vlterius distinguendum de actum. est enim quidam actus perfectus, qui est quoruncumque inquantum habent esse permanens. Est alius actus imperfectus, qui est quorumlibet inquantum habent esse successiuum, aut transitorium, vt sunt omnia quorum esse secundum aliquam dispositionem consistit in motu, aut mutatione. Sut enim motus & mutatio imper fecti: sunt etiam non nisi impefectorum, & inquantum imperfecta sunt. Et de illis quae sunt in actu isto secundo modo dicto, vt sunt omnia quorum esse consistit in motu, aut transmutatione, inquantum huiusmodi, verum est quod non sunt nisi in potentia, respectu illorum quae sunt in actu primo modo dicto. Illa autem quae sunt in actu primo modo, inquantum huiusmodi, non tendunt in aliud, vt ad illud ad quod sunt in potentia. Illa vero quae sunt in actu secundo modo inquantum huiusmodi, semper tendunt in aliud acquirendum sibi, vt ad illud ad quod sunt in potentia, propter quid talia, inquantum huiusmodi, dicuntur esse non nisi in potentia, & hoc respectu alicuius actus determi nati, vt ea quae mouentur, & trasmutantur, respectu eius quod per motum, aut transmutationem acquirunt. & talia sunt omnia, quae habent esse in tempore, quia inquantum huiusmodi, esse suum non habent nisi in motu, & transi tu successiuo. & similiter quaecunque habent esse in solo instanti. quia inquantum huiusmodi esse suum non habent nisi in transitu subito. Et isto modo pie credo, quod macula originalis in virgine non fuit nisi in instanti, & in potentia, sicut & hoc mode scilicet in transitu subito albedo esset in albo, si statim cum esset in albedine, moueretur ab albedine: & hoc respectu albedinis mansiuae per tempus. Haec enim albedo transitoria & subita esset in albo in actu respectu alterius: licet illa non sit mansiua simpliciter, & absolute, vt dicit Commentator & bene. Et de eo quid sic est in potentia in aliquo, bene verum est dicere, quod simpliciter sit in illo: & de eo quid sic est in potentia, non est verum dicere quod simpliciter non sit, sed solummo do, quod non est mansiue. Vnde vt prius, etsi macula originalis non fuit in virgine nisi in instanti, non sequitur, quin virgo aliquando fuerit in macula originali. Nec vlterius sequitur assumptum in argumento: quod vt aliqua dispositio sit in aliquo subiecto in actum, oportet quod sit in illo per aliquod tempus. Hoc enim non sequitur nisi de illa, quae habet esse in subiecto aliquo modo mansiue, cuiusmodi secundum positionem non est macula originalis in virgine, nec situs in spatio sibi aequali fabae praedictae: nec etiam situs talis in quocumque sibi aequali in toto medio per totum motum, siue ascendendo, siue descendendo, quia omnia talia in instanti solo habent esse in subiecto: & simpliciter habent esse in illo actu perfecto essendi, licet non mansiuo, & quo ad hoc in potentia. Nec intelligo minus esse in potentia fabam esse in situ sibi aequali in obiectu lapidis, quam in quolibet instanti per totum motum.

AD secundum, quod esse in transitu non dicitur nisi de motu, qui non est nisi in transitu eo quod non est forma manens, dico quod aliquid dicitur esse in transitu dupliciter. Vno modo, quia de ratione essentiae suae simpliciter est, quod non habet esse nisi in transitu, non autem manens & stans, sed si stet, & maneat. i. non transeat, deficit, & sta tim non est: & sic esse in transitu, non dicitur nisi de motu tempore mutatione & instanti, quia non sunt formae manentes, vt dicit argumentum, & bene. Alio autem modo dicitur aliquid esse in transitu, quia non existit sine motu, & transmutatione substantia sua, siue essentia, licet non sit de ratione eius, quod non ha beat esse nisi in transitu. immo de ratione eius est quod natum sit manere absque omni transitu & transmutatione ab esse in non esse, quemadmodum corpora caelestia: quae licet moueantur secundum locum, non mouentur secundum peregrinas impressiones abiicientes aliquid de substantia ipsorum propter quod licet motus eorum mensuretur tenpore, substantia tamen, siue essentia eorum mensuratur aeuo. Sic etiam post resurrectionem cessantibus motibus cor porum caelestium tempore & transmutatione elementorum, absque transitu in substantia erunt omnia elementa, & mixta aeuo mensurata, quae modo propter trasmutationem eorum in substantia sua ab esse in non esse, sunt in transitu, & in tempore inclusa. vnde & omnia talia transitoria esse domintur. Et de numero talium maxime sunt illa quae in solo instanti habent esse, qualis est dicta macula originalis in virgine.

AD tertium. si macula illa fuit in virgine in aliquo instanti, si corrumpatur, vel desinat esse, oportet omnino quod hoc sit in alio instam ti, vt sit tempus medium, in quo habeat in illa esse macula illa, & non in solo instanti, dico quod hoc solummo verum est de formis ad quarum generationem & corruptionem motus per se ordinatur. Illae enim mansiuae sunt per tempopus: & necessario habent duo tempora, vnum suae generationis: in quo non sunt, appellando tempropus generatonis tempopus alterationis quae per se ordinatur ad generationem vnius, & corruptionem alterius in vltimo instanti illius, in quo completiue simul generantur, & generatae sunt, & primo sunt. nec est dare instans vltimum non esse eorum intempore praecedenti, sed tempus tantum praecedens illud instans. Alterum vero habent tepronus corruptionis suae in quo sunt, appellando tempus corruptionis tempus alterationis: quod per se ordinatur ad corruptionem vnius, & generationem alterius in vltimo instanti illius: in quo completiue simul corrumpuntur & corruptae sunt, & pri mo non sunt: nec est dare vltimum instans esse eorum in tempore praecedenti: sed tantummodo tempus illud. aliter enim tempropus componeretur ex instantibus. Non autem est verum de formis: ad quaerum generationem, & corruptionem motus or dinatur per accidens, vt sunt illae quae per subitas mutationes fiunt in finibus motuum alterationis, vt illumiatio medii in fine motus localis, quae lucidum deducitur ad rectam oppositionem ad medium: vt determiat philosophus. vii. phyc. lllae enim dispositiones innouantur & variantur secundum variationem signorum medii, ad quae vt ad iminum rectae opponnis per motum localem deducitur corpus lucidum, & respicit quodlibet illorum in transitu, & per instans solummo & ideo quodlibet illorum in transitu & per instans illuiatur secundum rectam opponnem: & non respondet talibus formis aliquam generatio per se differens a generato esse quid est in illo instanti in quae est, nec similiter aliquam corruptio per se alia a suo corrupto esse quid est in tempore sequenti in quo non est: nec est assignare primum instans sui non esse in tempore illo: sed tantum tempronus illud. Et per hunc modum macula in virgine fuit in illo instanti in quo generata est: sed in nullo alio instanti corrupta est desinendo esse, sed in tempore: quia sua corruptio non habet per se suam causam positiuam, sicut habent corruptio forma rum mansiuarum per tempropus: licet habeat causam positiuam suae corruptionis per accidens, qualis est descensus lapidis in expellendo fabam ex situ suo praedicto. Accidit enim descensui lapidis, quod obuiet fabae & ipsam expellat: & similiter gerae quod obuiet in anima maculae originali & expellat illam. Nata est enim gera infundi animae etsi non esset ipsa ma cula: sicut lapis descendere, etsi non esset in medio faba. Vnde sicut lapide obuiante fabae in illo instanti in quae fa ba intrat dictum suum situm superficies suprema fabae & inferior lapidis tangunt se: & sic sunt simul in illo situ ambo in transitu: & in instanti vnico: modo quo tangentia se nata sunt esse simul: sed lapis in transitu recto faba autem in reflexo: & non in aliquo instanti post illud instans: sed in tempore sequenti, quod per illud continuatur tempori praecedenti, expellit lapis descendens fabam de situ illo: sicut est ille lapis quo ad suam superficiem in illo tempore recedit ab illo eodem situ: sic gera sctinficatiua virginis, vt habet esse a sctificante, & in ordine ad ipsum, obuiante originali maculae in anima virginis, in illo instanti in quo primo macula originalis intrauit animam virginis, gra illa vt est a sanctificante simul fuerunt in illo instanti, licet non in anima, vt in subiecto, sicut praedictum est: & non in aliquo instanti post illud instans, sed in tempore sequenti, quod per illud instans continuatur tem pori praecedenti, gera expulit maculam originalem ex anima, & ipsam intrauit vt subiectum in quo mansit, vt non sit ponere primum instans esse gerae in anima post expulsionem originalis peccati, quid praecessit per solum instans, licet in aliis qui per tempus fuerunt in originali, aut in angelis qui numquam fuerunt in originali, potuit assignari primum instans esse grae in illis. Et anima virginis si non contraxisset originale ex vnione sua cum corpore, in illo instanti in quo fuit infecta originali, gratiam vt in subiecto potuit primo suscepisse. Sed postquam con traxit originale, & in illo instanti fuit in ea: non erat in eodem susceptibilis grae, quia sese non compatiuntur vt sint simul in eodem: sed sic solummo sese compatiuntur, vt macula dicta sit in illo instanti in anima, vt in subiecto, & gra in tempore sequenti. & sic sese compatiuntur, vt sint in eis quae sunt simul, modo quo. v physicae illa dicuntur esse simul, quorum. nullum est medium. Nullum autem medium est inter dictum instans maculae, & tempus sequens grae. Et hoc quemadmodum cum duae superficies duorum corporum sese tangentium in illis, sunt simul, & colores existentes in illis superficiebus sunt simul. Propter quod, licet festum conceptionis virginis siue in semine siue ex semine non sit celebrandum ratione conceptionis, quae ad actum conceptionis vnius, vel alterius, neque quae ad instans conceptionis illius in semine, & quo ad instans conceptionis ex semine ratione grae sanctificantis, & actus sctificationis in ordine ad sanctificantem, & vt habet esse ab illo, sit celebrandum, secundum quod haec omnia patent (uvt mihi videtur) ex supra declaratis: est tamen est competenter celebrandum ratione conceptionis. illius ex semine quo ad tem pus conceptionis, illud scilicet quid immediatum est instanti, in quo primo sic concepta est, sic quod non ane: & hoc quia in illo tempore virgo Maria sancta, & sanctificata fuit. Et hoc modo festum conceptionis ratione conceptionis po tius celebrandum est, quam festum natiuitatis virginis, ratione natiuitatis: ideo videlicet, quod in tempore illo virgo non fuit sancta, sed primo sanctificata. Tempore autem siue instanti suae natiuitatis ex vtero sancta fuit: sed primo sanctificata: nec creditur aliquam specialem sanctificationem recepisse in sua natiuitate: licet specialem credatur recepisse in sua annunciatione sibi facta in filii dei conceptione ex ipsa. Non autem sanctitas habita primo, & primo suscepta per sanctificationem simul in aliquo tempore potior est ratio celebrandi festum aliquod ratione illius temporis, quam festum aliud ratione temporis in quo sanctitas est habita simpliciter, non autem primo habita, & primo recepta per sanctificationem. Quare cum in dicto tempore conceptionis ex semine sanctitas simul & primo habita a virgine, & primo suscepta per sanctificationem ab ipsa: in tempore autem seu in instanti suae natiuitatis ex vtero sanctitas prius recepta in ipsa per sanctificationem habita & conseruata est solummodo vt sit sancta nata, non autem in natiuitate sanctificata: propterea dico, quod li cet natiuitas virginis ex vtero digne celebranda, sit ratione natiuitatis, & quo ad actum natiuitatis, & quo ad instans temporis illius natiuitatis, quia in illo sancta nata est, non autem conceptio eius ex semine ra tione conceptionis, neque quo ad actum conceptionis, neque quo ad instans conceptionis: ratione alicuius grae vel sanctitatis tunc habitae, vel receptae sanctificationis, quia nec sancta, nec in gera concepta fuit, nec in instanti conceptionis sanctificata secundum praedicta: conceptio tamen eius ex semine ratione conceptionis huius quo ad tempropus conceptionis, potius & magis digne celebranda est, quam natiuitas eius. ratione nati uitatis, siue quo ad instans, siue quo ad tempus natiuitatis. Et hoc quia in illo tempore non solum sancta fuit, sed primo sctam & sanctificata: sed in tempore natiuitati sancta simpliciter, non tamen primo sctam, aut sctificata: nec aliqua speciali sctificatione creditur amplius fuisse sctificata. Si tamen ita sit, super quo nihil asserere intendo: quia in solo fa cto consistit: nec scriptura super hoc aliquid certi expremit: nec ratio quam videri sufficienti probabilitate hoc com uicit. Modo ergo exposito concedo festum conceptionis esse celebrandum ratione conceptionis: & alio modo non secundum quod procedit prima ratio, & bene. ratione enim conceptionis quo ad actum conceptionis, & quo ad instans aliquid conceptionis illius, non est conceptio virgis penitus celebranda. Quia neque secundum corpus, neque secundum animam fuit sancta in instanti suae conceptionis, neque in illo fuit aut sanctificatio, aut gra in vir gine vt in subiecto, secundum quod probax argumentum, & bene. Est tamen bene celebranda ratione conceptionis: quo ad instans conceptionis ex semine, quia natura etsi non reali existentia in illo simul cum macula originali erant actus sanctificationis & gra in ordine ad sanctificantem: & vt habuerunt esse ab illo. Est etiam celebranda digne ratione conceptionis ex semine quo ad tempus illius conceptionis: & hoc quia in illo fuit san cta, & sanctificata, & concepta deo, & primo secundum animam, & mediante anima secundum corpus: licet non immediate: quod bene probax argumentum.

ARgumentum in contrarium nititur probare, quod conceptio virginis debeat celebrari ea ratione, qua eam iam negauimus fore celebrandim. scilicet ratione conceptionis quo ad instans conceptionis eius ex semine, quia sanctificata fuit ante animae rationalis infusionem, aut in semine, aut in corpore humano generato ex semine in hora seu instanti conceptionis, acsi secundum animam nunquam fuisset in ea peccatum originale. Ad quid dico secundum praedicta, quod totum hoc falsum est. Et quod arguitur con tra hoc: quod fuit concessum loanni Baptistae, quare multo fortius & virgini: dico quod hoc etiam falsum est. Et quod arguitur quod immo per illam glos. Lucae primo. Nondum ei inerat spiritus vitae, & inerat spiritus gerae, dico quod tam spiritus vitae, quam spiritus gratiae dupliciter dicitur inesse alicui. videlicet & secundum substantiam & secun dum duplicem actum, ad quem sunt spiritus vitae & gerae, videlicet ad actum primum, qui est esse naturae vel grae & ad actum secundum, qui est operari opus naturae vel gratiae. Et hoc dupliciter quo ad spiritum vitae: secundum quod a spiritu vitae procedit quidam actus qui est operari organice opera sensitiuae & vegetatiuae particulae animae & alius qui est operari non organice & opera intellectiuae particulae. Quod ergo de de loanne baptista sctinficato in vtero matris suae priusquam nasceretur ex ilia. scilicetempore quo Mariam salutauit Elizabeth: nondum illi inerat spiritus vitae: & inerat illi spiritus gratiae: intellige hoc de spirit vitae non quo ad substantiam ipsius in se, neque quo ad ipsam in ordine seu respectu ad actum eius primum, qui est esse, neque quo ad actum eius secundum qui est operari opera vegetatiuae & sensitiuae. immo his modis inerat ei natura prius spiritus vitae, quam spiritus gerae. Aliter enim non fuisset verum, quod Elizabeth respondit Mariae dicens. Vt audita est vox salutationis tuae in auribus meis exultauit infans in gaudio in vtero meo. Non enim exultasset gaudio etiam spiritu gra tiae, nisi vixisset spiritu vitae. Sed intellige dictum illud de spirin vitae, quo ad actumeius qui est operari opera intellectus in intelligendo & discernendo aliqua intellectuali notitia: aut aliquid volendo, vel circa aliquid afficiendo secundum appetitum intellectualem praeuia intellectuali notitia. quo ad huiusmodi enim actus nondum inerat ei spiritus vitae: & tamen inerat ei spiritus gerae, cuius instinctu absque notitia naturali praeuia mouebatur gaudio cordis & exultatione corporis ad Christi praesentiam in vtero, quasi sperans per eius praesentiam solui a vinculo originalis peccati: vt iam tactum est supra. Ad secundum, quod erat ad idem per Augustinus in sermone qui erat contra quinque haereses. vbi opponens allegabat Augustinus dicentem in persona chri sti de virgie matre eius. Si potuit coinquinari cum ipsam facerem: & ego potui coinquinari cum ex ea fieren &c. Dico quod si talis esset litera, vtique opponens suum propositum haberet: videlicet quod si christus non potuit coinquinari, cum in sua conceptione ex virgine fieret, nec virgo coinquinari potuit cum ipse eam faceret ex semine secundum corporalem formam, & animae infusionem, vt numquam contraxisset secundum animam crimen originale, sicut nec christus. Sed lra Augus non est talis quaelem opponens allegauit. Augus enim vt in dicta haeresi loquitur in persona filii dei contra Manicheum: qui filium dei negabat fuisse verum filium hominis, & veram carnem humanam ex virgie assumpsisse: quia per illam maculata fuisset assumens diuinitas: sed quod in caelis corpus caeleste assumpsit: & per virginem traduxit illud, sic inquiens. Dico tibi creator hominis filius hominis, quid est quod te mouet in meanati uitate: non sum libidinis conceptus cupiditate. Ego matrem, de qua nascerer, feci, ego viam meo itineri praeparaui, atque mundaui. Hanc quam despicis Manichee, mater mea est: sed manu fabricata est mea. si potui inquinari cum eam facerem, potui in illa inquinari cum ex ea nascerer. Sicut in transitu meo illius non est corrupta virginitas, sic mea non est ibi maculata maiestas. vnde litera Augus. non habet in tertia persona. Si potuit inquinari loquendo de virgine: sed in prima persona, si potui inquinari &c. loquendo de sua, propria persona, quasi dicat. Vtrumque istorum est aeque impossibile. immo sicut sine mea inquinatione eam formaui secundum corpus, & animam, sic fine mea inquinatione quo ad meam diuinitatem potui de illa nasci, & quod amplius est, nascendo de illa corpus assumere: ipsumque assumendo purgare siquid morbidae dispositionis in ipso fuisset, vnde anima mea originalem maculam contrahere potuisset. vnde sequitur continue vbi Augustinus loquitur in sua persona. Si solis radius cloacatum sordes siccare nouit, eis inquina ri non nouit, multo magis splendor lucis aeternae, & a quo nihil inquinamenti incurrit, quocumque radia uerit mundare potest: ipse pollui non potest. Intellige quod similiter nec pollui potest, seu pollutum manere assumptum ab eo. lpsa tamen mater eius bene inquinari poterat cum eam fecit, non ex opere suo tunc: sed ex pollutione, quam in semine suo parentes sui effuderunt.