SVMMARIA 1 Sponsalia quid sint, & unde dicantur. 2. Et qualiter comr. hantur. 6. It qualiter dissolvantur. I0 3 Arrae quare permittuntur a lege repeti in quadruplun 4 Species sponsaliorum quot sini 5 Sponsalia quis possit contraher † Martinus licet per nuncium possit uxorem ducere, muliert. men per proprium nuncium non potest nuber 8 Effectus sponsaliorum quis si 9 Sponsalia contrahens an sit cogendus per ecclesiam, matrimon um contrahere, & consummar 11 Sponsalia prima si nuda sint, secunda juramento firmata qu tenean ta Matrimonium ut dissolvatur, quid requiritur

OS nunc hoc ex ossibus meis, & caro de carne mea. Et propter hoc relinquet homo patrem & matrem, & adhaerebit uxori suae, erunt duo in carne una: per haec verba protoplasti, id est primo plasmat a scil. Adam, matrimonium, de quo a thor tractare intendit, institutum fuit: ut not. infra eod. su rubricell. de matrimoniis §. ubi quod est magnum sacramer tum in Chaisto & ecclesia sicut Paulus exponit, ut supra a bigamis. c. debitum. licet autem clericis continentia indici tur: tamen saepius cadunt & deficiunt: quia spiritus pron ptus est, caro autem infirma: ut apparet supr. in primis tr bus titulis proximi libri. & quia qui non potest continer¬ debet matrimonium contranere, secund. Apostolum: me lius est nubere quamuri. Explicito tractatu de vi, & h¬ cle. per quem clerico mulieris consortium, prohibetui videamus de matrimoniis, per quae mulierem secum h¬ bere conceditur. sic potest continuari cum principio libi proximi, vel etiam cum superiore proxima rubrica. Ve sic. Tractavimus de contractibus rerum in medio libri si perioris proxime, nunc videamus de contractibus persi narum, & sic de matrimoniis, per quae masculi & foemin: conjunguntur. Vel aliter, Qula ordo clericorum dignic est coetu laicorum. postquam tractavimus de causis cler corum, tractandum est de causis laicorum, praecipue de hi quae adjudicium ecclesiasticum spectant, sci. de matrim nio: & quoniam per sponsalia ad matrimonia pervenitur apponamus rubrica, de sponsalibus & matrimoniis, vidi tes, Quid sint sponsalia, Et unde dicantur, Quot sint spec es sponsaliorum, Quis possit contrahere sponsalia, Qual ter contrahantur, Quis sit effectus & qualiter dissolvar tur. Subsequenter videamus de secunda parte rubrica scilicet de matrimoniis

Quid sint sponsalia. Mentio & repromissio fiturarum nuptiarum: ut ff. eod. I.

Et unde dicantur. Et quidem a spondendo, id est promittendo, nam moris fuit veteribus stipulari, & spondere sibi uxores futuras. unde & sponsi? sponsae appellatio nota esti ut ff. eod. l. 4. Et notat. quod d cit sibi: nam per hoc videtur, quod non alii. quod dic, u notatur infra eodem, §. qualiter contrahantur. Sed nunqui¬ ex hac stipulatione agi potest ad interesse, vel ad aliquan poenam pecuniariam? Respondeo, non ibi. argu. C. eod. I. nam sicut dicit, alii desponsata potest renunciare sponsa¬ libus, & alii nubere, ergo sine poena criminali, vel civili. ai ff. de redhibito actio, cum autem. §. excipitur.1. nec enim debe quis decipi legis anthoritate. C. de his qui ve. aeta impe.la.8 est ratio, quia matrimonia debent esse libera in contrahi do, & distrahendo, & retinendo, unde nec poena hac action promissa peti potest. ut C. de inui stip. I2 J. de verb. oblig. l. Ti tia, & I. si stipulatio facta suerit. & C. eod. I. ult. in sin. & de nupt. neque ab initio. infr. eod gemma. & haec est communis opinio 8 solennis, quamvis Azo aliquo tempore dixit hanc stipu lationem committi ad interesse, si foemina dives erat, & nobilis, & vir discretus, & potens. Magister meus Jac. di xit, quod refert utrum poena stipuletur inter contrahen tes & parentes eorum, in quorum potestate sunt: & tun peti non potest: sin autem in extraneo, tunc peti potes argu f. de cond. & dem. cum ita & l. Titio. i.§..&! mulieri, & haeres. §. si. quod admitto, nisi in fraudem fiat: fit enim frau de persona ad personam. ut not supr. de contrah emp & ven¬ §. qualiter rescindatur. sub S. illud autem notandum. & vers. seq verbi gratia: si inter amicos contrahentium fit, & in tra ctatu ipsius contractus praesumo fraudem, quamvis ex tranei sint hi, qu spondent: secus si cum tractatur de ma trimonio inter aliquas personas, fit sponsio inter extran¬ as, de hoc matrimonio loquentes: & forte inter conten dentes, quarum una dicebat, tale matrimonium fiet: 8 alia non fiet. & tunc illa, dabis mihi centum, si non fit: da bo. hic puto agi posse: quia non est tam poena, quam spon sio. Qualiter providebitur Burgensi diviti, volenti collo care in matrimonium filiam suam alicui nobili, & poetnti: se¬ pecunia indigenti? Respon. det magnam quantitatem pecu niae pro arris, & stipuletur ipsas in quadruplum: tunc enin quando arrae dantur, si per donantem stet, quo minus matri monium sequatur, amittit arras. Si per recipientem, arras re stituit, de suo tantundem, non amplius, nisi per speciale pacti arrae in quadruplum fuerint stipulatae. in tantu enim potes extendi stipulatio, & non ultra. ut C. eo. I si S quae omnia Fide jussores etiam aliquando dantur, ut infr. de to, qui cog. consani uxor. suae. veniens. sed non potest peti poena, sicut probatun est, nisi legib. constituta, sci. quia arrae aliquando in quadru plum repetuntur, ut no. sup. prox vers. secund hoc intelligi tur. C. si nuptiae ex rescripto pet. l. unica. in sin.

Sed quare per¬ mittit lex arrae quadruplum repeti, & non poenam, cum matri monialis consensus liber esse debeat. ut inf eo, cum lorum.e videatur impediri liber consensus, per metum amissioni arrarum, sicut per mentum amissionis poenae: & sic utraque ead prohibitionis ratio videatur extendi. Respon Imo divers: est ratio: nam poena est odiosa, arra vero favorabilis: poem enim est signum matrimonii distrahendi, & puniendi dissen tientem. & fit per verba negativa sic, scil. Si non contraxeri: dabis mihi poenam 100. marcharum: sed arra signum est matri monii contrahendi, & remunerandi consentientem ad hoc Inst. de contrah. emp. circa prin. & fit per verba affirmat va, scil Do tibi arras istas ut cum filla mea contrahas, quas lucra tur is, qui recipit, matrimonio secuto ex speciali pacto: lias enim reddenda videtur contractu perfecto f deact emp & ven. exempto. §. is quivina. Secundum hoc intellige. C. eo¬ 13. quae videtur innuere a contrario sensu, quod recipien semper lucretur arras: nisi aliud dictum fuerit a tradente, tra dens ergo in traditione rei suae, sc. arrae, potest pactum appo nere, sicut placet, f. de pac. in traditionib & potest sperari lu crum seu retentio, si matrimonium sequatur: sed per ap positionem poenae nihil potest lucrari, seu retineri, cum ni hil tradatur: sed potius minae proponi videantur. Consi deravit ergo lex, quod si is qui arras recipit, contrahat po tius, inducitur ad hoc causa dilectionis, & favoris, & lucri, quod ipsum trahit, quam metu quadruplationis, & sic in hoc casu matrimonium praesumitur liberum, & contra ctum propria voluntate: sed in poena est quasi totum con trarium praesumendum. Exhortatio igitur praemii favo rabilis est, & bonos remunerat: sed poenae comminatio o diosa, & malos punit, ut ff. de just. & jur. l. 1. & sic aliud in ar ra, quae inducit hominem favorabiliter contrahendo: ali ud in poena, quae inducit hominem odiose concutiendo & terrendo ad hoc C. quod met. causa.l.pen. & ult ff.de conde denon. Titio. 1. §. 1. Cessat tamen haec poena arrarum, secun dum legem, quandoque ratione temporis, si enim spons¬ sponsum in eadem provincia degentem, per bienniun expectaverit: & cum per sponsum stetisset alii nupsit, ni hil fraudi, id est poenae est ei, quae nuptias maturando vot sua eludi diutius non est passa. C. eod. l. 2. Sin autem spon sus ad aliam se provinciam transferat, debet per trinni expectari. C. de divor. & repu.l. liberum. de hoc tamen dic, u not. infra eod §. & qualiter dissolvatur. Sed & si aliqua neces sitas sponsum impediat, puta infirmitas, aut mors paren tum, seu capitalia crimina, aut longae peregrinationes quae ex necessitate fiunt, renetur expectare sponsa, quo usque necessitas illa cesset. f. eod saepe. Item cessat arrarun petitio, c si sponsus mortuus fuerit, nisi forte causa imp dimenti probaverit. C. de arris. nec distinguo, utrum oscu lum intervenerit, quamvis in donatione sponsalitia distin guantur. C. de don. ante nupt. si a sponso. Sed & cessat propte conditionem, vel causam legibus interdictam: puta sid jure matrimonii sequi non potest. C. eod. I. ul §. patrem. Quo si matrimonium recusetur propter impudica conversatio nem suae religionis: puta quia non comedebat, nisi herba crudas, sec. Azo. vel lectae: puta quia cruciabatur tota no cte ad crucibolum, sec. Az. diversitatis exemplum potest pon canonicum, de illo qui exivit religionem, qui non debet se culariter vivere f. de reg, consulti. ad fi. Item exemplum in his quae no. inf sub rub de matr. §.i.ver. divini. vel recusetur: qui¬ non potest generare, vel concipere: si haec nota erant tem pore sponsaliorum, sibi imputabit qui contraxit. Si vero te nebantur arrae, redduntur, sed poena simpli remittitus C. eod. I sin. §. his hoc quoque adjicimus. Adhuc cessat propte minoritate aetatis: licet pater & mater, avus & avia tenean tur in duplum, si arras receperunt. C. eod. I sn. respo. 1. §. 1. & Quid si pignora data fuerint, nunquid retinebuntur loc arrarum? Sic, secundum Azon. quia aequiparantur arri ut C. si rector provineiae. vel ad eum perti. spon. dicta. I. unic¬ quod satis admitti potest, si matrimonium de jure valer potuit: & hoc pacto data sunt pignora: alioquin contra arg. infra de don. inter vir. & uxo, & si necesse supr. de ar exposit. & apparet in his quae non supra eod vers. sed & cessai

Quot sunt; species sponsaliorum? Duae nam alia est nuda d & simplex. alia firmata, & duplex. Nuda & simplex dicitur, cum sponsus sponsae nudi & simpliciter promittit, quod eam ducet in uxorem, & c converso, ut supra eod S. quid sint sponsalia. & infra eod. ad au dientiam. &c. si inter. Firmata vero est duplex: alia fit arri intervenientibus vel pignoribus loco arrarum datis: u not. supra §. & unde. Alia interveniente annuli subarratio ne, ut 27. q. 2. si quis uxorem. &c. si quis desponsavit. Et notan dum, quod aliud est desponsatio, & aliud annuli subarr: tio, cum in dictis C. disjunctive ponantur. arg sup. de rescr inter caetera. desponsatio autem consistit in pactione spon saliorum: subarratio autem in sponsalitia datione, de qu dic. ut not. infra de donat inter vir. & uxor. sub rubr. de dona propter nupt. fit etiam aliquando haec subarratio, interv nientibus donis, & muneribus secundum morem terra infra de matrim contrahen. con. interdictum eccl. c1. Utrum at tem per hanc subarrationem probetur matrimonium, no infra subrubricel. de matrimo. §. qualiter contrahatur. vers. illu etiam consuevitquaeri. Alia fide interposita seu juramente quod idem est, ut not. supra de ar § qualiter constituatur. sa §. sed mens. ver. & idem est. & patet infra eod praeterea.1. &. ca & c. de illis. & cap. veniens ad nos. &c. commissum. c. requisivi

Quis possit contrahere sponsalia? Is qui marr monium: ut not. infra eod sub rubric. d matrimoniis. §. quis possit. ubicunque etiam prohibetur8 sponsalia. ff eod oratio. sed & aetas minor attenditur, quan in matrimonio, quia in septimo anno sponsalia contrah possunt. & forte citra, si malitia suppleat aetatem, & mu lier tentata fuerit, ut patet infra eod juvenis, & infra de del puer. c. i. alias autem ante septimum annum contrahente nihil agunt, nisi postea ratificent. 30. quaest. 2.ubi non est. ut de nec possunt sponsalia ante septimum annum accusar licet denunciatio admittatur, ut infratit.i.ad dissolvendun sed contra, quia in sponsalibus non est determinata aeta ut in matrimoniis, fi. eod in sponsalibus.2. in princip. Respor deo, Verum est, quod non tentata, cum in sponsalibu fufficiant septem anni, ut in fin. ejusdem l. vel non in ma trimoniis: quia in sponsalibus una & eadem aetas est, tan in masculo, quam in foemina, scilicet septennium, sed i matrimoniis est diversa: quia duodecim anni spectantu in muliere, quatuordecim in viro, quod dic, ut nota. infr de despon. ampub. §. qualiter probetur. versicu 2quae sponsalia.ri spon.i.vers. se

Qualiter contrahantur. Nude & simpliciter firme & dupliciter: quod dic, ut not. supra eod. quot sint species. Contrahuntur etiam per se inter praesentes per haec verba, Accipiam te in meam, & accipiam te in meum: vel alia verba similia, consensum exprimenti de futuro. ut infra eod is qui fidem. & cap. si inter. §. verum. infra de sponsa. duo. c. I. Sed in absentia contrahuntur per literas, vel nuncium: constat enim absentem absenti de sponsari posse, si absens hoc sciat: puta quia nunciun misit, vel de conscientia sua sit, vel postea ratum habea subaudi, quamvis de hoc ab initio nihil sciret: & hoc quo tidie fieri videmus. nec refert, utrum scriptura interven at, vel non. ff. eod sufficit & l. sequent. & I sponsalibus 3. ut i fra qui cler. vel voven. veniens. & sup. de convers. conjugat ex parte. 30. quaestion 5 ne illud. 32. quaest. secunda honorantur. infraa matrimoniis contra. contra interdi. eccl. 1. & 2. Hoc tamen ne¬ tandum circa hanc materiam, quod licet maritus pe nuncium suum possit uxorem ducere. mulier tamen pe proprium nuncium non potest nubere: sed & ubi mar tus per literas, vel nuncium contrahit, non videtur uxo esse, nisi deducatur in domum viri: sicut dicit lex. ff. de¬ tu nuptia. mulierem. & l. sequent. Sed non puto, quod se cundum canones sint subtilitates hujusmodi admitter dae. argum. supra de dolo & contumaciac.i.& de judi. dilect sicut ergo vir potest per nuncium uxorem ducere, sic &t mi lier virum, quia non ad imparia judicantur circa matr monium. infra de divortiis, gaudemus. versic. nec ulli unquan in sin. & solus consensus sine traditione facit matrimon um, nisi forte aetas, vel aliud impediat: ut notatur. infra eo dem §. versicul contrahuntur etiam. & sub rubrica de matrimo¬ §. qualiter contrahatur. & §. qualiter impediatur. non solun autem sponsalia carnalia contrahi possunt in absentia, se¬ etiam spiritualia. supra de praebend accedens. & de rescriptis. lim ex literis. Ubi vero per nuncium contrahuntur spor salia, haec verba satis videntur congrua, Promitto tibic mandato talis domini mei, & nomine ejusdem, quod ips ducet te in uxorem: & hoc in animam suam juro, vers vice puella nuncio respondebit, Promitto tibi nomin Domini tui recipienti: & sibi per te, quod ego ducan ipsum invirum, nisi per ipsum steterit: & hoc juro. Et ut matrimonium de praesenti, poterit sic dicere nunciu puellae, Talis dominus meus salutatte & mandat tibi quod ipse per me, sive me mediante, & tibi nunciante, a¬ cipit te in suam, & consensit in te tanquam in uxoren Econtra puella poterit respondere, Et ego te mediant recipio dominum tuum in meum, cum ipse me in suam (te renunciante) recipiat. & in ipsum consentio tan quam in dominum & maritum. vel brevius: Consenti¬ his, quae mihi denunciasti. haec comprobantur in juribu aslegatis, & in salutatione, & denunciatione beatae & glo riolae semper virginis Mariae, facta a Gabriele Archange lo, ad hoc misso, ut notat. supra de bigam. §. qualiterbigamu a promotione. versicul. contracto per verba Gabrielis, dicentis. El sunt hic plura specialia. Primum est, quod nuncius spe cialiter ad hoc missus, vel quod plus est. etiam negocii gi stor, alienum factum potest promittere, & alii stipulari contra illud. ff. de verborum obligation. stipulatio ista habere li cere. & Institut. de inutil stipulat. §. si quis alium. & § sequem Secundum est speciale, quod ubi literae mittuntur sini nuncio possit inter absentem stipulatio fieri, contra illud Instit de inutil. stipulat. §. item verborum. vel dic, in sponsali bus non est necessaria stipulatio, sed sufficit nudus con sensus, sicut in matrimonio. ut notat. infra eod sub rubricel de matrimon. §. qualiter contrahatur. & apparet in superiori bus, & in his quae nota. supra eod §. unde dicatur. Tertium est speciale, quod de alieno facto juratur. infra eod ex lhue ris. Sylvani. contra illud. ff. de rerum amo. I. Marcellus & ffad in litem jur. videamus. sed non tenetur ad aliud, &c. ut noi infra de spons impub. §. altim. versicu quid ergo. Quid si poeni teat absentem, antequam puella, ad quam mittebat con¬ senserit: sed ipsa post talem poenitentiam consentit? vi detur, quod non sint sponsalia. argum. ff. de jurejurn. non erit. §. ulti fi de acquir. haer. si quis bona. §. penult. & I. qui ser vum. C. de rep. licet. Sed contra, quia valeant nihilominus argum. f. de acquit. poss. qui absenti. & de aquaplu. arcend. i d em. ff. de divori. si poenituit. & infra despons. impub. de illis. 1. § ultim. per quam videtur posse dici indistincte, quod es quo aliquis legitimae aetatis semel consensit in alium, nor potest postea poenitere. sed illud loquitur, quando con sensus pervenit ad illum in quem consensit. Solutio. Dic quod si revocatio pervenit ad procuratorem in re inte gra, id est antequam mulier consentiret, nihil actum est argum. supra de proc. in nostra. & ca mandato. Si vero perve nit, postquam jam consenserit, & de hoc potest fieri fide ecclesiae, similiter non valent sponsalia: quia nec vere nec interpretative concurrit consensus. & in his duobu casibus possunt intelligi prima jura: quod si de mandat. procuratoris, & consensu mulieris subsecuto fiat fides sed de dissensu seu poenitentia non liqueat, stabit ecclesi¬ pro sponsalibus. quia non judicat de occultis. infra de sime sic ut tuis in fin. & sic possunt intelligi jura secunda pro ad versa parte inducta. Quid si non consentit, nec dissentit nec de hoc cogitat is qui nuncium misit, tempore illo quo puella consentit? Dicas standum esse sponsalibus tum propter favorem matrimonii. supra de sent. & re judi¬ duobus. tum quia non habet objicere contrariae voluntati sup de bapt majores. in sin tum propterjuris potestatem: se cundum quem etiam inter absentes sponsalia contrahum tur. ut non supra eod §.1 & vers. seq. & probatur 329u. 2. §. cun ergo Contrahuntur etiam ita demum inter filiossa si pa rentes, in quorum sunt potestate, consentiant: qui viden tur consentire, si scientes non contradicant. ff. cod. I.spons¬ lib I. § in sponsalibus vero. unde & pater filiam absentem di spons infra de matrim contra. contra interdi. ec. ex literis. in prin sed illud intelligitur, quando postea consensit filia, ut ib nota per magistros. Potest autem filia dissentire, si sponsun dignum sibi eligat, vel moribus suis indignum: sed qua non contradicit, consentire videtur. ff. eod. I sponsalib. 1. §. 1 sponsalib. & I sponsalia & I sed quae patris. & I. filio. nec sempe sequenda est voluntas mulieris contra voluntatem patris quia plerunque ipsius foeminae consensus invenitur ad versus propria commoda laborare. ut C. eod. Ipen. & sic vi detur requirendus consensus parentum, alioquin null videntur facta sponsalia, etiam secundum can. ut 35 quaes 5.c. nostrates &c. seq. 32. q. 2. §. cum dicitur. &c. seq. & q. 3. c. 1m fra cod. ex literis 2. &c. sicut ex literis. infra de desp. impub. conti nebatur. 22.g. 4. tribus & qu. ulti.c. pueri. idem videtur de tu tore. ut 20. qu. 2.c. 1. & 2. Sed haec omnia intelligas vera se cundum leges, secus, secund. canones, ut arg. expressum inf qui ma. ac. poss. videtur. ibi secundum legem, quoed aliud se cundum cano. qui tamen in hoc sequendi sunt. nam ma trimonia jure poli, non jure fori reguntur. 2.43. §. hoc distin guendim. vel hoc intelligas de honestate: de necessitate e nim non requiritur, secundum canon. nisi consensu¬ personarum, de quarum conjunctione quaeritur. 27. qu.a sufficiat 32. q. 2c. ult. & infra eod. cum locum. &c. cum apud 8 sine ipso nihil agitur, quantumcunque etiam pater & ma ter consentiant. 30. q. 2. ubi non est. supra de restit. spol. ex parte M. mulieris. nisi forte ipsi filii voluntati parentum se subj ciant: & tuncnon dicitur liber consensus. infra de cond. ap super eod & c. per tuas. consensus enim illarum person¬ rum requiritur in sponsalibus, qui in matrimoniis. ff. eoc in sponsalibus. 1§. & l. sponsalia. ergo sicut consensus paren tum solus non faceret matrimonium inter filios, sic nequ sponsalia: quia necesse est, quod is cujus nomine sponsa lia contrahuntur, hoc sciat, & consentiat, vel ratum habe at ut nota supra eod. §. respons. 1. & haec intelligas esse vera etiamsi filii sint in cunabulis. sicut dicit illud c. 30. q. 2. ub sup. Sed contra. infra eod.c.i. de reg. cum te. & ca. cum simus 20 qu.i.addidistis. & trib. cap. seque de hoc dic. ut nont. infra de di spon impub. § & quae sponsalia. vers. ex his patet. & S quid juris vers. si autem pubes, & vers. quid si pubes, & vers. quid si impubes Sed & contrahuntur sponsalia aliquando per parentes, a liquando per filios, aliquando per utrosque: ut statim te rigi. supra vers. proxi. & vide infra eod. sub rubric de matrim §. qualiter impediatur. versic. 7. jus. & infra de despon. inpub. & quae sponsalia. vers. ex his patet. aliquando etiam contr. huntur pure, aliquando sub conditione: ut notat. infra d e condi appo §. quae conditio.

Quis sit effectus Utis qui sponsalia contraxerit, alii nubere prohibeatur? & ut matrimonium contrahere & consummare per censu ram ecclesiasticam compellatur, nisi in casibus not. infr eod. §. sequent. Hoc verum est, dummodo sponsalia pur¬ fuerint, & tenuerint, & in pubertate contracta. iufra eod mier. & cap. sicut. infra de spons. duorum, cap. 1. Sed etsi in pu pillari aetate contracta sint, nihilominus suo tempore cer sura ecclesiastica exercetur, maxime si intervenerit jura mentum, quod & in pupillari aetate praestatur. insra eodem ex literis. 2. & not. supra de jurejuran. §. quot comites. super il lo verbo, judicio. Item hoc intelligas, quando inter perso nas, de quarum conjunctione agitur, consensus intervi nit. nam si inter parentes tantum desponsata, alii nuber non prohibetur, nisi forte filius tacite ratificasset. sic po test intelligi lex, quam alii dicunt correctam. C. eodem. I.i 27. quaestio. 2. desponsatam. possunt tamen peti. arrae, vel pi gnora retineri, secundum ea quae notantur supra eodem. & unde dicantur. & vide infra de despons. impub. § fin. & pra cedent. Quid si conditionalia f sint? Dic ut notatur infr de condi. app § quae conditio in sponsalibus. Effectus etiam est, ut generet quandam publicae honestatis justitiam, qui impediente, nullus de consanguinitate sponsi sibi spon sam poterit copulare. infra eodem, sponsa. 27. quaest. 2. si qui 1. & 2. quod si scienter tales inter se contraxerint, fili suscepti ex hoc matrimonio illegitimi censebuntur, infr qui filii sint legitim. referente. & hoc verum est, etiamsi circ. teptimum annum sponsalia contracta fuerint maliti¬ supplente aetatem, & puella tentata. infra eodem, juvenis. 2 lioquin contractus sponsaliorum circa septimum annun habitus nullus esset, nec pareret aliquam publicae hone statis justitiam, nisi in septimo ratificaretur. infra de despo¬ inpub. c. 2. & 3. &c. duo. super quo vide infra eodem, §. qui posssit contrahere. Sed quamvis prima sponsalia inter majc res septem annorum contracta nulla sint, consanguinita te impediente, nihilominus oritur hîc justitia, ut infra eo¬ g ad audientiam. Ex his not. quod quando S sponsalia nulla sunt, consensu deficiente, non videntur quod generen hanc justitiam, & secundum hoc consanguineus furios continui sponsam ejusdem furiosi, poterit ducere in uxc rem, cum consensus deficiat. infra eod dilectus. 32. q. 7. nequ furiosus. Sed nunquid haec justitia publicae honestatis ho¬ die locum habet? Et dicas, quod sic, nam cum ipsam sub latam inveniam in uno casu tantum, scili. in sobole susc¬ pta ex secundis nuptiis, ut infra eodem, sub rubricell. de mi trimon. §. qualiter impediatur. versicu. 10. & sequent. videtui quod in aliis casibus duret, qui habentur. 35. quaest. 3. porr f. de adoptio. qui in adoptionem. f. deritu nupt. si qua mihi. §. uxor. Et generaliter, ut nullus de consanguinitate spons¬ &c. ut supra not. verum quidam contrarium notaverum dicentes, quod ex quo sublata est in sobole suscepta exsi¬ cundis nuptiis, in quo majori aequitate fulciebatur, mul to fortius in aliis revocata videtur. argum. a minori: nan & de similibus idem est judicium. ff. de legibus. non possum & sic, secundum istos, haec justitia in nullo casu locum ¬ bet hodie: nisi in sponsa fratris, de qua videtur prohib tum in Testamento veteri & novo: iuxta illud, Non lic¬ bit tibi habere sponsam fratris. infra eodem, ad audientian nec obst. 35. quaest. 10 fraternitatis. ubi dicit Greg. quod qu talia impedimenta dissolvit negat verbum Dei. quia illu verum de inferiore Papa. Sed nunquid ipsi, qui hoc scr bunt, sunt inferiores? ergo prima opinio verior est, & pe prox.c. & per consuetudinem comprobatur. Quid si ce¬ tum tempus comprehensum fuerit in sponsalibus? Di ut not. infra eod. §. seque. Unum tamen non omitto, quamvis supra dixerim, quod is, qui sponsalia contraxit, cogendus est per ecclesiam matrimonium contrahere, 8 consummare: aliqui tamen dicunt contrarium: quia in vitae nuptiae, & capit. 31. quaest. 2.§. 1. & cap. 1. & 2. Alii auten quod ubi juramentum intervenit, vel fides interposita est habet locum compulsio: alias autem non compelleretur C. eodem. l. I. & expressum videtur infra eodem, praeterea. ad idem infra eodem, cum in tua, in fin. & infra de despons. in pub. cap. 1. & de illis. 1. & 2. verius videtur, secundum canc nes, quod etiam, ubi sponsalia nuda sunt, habet locum cc ertio. nam ex nudo pacto actionem damus, ut notatu supra de pact. §. quis sit effectus. igitur si intra tempus assi gnatum a judice non appareat is, qui vocatus est ad jud cium, ratione contumaciae, excommunicabitur. infra eod non est robis. & sic indirecte compelletur, ut de nolente fia volens. 23. quaest o. vides. sicut & dicitur de illo, qui non vul ordinari: ut notatur de aetat. & qualit. ord. §. ordo. ubi circ hoc quaeritur. nec obst. infra eodem, praeterea. 2. quia idem es set, si juramentum intervenisset, dummodo de imped mento fides fieret. infra de eo qui cog. consangui. uxor suae d illo. & ideo ibi subaudiendum est maxime; cum esse sponsa de futuro infra eod de consanguin. & affinit. super eoc & infra de testib. super eodem. §. super illa. & de hoc not. supr eo. §. resp. 1. inf. eod § prox. vers. item tertio & rersicul. item octare

Et qualiter dissolvatur, Per lapsum temporis, scilicet si cer tum tempus appositum fuit, & elapsum sit nam postea i per quem non stetit, impune nubit. sed aliis datur poeni tentia de fide mentita. infra eod. sicut ex literis. Quid si te minus appositus non sit? Videtur expectandum tempu legale, de quo dixi supra eod. §. & unde. vers. cessat tamen. mo lius dic, quod Judex inspecta personarum qualitate, tem pus legale poterit abbreviare, vel prorogare, quo elapsi renitentem excommunicabit, ut statim not supra eod pro¬ respon.i. & vers. unum. & nota. simile. supra de elect. §. utrum vers. sed esto. & quod hoc arbitrarium sit, innuitur. ff. eod. penult. Item secundo solvuntur propter infirmitatem supervenientem corporalem, talem quae inhabilem rec dit. puta quia nasum amisit sponsa, vel facta est leprosa vel aliud simile, vel spiritualem, puta fornicata est. ut supi de jurejuran. quemadmodum. respon.i. & §. quod si post. infra d conjug. lepros. c. sin. vel si incidat in haeresim. nam & illu¬ moechatio est. 28. qu. 1. non solum. & vide supra §. & und ver. quod si matrimonium in matrimonio, ut notatur infra eod sub rubricella, de matrimoniis. §. quis effectus. Item tertio pro pter affinitatem supervenientem. infra de eo qui cog consan guin. uxor. suae. c. 2. &c. fraternitati. & c.ex literis. In quo casi si sponsalia firmata erant, ad iminus duo testes idonei ex¬ guntur, alioquin sc. si non erant firinata, ad dictum un nius solvuntur. supra de test. super eod §. unico, & intelligun quidam firmata per juramentum. ut infra cod praeterea. 28 intelligunt hoc dictum ob reverentiam juramenti. argu supra de jurejuran c. si vero. &c. verum. & sic quamvis Deu non faciat differentiam inter simplicem loquelam, vel ju ramentum. 22q. 5. juramenti. ecclesia tamen facit. tu dic fir mata per verba de praesenti nam etsi juram entum interces serit, posset illud deterius contingere, quod in veritate ni¬ esset uxor. & sic eadem ratio manet. ergo idem jus. argu supra de constit. translat. infra de consanguin. tua. & sic subaudi endum est maxime. infra eod. praeterea. 2. ubi juramentun intervenisset, ut not. supra eod. §. proxi. vers. sin. hoc tamei intelligas, quando unus testis non est suspectus, alioquit contrarium esset dicendum. ideo bonus Judex arbitrabi tur inspecta qualitate personarum, utrum, utrum maliti ose, vel bona fide, vel a suspecto, vel non suspecto. ho proponatur: & sic non admittet, vel admittet. argum sut de jurejuran. juramentum. §. ultim. Et consulo quod Judes secreto loquatur mulieri, quae peccatum dicitur commi sisse, & si ibi videtur, ipsam juramento astringat dicere ve ritatem, & idem faciat de personis aliis, si quae sunt quae ipsum instruere valeant in hac parte. sed & si quis maliti ose impedimentum objecerit, canonicam non effugie ultionem, probantur haec infra eodem. cum in tua, & infra d cland. despons. cum inhibitio. respon. 1. §. ult & vide quod nota de simili materia. infra de cland. despons. §. utrum clandestina Hanc doctrinam tenens magister Ja. Archid Laudunens determinavit casum satis extraneum. accidit enim quo filii quorundam Burgensium Leodien. cum quibusdan beguinis sive beguinabus peregrinati sunt: & cum essen hospitati quadam die in hospitio, in quo vinum optimun vendebatur, & essent bene potati, & inebriati, unus de il lis surgens de nocte, intravit lectum cujusdam beguinae & ipsam dormientem & ignorantem, sicut per eunden Archid. compertum fuit, cognovit, & impra gnavit, ne mireris, quia quasi idem accidit Loth, & filiabus suis, qua ipsum inebriaverunt, & se nescienti miscuerunt: ut 159. mebriarerunt. & demum cum parentes dictae beguina vo sentes palliare verecundiam suam, desponsassent ipsan fratri illius, qui eam cognoverat, hoc ignorantes, ad di ctum illius fuerunt soluta sponsalia, quia licet beguina fa ctum negaret, tamen praemissa diligenti inquisitione, in ventum est per circumstantias, quod sic erat sed ne illum qui eam cognoverat, habere potuit, impediente just ti¬ publicae honestatis. Item quarto, propter fugam sponsi.s transtulerit se vir ad aliam provinciam, nec inveniri pos sit, ut infra eod de illis. super quo vide supra eod. respon. IItem quinto, propter fortius vinculum superveniens, ut si spon ius contraxerit cum alia per verba de pra senti, nisi spon sam antea carnaliter cognovisset. ut infra cod reiens & c.u qui, & c. si inter. & inf de spon. duo. cI. quod si adolescens spon iam de futuro tentaverit, non tamen cegnoverit: & subsequen ter cum alia per verba de praesenti contraxerit, achuc soli un tur sponsalia, quia nihil obfuit conatus sine effectu adole scentis? Quid si prima sponsalia nuda sunt, secunda juramen 1 to firmata? Videtur, quod secunda praejudicent primis arae inf. eo praeterea. 2. dic contrarium, nisi forte carnalis copula in tervenerit, quia tunc esset matrimonium praesumptum. infaeo. i qui fidem. & c si inter. Sed si eadem carnalis copula praeceden: iposa lia nihil operetur. inf. eo. veniens. 2. sic juramentum non sol vit sponsalia praecedentia, nisi aliud jungatur, quia non est vin culum iniquitatis, ut sup de jureju. quanto arg. 229. 4. in malis & qus quramenti. multo minus praejudicant, si prima juramen to fuerint confirmata. inf. eod ex literis. Item sexto si sponsus ac religionem transeat. ut inf. eo commissum. ut not. sup de conier conju. §. qualiter. Item septimo quando sponsalia contracta sunt in pupillari aetate, & veniens ad pubertatem contradicit. inf. dede spon. impu. de illis. & c. a nobis. Item octavo de communi dissensu eorum, qui consenserunt, dissolvuntur, sicut & societas communi dissensu dissolvitur ff pro socio. utrum. § pen & lactione § dixi¬ mus. Inst pro socio. §. manet. Et hoc intelligas, etiamsi fides dat? sit. ut inf co praeterea.i quam decr. intelligo de jur. communi, sec T. & Gof. quanvis Hug & sequentes ips um intellexerint de con¬ parativa permissione, quod dicit in sin quod hoc potest in patientia tolerari, juxta illud Multa per patientiam tole rantur, &c. supra de praebend. cum jam dudum in fin unde scripserunt, quod Papa in dicta decret praeterea, non pap¬ liter, sed magistraliter respondeat. sed tu dic, quod pap¬ liter respondit, & de jure: sicut enim communi consensi contraxerunt, sic communi dissensu possunt se absolver authoritate ecclesiae. infra de regul jur. oimnis res & not. de si mili materia. supra de jurejur. §. quos comites. vers penuli. & a conver, conjug. § sin. vers sed quare magis, & seq & infra de spon duo §. de quib. vers. aut utraque de praesenti. nisi forte impub res sint, quod dic, ut not. infra de destons. impub. §. fin. vers. vero. & vers. sed pro Deo. potes etiam intelligere, si vis decri quando capitalis discordia est inter ipsos: unde dicit, n deterius inde contingat, &c. in hoc enim casu differtu restitutio, seu etiam denegatur in matrimonio jam cor tracto, & etiam consummato. ut supra de restit. spol. ex tran missa. & c. literas. §. ulti. & ut notat. in summa ejusdem tit. quando sit facienda restitutio vers. 10. quanto magis sponsali sine metu perjurii solvi debent. potest enim dici, quod ji ramentum habuit conditionem tacitam, ut argu. supra a jurejur. quemadmodum. melius tamen est, ut ipsam intell gas in dist. & quod dicit, ne deterius, &c. puta adulterium Sed & si talis causa scilicet capitalis inimicitia allegetu & communiter dissentiant, facilius solvuntur. Sed si alte dissentit tantum, nec est discordia capitalis, licet forte sit dissentienti non videatur apta: vel quia desiderat aptio rem, vel ditiorem, primo monebitur, & postea cogetur. in fra eod ex literis. 2. & secundum hoc expone potius, id es prius. infra eod. requisivit. Sin autem capitalis sit inimiciti¬ & inimicus desideret matrimonium compleri, ut ipsan interficere possit, sed sponsa dissentiat, tunc non est co genda, sed potius monenda, & sic illud potius ponitur lective, sive privative: ut scilicet sic dicas, potius est me¬ nenda, quam cogenda, id est, monenda est, & non coger da. sic expone. infra eod requisivit. argu. in his quae not. supr eod. §. & unde. vers. sed & cessat. & praecedentibus, undeno taverunt Ray & Goffr. quod si episcopus ex conjunctio ne talium universaliter praesumat uxoricidium, vel guel ram fieri. restringere debet censuram, vel dissimulare, al¬ as non medicinalis, sed mortalis esset. 241. cap. nulti & ist casus est secundum Ray. in quo existens in peccato mor tali ad agendam poenitentiam non cogitur propter peri culum, quod timetur: quia sive plectendo, sive ignoscen do, &c. 23. q. 5. prodest. & arg. optimum. infra qui cle. vel vo vi niens. & in summa bonus judex ex personis & qualitat, facti dicta pensabit, ut C. si quis Imp. male. l.unica ff. quod me caus. non est verisimile. supra de transl. c.ult. in fin. & vide si pra eod. §. item tertio. Item nono, si fama habet, quod inte ipsos sit canonicum impedimentum, & de fama vel scan dalo doceatur. infra eod cum in tua. inf de consang. c2. & supr de testib super eo. Et not. quod in quinto casu, sci ic. quand contrahit cum secunda per verba de praesenti, & in sexte scilic. quando transit ad religionem ante carnis copulam solvuntur sponsalia ipso jure, in nullo autem alio casus ne authoritate episcopi solvi possunt. argu. infra de despon impub accessit, &c continebatur.I.respons. &c. de illis. 1. §. si ver alterutrum. &c. duo pueri. & no. infra in vers. seque & vide quo not. supra eod. vers. item tert o. Item decimo, ubi aliquis uxc ratus juravit alicui mulieri ipsam post mortem uxori suaeducere in uxorem, & postea ipsam polluit, vel propri am uxorem occidit, ut illam cui fidem dederat posset du cere in uxorem. idem si mulier machinata est mortem, u eum habere posset: nam & hi casus dirimunt matrimoni um jam contractum. ut no infra eod sub rubricelli, de matr. moniis. §. qualiter impediatur. ver 5 & sic in hoc casu decimi sunttres casus. Primus, si polluit. Secundus, si ipse occ dit. Tertius, si machinatio intercessit. quod dicut no. infr¬ de eo qui dux. in matr. vers. & idem intellexit Goff. & seq. Sed e subra eod. ver. item. secundo potes tres casus notare. Primu est, infirmitas, quae sponsam inhabilem reddit. Secundu: fornicatio carnalis. Tertius, spiritualis. scil haeredi & sic diligenter computaveris, non solum octo casus, quos no taverunt antiqui Doctores, sed quatuordecim, in quibu solvuntur sponsalia, poteris numerare, & possunt his ver sibus comprehendi "Crimen, dissensus, fuga, tempus, & ordo, secunda Morbus, & affinis, vox publicacumque reclamani Quodlibet istorum sponsalia solvit eorum" Jacob. de Are. Crimen. ut not supra in vers. item decimo. Dil sensus. ut in vers. item octaro Fuga. ut in vers. item quarto Tem pus, ut supra cod. §. respon. I. Et ordo. ut in vers. item sexto. Se cunda: ut in vers. item quinio. Morbus. ut in vers. item secun do. Et affinis. ut in ver. item tertio. Vox publica. ut in rer iun nono. Cumque reclamant, ut in ver item septimo. Verum in 1. matrimonus dissolvendis, requiruntur secundum lege¬ verba certa, hujusmodi scil. conditione tua non utar. Ad repudiis. I2. §. in sponsalib. Item requiruntur 7. testes rogati praeter libertum proprium, vel parentem ejus, qui diu er tit. f. de divor nullum. Item quod non fiat calore iracure ae seu motum cholerico. quia forte cito poeniteret si deretu di portium & Isi poenitait. Verum haec secundum caneres De procedunt, sed haec solum requirin es: quod is qui solv desiderat sponsalia. sit sanae mentis. sicut ergo suric sus ni potest consentire: ita nec dissentire. inf. cod dilectus. f. de di vort. I4 & aetatis legitimae. & quod causa justa, de quibu supra dixi, probetur coram judice competenti, alias pro pria authoritate non debent sponsum relinquere. infrad divort porro 32 qu 2 seculares 35 q. 6. multorum. quod si fecerit peccat graviter, & ideo est ei roenitentia injungenda. insi de despon. nnpub. duo pueri. in sin. Et est una ratio, quia nem¬ debet sibi jus dicere. C. deJudeis nullus. Item quia est quas quaedam poena respectu relicti, quae non est absque judi ce infligenda. 33. q. 2§. in hoc ca. secundum Vinc. excipe du os casus, in quibus solvuntur ipso jure. utno supra eod rer item nono. item tertium, scili. fornicationem notoriam, se cundum canones, quae no infra de dirort. § quot modis, subi generaliter. & de aduli. § qua poena. vers. sed secundum legem di vinam. & seq. & de hoc not. infra de clandest depon. § 1. in com mento consilio super illo verbo, contractus interdicatu expresse

De Matrimoniis. Rubrica

SUMMARIA Matrimonium quid sit. Et unde dicatur. 4. Et ubi fuerit insi tutum. 8 2 Non excommunicatus si contrahat cum excommunicata, a teneat matrimoniu. 3 Matrimonium consummatum quomodo diffiniatur. 5 Nuptiae unde dicantur 6 Connubium unde dicatur 7 Conjugium unde dicatur 9 Matrimonium quis posssit contrahere. Et qualiter contrah¬ tur. 10. Et quare contrahatur. 19 II Matrimonium spirituale, an contrahatur per scripturam 12 Contrahunt aliqui matrimonium, postea ali er negat, alter con cedit. quid juris 13 Virsi icat, suro, rel promitto, vel dico tibi, quod habeo te pr legitima uxore an sit matrimonium 14 Sponsus si puellam nubilem si barravit consensu mutuo acca dente, an judicetur matrimonium I5 Annulus datus tempore sponsaliorum de futuro, quid denote 16 Praemittens protestationem, quod nihil faciet, vel dice anim consentiendi, an contrahatur matrimonium 17Matrimonium si contractum fuerit sine dote, an teneat. Et qua liter impediatur. 24 I8 Jurans contrahere cum aliqua muliere, & non exprimens cun qua, si postea cognoscit unam carnaliter, nunquid cogetu cum illa contraheri 20 Effectus matrimonii quis su 21 Vxoran teneatur sequi virum quocunque ierii 22 Conjuges reddendo dibitum in jejuniis, vel Natali Domini Parascere, & aliis praecipuis solennitatibus, vel in locis sa cris, an peccen 23 Conjuges an peccentaliquando in carnali copula 25 Furiosus matrimonium contrahere non potes 26 Impedimenta matrimonii quae sini 27 Coactio parentum an inpediat matrimonium 28 Matrimonium qualiter dissolvatur. Et qualiter vestiatur. 23 3o Ratum matrimonium quod dicatur 3i Effectus rati matrimonii quis si¬ z2 Matrimonium quando dicatur perfectum

EXpedita primaparte rubricae de spon sali. videndum est de secun da, s. de matrimoniis, in qua dicemus, Qui¬ sit matrimonium. Et unde dicatur, Ubi fu & erit institutum matrimonium, Quis possi contrahere matrimonium. Qualiter contrahatur, Et qu¬ re, Quis sit effectus, Qualiter impediatur, Et qualiter dis solvatui

Quid sit matrimonium Coniunctio maris & faeminae, indi viduam vitae consuetudinem retinens, divini & huma ni generis communicatio, ut probatur Institut. de pa. po. princip. & ff derit. nupt. leg 1. & 29. quaest. 1. §1. & supra de pra sum illud, ad fi. & C. decri. exp haeredit. adversus, & ff.rerum. motarum, leg. 1. & 27. qu. 251. Maris & faeminae, ideo pon tur: quia in eodem sexu non potest cadere, ut C. ad legem lu lia. de adulteriis, cum vir. & infra de exces. praelato clerici, & ij anth. ut non luxu. tontra natur. Ideo non fuerunt ab initi¬: creatiduo homines, b vel duae mulieres: sed primo homo demum mulier, 33 quaest5 mulierem, §ultim. Nuptiae ergi praeter commixtionem sexuum non habent in se Chrisi & ecclesiae sacramentum. ut 27. quaest. 2. cum societates. D. 5 citur etiam maris & foeminae, e in singulari, non mariun & faeminarum, in plurali, quia nec unus mas plures femi nas, nec una foemina plures inares ducere debet, infra d divort gaudemus, § quia vero. Individuam, ideo additur, qui ejus debent esse propositi, ut nunquam dividantur, no ergo debent disrumpere conjugalis compaginem unita tis. ut 30. quaestio. 5 foeminae, & 32. quaest sin. in fine. Sic & In a perator dicitur Augustus, d quia talis propositi debe esse, ut augeat Rempublicam Romanorum, ut notatur in princip. Institutio, & dicitur justus qui reddit unicuique ju suum, saltem quo ad propositum animi, ut notat. Institu.d just & jure. Certum est autem, matrimonium aliquand dividi, ut dicam, infra de divo. & certum est, principem noi semper augere, & justum etiam septies in die cadere, si cundum Azo. de poenit. distinct. 3. septies, imo dicit individu am, respectu matrimonii consummati, atque legitimi, cuju vinculum in perpetuum non dissolvitur; etiam propte fornicationem: ut not. infra eodem quis sit effectus, versic. iten effectas est, hoc tetigit Ber. infra de consang. de fidelibus, in glos sa. quae incipit, si matrimonium, & ideo dicitur vitae quas diceret, quamdiu vivunt, est individuum, sed per morten dissolvitur, mors enim omnia solvit, ut in auth. de nuptiis, deinceps. Individua vero vitae consuetudo est, talem se in omnibus exhibere marito, qualis ipsa sibi est, id est, ess debet, & econverso, ad individuam itaque consuetudinen pertinet absque legitimi consensu viri, anquando oration non posse vacare, nec continentiam confiteri, ut 27. q. 2. cum ergo, ad fi. patet igitur, quod loquitur de consum ato quan vis.n.inter consummatum, & non consummatum quo ad essen tiam matrimonii nulla videatur differentia, quia solus con sensus, &c. 27. qu. 2 sufficit, differunt tamen in quatuor. Pri mo, quo ad significationem, supra de bigam debitum. Secun do, quo ad bigamiam contrahendam, ut ibi, & 24. distine Valentino. Tertio quo ad affinitatem contrahendam infr de consang. ca. I. &c. quod super his, quae contrahitur per con summationem, sive per carnis copulam, ff. degradibus non f. cile, §affines, quod dicut no. infra de consang sub rubricella d affinitate §1. Quarto, quo ad religionis ingressum, supra d convers. conjuga. ex publico. Divini autem juris dicitur com municatio: quia debent esse ejusdem sectae, nam si sint dis paris cultus, puta unus Judaeus, alter Christianus, vel p¬ ganus non possunt contrahere matrimonium, imo con tractum dissolvitur. C. deJudae. ne quis 28 qu. i.§ ex his, in fin Unde in veteri Testamento prohibuit, dicens, Non acci pies uxorem de filiabus alienigenarum filiis tuis, ne tra ducant eos post deos suos. Sed sponsalia contrahere pol sunt, sub tali conditione, ut infidelis ad fidem convertatu 28. quaest. 1. Cave Christiane non oportet hoc, si tempor contracti matrimonii, disparis cultus fuerint; secus si e: postfacto. quia tunc dist. ut not. infra de divor. §quot modi versicul. non solum. & junge infra eodem sub § ut autem, in fin Quid si quis non excommunicatus contrahat, cun e excommunicata? Aliqui dicunt, quod non tenet matrimonium, pro quibus facit, quia excommunicatus etian minori non potest eligi, & est a sacramentis ecclesiastici separatus, infrade clerie. excommunicat. ministr si celebrat. 8 tali sunt omnes actus legitimi interdicti, ut patet in hi quae notat. infra de sentent excommunic. Squis sit effectus. Hu go tamen scripsit, quod licet non debeat contrahi a tal matrimonium, contractum tamen tenet, argument. 28. q I. cave, infra de eo qui dux in matrim. quam pol. per adulterium capitule significasti, & de mair. contra. contra interdi. eccles. ex li teris, infra de divor quanto. infra eodem cum apud, quod secun dumjura, quae modo currunt, verius est. Si tamen inveni rentur aliquae congregationes, in quibus permitterentu contrahere, sicut nodie potest poni exemplum in re poe nitentibus & beguinabus f & monasteriis canonicorum secularium, de quibus multa sunt in Germania, & legitur supra de majo. & obedien. dilecta, inter tales non impediretu matrimonium, quamvis diversae professionis essent. C. d episcop audien & si legibus, & de spon. I sin. Sed tales dicuntu improprie religiosi: cum haec duo scilicet carere proprio & servare continentiam, sint de substantia, ut supra de stati mona. cum ad monasterium, in fine. Sed largo modo dicun tur religiosi, sicut hi qui in seculo vitam religiosam ducunt ut notatur supra eodem sub rubricella, de spons. & §. und versicul. quod si matrimonium. Humani juris, ideo jungitur secundum Azon. quia secundum legem humanam con trahendum est, nisi canonica inveniatur contraria, in hi enim non dedignantur leges, &c. ut notatur supra in pro oemio. §unde habuit originem, versicul hoc igitur exemplum, 22 quaest. 2 sunt qui. Habet & in eo communicationem juri¬ humani, & quia si matrimonium legitimum sit, uxor se quitur forum viri, secus simatrimonium non teneret, u notatur supra de foro competent. § quibus ex causis, versicul. i tem ratione matrimonii. Habet & in eo; quia secundum le gem humanam agitur aliquoties ad decapitationem, pro pter fidem matrimonii non servatam, ut notatur infra d adul §quae sit poena imponenda. Sed & in eo habet quia ho nestis discretis uxoribus fiunt aliquando cominunicand: consilia, unde & Imperator de consilio conjugis legem hu manam promulgavit, ut in authenti. ut judic. sine quoquo suff. § haec omnia apud nos cegitantes, collatio. 2. Quod autem de principio dicit; conjunctio, intelligendum est de conjun ctione animorum, non corporum ff. dereg jur nuptias, & ffdi donat. inter virum & uxorem, cum hic status, § si mulier, secun dum Joan. & Azo. Ego intelligo animorum, & corpo rum; cum dicam hic diffiniri matrimonium consumma tum, ut nota supra versicul. individuam. Nam per conjun ctionem animorum significatur conjunctio fidelis anim ad Deum, per conjunctionem vero corporum, conjuncti¬ Christi ad ecclesiam; supra de bigam. debitum commixtic corporum, no. ibi, conjunctio maris & foeminae. Sed ne in telligeretur de conjunctione animalium: ideo addit indi viduam vitae, &c. per quod not. unio sive conjunctio ani morum: est ergo respectu animalium, conjunctio corpo rum tantum, quam nos, scilicet homines matrimonium ap pellamus. Ideo nimis competens videtur glossa exposi ta. ff. de justi. & ju jus naturale, & institut de jur na gen & ciri respon. 1. ibi, hinc descendit maris, & foeminae conjuncti¬ gl. i conjunctio animorum, non corporum, quia secundum ipsam glos. non loqueretur de conjunctione animalium quod tamen facere intendit; ut apparet in principio ubi di cit ius naturale, quod natura omnia animalia docuit, pa tet igitur quod de omnibus animalibus loquitur. Dicer go hinc id est ex hoc jure naturali communi animalibu scilicet tam brutis, quam rationabilibus descendit mari & foeminae conjunctio, id est conjunctio corporum, & ho est quod ponit tex..distinct jus naturae, nam conjungunti se commiscendo carnaliter, haec & illa, quam scil. conjur ctionem animo contrahendi factam, nos scil. homines, mi trimonium appellamus, ut 37. q 2. ex his omnibus, quie d. resp¬ ctu animalium brutorum conjunctio corporum tantum est. sed respectu rationabilium, est matrimonium, & sic cor junctio animorum, & corporum, unde quod ibi dicit, cio jugatio. i.conjunctio, respicit generaliter omnia animali¬ quod dicit, matrimonium, est ad rationabilia restringer dum, ac si dicat, quicquid sit de brutis, talis conjunctio n est inter homines absque matrimonio toleranda: ergo hae conjunctio cum matrimonio est rationabilis, sed sine mi trimonio est brutalis, ideo potest dici, quod ipsa conjuncti corporum est de jure naturali communi. Sed conjuncti¬ animorum est de jure naturali rationabili, super hoc vid quod no. sup. in prooemio. § unde habuit originem, vers. hi no turali lege, & seq supra de spon. duo. §quae quibum praejudicent, ve aut utraque de prae senti, & seq Matrimonium autem non consi 3 matum sic potest describi. Matrimonium est consensu

maris, & foeminae, habitus in praesenti, quo sicut animil gitime sunt uniti, sic corpora per carnalem copulam qui ad propositum legitime uniantur, nisi aliter a Deo fuerit velatum, ut patet nfra eo. si inter supra de conver conju. ad Ap stolicam, &c. 2. infra de big. debitum, & in concor & seq. Sic enin non ob. quod consuevit opponi de matrimonio contract inter beatam & gloriosam virginem Mariam, & Joseph 8 nam sicut dicit August. B. Maria proposuit se persever:

turam virginem: nisi Deus ei aliter revelaret, committen ergo virginitatem suam divinae dispositioni, consensit in earnalem compulam non illam appetendo, sed divinae inspi rationi in utroque obediendo, 27. q. 2. § cum ergo. Idem de ec inter quos fuit perfectum matrimonium non significatio¬ ne, sed sanctitate. Vnde scribens ad quandam, quae cum vir suo voto emiserat, dicit. Non quia pariter vos temperabi tis a commixtione carnali, ideo maritus tuus esse desierat, mo tanto sanctius conjuges manebatis, quanto concord ter sanctiora placita servabatis 33 q5. quod Deo. Item de pr mo. Omne itaque nuptiarum bonum impletum est in illi parentibus Christi, proles, fides, & sacramentum, prolen cognoscimus ipsum Dominum, fidem, quia nullum adu terium: sacramentum, quia nullum divortium, solus ibi nu ptiarum concubitus non fuit, quia in carne peccatum fie ri non poterat, sine providenda concupiscentia carnis, qua¬ accidit ex peccato, sine qua concipi voluit, qui futurus rat sine peccato. 27.qu. 2.omne itaque. Debet igitur is, qui con trahit cosentire etiam in carnalem copulam, quo ad pri¬ positum, & si post contractum a tali proposito receder possit, sicut innuit descriptio proxime supradicta, nec ol stat imo concordat infra eodem commissum, quia non dici quod is, de quo ibi queritur, voluisse religionem intrar¬ sed quod ad hoc aspirabat sive suspirabat, & ideo contr¬ hendo, sicut antequam aspiret, juraverat, non efficitur re us voti, sed facti, datur igitur ei consilium, quod contr¬ hendo juramentum adimpleat, subaudi, in carnalem co pulam, quo ad propositum etiam perpetuo servandum nisi Deus aliter revelans consentiat, ergo si postea Deu ei de novo inspiret, potest recedere a tali proposito, & re ligionem intrare, & hoc innuit, ubi dicit, & postea si ele gerit, &c. Sin autem ad tempus intenderet ducere ux¬ rem, matrimonium nullum esset, infra de conditio. appi latio, capitulo final. 32quae. 2. solet quaeri, & capitulo aliquando

Et unde dicatur. A matre, & muniumi¬ est officium: dicitur enin matrimonium, quasi matris officium, quia dat mulieribu esse matres. Et ideo licet pater generationis sit actor, & pene uxoris dominus. 33. quaestio 5. haec imago, tamen matri mo. plus ascribitur matri, quam patri, quoniam ejus off cium plus apparet in matrimonio, quam officium viri nam ante partum onerosus, in partu dolorosus, post par tum laboriosus noscitur sibi partus, ut supra de conper. i fide. ex literis, hac eadem ratione potest dici, quod patri monium quoties a patre denominetur, quia vir magis & virilius laborat in acquirendo, quam uxor, vel quia in u non gravatur, &c. ut argumentum supra de parochiis, capiti lo i ff. de jurejurand. eum qui. Sunt autem haec quatuor vo cabula synonyma, sive consignificantia. matrimonium nuptiae, connubium, conjugium, ff. deritu. nupt. in eode¬ §hoc caput. Nuptiae dicuntur a nubendo, quod est pro prium mulieris: vel ut ait Ilidorus, ab obnudendo id es a velando, quia nupta velata debet incedere, 33. quaestio haec imago, & capitul mulierem, velantur autem faeminae i eo, ut noverint se viris semper fore subditas, 33. quaest. 5s. minae, vel dicuntur nuptiae a nube, nam sicut nubes tempu offuscat, & turbidum reddit, sic nuptiae debent obfuscar nuptam, ut quod ad gestus lascivos: & tactus corporal¬ pertinet, omnibus reddatur obscura, & turbida, praete quam viro suo. Connubium autem dicitur, quasi seme nuptum.? Conjugium, quasi communi consensu junct Potest addi quintum, scilicet consortium, quod & ad se vos aliquando trahitur. C. de servis fugiti leg. ultim. sed seci dum leges inter servos proprie dicitur contubernium. ( de incest. nupt cum ancillis secus, secundum canones, ut no tatur infra de conju servo. In sacerdore vero contuberniun dicitur, ut supra de cle, conju .c. sane sacerdote

Ubi, fuerit institutum. 1 Et quidem in paradiso, & Domino, infra de frig & malesic. cap. 151. & ante pec¬ catum 32. quaest. 2. §his ita respondetur, & propter multiplica tionem prolis 31. quaestio.i. cum igitur, 36. distinctio demde. U. de & dicit lex, quod nihil est utilius hominibus nuptiis tanquam solis facere homines valentibus: quasi dicat no est homo, nisi ex matrimonio sit susceptus, ut in auth. d restitut & ea quae pa.inII. mense, § haec nos merito commorerun collatio. 4. & dicunt quidam, quod per haec verba fuit ma trimonium institutum. Crescite, & multiplicamini, &c tamen T. dixit hoc non est verum, sed fuit potius quaedan benedictio nubentium, imo per haec verba protoplasti or prophetico prolata. Hoc nunc os ex ossibus meis, &c. ro, &c ut supra eodem in princip. rubri. de sponsalibus ad hoc u fra dedivor gaudemus, § quia vero, & 33 quaest. 5. mulierem. Pol peccatum vero ibidem, & ab eodem, secundum quosdan Sed secundum Gra. ab Apostolo, & extra paradisum fu¬ institutum ad remedium scil. ut carnis vitium cohiber tur. Unde Apostolus. Unusquisque habeat suam propte fornitationem, ut in dicto c his ita & 32. q. 2. & vide quod no infra eo. §ul sub § ut autem nihil & infra de spon. duo, §quae qui bus ver. aut utraque

Quis possit contrahere matrimonium Et quidem qua libet persona habilis ad consentiendum, & exactum deb tum persolvendum, hoc enim edictum prohibitoriur est, id est, omnis qui non prohibetur, admittitur, & contr¬ here potest: ut infra eodem cum apud, simile no. de procura quisquis, puer ergo, vel qui genitalibus caret, non potes contrahere. Sed mutus & surdus I potest, infra eodem cun apud, & cap. tuae, infra de fri. & malesi quod sedem, dicitur aut hic puer impubes, quod dic ut not. inf. de desponsa. imp. §. e quae sponsalia. Item furiosus n non potest contrahere quia non potest consentire, infra eodem dilectus, 33 qu. 7. neq furiosus, hoc autem intelligas de continuo furioso, qui lo co absentis & dormientis ubique habetur, ff. de arbitr diem pro ferre. §coram, & de acquirend possess. leg. 1. §furiosus. Si tamer post matrimonium contractum in furorem incidat, matr monium & uxorem, & filios in potestate retinet, ut in dict capitul. neque furiosus, & ff. de statu homin. qui furore, & de hi qui sui juris sunt, patre furioso, quod si habeat dilucida in tervalla, in ipsis potest contrahere, argument. 7. quaestio. quamvis triste, tertia quaestio 9. indicas. C. de curat. furio. leg. per ultim. & de codicillis, nec codicillos, igitur qui in hoc deter minare voluerit, qualitatem furoris caute considerabit quia nec omnes qui sanae mentis apparent, philosophi sunt plerique enim sub umbrata quiete morantur, ff. de acquirer da possessione, quod meo nomine, §si furioso, & plerique in ser monibus discreti apparent: qui, quo ad bona pertinet, fi riosum exitum patiuntur, ffdetuto. & curat. datis ab his, le¬ is qui in ea. Sed nunquid meretrix potest contrahere ma trimonium? Sic, si se velit corrigere, 32 qu. I. non est culpar dum, infra eodem interopera, secus, si non sit corrigibilis, 3 quaestione I. Et breviter, quilibet potest contrahere matri monium, nisi prohibeatur: ut no. supra eodem §in prin Qu autem sint hi, qui prohibentur, vide infra eodem §qualite impediatur.

Qualiter, contrahatur. Et quide publice contrahi debet, ut dicam inf. de clandest. despo. nec refert, utrum per sonis ipsis stipulantib. fiat responsio, vel alio intermedio praesentibus, vel absentibus: dum tamen hoc fiat contra hentib scientibus, vel postea ratificantibus, ff. de sponsalibu sufficit, & I sequ. super quo vide quod notatur supra eod. sub rubricella, despon. §qualiter, versicul. contrahatur. Contrahi tur etiam solo consensu; ff. deregu. ju. nuptias, & notat. su pra eodem sub rubricella, de spon s§ qualiter, contrahuntu etiam ita demum, & haec est differentia inter hanc rubri cellam, & illam: quia ibi consensus intervenit de futuro hic autem requiritur de praesenti. & si is qui contrahit lo qui potest, quamvis solus consensus matrimonium perfi ciat, tamen verba requirit ecclesia haec, scil. Laudo te, ve accipio te in meam, & ego te in meum: vel alia quaecunqd verba similia, consensum exprimentia de praesenti, ut infr¬ eodem si inter, infra de spon. duo, capit. I. nec enim ecclesia judi cat matrimonium, nisi probetur consensus, & ideo secun dumvulgarem opinionem duo requirit ecclesia, consen sum scilicet, & verba, ubi loqui potest is, qui contrahit, un de dicit ibidem Goffred. quod corde & ore contrahitu matrimonium, dum mutuo se concedunt, unus alii, & mu tuo se suscipiunt, infra de spon. duo, cap i. Sed vbi loqui no potest is, qui contrahit, haec signa sufficiunt: haec satis apert probari videntur, infra eodem cum apud, & capitul. tuae. Mih videtur, quod solum consensum requirit ecclesia, quo ad es sentiam matrimonii vnde & sufficit, si dicant. Consen simus, infra de cland.est. despon quod nobis, verba autem requi runtur ad hoc, ut consensus probetur: sed & si verba de ficiant, sufficere debent signa etiam in loquente, vt appa ret in his quae notavi, infra eodem §. versicul quid si dicantur & sequent. Nam qualitercunque consensus probetur, nor audeo assereree neque consulere, sed nec scribere, ut h quos Deus conjunxit, per hominem separentur, supra d test licet ex quadam, in fine, durum est enim contra stimu lum calcitrare, nam & si is qui loqui non potest, per nutun contrahit, ut infra eodem cum apud, multo fortius & is qu loqui potest, nullus enim per nuncium potest fideicom missum relinquere, nisi is qui loqui potest, fi de leg 3. nutu Et nunquid sufficit, si scribat voluntatem suam sine verbis ita videtur argument. Cde testamen jubemus, in princip. & II. ultim. ad fi. Et nunquid per scripturam matrimonium spirituale contrahatur? sic 27. quaestio. I. omnes foeminae, 26 quaest. 1.viduam.i. quaest. 7. saluberrimum, & nunquid, si pos nutum vel signum sequatur sponsa virum, & ipso fact¬ consentiat sine verbis, erit matrimonium certe plus es consentire factis, quam verbis, f. de leg. & constitut. de quib supra de appellation. dilecti, unde nec refert, utrum quis ver bo vel facto consentiat, ut satis probatur, infra de conjuga servo. c. sin. ibi, nec verbo, nec facto consenserit, quamvis nim non respondeatur interrogationi; sufficit quod de con sensu appareat qualitercunque, sicut dicit lex in consim li contractu, scilicetlocationis, & emptionis, qui solo¬ consensu contrahitur, vt & iste, ff. de verborum oblig sistipu ler §si in locando ff de actio. & obligat. obligationum, i§sina,. cer te expressum est, quod non interest, utrum per verba, ve per scripturam consentiat, quinimo si non contradicat fi lia voluntati patris, consentire videtur, multo fortius er go, si per nutum vel signum aliud hoc declarat, ff. de spon in sponsalibus.I. & leg sponsalia, & leg. sequent f.deritu. nupt. 2. ad hoc infra eodem is qui fidem, & capitul ad id. & 29 quaestio 1. 51. versicul. his ita respondetur. Sed contra, quia non po test quis baptizari, ex quo loqui potest, nisi in propria per sona respondeat, de consecrat. distinctio. 4. cum pro parvulis Solu. aliud dic, vbi verba non sunt de substantia contra ctus, aliud ibi, ubi sunt de substantia, ut I quaest. 1. detrahe supra de baptis. non ut opponens, nec enim absens, vel per pro curatorem potest quis baptizari, sicut & desponsari, ut no ta supra de sponsa. §qualiter contrahatur, quinimo aliud, qui¬ in baptismo, nedum verba, sed & formae verborum sun cae substantia, supra de baptism, capitul. I. secus in matrimo nio, in quo sufficiunt verba aequipollentia infra eodem si in ter nos, non obsunt his quae dixi, quod parvulo, qui nonpo test fari, prodest consensus patrini, de consecrat. distin quar ta, parvuli, quia inductum est in favorem animae, & etiam si patrinus annueret, forte nihil ageret: imo necesse vide tur quod respondeat, Volo & secundum hoc mutus nec po test baptizare, nec puerum tenere, quia nec potest respon dere, nec filiolum Symbolum, & Orationem Dominican docere: nec alia in fide instruere: ad quae tamen patrinu fidejussorio nomine se obligat, & adstringit, de cons disti 4 nos ante omnia, & accedit. ff.de administ. tuto. I. 1.6 licentia, ne obstat infra eodem tuae, quia quod dicit. Sed necessaria sunt quantum ad ecclesiam, verba, & cap. subaudiri debet, ve signa: & tunc subauditum probat statim ibi, nam & multi &c. Item subaudiri debet, sed nec verba sine consensu sus ficiunt, & hunc subauditum statim probat ibi, & pueri, & ca repete, nam & die: nam & pueri ante annos, &c. nec obstat infra eodem cum apud. quia vacat ibi argument. a conti ari¬ sensu, vel dic, quod in his duabus proximis decretalibu loquitur de vero matrimonio & expresso. Quid si talite dicat se verba ludendi animo protulisse. Videtur quod sit pro matrimonio judicandum, tum quia ad communem in tellectum recurrendum est: nec ejus simplici assertion credendum est, qui matrimonio contradicit, infra eoder ex literis, & capitulo consultationi, tum quia in dubio sem per est pro matrimonio judicandum, supra de sentent, & judic. ca. ultim infra qui matr accusat possunt. videtur tum qui quod tutius & certius est, maxime respectu animae inter pretandum est &t vt res magis valeat, quam pereat, infra a verb sign. abbate, § ultim. infra eodem juvenis, ff. deritu nupti¬ adoptivus §1. in fine, alioquin quilibet posset illudere matri monio jam contracto & dicere, ludens feci: ad hoc supr de praesumptio capit.I. infra de eo qui cog consanguin. uxor suae super eod tum ut puniatur, in quo deliquit, supra detrans Episcopi quanto § caeterum. Sed contra videtur, quia si car sa loci vel doctrinae hoc fiat, non oritur inde obligatio. de actio. & obligat. obligationum substantia, §verborum, argun 15. quaestio prima, illad. 22. quaestio. 2. quod ait, & sic deficiei te consensu, &c. ut notat. supra eodem versicul. contrahitur & pro hac via potest induci quod notat. mfra eodem ver cul econtra videtur, & infra eodem ex literis,i.ibi, si macrimon um contracturi ad id faciendum, quasi dicat sive veniunt ha intentione, nullus est contractus. Licet in hac quaestic ne nunc pro matrimonio, nunc contra fuerit judicatum videtur tamen quod Papa hic esset super hoc consuler dus: quia novus casus est: & de majoribus causis, argum supra de translatio. episcopi, capitul. 1. & hoc in casu consimil videtur comprobare August de consecrat. distinctio. 4. sole quaeri, sed secundum jura, quae modo currunt, potest dici quod si vterque jurat, quod animo ludendi protulerunt vel ba, non credentes contrahere, & testes qui praesentes fu¬ runt idonei, jurant quod credunt eos verum jurasse, mi xime quia potati erant: nec erat hora sobria, contrami trimonium judicaretur, nam ebrius ignorans dicitur, 15 quaestio. 1. sane dicimus. Et sic non consentit: argument. ( de donat. nec invitus. Quid enim si in ludo beati Nicolai, ve alio simili aliquis juvenis pro ludo repraesentando, cun aliqua pedissequa alienis ornata vestib. contraxit nunqui judicabitur matrimonium inter tales: & quid si domin dicat bubulco suo ludendo, Loco filiam meam in uxore & hoc ille facit ludendo? argument. quod non sit inatr¬ monium. supra de testibus super eodem responso.i. & de prae sum ptio quia perisumile. Sed si ambo confireantur, quod inter debant contrahere, standum est confessioni eorum: infr de clandesti. despon. capit.1. & 2. Sin autem alter negat, alte confiteatur, bene faceret Papa, si jus constitueret, quo matrimonium teneret in poenam illius, qui clandestim contraxit, & qui forte modo paenite:: vnde ad instantiar illius, non videtur matrimonium separandum, argumer infra de eo qui duxit in matrimon quam polluit per adult capi l. argument.I. quaestio I. si quis per ignorantiam, & praecedenti. e de consecrat. distinct. 4. quamvis, & capit. solet quaeri, & ad ho facit quod notatur supra de bapiismo, quo quis su ffectus, nec nim debent laici de sacramentis ecclesiae ludum facere, ve derisum, & sic in dubio judicare, & adde quod notatur in fra eodem versicul. solutio. & sequent? Quid si dicat, Jure vel promitto: vel dono tibi, quod habebo te pro legitim uxore: & quidem, quod dicit, habebo, futuri temporis est & sic extensivum, vnde non obstante, quod dicit Promi¬ to, quod praesentis temporis est, videtur consensus de fu turo. non praesenti, argument. infra de conditio apposi supe eodem. Sed dicas contra, nam si quis jurat alicui muliern se eam in uxorem legitimam habiturum, matrimoniun est inter tales, 30. quaestio. 5.§ sed si objicitur, in authentic si qui dipinis, quia subaudiendum est, de caetero, quod tamen r e¬ pressum fuerit, dubitationem non habet, ut patet suprad jureju. quemadmodum, in princ. infra eodem ex parte, & suffic unt quaecunque verba consensum exprimentia de praeser ti, ut no. supra eodem § versic. contrahitur, & infra eo versic. iten constituitur, & seq. Quid si dicatur, quod non fuit uxor ve non est? Dicas quod sufficit probare, quod eam in eccle lia publice desponsaverit, & subarraverit, vel quod caus matrimonii fuerintbenedicti, & postea duxerit in domi suam, & tenuerit, & habuerit ut uxorem, quamvis no¬ probentur verba: multoties enim prae nimio tumultu at diri non possunt: multoties etiam puella cultu verecundi¬ ducta suam non exprimit voluntatem, comprobantur hae infra eodem ex literis. 1. C. de nupt in conjunctione, ff. de spon sed quae patris, quod verum intelligas, nisi violentia all¬ getur, quod dic vt notat. infra eodem §. qualiter imepdiatur ver 7. videtur etiam sufficere, si probetur, quod post cor tractum matrimonium tenuit eam ut uxorem, atque tra duxerit, vel quia dicit, quod nunquam dimitteret eam, se semper adhaereret ei: nam & talis uxor potest dici. 34. dis Christiano. 2242. solet. Item quamvis instrumenta nuptia lia sola ad probationem matrimonii non sufficiant, ut no infra eodem ver item constituitur, & sequent. tamen probatu matrimonium per instrumentum, in quo se conjuges vo cant, & per donationem propter nuptias mulieri factan tanquam uxori. cum fama & aliis induciis, supra de praesum ptio. illud, & sic potest intelligi, f. deritu. nup. in liberae ff dec cubinis, mconcubinatu, alias autem non matrimonium. se¬ stuprum piaesumitur, nisi voluntas propria suffragaverit, e alia vota succurrerint, subaudi, tacita, vel expressa, ut pa tet ex praemissis, & infra eo sub s ut autem, in ver prae sumpto rum, sic non contradicit, sed concordat, 25. 9. 5. alter, & accedi optime in auth quibus mod. nat. effi. leg. S quoniam autem, col 6. ff. de spon. quae situm, & deritu nup minorem. Convincuntu ergo male dicere hi, qui notaverunt, quod inter eos qu loqui possunt, non judicat ecclesia matrimonium, nisi ver ba probentur, vt no sup. eo § ver contrahitur & seqe nisi dica ipsos intellexisse de matrimonio vero, seu expresso, nan multis aliis modis probatur tacitum, & praesumptum:8 hoc necessarium est animab. Quid enim si marrimonium quod contractum fuit inter aliquos, 60. ann. sunt, vel am plius nunc forte malitiose vertatur in dubium, nec possin probari verba contractus: puta, quia omnes testes, qui prae sentes fuerant, obierunt: breviter, & in summa utrum ver ba requirantur, vel non, & vtrum sufficienter probatum sit vel non, arbitrio relinquo judicis, qui inspecta qualitat personarum, antiquitate temporis, carnis copula, & alii circumstantiis hoc determinet: quamvis in magna part¬ praecedentia & sequentia, qualiter arbitrari debeat instru¬ tur: ut notat. infra eodem (qualiter impediatur, versicu. & sequ Illud etiam consuevit quaeri, an per subarrationem probe tur inatrimonium, vel sponsalia? & dixerunt quidam, quo si iat a sponso sponsae, praesumitur matrimonium: sin au tem a parente sponsi, tunc sponsalia inducuntur: tu die quiod sicut jam tetigi. supra eo. § ver. quid sidicatur, refert ti men, utrum subarratio publice fiat ante fores ecclesiae di cente sacerdote. Benedic Domine arras istas, &c. sponse sic fieri consuevit sponsam postea subarrante: & tunc annu Idatio inducit matrimonium, & sic loquuntur, & intelli gi debent illa jura. 26 9.2. si quis uxorem, &c. si quis desponsa verit. 30. q. 5. nostrates, ideo autem intervenit annulus & eo pignore corda jugant, unde & quarto digito annulus in seritur, quia ut fertur, in eo quaedam vena sanguinis a¬ cor usque pervenit. 30. qu 5 foeminae, unde dicitur, quod pube annulata praesumitur sponsa, nisi consuetudo terrae con trarium operetur. sup. ae praesum. illud, vel nisi forte puell¬ coacta adduceretur. quae statim recepta benedictione au fugeret: sicut distinctio. infra eo, consultationi, & no anfra eo §qualiter, versic. 7. distin. Sed & si sponsus puellam nubi¬ I. lem alias subarraverit, consensu mutuo accedente, ma trimonium inducitur, sed si erat innubilis, sponsalia ju dicantur, infra de despon. inpu.tuae. quod dic, ut nont. infra d d spon. impub. § & quae sponsalia. versicul. quid ergo, si despon Quid si tempore sponsaliorum de futuro detur annu¬ lus: non potest aliud significare, quam contractus expri mit, scil. ponsalia: consueverunt enim talia jocalia, seu cle nodia munuscula, seu munera, inter sponsos fieri, infrad mat contrac contra interdictum ecclesiae, cap 2. & sic annuli da tio est signum non facti matrimonii, sed futuri: sicut alia arrae datio est signum venditionis, non praesentis rei au praeteritae, sed futurae: ut instit de contrahend empt, circa prim cij & est arra contractus per se f. deact. empt. & vend. ex eim pto §si quis vina. sic multoties sine verbis etiam interloquem tes natrimonium inducitur, sed nec verba sine consensi sufficere possunt, infra eodem tuae. Quid ergo, si aliquis it dicat? Gulielme, accipis Gemmam uxorem? & ipse re spondet: Domine, Gulielmus accipit Gemmam in uxo rem: postea interrogat mulierem, Gemma, accipis Gul elmum in virum? ipsa respondet, sic: nunquid per haec ver ba est matrimonium judicandum inter tales, quamvi Gulielmus dicat, quod nunquam consensit: ita videtur quia etiamsi se non intelligunt, ad communem verborun intelligentiam recurritur, infra eodem ex literit, I. nec enin refert an Gulielmus ad interrogata respondeat, dummod consensum exprimat, ut ex praemissis ver. patet, sicut nec ij aliis contract. qui solo consensu perficiuntur, ff. de ver obl sist. puler, §si in locando, nec refert, utrum in prima persona lo quatur tabellio, an in tertia sup. de compersio. conju. dudum, §fi a¬ ista quid plura expressum videtur, inf. eod. tua nos, quod il qualiter tibi constiterit, &c. ubi minus videbatur pro mati monio praesumendum. Item aut ipse consentit, & tunc ben est, aut Gemmam decipere intendit, & dent sic fraus in suo ca pite retorqueri; ut inf. de eo, qui duxit in mat. quam pollu per¬ dul.c. 1. & arg. sup. de resc. sedes, &c. plerunque nam & in dubio de¬ cemur pro matrimonio judicare: ut sup. eo. § ver. quid sialii dicat. Econtra videtur, quod verba consensum exprimenti de praesenti necessaria sunt inf. eod tuae. haec autem potius dis sensum Gulielmi exprimunt, quam consensum, nam si conser tire vellet, bene posset dicere, Ego consentio in Gemmam: S non diceret, Gulielmus consentit: per haec.n.verba, cum ter tiae personae sint, potius praesumi dent alienum factum eur velle promittere, quam suum, & sic non valet, quod agitur ut Inst. de inut stip S si quis alium ff de verb. obli stipulatio ista, e& videtur expressim, ar. in auth. ut cum de ap cog. §h col. 6. quin mo deridere videtur, ac si diceret. Arma virumque cano, ffa¬ verb. obl. quae extrinsecus, deficiente ergo consensu Guliclm deficitur& matrimonium, in quo consensus requiritur uv triusque 29. q. 1. §1. nec obst. inf. eo. ex literis i. quia ibi certum rat, quod contrahere volebant ut dicit litera, & io non refer qua lingua consentiant, utrum per se, vel per interpreté Inst. de verb. obli. § utrum f. de verb. oblil. I. in fi. sed per haec verb videtur, quod Gulielmus velit potius distranere, quam con trahere: sic ut alias dicitur Inst. qui mo. re. contra. obl. Sis quoque in ff. verba .n. ad hoc inventa sunt, quod per ea intentio. & co sensus exprimatur. 224. 2. his ita, sed hic loquens consensun alterius exprimit non solum, unde non est matrimonium: 8 hoc est, quod dicitur. inf. eo. tua. in si ibi, nec forma contrahend & c. nec ob. quod voluit fraudare Gemmam, nam haec frau in aperto erat, & sic a seipsa decepta videtur, ar. ff. de redhil act. l. 1. § si intelligatur, ff. de act. emp. & vem. l.i. in fi. ff quod cum fal¬ tu. l. 1. in fi. Si. n. Gemmam excipiebat de dolo, Gulielmus re plicabit de lata culpa, quae dolo comparatur. f de depo. quo Nerva ff. de verb sig. late. Sol. non absurde dici potest, quod si s¬ cerdote interrogante publice ante valuas ecclesiae sic co tractum fuerit, & postea secuta solennitas consueta, erit pr¬ matrimonio judicandum, ut apparet in his, quae no, sup. eo. ver illud etiam, & ver. quid si aliter. Sin autem alio interrogante, e post talia verba compula carnalis secuta fuerit, adhuc stabi ecclesia pro matrimonio, nam carnis copula verba de fu turo tranit ad praesens tempus praesumptive, ut inf. eo. is qu & csi. veniens, & c sicut, & de expresso dissensu consensum fi cit. inf. eo. veniens majorit. &c. consultatio. inf. qui ma. ac. pos. insi per, & propterea videtur a conditione recessum, inf. de cond ap. de illis, &c. per tuas, nec mirum: quia & spacium tempe ris hoc idem operatur. inf. eo. ad id quod, & c de muliere. Iden videtur si traducta fuerit in domum sponsi, dum tamen cor rupta reperiatur, ar. in his, quae non ins. de frigidis, § qualiter ver. ergo si mulier, alias sola traductio non faceret matrimo nium. ff de spon. quaesitum non ita, si sponsus ad domum sponi iret: quia domus viri, domicilium est matrimonii non de mus sponsae ff derit. nup. mulierem, & l. seq C. sol. matri si igne rans, quod intelligas quando puella est legitimae aetatis, ve aetati proxima, alioquin e contra: ut inf de despo. imp. contine batur, resp. 1. & Si. & sic carnis copula in virgine, & traducti¬ incorrupta aequiparantur: ut arg. inf. eo. veniens. I. inf. de con ju. lepro c. fi. sup. de proba. juravit, supra de restit. spo ex parte mu lieris: hoc, si voluntarie traducta fuerit: secus, si invita tra ducatur, & detineatur, & fugiat, quam cito habuerit li bertatem, infra eodem veniens ad nos, & de despon. impub. ex I teris, unde versus "Effuge, cum poteris, ne consensisse puteri"

Super hoc vide, quod no. infeo. § qualiter impediatur. su 51. ergo. ver 7. vis, & hoc membrum distinctionis aperte pri bat litera, inf. eo. tua. ibi, & inter eos, &c. & ibi, quod qualiter &c. qui.d. Tu dicis, quod nunquam consensit in mulierem nos tamen non videmus qualiter hoc tibi constare possit quia ex quo eam cognovit, tum ex verbis praecedentibus quamvis indirectis, tum ex carnali copula subsecuta est pro culdubio matrimonium praesumendum, ar expressim, inf.d com appos. per tuas. Sed & licet secundum legem aliud judice tur, quando sponsus traducitur, aliud quando sponsa. ut no sup. eo rer. in princ. tamen secundum ca. non ad imparia judi cantur, ut patet in his, quae no infr. eod. de despo. imp. § & qu. sponsalia ver. ex hil patet. Sin autem eam non cognovit, neque tradu xit, non judicabitur matrimonium: & hoc est, quod dicitu inf. eo. tua. ad fi. ibi, cum in eo nec substantia, &c. nec forma scil verborum, &c. subaudi tu, nec alia judicia, per quae substan tia probetur contractus, de quib. dixi. sup. eo. §quid si dicatur & seq. Quid si praemittat protestationem quod nihil faci¬1 et, vel dicet animo consentiendi: dic si causa decipiendi ho¬ faciat ad communem intelligentiam recurrendum est: & contr¬ ipsum interpretandum, inf. eo. ex literis I. 22. qu 5. § ex his, &c. qui tumque & qu. 2. ne quis Sed si timore mortis fieret: sola verba nio probarent matrimonium, ar. anf. eo. veniens 2. sup. de ap si ju stus metus, sup. quod me, cau. c. 1.31. q. 2. Lotharis f. derit nup sumu late liber enim consensus requiritur in matrimonio. infr¬ eo, cum locum, sup. de procum accedens, quia invitae nuptiae cor sueverunt habere tristes exitus, insie. requisivit, ut no. sup sul rub. de spon. §quis sit effectus. Hoc.n.in judicio ecclesiae con tentioso: nam in judicio animae crederetur ei, si dicat si nunquam consensisse, & sic intelligas, inf. eo tua, unde expo ne, quod ibi dicit, quod qualiter tibi costiterit: subaudi, i judiciocontentioso, non videmus: quia nec videri potest, cum probatio deficiat, licet in foro poenitentiae sit ei credendum nos autem quid juris sit, rescribentes. diximus quod si, sub audi tibi istud in confessione dixerit, credendum est ei quod res ita, &c. usque personam subaudi: & ideo non dem ex illo facto, &c. quamvis alii ipsam aliter intelligant, ac quod accedit, quod no. inf de clandest. despo § quare prohibeam Ubi vero causa decipiendi, & tantum carnalem copulan extorquendi consensit aliquis in aliquam, si deceptor veri vult agere paenitentiam, necesse habet illam sine fictioni aliqua, ducere in uxorem: vel si hoc potest fieri, debet ei dar¬ viru convenientem, vel aliter satisfacere, juxta testimonii veritatis. Si offers munus tuum ad altare, &c. secundun Rayn. hoc melius comprobatur. inf. de adul.ci. & 236q.2.tria & junge, quod no. sup. eo. ver. licet in hac quae & seque Quamvis autem dixerim, quod solo consensu ctrahitur matrimo hium, tamen nec consensus de praesenti semper matrimo nium inducit, nisi aliud interveniat: puta quando transfer tur in arbitrium alienum, inf. de cond app supereo. cum. n. sub stantia contractus in alterius arbitrium ponitur contr¬ ctus nullus redditur, nisi ille fuerit arbitratus. C. de contrah emp.I. si ff. de verbo. obl. si quis arbitratu. Item nec consensus in ter personas innubiles habitus matrimonium inducit, sec sponsalia, secundum Gof. & ut no. infr. de despon. impub Se quae sponsalia, ver quid ergo, & sup eo Sver. sed & si sponsus Cir ea hanc materiam quaeri consuevit, quis consensus coha bitationis, aut consensus carnalis copulae, si dicas, quod con sensus cohabitationis: ergo inter fratrem & sororem erij matrimonium. Si dicas, quod consensus carnalis copulae ergo inter beatam Mariam virginem, & Joseph non fui matrimonium, dicas igitur, quod de neutro hoc simplici ter intelligendum est, sed de consensu animorum caus¬ matrimonii conjunctorum,i. de consensu matrimoniali seu conjugalis societatis, & propositi reddendi debitum, u patet in his, quae no. sup. eo. §1. ver matrimonium autem non con summatum, quod etiam patet ex primae mulieris formatio ne, quam Dominus non formavit de capite viri, ne domin¬ videretur: nec de pede, ne ancilla reputetur: sed de latere ut collateralis, & socia haberetur, ex hoc consensu, sive con jugali societate, oportet eos cohabitare, & individuan vitae consuetudinem retinere, 224. 25 cum ergo, & no sup ec §1. ver. individuam. Item constituitur aliquando dote inter veniente, & donatione propter nuptias, quod dic, ut nota inf. de don. inter virum, & uxo. sub rubricella, de donatione propte nuptias, & de dot. promittem. Quid si matrimonium sine dote p contractum fuerit, videtur quod nullum sit 30. 95. nullum 3. g. 4. consanguineorum 30 9. 1. c. 1. dic, quod illac & simili¬ jura intelligenda sunt in matrimonio occulto, quod pro bari non pot, unde cum nec de matrimonio, nec de nuptial benedictione, nec de dote, nec de aliis solennitatibus appa reat, per quas, si de ipsis constaret, pro matrimonio praesu meretur, in obscuro pro non matrimonio haberetur, r quiritur ergo dos, ut facilius probetur matrimonium, an ( de praesum illud, non quo ad substantiam matrimonii, naml cet matrimonium sine dote constat, dos tamen sine matrime nio non consistit. ut C. de don. ante nup. cum muliere. ergo potest con trahi matrimonium sine dote 30. qu. 5. § sed objicitur, auth. ibi p sua si quis divinis, & in auth, quib. mod nat efi leg § quontam, co 6. quinimo mulier indotata & inops, in substantiam viri suc cedere debet: sicut traditur in authem. ut liceat matri. & aviae. quia vero, col 9. & de exhi. & intro. reis, §quando verb, col. s posit. C. unde oir. & uxo auth praecerea. Sed nec instrumenta nupti¬ lia sola sine nuptiis ad probationem sufficiunt. C. de nup. sin nuptiis, sic nec probatur per instrumentum possessio sup. d fi. instr. anter dilectos, nec violentia, sup. de rest spol. cum ad sedem, ei go quo ad essentiam matrimonii, solus consensus, &c. & vid sup. eo. § respo i. & ver. contrahitur, & ver quid si dicatur. Quid ita dicat. Promitto tibi, quod ducam te in uxorem, & de ca tero tenebo te, ut uxorem, crastina die contrahit cum alia pe verba de praesenti cui, adhaerebit? Certe videtur quod si cundae, quia verba praemissa cum sint futuri temporis, tra ctum habent ff. de verb. obl si quis ita stipulatus Scichum. aut Pan philum, & ad Tertul. filii, & verba aliquid debent operari, inf¬ privi. ex ore ff. de li si quando is, videtur sensus. Ego ducam te & ex quo te duxero de caetero, & ar. infra eo. ex literis, aliuc si simpliciter dicat non praemisso verbo futuri temporis Ducam, vel habebo te in uxorem, sicut no, sup. eo. §resp. I. ver quid si dicat viro. Quid si dixerit. Promitto tibi, quod prov debo tibi semper, tanquam uxori: & illa idem respondet Certe nisi protestetur de intentione contraria, pro matri monio judicandum puto. Qud si dicat, Tenebo te in ux¬ rem quousque ponatur mihi terra supra oculos causa dec piendi ipsam? dicunt quidam, quod valet matrimonium in distincte: & sic ponunt casum. inf eo. ex literis, sed certe si at paret de dissensu & dolo, non est matrimonium, nisi fort carnalis copula subsequatur, ut infra eo. tua nos, in fi. Quid s quis juravit aliquam ducere in uxorem puta Bertam, ips¬ Berta absente, nunquid cogitur cum ea contrahere? Dic quod sic, si cum ad ipsam pervenerit, ratum habet, & si pos talem ratificationem eadem cognoverit, matrimonium est praesumptum. ut sup. de con conju. ex parte, & de jureju si ve ro. Item quid si in praesentia plurium filiarum Titii, itad cat Lotharius, Promitto vobis omnibs. quod unam ex ve bis ducam in uxorem: & omnes respondent: Placet, vel quili bet per se dicit, Ego promitto tibi, quod si elegeris meci contrahere, ego ducam te in virum: & ipse postea cogno vit unam, nunquid est matrimonium? sic, quia ipso facto cor sentiunt. ar ff de legi de quib. & sup. de ap dilecti, &c. ut nostrum & in aliis concor. alleg. sup. eo. ver. quid si ita dicat, & no cor similem quaestionem, infra tit. 1§ sin. ver quid si unum ex illi Quid si quis jurat, quod contraheret cum aliqua muli¬ re, sed non exprimit cum qua, & postea cognoscit unar carnaliter: nunquid cogitur cum illa contranere. Non pu to, quia potest aliam eligere: nec deierat cum alia contr? hendo: aequius tamen faceret, si cum illa contraheret qu corrupit, ne divideret carnem suam in plures, non tamei Titius, quia bigamus judicaretur per decreta per quan alii dicunt contra, supra de big. debitum, & ibi dixi. Sed ne refert per quae verba contrahatur: dummodo sensum e: primat de praesenti. inf de spon. duo. licet. & no supra eo. § rest I. & ver. quid si dicatur, nec.n. semper vis est in verbis, ar. suj de procu. peritio. quid.n.verbis opus est, quae nullus sequitu effectus, ut C. de do.I.ult. Sed & inter praesentes, & inter al sentes contrahitur: quod dic ut no. sup. eo. sub rubricella de sponsa §qualiter contrahantur, resp. i. & ver. seque non tamen es opus scriptura in matrimonio, quanvis lex hoc desideret quando Liberta contrahit cum Senatore, vel ubi illustre contrahunt matrimonia, exceptis barbaris, in auth. ut licea matri & aviae §quia pero dudum, col. 8. vel si quis contraha cum concubina. Inst. denup. Ssi hoc autem ultimum de concubina, ex audias quo ad legitimationem filiorum, qui secundum leges alite non intelliguntur legitimi, ut patet in his quae no. infr. eo qu fil sint legi Squaliter, & a quo versicul. vere autem legitimantur

Et quare, contrahatur matrimonium Duae causaepris cipales sunt: susceptio scilicet sobolis, & vitatio, scil. forni cationis, 32q. 2 §his ita, & no sup. eo § ver. unde respectu pri mae causae, scilicet susceptionis sobolis, pii parentes vocan tur animoet voto procreandorum liberorum uxores du cunt. ff. de verbo. sig. liberorum, in pe charta, de secunda causi dicit Apostolus, Propter fornicationem non dicas exer cendam, sicut quidam fatuus socius meus, sed vitandam u nusquisque habeat suam uxorem, & vnaquaeque suum virun ad hoc inf. eo. in praesentia, &c. seqe inf. de eo qui cog consa. uxo, su¬ sordanae, infra de fri & malesi e. pe & ult. Secundariae autem sun causae multae. scil. personarum conjunctio, amicorum & di vitiarum acquisitio, pacis reformatio, uxoris pulchritu do, & c. ad hoc inf tit. I.c. a. de sepul ex parte, quid si non propte praedictas causas principales, de quib. nec cogitat, sed pro pter secundarias contrahit quis matrimoniu. Dicas quo quamvis perverse faciat, vel currus ante boves ponat, ma trimonium tamen tenet: nam consensus de praesenti sus ficit. 30. q 2. solet queri, quod etiam ex eo quod legitur in Ge nesi, Videns Jacob, quod Rachel esset decora facie, & ve nusto aspectu, eam diligens, ait ad Laban: Septem annis ser viam tibi pro Rachele: & in Deuterono. Si videris mulie rem pulchram in medio captivorum, & amaveris eam, vo luerisque uxorem habere, introduces eam in domum tuam ergo vita mala, vel intentio alicujus perversa, non conta minat conjugii sacramentum sicut nec per sacerdoten quantumcunque pollutum quae sancta sunt coinquinari ni possunt, ut inf. de coha. cle & muli. vestra. Porrobona matri monii principaliter sunt tria, fides, proles, & sacramentum unde Aug. nuptiale bonum tripartitum est, fides, proles & sacramentu. 26. 9 2.omnia itaque In fide attenditur, ne pos vinculum conjugale cum alio velalia coeatur, infr. eo ex par te. Sed dominus Hu. Car. sic exponit in fide attenditur, u se adinvicem diligant, & debitum reddant: se ipsoque fidel ter & incorrupte custodiant, ad hoc, ff. sol. mat. si cum dotem §si maritus, & infra de con. lepr. c. 2. & vide quod no. infra eo quis sit effectus. In prole, ut amanter suscipiatur, & religios educetur, & corrigatur, infra de sim, licet. Heli. ergo bonun prolis non dicitur ipsa proles, quae quandoque propter hae reditariam successionem quaeritur, sed spes ipsa, vel des derium quo proles adhuc quaeritur, ut ad servitium Dei religiose informetur, unde multi habent prolem, qui nor habet bonum prolis, nec propter hoc desinit matrimoni um esse, imo nihilominus durat. Verum secundum fratr Henricum Theutonicum. In fide attenditur ne se alicu alii exponat. Ne conjugi petenti debitum se defendat, ve sub trahat. Ne eidem aliquod peccatum suggerat: sed ani mam, & corpus, & res ei fidenter custodiat, & animam purgatorio excipiat, & consilium & auxilium justum prae beat. In prole vero attenditur. Ne conceptus impediatur Ut gratanter suscipiatur, id est sive sit filius, sive filia aga inde gratias Creatori, nec murmuret etiam prae nimia pau pertate. Ut statim baptizetur diligenter, & amanter, cau te fideliter & religiose nutriatur. In prima tenera aetate etiam cum propriis mammis, exemplo beatae Mariae vir ginis infantiam corrigendo, & symbolum edocendo, & ad ecclesiam & praedicationes ducendo, si malum feceri dolendo, & castigando, si religionem intraverit, vel aliuc bonum fecerit, congaudendo. In sacramento ut conjugitur non separetur, vel ut ejus propositi sint, ut nunquam se parentur: ut no. sup. eo. §1. ver individuam, & hoc est tertium bonum, dicitur sacramentum non quod ipsum sacramen tum sit conjugium: sed quia est ejusdem rei sacrae signum.s spiritualis & inseparabilis conjunctionis Christi, & Eccle quod quandiu matrimonium durat, inseparabiliter adhae ret, super quo vide quod nota, sup. de big. 9 qualiter bigamus Sed prima duo bona quandoque comitantur matrimonium quandoque non, multi. n. frangunt fidem, & multi sunt sin¬ prole: sed nunquam est matrimonium sine sacramento, ni & interdum corporalis separatio fiat causa fornicationis vel ex communi consensu causa orationis, sacramentali tamen separatio inter fideles fieri non potest, nisi cum desini esse vinculum matrimonii: puta per mortem utriusque vel alte rius conjugu vel per ingressum religionis ante carnis co pulam, super quo vide quod no. inf. eo §quis su effectus. Es hoc tamen quod dixi sup. vers proxi. quod hoc tertium bo num est signum spirituule & inseparabilis conjunctioni: Christi, & Ecclesiae, est argument. quod etiam per ingres sum religionis non solvatur matrimoniale vinculum 7 & ad idem inf. de divor quamio ibi, ut sacramentum fide, &c. Inno Tertius videtur fuisse in hac opinione: quamvis dicat quo nolit a vestigiis suorum praedecessorum recedere; qui cosu ti contrararium responderunt, ut sup. de comre. conju: ex parte su¬ hoc solvitur, inf. eo. sub S autem ver. quid sit effectus rati. & supra d conpirsio. conjuga. Sul. ver. sed quare magis potest, & seq. Sed nur quid haec tria sunt adeo necessaria ut si aliquod istorum de¬ fuerit, non teneat matrimonium? dicas quod si tempore con tractus intendant conjuges hoc servare, tenet matrimonium licet postea mutaverint voluntatem, ut patet in his quae no sup eo. §I ver. matrimonium autem non consumatum, & seq. Idem dixi Ray & si nihil cogitent de his bonis: sufficit.n. quod non af ponant conditionem vel pactum, ut contra faciant, ar. inf. d condi. appo.c.si. hoc verum est in judicio ecclesiae, quae de co gitatu vel intentione judicare non potest: sed & judicio anim & in veritate non videtur contrahi matrimonium, nisi saltem d tertio bono, scil. de sacramento cogitent, quia si non cog tant; ergo non consentiunt in vitam individuam ducendam, es n. sacramentum ipsa inseparabilis animorum conjuncti¬ ut no. sup. eo § ver. in sacramento, sine qua non est matrimon um, ut apparet in his quae no. sup. eo. 61. quamvis ergo non s verum matrimonium, erit tamen praesumptum, quod ver¬ matrimonio aequiparatur, quantum ad ecclesiam, ut app¬ ret, inf. eo. is qui fidem, de his tribbonis legitur. 2742omne ii¬ que. Potest addietertia causa, quasi principalis,s. solatium humanitatis: ut in senib. 27 4. 2. nuptiarum bonum. Ideo lex Pa pia, quae prohibet majorem 40. annis nubere, abolita est. C. a nup. sancimus, verum si major 50. annis enixa fuerit, succe dit partus licet mirabilis videatur. C. de legit haer si major

Quis sit effectus: Et quidem quia dos est aliqua, a filii legitimi in potestate, ex quo matrimoni legitimum est secus, si illegitimum esset: ut Inst. de patria pote.( de nup. Ssi adversus, & infde dem. inter vi. & uxo, & si necesse, quo dic vt no. in summa ejusdem ti. sub rubricella, de dotib promi tendis, & inf qui fil sunt legi. Item effectus est, ut ex quo tenui inter fideles semel contractum matrimonium, nullatenu r dissolvatur, nisi per mortem, r quae omnia solvit, ut no. sui eod. § ver. individaam, etiam si alter conjugum efficiatur h¬ reticus, vel caecus, vel leprosus: vel aliquod aliud horren dum incurrat, quantumcunque sit, ut 32.q. 5. horrendus, & c siqui uxorem, & sup. de jureju. quemadmodum, § quod si post hujus, ex cipe causam fornicationis: illam enim solam excipit De minus. inf. de eo qui cog. consan. uxo suae, discretionem, quod si for¬ san Sed & nunc fit separatio, quo ad torum tantum, & mu tuam servitutem, nam vinculum sacramenti remanet illibi tum, unde aut stabunt innupti, aut reconciliatio fiet. 32. 7. c. 1. & 2. & q..dixit Dominus, infra eo. ex parte, infr. de divo c 2. sup. de conver. conjug. veniens, de hoc infra co. § qualiter, ve 19. ligamen, & supra eod §1. ver. individuam. Sed nunquid uxor tenetur sequi virum squocunqe ierit? dic ut no. infra conjug. serv. § & an consensus, ver. argu. habes. Et etiam est tan tus effectus matrimonii consummati, quod mulier noi habet potestatem sui corporis, sed vir: & econtra, unde ne alter altero invito potest vitam mutare, nec ad religion convolare. 27.q. 2. sunt qui dicunt, &c. scripsit nobis. 33. q. 1. ca 123. & 4. & infra eo. commissum, & no. supra eo. §& quare, per in sacramento. Sed & effectus tantus est, quod vir cogitu reddere debitum, & sic matrimonium consummare, lice affinitas supervenit: ut infra de eo qui cog consan. uxor. suae. & quid juris sit, si cognoscat consanguineam uxoris suae,? quandocunque, & ubicunque exigitur, reddi debet, nisi cor scientia probabilis remordeat, infr. de secundis nup. dominu erroneam autem ad consilium praelati relinquere deber mfra de sent excommun. inquisitioni, vel nisi suspendatur pe ecclesiam, infra eo, cum Apostolica, in fi. & no infra de mat. con trac. contra interdi. eccles. Squid juris, versicul si vero causa, pro pter quam secundum hoc potes intelligere. 27. q. 2situ al stmes., 34.q4. 5. ca.1. &c. noluit. Sed nunquid peccant conju ges exigendo, vel reddendo debitum in jejuniis, vel Nata li Domini, parasceve, & aliis praecipuis solennitatibus, d quib habes supra de feriis, c. ultimo, vel in aliis quibuscunque vel in locis sacris? dic quod exactus semper tenetur red dere, quia contra hoc nulla est exceptio admittenda, infr¬ de conjug. lepro. c 2. in fi. & hoc si opportune instat, exiges sic ut sordana, de qua habes infra de eo qui cogno. consanguin. u xor suae sordanae. Est tamen caute, ut differat, inducendu & si acquiescere voluerit, bene quidem, alioquin debitun est solvendum: sed exigens peccat. 33. quaestio. 5. noluit, ub Apostolus 1. ad Corinth. 7. Nolite fraudare invicem: nis forte ex consensu ad tempus, ut vacetis orationi, & ite rum: Revertimini in idipsum, ne tentet vos satanas pro pter incontinentiam vestram. Hoc autem dico secundun indulgentiam, non secundum imperium & Augu. Chri stiano cum uxore sua aliquando convenire non licet: pro pter processionis enim dies, & jejuniorum, aliquando con venire non licet, quia etiam a licitis abstinendum est, ut fa cilius impetrari possit quod postulatur. Alii dicunt, quo consilium est, non praeceptum. Joan. mediam viam eligem dixit, quod aliquando est consilium, sicut tempore jeju niorum, & minoribus festivitatibus, & sic intelligit jur & authoritates proxime inductas. Aliquando vero est prae ceptum, ut puta in praecipuis festivitatibus de quibus supri dixi, unde August. Quoties vel dies nativitatis, vel reliqu festivitates, subaudi, praecipue, secundum Joan. advene rint, non solum a concubinarum consortio, subaudi, quod mortale est, secundum Joan. sed etiam a propriis uxori bus est abstinendum: ergo secundum Joan, est mortale ii propriis uxoribus sicut in concubinis: licet non tantum cum haec duo hic aequiparentur, arg. supra de constit. transl Sed nunquid aliquando peccant conjuges in carnis co¬ pula? dist. quia aliquando commiscentur conjuges caus¬ suscipiendae prolis: & tunc nullum peccatum est, undi August. Conjugalis concubitus generandi gratia factus non habet culpam. Apostolus. Si nupserit virgo, non pec cat: si enim sine peccato non posset fieri conjugalis cocu bitus, non praecepisset Dominus post diluvium eos copu lare dicens: Crescite, & multiplicamini, cum jam sine con cupiscentia non possunt commisceri. Aliquando vero cau sa reddendi debiti, & tunc similiter non est peccatum, u patet in his quae no. sup. eo. § ver. sed nunquid peccant, & sequ unde August. Redde debitum: & si non exigis, redde: 8 pro sanctificatione perfecta Deus tibi computabit, si nor quod tibi debetur exigis: sed reddes quod debes uxori: A liquando causa incontinentiae sive fornieationis vitandae & tunc est peccatum: sed veniale, unde Aug. Forte aliqui dicet. Si veniam concessit Apostolus, ergo peccatum sun nuptiae: cui enim venia, nisi peccato conceditur: & inf.v¬ niam concedens Apostolus, concubitum attendit conju gatorum, ubi est in continentiae malum: incontinentiae ma sum est, quod vir cognoscit uxorem etiam ultra necessi tatem procreandi filios: sed & ibi est nuptiarum bonum & ita non propter illud malum culpabile est hoc bonum sed illud malum fit veniale propter bonum nuptiale. Ali quando autem causa saturandae libidinis, & tunc est mor tale. Unde Philosophus, Adulter est in suam uxorem a mator ardentior Job. Sapiens judicio amat conjugen non affectu: non regnat in eo impetus voluptatis, nec prae ceps fertur ad coitum nihil est faedius, quam uxorem quasi adulteram habere, de his 32. q4. 2. pertotum, &q. 4origo.

Qualiter impediatur, Hic sciendum et quod i3. sunt impedimenta, quae impediunt matrimonium contrahendum sem per, & dirimunt cum distinctione, nam si praecedant conser sum conjugalem, tunc dirimunt: sed si sequantur ipsun consensum, non dirimunt. verbi gratia Furiosus mati monium contrahere non potest, & si contraxerit, nullum es matrimonium. Si tamen aliquis sanae mentis contraxeri & post contractum in furorem inciderit, non dirimitu matrimonium jam contractum 3297. neque furiosus. Item qu omnino sectus est, contrahere non potest: sed si secetu post matrimonium non dissolvitur. 3297. illi qui sani. Iten affinitas praecedens matrimonium impedit, & dirimit: secus si sequatur contractum etiam ante carnis copulam, inf.d eo, qui cogn. consan. uxo. suae discretionem, & c tuae, & hoc iden de aliis est intelligendum. Quae autem sint haec imped menta, his versibus comprehende

"Error, Conditio, Votum, Cognatio, Crimen Cultus disparitas. Vis, Ordo, Ligamen Honestas, Dissensus, Et affinis, Si forte coire nequibi Hac socianda vetant connubia (intelligas indistincte facta retractant; subaudias, si praecedani"

PRrimo ergo occurrit error, scilicet personae, ut si credi contrahere cum Gemma, ego contraho cum Berta. hi¬ nullum est matrimonium. Hoc autem impedimentum no ex constitutione ecclesiae, sed potius ex sui natura proce dit, cum enim in matrimonio consensus liber desideretur ut inf. eo, cum locum, adeo quod sine ipso caetera frustrantur ut infra eo tua nos. in fi & de spon .c. fi. & no. supra eod § qualiter & sub rubricella, de spon § qualiter, ver. contrahuntur, & appa ret, quod si sit error in persona. nullum est matrimonium errans.n.non consentit. ff. dejurisd.om. jud si per errorem, ff. jud. l. 2. C. de ju & fac. ign, cum testamentum, & l. non idcirco. Se ad hoc, ut iste error rationabilis sit, necesse est, quod is qu errat, habeat aliquam notitiam personae, cum qua contr¬ here intendit: aut per visum, aut per auditum, aut per fa mam: quia in penitus ignotam, non affectum, non consen sum dirigere possumus. ar ff.de contrah emp cum ab eo §mer sam, & l. in lege, & de pac tres fratres, & de transact. leg qui cui tutoribus in fin. unde si consentiat quis in personam abser tem, aliqualiter, ut dictum est, sibi notam, quam putat ess praesentem, constat quod non consentit in praesentem, se¬ in illlam quam esse putat praesentem: & si deficiente cor sensu personae, deficit & matrimonium, ideo oportet, quo¬ aliquam notitiam habeat personae, ut dixi: alias non erra in ea, sed decipitur in praesentem, de quo ponunt magisti tale exemplum. Aliquis Anglicus rusticus venit ad aliqui mulierem Romanam nobile, & dixit se esse filium Regi Angliae, cum non esset: mulier nullam notitiam habens fil¬ um Regis Angliae, nec personae, nec nominis, contrahi cum eo credens ipsum filium Regis Angliae, hic tenet m¬ trimonium: quia non erravit, sed potius decepta fuit: ve non fuit error personae, sed qualitatis: sed certe cum ub cunque terrarum habeatur notitia Regis Angliae: salten per famam videtur, quod is sit error personae: nec enim in praesentem personam filii Regis Angliae consentire vide tur, nec enim refert, utrum petatur servus proprio nomi ne expressus: vel qui natus est ex illa ancilla ff. de rei ven. in rem ar supra de test. licet ex quadam, § testes: ibi, perlonis ex pressis nominibus, &c. & infra de consang tua ibi, nominibu propriis, vel aequipollentib. indiciis, &c. dic, quod hoc dictum habet, quando non exprimitunam circumlocutionem per quam habeatur notitia patris & filii: per consequen¬ puta dicit se filium Regis, vel Comitis, in genere non di cit cujus, vel si specificat, nulla habetur notitia filii, nequ patris: vel dicit se divitem, cum sit pauper: vel nobilem c sit rusticus; vel bonum, cum sit malus, ut mulier dicit virginem, cum sit corrupta, talis enim error, scil. fortum ut in exemplo divitiarum. Item qualitatis, ut in aliis es emplis non impedit matrimonium: ut 29. quaest. 1.91. & no infr. de conju. serv. § & an matrimonium a servo contractum. S. cundo, conditio id est conditionis error, quae impedit S dirimit, ut si credo contrahere cum libera & contraho ci ancilla: hic enim nullum est matrimonium, nisi ex quo sciv ipsam esse ancillam, cognoscendo, vel alio modo conser tiam in eandem, infra de conjug. serv proposuit, & de hoc it summa ipsius tituli plenius dicetur. Tertio, votum duple scil. solenne, quod impedit a & dirimit. Item simplex, quod impedit, sed non dirimit, infra qui cleric. vol voven. rursus, &c consuluit, quod dic, ut in summa ejusdem tit. Quarto, c& gnatio triplex, & utraque impedit, & dirimit scil. carnalis quae hodie usque ad quartum gradum tantum extenditur infra de consang non debet, & in summa ipsius tit plenius ex pedietur. Item spiritualis, quae triplex est. Una dicitur p¬ ternitas. Alia fraternitas. Alia compaternitas, quod dic ut notat. plene, infra de cog spirit. Item legalis, quae similite multiplex est, ut plene dicetur. infra de cog. lieg. Quinto cri men triplex, quod impedit & dirimit, scil. si quis aliquan per adulterium polluerit: & fidem dederit, quod post mor tem primae eam in uxorem ducat. Secundum, si de facti contraxit, & polluit, probantur haec duo mfrade eo, qui di xi. in matrimon. quam pollu per adulcultim. Tertius, si ma chinatus est in mortem prioris uxoris, ad hoc ut secund haberet ut supra de conper insid laudabilem, responsio 2 sed ho non sufficit, secundum Goffred. nisi, & secundam pollu¬ rit, vivente prima infra de eo, qui dui in matr. quam polluit p adult. cap. super hoc, & c significasti, quod dic, ut in summa? jusdem tit. versic. & idem intellexit Goff. & sequent. Sun & alia quaedam crimina, quae impediunt, sed non dirimum unde versus "Incestus, Raptus, Sponsatae, Mors mulieris Susceptus propria sobolis, Mors presbyteralis" Vel si paeniteat solenniter. Aut monialem accipiat, pri hibent haec conjugium sociandum. Incestus, ut si quis gnoverit scienter consanguineam suam, vel affinem. 32. 7siquis viduam, &c. qui dormierit, & cap concubuisti de hoc infra de to, qui cogno, consang uxo suae. Raptus, scil. si quis ra puerit uxorem alterius. 27. qu. 2statutum, secus si puellan rapiat, vel alias, quia solutam, quia quamvis lex inter tale matrimonium prohibeat, & capitalem paenam inferat, u C. de rapt. vir. leg. unica, & de episcop. & cleric. raptores: cano nes tamen admittunt ipsam paenitentia peracta: ut infrad rapt, capit. penultim. & ultim 36. quaest. 2. denique. Et haec intel ligas, si puella rapta consentiat, aliquin reddenda est pa tri, & potest habere locum paena legalis, 36 quaestio2. depi ellis, & capit. si autem, & cap. placuit, quod dic, ut plene nota tur infr. de rap. sub rubricella. de poena raptoris corporum Spon satae, mors mulieris, puta si quis interficiat uxorem suam infra de divort. capitulo 134 quaestio. 2. admonere, nisi forte si juvenis, & de ipsius incontinentia timeatur, eadem quaestio interfectores, & capitul. in adolescentia. Suspectus propriae so bolis, scilicet si quis insidiando matrimonio, ut conjugen possit privare debito, & copiam sui subtrahere, commu nem filium de fonte susceperit, 30. quaestio I. de eo autem, d hoc, infra de cog. spiritual. quot ejus species, versicul si quis si effectus. Mors presbyteralis, scili, si quis presbyterum in terfecerit, infra de pon capit. 2. Vel si poeniteat solemnito ut dicunt quidam per illud, capit 33 quaest. 2. de his antiqui, & est ratio secundum ipsos: quia vovere intelliguntur: un de & sub regula ecclesiae vivere debent, depaen. distinctio. i contrarium, & judicantur personae ecclesiasticae, 11. quae stio. 1aliud. Hugo vero scripsit, quod quilibet poeniten contrahere potest matrimonium, nisi alicui sit injunctun nomine paenitentiae, nec contrahat. Hoc tamen fallit, sicu dicebat in tribus casibus, scil. in uxoricidio, in raptu spon sae alterius, & in incestu, in quibus contrahere prohibetu Et est ratio: quia in his matrimonium contaminatur: se¬ & ab his casib. excipiebat adolescentes, sicut probant jur inducta, sup. eo. ver. sponsatae, & ver raptus, & ver incestus. Au monialem accipiat, scil. in uxorem. 27. 4. 1igitur. Prohiben haec scilicet crimina, conjugium sociandum, subaudi, se¬ non dirimunt jam contractum: ut no. supra eo. ver. sunt & lia, & patet infra de eo, qui cog consan uxo suae, transmisse, qua vis quidam contra asserant, dicentes legislatorem hoc pro hibuisse. C. de leg. non dubium. 10. dis. vides. Sexto cultus di sparitas: ut si unus sit Judaeus, alter Paganus, vel Christi¬ nus. 28. q. 1. per totum, de hoc no. supra eod. §quid sit matrim nium, versicul. divinis. Septimo, vis, quia in matrimonio re quiritur liber consensus, vt not. supra eodem qualaer con trahatur, versical. quid si permittat. Sed hoc intelligas de vi sive de metu, qui cadit in constantem, quod dic, ut no, suj quod met. ca. S qualiter distinguatur, ver.1. & 2 & patet infra eo dem de muliere, & capit. veniens, 2. in sin. Et notat. quod si mu lier veniat benedicenda ante valvas ecclesiae, si postea ne¬ gat se consensisse, marito legitime probante contrarium non auditur mulier sine teste, nec testis recipitur, si carn¬ liter cognita fuerit, infr. qui matrim. acc possunt. insuper, §si¬ ut ibi, sic postquam legitimo tempore accedente semelei iam copulae carnali consensit, & capit quod intedigo; nisi invita fuisset cognita, & ante, & post carnis copulam ri clamasset: hic enim non putarem audientiam denegandam infra eodem consultatiom, antefin & de eo, qui cog consangui. u xor suae, discretione, responsio.i. Ubi vero non apparet de re clamatione consensisse in favorem matrimonii, si carn¬ liter cognita fuerit: & sic intellige, infraqui matrim accu possunt insuper, & adde quod notat. infra eodem Ssi rersicu. se quod supra dictum est. Item consentire praesumitur, si lon gam moram traxerit cum marito. infra eodem ad id quod Sed si incontinenti aufugit, & vult probare coactionem non est sibi audientia deneganda: ut supra no. ver. 7. de hoc no supra eodem (qualiter contrahatur, versicu. solutio. Se¬ nunquid coactio parentum impedit matrimonium, & d rimit? Ad hoc dixerunt quidam, quod si patre cogente com lenserit filius, matrimonium erit, ffderuu nupt si patre, qui non est cogendus, ff. deritu nupt. non est, imputet ergo sibi, consensit, cum contradicere posset: secus in filia, quae con tradicere non potest, nisi pater dederit ei turpen sponsi vel moribus suis indignum: utff despon / sed quae patris, & ideo minae parentum ipsam exculare videntur, infratit 1e¬ literis, &c. de ill.s. 2. Alii, sicut Goff. dixerunt, quod licet pi ter cogat filium causative contrahere. praecise tamen no potest cogere, C. denup. nec filium, ff. deritu nupt nec cogitu & idem de filia, secundum Cano. quicquid leges dicani incurrit tamen filia vitium ingratitudinis, nisi voluntat patris consentiat: & propter hoc exhaeredari posset. in au thentic. ut cum de appellat. cog. § alicui, collat 8. super hoc vide quod no. de simili materia, infra de secund nupi §ultim rer sed nunquid. Supradicti loquuntur de coactione juris. Se¬ quid de coactione facti? nam ita vel melius, vel familiari us possunt parentes comminari, & verberare, sicut extra nei: ergo non tenebit matrimonium, ut infra titul. 1. ex sui vis, nam & minae exhaeredationistimeri possunt, de qui bus forte ibi loquitur, & vide quod no. inf.tit. I.§quid juris versic. si vero impubes, & supra quod met. causa, §qualuer distin guatur, versic. invenio tamen, & S qualiter retractetur, subS qui¬ autem sis metus causa, versicul primus, ubi enim alicujus con sensus liber requiritur, debet omnis violentia, & coactio nis materia removeri, ut infra eodem cum locum, supra d probat, cap. penultim & supra de procur. accedens, minor tamer metus impediret consensum mulieris, quam viri argum 32 qu. 6. indignantur, quia citius terretur, & fragilioris se xus est, unde mulier a mollicie cordis denominatur, 3141 7 5. illud veruntamen, quia nec verisimile est, quod pater in terficeret filiam, & si nunquam consentiet: ut patet in his quae no. supra de praesa sub secunda dirisio. re sic. alias natura Breviter, bonus judex examinabit, & determinabit, inije cta qualitate personarum inferentium vim, & patientium & violentiae seu coactionis loci, & temporis, & assiduitatus minarum ratificationis expresse, vel tacite vel continuationi dissensus, utrum debeat, vel non debeat matrimonium ju dicari, ut patet in his, quae non supra quod me, causa, Squaluer distinguatur, ver. sed hot a judice, & de jurejur. sub ubricella de juramento voluntario, sub Scredindum, §. quando sit deferen dum, versicu. quid si non apparet, & supra eodem (qualiter, ver sicul. convincuntar, versi. solutio. Octavo, ordo scilicet sacer nam in ninoribus ordinibus non impeditur: ut infra qui clheric. vel vorend. Nono, ligamen, id est vinculum priori matrimoniis quia ligatus uni, alteri conjungi non potest 31. quaestio. 1. quomodo virginibus. 32. quaestio) nuprrae. nisi cu reveletur instinctu Spiritus sancti: ut infra de divort. gaude mus. §quia vero. versicul. nec ulli unquam licuit, alioquin con trahens infamis efficitur, supra de biga nuper, quod dic, u notatur mfra de spon duo §1. & 2. infra de secund nupt infras ultim. Ne licet vivente priore de alia liberos procreare 32 quaestio. 4. 51. & per totum. Nec excusatur quis obtenti alicujus consuetudinis, infra eo it i inf despon. duo. csi. Ne obtentu alicujus fragilitatis carnis, infra eo in praesentia, ub habes, quod quantiscunque annis maritus absens stererit expectandus est, quod dic, ut no. infra despon. du San liceat & de hoc, infra eo. § quis sit ffectus, & infra eodem sub ( ut au tem. Decimo, honestas, id est publicae honestatis justitia quae duplex consuevit esse, una proveniens ex dispensari one quae tenuit, quod dic, ut no. supra eod §. sub rubrcella, d spon. quis sit effectus, versic. etiam is est: & sequent. Erat & alia quae ex sobole suscepta, & secundis nuptiis habebat pro venire hoc modo, Ecce Maria accepit Petrum in maritum & Petrus eam carnaliter cognovit: mortuo Petro, vel ce¬ lebrato divortio, si Maria duceret secundum virum, & ex eo prolem susciperet, proles conjungi non poterat alicui excognatione primi viri, scilicet Petri, usque ad quartun gradum, ut legebatur exira. I. de sobole suscepta ex secundi nuptiis, dile filius, in nuptiis enim non solum, quid liceat de ju re stricto, sed etiam quid deceat secundum honestatem considerandum est, ut Instin de nupt. § si uxor ff. derit. nupt. qua §si uxor & I semper, nec erat vis utrum proles suscipe retur ex secundis nuptiis, vel ex coitu fornicario, ut lege batur extra 2. de sobole suscepta ex secun. nup quia nobis, secun dum hoc hodie corriguntur, infra de consan & asi. non debei Vnde nec hunc titulum in hac compilatione apposuit con pilator: quia nihil contrarium debet in compilatione hac re periri, ut sup. in i.constitutione § sane haec antiqua apposuit: qui¬ licet jus non faciant ratio, tamen viget 7. dist fuerunm. Un decimo, sensus,s. deficiens, ut in furioso, sicut dixi sup. eo in prin. & habes, infra eo. dilectus. Duodecimo affinis, affini¬ tas b enim primi generis, sicut & consanguinitas impedit & dirimit, usque ad quartum gradum: sed secundum genus & tertium sunt remota, infra de consang. non debet & nota. ii sum. eo tit sub rubricella, de affi & supra eo §ver. item affinitas & legitur, 35.95.0.1. Tertiodecimo, si forte coire nequibi quod dic, ut no. inf. tit.I. de frigidis & malesi. Sunt etiam du¬ impedimenta, quae impediunt matrimonium contrahen dum: sed non dirimuntjam contractum, unde versus "Ecclesiae vetitum, nec non tempore feriarum Impediunt fieri, permittunt facta teneri"

Quod dic, ut not. infra de matrimo. contracto contra in terdictum ecclesiae, & supra de fer § qui in eis, versic. item lice matrimontum Unum tamen a memoria non excidat, quoc si primum matrimonium nullum est, impediente consan guinitate, vel alio impedimento perpetuo, secundum non di rimit, quamvis ipsum etiam secundum, pendente lite, con tractum fuerit, aget tamem poenitentiam contrahens, qui¬ jus & ecclesiam contempsit: & quo ad delinquentem ac tempus, prout videbitur judici, carnale commertium su spendetur: sic intellige infra eodem vemens. I. &c. cum Aposto¬ lica, infra de matrimon. contracto contra interdi. eccles. ex literis Multis & aliis modis impediuntur nuptiae, secundum le pes, quae cum prolixa sit, nec hodie teneant, membrana frustra nolui occupare, ij. distin. si Romanorum

Et qualiter dissolvatur. infr qui ma aecu pos& de divor. ubi plenius expeditur. Ut autem nihil de contingentibus utilibus, & necessariis omitter videamur, notandum est, quod quamvis aliud sint spons¬ lia, aliud matrimonium: ponuntur tamen aliquando spon salia pro matrimonio, ut infra eodem, ex literis. & matrimo nium pro sponsalib. ut infra eodem. Gemma. & infratitu. i. cal 1. Unde sciendum est, quod matrimonium aliquandod citur initiatum, aliquando contractum, aliquando ratum aliquando consummatum, quod dicut notat. supra de bij quare bigamus. rersic mittatum, quamvis quidam dicant ir itiari per verba de praesenti. 27. quaestio. 2. cum mitiatur, & secundum istud initiatum & contractum idem est, alii d cunt quod initiatur per verba de futuro, ratificatur pe verba de praesenti, consummatur per carnis copulam: 8 secundum istos ratum & contractum idem est. Sed neu tra indistincte placet, quia per sponsalia initiatur, per ve bade praesenti contrahitur, in fide ratificatur, per carni copulam consummatur, & ideo dic, quod capitulum pri xime inductum non intelligitur de matrimonio contr¬ cto per verba de praesenti, sed per verba de futuro, per qu matrimonium initiatur, sicut ostenditur in § sequent juxt hanc distinctionem ibi potest & aliter distingui, & cap. s. quent. & junge quod notat supra de transl. episcop. § cujus ai thoritate, versicul. verum cum matrimonium, & sequent Sed e quandoque accipitur consummatum pro contracto tar tum, infra de conjug. lepro literas. Initiatum vero est al quando nudum, aliquando vestitum. Nudum appelleo quando verba sponsaliorum nude prolata fuerunt. Vest tur autem tripliciter scil. fide, vel juramento praestito, quo¬ idem est: aut arris, vel pignoribus datis loco arrarum, quo similiter idem est, aut annuli subarratione intervenienti quod dicut non sup. eo. sub rubricella de sponsalibus, §quot sun species. Contractorum autem aliud verum, aliud praesum ptum. Verum est, quando inter personas legitimas, ad mi¬ trimonium contrahendum, intervenit consensus legit mus de praesenti, sicut no. supra eo. S qualiter contrahatur, ve contrahitur, praesumptorum asiud contrahitur per carni copulam, verbis conditionalib. vel indirectis, vel coacti praecedentibus: ut patet in his quae nota supra eo S qualite contrahatur ver, solutio. Aliud per traditionem voluntariam vt not in eo versi. Aliud per subarrationem, vel alias pr¬ sumptiones, de quib. plene nota sup. § qualiter contrahatu ver. quid si dicatur, & versicu. illud. Aliud, secundum quo dam ex diuturnitate temporis, seu cursus, ut in illo qu non reclamat, quando ad legitimam aetatem pervenit: u infra tit. I. de illis, primo, quod indistincte non placet, vt no infratitu1 §quid juris, versicul. quid si pubes contraxit cum in pubere, & sequent. Sed quod supradictum est, quod per ca nis copulam matrimonium praesumptum inducatur: ir telligas quando consentit in carnis copulam: secus,s puella invita, & renitens defloraretur: in quo casu mer tum virginitatis non amittitur, nec enim in anima potes caro corrumpi, quin mens corrupta fuerit, 22. quaest. 1§1. 1. & 2. infra titul. I. continebatur, §i. & infra qui matrimon. a cusat. non poss. insuper, 26 quaestio 3.i.in fin. i. quaestio 1. consta verum si de reclamatione non appareat consensisse pra sumitur in favorem matrimonii, infra de condi. appo. de illu & capit per tuas, infra titul.i.de ills, quod metus causa capit. i. de concubinis, inconcubinatum. C. de except. si quidem, supra d ap pellation. directe, & de in integr. restit. ex literis, infra qui mi trimonium accusar. possunt. videtur, & adde quod nota. supr eodem (qualiter impediatur, versicul. septimo, vis. Est enin favorabile matrimonium, cum de ipsius faedere agitur. Pri mo, quia in dubio pro ipso judicatur, ut supra de sentent. ( re judic. capit fi. Secundo, quia lite non contest. capit i. & quontam, §1. & 2. Tertio, quia minor est in judicio per pro curatorem, supra de restitu spol. ex parte M. mulieris. Quart. quia non transit in rem judicatam, supra de sentent & re judi¬ lator, tenor. consanguinei. Quinto, quia & pater & mater ib testificantur, infra qui matrimon accusar. poss. videtur. Sexte quia non recipit transactionem, nec super ipso compro mitti potest. supra de transact. capit fin & de restit. in integr, cau sa. §fhn. Septimo, quia poena non apponitur, infra eodem Gemma. quod dic, vt no. supra eodem sub rubricella, de spons. §& unde dicatur, perficul. sed quid, & versicul. sed quare. O ctavo, quia filius agit contra patrem, infra eodem, non est vo bis. Nono, quia confessio non praejudicat, infrade eo quic gno consanguin. uxor. suae, super eo quod verum est in pra judicium matrimonii, ut ibi contra, infra de clandest. despor capit 2. Decimo, quia sub conditione impossibili contra ctum tenet ut no. infra de condit. appo § quae conditio. versicu sed opponit. Undecimo, quod testes de auditu reddente causam admittuntur, infra de consanguinitat. tua. Duod cimo, quia aliquando unus & idem sit accusator & t stis 35 quaestio. 6.episcopus in synodo, & capit. de parentela, supr de testi. cog. praeterea. Decimotertio, quia in favorem eju praefertur opinio veritati, inf. qui fil. sint legi ex tenore Qua todecimo, quia & veritas praefertur opinioni, infraqui f sint legit. pr tuas. Ratum dicitur matrimonium inter fi¬ deles tantum: ut notat. infra de divort. §quot modis, versicu sin autem aliter. De consummato nota. supra eodem ver prae sumptorum, & §quid sit matrimonium, ver. individuam. Quis 3 sit effectus initiati, sive nudi, sive vestiti: dicitur supra eoc sub rubricella, de spon. § quis sit effectus, quis sit effectus cor tractus sive veri, sive praesumpti, & etiam consummati, di citur, supra eod quis sit effectus. Quis sit effectus rati, hic refert Dominus arcana abscondita. In matrimonio e nim duae notantur conjunctiones, scil. animorum, & cor porum. Prima, scil. conjunctio animorum significat charni tatem, quae consistit in spiritu inter Deum, & justam animi Secunda, s conjunctio corporum, significat conformita tem. quae consistit in carne inter Christum, & ecclesiam, u supra de big debitum. Et hoc intelligas de matrimonio fide liu: cum enim baptismus sit fundamentum omnium s¬ cramentorum: ut not. supra de preshyt non bap §. 1. patet, quo in Pagano, vel Judaeo haec cadere non possunt. Intelli go enim quod in unitatem animorum fidelium causa ma trimonii facta, virtute sacramenti baptismi cooperante ambo simul uniantur Deo in fide catholica, ut sic sint du¬ animi, cum post talem conjunctionem uniti unus animu in fide una, sicut postea in conjunctione corporum, un caro efficiuntur, ut supra de conversio. conjugator. ad Aposto licam, potest ergo sponsus ante conjunctionem corporun alio invito religionem intrare: quia non solvitur sacri mentum vnionis Dei, vel fidei, sed potius augmentatur nec solvit legem, sed adimplet, sicut & Christus despon sando ecclesiam, non venit legem solvere, sed adimpler¬ Verum post conjuctionem corporum hoc non potest qui nec conformitas, quae consistit in carne, inter Christum & ecclesiam, rumpi valet: haec igitur ratificatio operatur ut sacramentum fidei, scilic baptismus inter fideles seme admissum, id est receptum nequam amittatur, seu aliqui tenus enervetur, imo ratum, id est, firmum e ficiat conjug sacramentum.s. in tantum, seu tam cissolubiliter: ut ipsum sacramentum conjugii, unitum in fide catholica, illo, scil. s. cramento, perdurante, subaudi inter illum, qui in fide re manet, & Deum sive illo perdurante, scil. Deo, i. quandii Deus duraverit perduret, i. perdurabiliter perseveret, si intelligas & ponas infra de divor quanto. Ex his patet, qua re conjuges dicantur socii divini & humani juris: ut supri eod. §quia sit matrimonium, & de simili materia notat. supr. de elect § utrum mutari, & supra eodem (qualiter contrahatur versicul ex hoc tamen quod dixi, & haec unio, de qua locu tus sum, comprobatur supra de celeb. missa. cum Marthae, § perum inter opiniones, & de sunmm. Trinitat. & fide cathol. capii fin. Liquet ex praemissis, quod matrimonium diciturper fectu significatione post carnis copulam, sicut inter conju ges est conjunctio voluntaria & naturalis, id est, animoruin & corporum: sic ecclesia Christi copulatur voluntate: qui¬ idem vult cum eo & natura: quia ad hoc ut ecclesia Chri sto copularetur, idem naturam humani generis assumpsit unde sponsa sponso est charitate sive spiritualiter ac na turae conformitate, sive corporaliter copulata, ut no supr de big §quare bigamus, ver. tertium, ver. ex his & se vers. matrmo nium sesu filii Dei vivi & seq. Sed & ante carnis copulam di citur perfectum matrimonium sanctitate: licet non si gni ficatione: quod dic vt nota supra eod § quid sit matrimoniiu versicu. matrimonium autem non consummatum, & se. Ultimo notandum est, quod matrimonium, aliud perfectum, S& non consummatum. supra co. rer prox. Aliud perfectuim, & consummatum, supra eo. ver. liquet ex praemisis. Item aliu¬ legitimum, & non ratum, puta inter infideles contractum legitimum est legali institutione, vel provinciae moribus tamen contra jussionem Domini contrahitur, sed nor est ratum, quia sine fide sunt, unde Aug. non est ratum conjugium, quod sine Deo est. 28. qu.a c.i. versicul item Au aliud ratum & non legitimum: puta quando inter fideles & legitimas personas, sed sine legitima solennitate con trahitur, quod clandestinum appellatur; vt no. infr de clar despon. §quot modis. Aliud legitimum & ratum: puta quan do inter fideles & legitimas personas cum debita solenni tate est contractum: de quo tetigi, sup. eo. § qualiter contra hatur, versicul. quid si dicatur, habetur haec distin. 28. q. 1. § final

PrevBack to TopNext

On this page

Titulus 1