Titulus 2

De Desponsatione impuberum Rubrica II

SUMMARIA I. Impubes quis dicatur Aetates sum tres Pubes unde dicatur Puberias qualiter probetur J. Probatio pubertatis quomodo probetur Juramentum viri, quare exigatur in probatione matrimonii Sponsalia quae cadant in impuberi Sponsaliaquae nulla sunt consensu deficiente, vel aetate impe diente, nullam justiciam publicae honestatis generani Sponsalia prohibentur contrahi ante pubertatem Multeri quando credatur super matrimonio Contrahentes si sint aetatis disparis, quid juris 12. Impuberi quare non datur licentia contrahendi cum alio 13. Pubes si contraxit cum impubere, & impubes non contradicit, adveniente legitima aetate, an teneat matrimonium 14. Contradictio seu reclamatio super matrimonio, coram qu debeat fieri 15. Pubes si contrahit cum impubere, nec expectat, sed mutata vo luntate contrahit cum alio pubere per verba de prae sent an teneat matrimontum 16. Jurans dare mihi una de filiabus suis in uxorem non nomina tam, qualiter liberetur a promissione. Etquid si unam e: illis cognovero 17. Et quid, si jurasti dare mihi filiam tuam certam, & determina tam, cum plures habes, & si nem possem illam habere, aliqu casu interveniente, debuisti dare aliam, an valeat tali consensus. 18.

QVia in sponsalibus & marime niis de quit tractavimus, aetas certa determinata est, legib. quam decretis: ut nf. eo c. 2. ut ad ean declarandam materiam habeamus dede sponsatione impuberum, i pupillorum videamus, Vel sic Diximus sup. de sponsalib. in genere, nunc dicamus in spe cie, e videamus de desponsa. impub. discutientes, Quis dici tur impubes. Et unde dicatur. Et qualiter probetur pi bertas. Et quae sponsalia in puberem cadant. Quid juris aliqui aetatis disparis in simul contrahani

Quis dicatur impubes. Et quiden impubes dici tur respectu puberis: & econverso, & cum contraria hae duo sint, uno ex his contrariis probato, satis est de relique facta fides: utf de his qui sui juris sunt, vel alien. l.I. & f. de pro¬ Pomponius § si stipuler. Impubes autem dicitur ille, qui ac huc non complevit 24. annos, Patre destitutus, talis tame pupillus magis proprie appellatur, ff. de verb. sig pupillus, d quo Psal. judicare pupillo, & humili orphano tu eris adju tor. Pubes vero est. ex quo 14. annum complevit, hoc in B masculo. Foemina.n.citius pubescit, b quia in 12. anno. 20 92. sipuellae, 2. q. 5. § diffinitiva, & est ratio, secundum Placer quia citius crescit mala herba quam bona Alii dicunt, quoc frigidior homo de mundo, est calidior calidiori mulier de mundo, & ideo mulieres minus vivunt, & citius con sumuntur. Quanto igitur facilius & citius consumuntur tanto citius perficiuntur, & crescunt: vel dic, quod mulic est callidior & ingeniosior homine: vnde & facilius impe trat veniam aetatis: quia in 18. anno, & homo in 20. C. deh qui ve aeta impe. l. 2. verum quo ad matrimonia pertinet, ci racilius sit pati quam agere, brevis & plena ratio reddi po test.

Et notat. tres aetates, c infantiam, impubertatem & e pubertatem. Infantia vna & eadem die incipit: quia in prima die oritur, & desinit: quia in 7. anno, ut C. de ju. deliberam si infanti, infra eod. ex literis, &c. sequ. Impubertas vero, se pupillaris aetas eadem die incipit scil. in septimo anno: sec diversis diebus desinit: quia 12. anno in muliere, & 14. an no in homine terminantur: ut notat. supra eod § resp. 1. pro batur Instit de nup in prin & quibus modis tute. si. in princ. Pu bertas diversis temporibus incipit, quia in muliere in 12 anno, in masculo in 14 anno, sed eadem die desinit scilice in 25. anno, ut C. si major factus vendit. sine dec.ra. habue. les ultim. & Institut. de curat. responsio. 1. & haec potest dici pu bertas semiplena, nam plena pubertas est 18. annorum, ui notat. infra de frig. & malesic. Squaliter, & quando, versicul u bi autem. Infans ergo, & pupillus subtutela consistunt pubes sub cura: vt in dictis concor. Vide tales sine tuto rib. vel curatoribus in judicio esse non possunt: ut nota supra de jud. § quae sunt necessaria, ver minores. Et notat. quot haec nomina pupillus, & impubes idem significant: ut pa tet supra eo. § respon. 1.Item pubes adolescens adultus idem vt patet supra de spon.c.si. & cap. veniens, & infra cap. i. & capit puberes

Et unde, dicatur. Apube idest, pudentia corporis, hoc est, pudo re, sive verecundia, qua afficiebatur is, qui inspiciebatur an barba inferior adhuc pungeret: vt dicam inf. ro §& quali

Et qualiter. probetur pubertas Tribus modis ter, & patet inf. eo. puberes, resp. 1. Vel dicitur pubes, a probi tate animi; quia tunc ita probus efficitur, quod coire po test, seu virum pati, vnde homines dicuntur puberes, & mulieres viripotentes, ut Insti de nup. respo. 1. & patet inf. eo ver. 3. & sequem Primo, per aspectum corporis, anti quissimo enim tempore inspiciebantur loca secreta, seu barbae inferiores, an barbae pungerent, vel lanuginem du cerent, & tunc judicabatur pubes, non aliter: quae probati¬ Iustiniano Imperatori in maribus quemadmodum antiquita ti in faeminis visum fuit, apparuit pudibunda, ideo ben¬ putavit dignus castitate suorum esse temporum, ut talis pro batio deberet per omnia exufflari, ut C. quando tut. vel cura esse desinit, indecorum, & Inst. quib. mod. tute sini. respon.i. Hanc autem dicunt doctores observandam etiam hodie, quoad matrimonia contrahenda, & sic intelligunt, infra eodem, pu¬ beres. Et secundum hunc intellectum sic expones ver. con tractam est autem, pro sed; sed illi qui aestimant, scil. quod per numerum annorum probetur pubertas, male intelli gunt, & falsum, quia certum est, eum, scilicet solum pube rem esse, & non alium, qui ex habitu corporis, &c. & pro hi¬ videtur expressum jus, infr. de fri. quod sedem, sed responde ut infra eo. versic 3. ad fi. salva honorificentia majorum meo rum, hoc puto reprobandum, quia leges praecedentes con tradicunt: sed ipsi respondent, ipsas locum habere, quo ad tutelas, & curas, nam & in matrimoniis inspicitur mu¬ lier, ut 27. quaestio. 1.nec aliqua, supra de probat proposuisti, &c penultim. responsio. 1. nam obstant, nam illa inspectio non fit ad probandam pubertatem, sed virginitatem, & illa inspe ctio etiam aliquando fallit, quia vt ibi dicitur, manus ob stetricum, i. matronarum inspicientium, an illa de qua dici tur, sit corrupta, & oculus saepe fallitur, & de hoc, infra d frig not. sic ergo male diceret decretalis, puberes: certum est autem &c. & aetas certa in legib. statuitur ad matrimo nium contrahendum, scilicet duodecim annorum, in muliere, & 14 in homine, ut Institu. de nup. in princip. & ff.d¬ rit. nupt. minorem, & de concub. leg. 1. in fin. Sed ipsi dicun aliud, secundum canones, certe imo idem, vt patet supra & in prin. hujus summae, supra eod. tit. & supra de regul. cun virum, & capit. significatum; nam hi dicuntur anni discretio¬ nis, vt ibi, & cap. cum te, & infra eod. duo. Sed forte dicent il¬ lud in matrimonio spirituali, in carnali enim hoc solum attenditur, an possint simul commisceri, ut mfra eo. de illis 2. & cap. ultim. & inspectione hoc judicatur, & fit probatio annorum, infra eodem attestationes, & sic aliud in spirituali aliud in carnali, imo certe in carnali multo fortius, ut infi eodem capitu. 1. Quid enim dicerem secundum magistrun meum, si mulier pilos inferioris barbae sibi eradicaret 8 deplumaret, sicut quaedam faciunt, ut juniores appareant hae enim, secundum ipsos, in perpetuum puberes non runt, nisi forte pariant, & sic secundum ipsos, nisi partun habuerunt contrahere non valent. Unde nec virgines di ci poterunt, quod est satis absurdum, ut apparet in his, qu¬ notantur supra de bigam. & patet, supra de cleric. conjug sane & sic opinio ista, scilicet, quod per numerum annorum ni probetur pubertas, pessima videtur mihi erronea, & dete stabilis nam saltem numero 25. anno parcere debuerunt cum dicat lex, quae consensum patris requirit in matrimo nio contrahendo, quod si filia major 25. annis cum in tan tum ipsam pater maritare distulerit, quod vitam turpen elegerit, vel sine consensu suo nuplerit, non est digna exh¬ redatione, ut in auihenti. ut cum de app cogno §si alicui ex pra dictis, collatio. S proposita C. de inoffic. testam. aut si post. 25. anno nec obstat infra eodem de illis, i. respon enim, ut notatur infr¬ eodem sequent. versicul. si vero impubes. Item nec obest inf¬ eodem capitulo ultim. quia quod dicit poterunt conjungi subaudi, & hoc factum fuerit, alias de hoc constare noi posset, quia & multi majores inveniuntur, qui coire no possunt, & ideo dicit in fi. quod licet circiter 12. annos ha beret, non tamen constabat, an malitia supplevisset aetatem quia nihil probatur de carnali copula, nec obstat, infra e¬ dem attestationes, quia quod dicit inspectis, expone id est pro bationibus eorum receptis, & inspectis, vel inspectis in fa cie, non inferiori barba: in ea enim non est verisimile, quo Papa inspiceret, vel potest aliter intelligi, ut dicam supr versicul. quid tantum in isto, cum omnes decretales dican perfectam aetatem & legitimam, & annos nubilesi 2. ann in muliere, & 14 in homine, ut infra eodem versicul. 2 nec ob stat decretalis, puberes, quia aliter intelligo, ut dixi infr persicul 3. Dico igitur hunc primum modum, scilicet d inspectione corporis, nec necessarium, nec servandum, ne ipsum vidimus nostris temporibus nec forte quantun ad hoc, de quo hic quaeritur, videbimus observari, & ide saltem dicemus, ipsum per desuetudinem inumbratam quia per desuetudinem lex & constitutio abrogatur, ut no tatur supra de consu S qualiter, & § & devirtute. & hoc inte ligas idem de inspectione barbae inferioris, nam per aspe ctum superioris inducitur, non dico probatio, sed praesum ptio. ut ff. de mino. minor 25. annis, per aspectum, talis, quae al quando relevat ipsum a probatione, aliquando non, secum dum quod evidentius ostendit, unde quando pro eo pra sumitur, debet adversarius probare ipsum majorem fore utff. de probat. eum qui. & notat. supra de restitut. in integ. §. cu minor, & de probat. S& quot sunt, versicul item minor, haec in telligas, quatum ad probationem pubertatis, quam ex lanu gine considerandam dicunt, ut innuit e puberes, secus, quaeratur de membri defectu, vel impotentia coeundi, u notatur infra de frig § fin. in sin. Et hoc bonus Judex considerabit diligenter. Secundo inducitur probatio pe numerum annorum, scilicet 12. in muliere 14. in homini ut supra proxi. dixi, & infra eodem rerficul. 3. & probatur n fra eodem literas, &c. continebatur respon. I. 91. & capit. de illis, nobis, de ills attestationes, duo pueri, & capit. ultim. & expressi est, supra tit. i.ca. ult. ibi, cum qua, nec fuit verum matrime nium ex forma contractus, quasi diceret, si verba depra senti intervenissent, tunc tenuisset primum matrimonium & non secundum, ex quo erat aetatis legitimae, quia adol¬ scens, ut supratitul.i, capit. penultim. & expressius, infra qu mat. accu non poss. insuper, & ff. de spon. leg. 2 & ff.deritu nupii¬ minoren, ideo si minor 12. annorum uxor traducatur, dic tur immatura. ffdedo. inter virum & uxor. cum hic status, § quis sponsam, & idem, ff.de concubin. leg. 1. in fin. ideo etiam di citur, quod plerunque ante adultam aetatem voluntas alicu jus circa talia discerni non potest, infra eodem capit. i vide retur tamen spectandus numerus 25. annorum, dicit nim lex, quod qui vehementer citius nuptias contrahunt non minus 25. annos ad hoc procedunt, ut in authentica d tempo. non solut pec super do Sgeneraliter, versicul. & si quidem collatio 7. Sed dic, quod ibi non fit prohibitio, imo frequen consuetudo hominum denotatur, unde non dicit, non pro cedant: sed, non procedunt, quasi diceret, ita sit, nos tame considerare non debemus quid fiat, immo quid fieri po sit, & debeat, ut supra de election. cum causam, quae inter pre¬ byterum, § quia agitur. Unum tamen nota circa hanc ma teriam, quod licet per numerum annorum probetur qui¬ pubes, quo ad hoc, ut possit in alium matrimonialiter con sentire: quia talis consensus firmatur constitutione cano nica, ut probant jura supradicta: non tamen est talis sem per potens in opere, ut patet in his, quae notatur infrad frigSfieri, versicul. ubi autem masculus major est 14. annis, & se quent. Tertio probatur pubertas ipso facto, seu per rei e videntiam, scilicet quia malitia, seu viri potentia aliquan do supplet, quod in aetate deficit, puta adolescens cogno vit puellam carnaliter. Hinc enim quamvis puella mi nor 12. annis pubes judicatur, ut infra eodem contmebatur, re spon.1& §1. & cap. a nobis, & cap. de illis, 2 & cap. ultimo, & vo catur haec praeventio, aliquando malitia, ut infra eodem, d illis, 2. & C si minor major se dixe. leg 3. aliquando prudentia vel industria, infra eod. tuae, aliquando viri potentia, ff. quar dies lig. ced. leg. penulim. Et in hoc casu si vir dicat, quo¬ cognovit uxorem, & uxor negat, statur verbo viri jureju rando firmando, ut in dicta decretali, cominebatur, & capii duo pueri, ante fin. versicul, cum vero vir. & 24. quaest. 1. si quis ac ceperit, nisi mulier per aspectum sui corporis probet se vir ginem, sicut dixi supra versicul.i. Sed quare exigitur ju¬ ramentum viri in illa, continebatur, cum ageretur contra um, contra illud. 6. quaestio. 2 actor. dicunt propter pericu lum animae, quia de tanta re segnius agendum non est, u 42. distinctio. quiescamus, immo cum diligentia inquirendum ut supra titu.i.consultationi, & dicam infra de clandesti. despon Sic etiam intellige infra eodem attestationes. Vel dic, quoc in decretali continebatur, ideo exigitur juramentum: qui¬ cum mulier complevisset 12. annos, de jure communi fun dat intentionem suam, non praesumptio juris est, quod ni pubes, & ideo exigitur a viro juramentum, quia sic obti net de jure communi, ut notatur supra, ut benesic. ecel. sub daturhis, & alia regula. Si enim complevisset 12. annos mu lier nullatenus audiretur, ut infra qui matrimon accus. pos insuper, & infra eodem de illis, nec etiam creditur verbo viri & mulieris simul, si dicerent se non posse adinvicem per misceri, ut notat. iufra de frig. & per hoc confunduntur, qu dicunt, pubertatem annorum numero non probari, ut di xi§1. Sic ergo intelligo decretalem, impuberes, quod pe eam haec omnia comprobantur, tria enim dicit, & in tre partes dividitur. In prima ostendit, unde dicitur pubes & qualiter probetur, & durat usque ad S quidam. In secun da ponit speciem probationis, & durat usque ad § caeterum In tertia ponit aliam speciem: unde sic expone puberes &c prudentia, id est, pudore, seu verecundia, quia haec lo ca, scilicet inferiora, seu secreta non nominanda sunt, primo scilicet quando puberis testes lanuginem ducunt, id est pilositatem continuam, § in hunc modum, subaudi, super ver bo illo dicunt, hoc enim modo antiquissimo tempor probatur pubertas, ut dixi supra, versic.i. autem pro sed, sec nodie non observatur is modus, imo sicut quidam subau dicanones, pubertatem aestimant, id est, mediam viam considerantes, quod secundum naturam & solitum cur sum ejus verisimilius videtur pubertatem certo nume annorum determinant: ita & nos aestimamus, id est, eum puberem esse judicamus, qui 14. &c. pubescat, id est, lanu ginem ducat, diceret quis ergo ante 14. annos nullus ma sculus pubes erit continuat. §autem pro sed. Sed qui ita di ceret, male sentiret, nam aliquando virilitas supplet aetate in homine, & viri potentiam in muliere, & ideo certum es eum puberem esse, qui ex habitu corporis, scilicet utilita te animi pubertatem ostendit, scil. per evidentiam rei, qui¬ cognovit aliquam mulierem: quamvis minor esset 14. an nis, & scilicet ideo, quia virilis est in opere, patet, quod ge nerare &C. & subaudi mulieres carnaliter cognitae & con cipientes, sint viri potentes puerperae sunt, id est, pubere: judicantur, sive pueros parientes, quamvis sint minore 12 ann. quae in annis puerilibus, id est. intra 12. annos pari unt. Et sic patet, quod leges & canones in aetate nubili certos terminos posuerunt, scilicet, ut ultra 12. annos in muliere, vel 14. in homine pupillaris aetas non valeat ex tendi, sed bene admittunt, quod quantum ad matrimoni¬ pertinet, citius terminetur, ut patet supra in princ. istiu versic. & ff. quando dies leg ced. Ipenultim. sic patet, quod ac hunc numerum ratus est praetor, ut notat. infra eo. §proxi versicu quod autem dixi, nec obstat, sed potius concordat inf. de frig quod sedem expone enim quod ibi dicit, sicut puer qui non potest, id est non praesumitur posse reddere debiti & cap. sicut. subaudi etiam adul licet pro ipsis praesumatu quo ad pubertatem, qui tamen impotentes sunt, scilic. na turaliter, vel accidentaliter, sicut idem titulus tractat mi nime apti. Ergo primus modus probandi pubertatem ri probatur tanquam verecundus, licet ad probandam vii ginitatem, vel arctationem, vel frigiditatem, seu defectun membri admittatur. ut patet in his quaenot. supra eod. ver l. & de frigidis. §. uli. vers. si vero impoteniia faeminae, & vers. Gos vero. Secundus admittitur propter praesumptionem ju ris, & de jure. Unde ex quo probatus est numerus anno rum, praesumimus. quod possunt ad invicem commiscer nisi causa frigiditatis aliud contingat. ut not. infra de frigi¬ & malefi. iatis. quod sedem. in minore autem hoc non praesi¬ mitur, nisi probetur, ut in dicto cap quod sedem. Unde illuc Omne delictum cadit in pupillum praeter delictum ca nis, ut infra de delict. puer, cap. 1. ideo non potest accusari. Julia. de adult. Sed major 14. annis, quamvis minor 25. b¬ ne potest, sut f. de adult. si minor. sic tenetur dupliciterm nor ann. ut supra de probat. c. in praesentia. § verum. dist can hîc interplenam pubertatem, & semiplenam, ut not. infr¬ de frigid & malesic. §. qualiter. & quando. versicul. ubi auter masculus. Adolescens vero si accusatur. I. Julia. deadul quamvis deprehensus fuerit cum virgine desponsata a teri, sed minime cognita, non propter hoc convictus cre ditur: quia & sponsa adolescentis, licet ab eo tentata fue rit, non efficitur uxor: si evaserit virgo, ut supra tit. I. c. ult & infra eodem, attestationes. Et hoc probatur per aspectun corporis, ut dixi supra versic. post caveat ergo sibi, ne cor ruptam attentet: quia tunc praesumptio enet juris, & d jure, quod eam cognovisset. quare contrarium probar non posset, nisi causa frigiditatis allegaretur, & probare tur, secundum quod nota. infra defrigid & malesic. & ita l cet alias dicatur, quod praesumptio juris, & de jure, no admittat probationem in contrarium: ut no. supra de prae sumpt. §. quot species. versici alia juris, & de jure. hoc tamen hi duobus modis tantum potest improbari, Vel dic, quod se cundum hoc haec praesumptio est juris, & dejure, vel qua do non allegatur virginitas, vel frigiditas, aliquando juri tantum, ut quando virginitas vel trigiditas, vel quand maleficium comprobatur. Tertius vero modus omnin admittitur: quia certus est, & nunquam fallit, quo ad ma¬ trimonia: quia in virili, seu viri potestate non deficiun tria bona matrimonii, de quibus dixi supratis. 1. §. quare & ideo dicit decretalis, puberes. certum est autem. & C. quamvi Dominus Azo in hoc casu contradixerit. dixit enim in Summa sua de nuptiis, quod sicut cognatio impedit ma trimonium, ita & aetas. Unde non tenebat matrimonium quamvis esset diplomate usa mulier non obst. f de verbo¬ obligat. continunt, imo debet puniri de stupro, qui violavi eam. ff. ad l. Julia. de adulter inter liberas. responsi. & infra. se¬ male dixit: ut apparet supra versz. & infra §. sequ. vers. quo autem

Et quae sponsalia, in impuberem cadant Et quidem de futuro tantum, non de praesenti: si pupillus sit: in infantem ver nulla cadunt sponsalia, id est minorem 7. annis: ut not¬ supra de spons. §. quid su effectus. prohibetur tamen districte ne conjugantur ante pubertatem: ut infra eod. vers. quod in telligas. prohibitum etiam per verba de futuro, & est rati¬ prohibitionis: quia non potest ratificari usque ad pubei tatem: ut patet infra cod. quid juris. unde si non sequeren tur sponsalia, adolescens forte multas amisit uxores, S puella multos viros, cum hinc inde tota consanguinita denegetur. ut supra de spons. §. quis su effectus. & patet infr eod, continebatur. in fin. Et hoc nota, quod si sponsa mino 7. annis traducatur in domum sponsi, & ibidem 7. anno adimpleat tacite ratificantur sponsalia, quamvis antequ expleverit, sponsus carnaliter cognoverit matrem spon sae: quare si post 7. annos impletos cum matre sponsae spo sus contraxerit, debet inter ipsos divortium celebrari. E sic patet quod affinitas praecedens sponsalia sequentia ni impedit, quo ad generandam justitiam publicae honesta tis: impedit tamen matrimonium cum filia adimplendum ideo non habebit filiam affinitate praecedente impedier te. neque matrem impediente justitia sequentis publicae ho nestatis. & sic unum est impedimentum alterius, quo a hoc inteliuntur solvi sponsalia, sicut no, supra de ponsal¬ §. & qualiter dissolvantur. vers. item tertio. quod intellige se cundum quod hîc notatur. Sin autem sponsus cum mat¬ sponsae contrahat, antequam sponsa septem annos adim pleverit, sponsalia solvuntur: & sic non possunt subsequen ter ratificari, ne tacite, nec expresse: idem est, si non tradu catur, dum tamen simul maneat, secundum Joan. And 8 potest esse illa ratio: quia circa illam aetatem aliquotie tentant infantes, quod forte adimplere non possunt supri despon juvenis. & c. adolescens. & infra eod. attestationes. & faci optime ad hoc inf. de eo qui cog. consang. uxo. suae veniens, ibi e& conrersatione diutina. de hoc dic ut nont. infra tod. versicul ea his patet. quod si sponsus sponsam suam minorem septen annis non traduxerit, sed in domum patris, vel matris, siv sponsae maneat, secundum Joannem, si septem annos ac impleverit, nunquam ratificantur sponsalia, nisi sponsu in sponsam iterum expressim consensit, anno septimo ad impleto: sic intellig. & diversifica. infra eodem. literas. quae in primo casu loquuntur. &c. accessit. quod exaudias in secun do. Item si sponsus sponsam ante 7. annum a se ejecerit cum proprio facto dissentiat, sponsa voluntaria ejecta vel si effugiat sponsalia solvuntur, nisi & postea expressu consensus interveniat: ut argu. infra cod. attestationes. Rayn tamen indistincte scripsit, quod sponsalia contracta ant septimum annum, sive per filios, sive per parentes, ratifi cantur tacite completo 7. anno, & matrimonium post in inchoatam pubertatem, praesertim si simul morentur, sec nisi exponas, praesertim, id est, tantum, hoc puto falsum ut patet in his quae notantur infra eod. rersic. ex his. Spon¬ salia ergo quae nulla sunt consensu deficiente, vel aetati impediente, nullam justitiâ publicae honestatis generani secus, quando nulla sunt, impediente consanguinitate. u notatur supra desponsal. §. quis sit effectus. Effectus etiam i est. nam si puella cum fratre tuo consanguineo, sed no uterino, sposalia contraxit, quamvis sponsalia nulla sint, ex et quod fratri tuo attinet, in quarto gradu, ex parte matris ipsius fratris tui, te tamen qui de alia matre es, impedient publicae honestatis justitia, habere non poterit in maritum ut supra de sponsal. ad audientiam. & sic habes, quod sicut af finitas praecedens non impedit sponsalia sequentia; qui¬ ad effectum publicae honestatis justitiae generandae, ut su pra dixi: ita nec consanguinitas, ut sicut in praecedenti u num est impedimentum alterius, ita & hic, nam fratren tuum sponsum suum habere non potest, consanguinitati impediente nec te publicae honestatis justitia renuente Alii intelligunt decretalem ad audientiam, quando ten tata fuit secundum dicta supra de spons. juvenis, sed meliu est, ut illam juvenis trahas ad illam, ad audientiam: secun dum hunc intellectum. videlicet, quod ille juvenis era consanguineus primae puellae: & ideo tum propter con sanguinitatem, tum propter sponsalia qualitercunque, tunm propter tentationem, quae forte effectum non habuit; na scitur quaedam publicae honestatis justitia: qua imped tur juvenis remanere cum secunda puella consanguine: primae, & sic triplex funiculus difficilius rumpitur, & for tius operatur quam simplex, ut supra de treug. & pace. C. I. 4 lias enim conatus non obfuisset. supra de sponsal. c. sin. nec extraordinaria pollutio. ut 30. qu 3. extraordinaria. Vel dic quod conatus a sine effectu gignit publicae honestatis ju¬ stitiam. ut in ca juvenis. sed non inducit matrimonium prae sumptum, & ideo juvenis cum alia quae non sit de consan guinitate sponsae contrahere non prohibetur. ut inc.ult d spons. Item extraordinaria pollutio, id est, extra vasa emis sa, nec effectu maritali tentata, non inducit publicae hone statis justitiam. ut in c. sed extraordinaria. sed intra vasa e missa, & maritali effectu tentata, non inducit ut in c suvi nis. ut infra de eo qui cog, consang. uxor suae fraternitati. Et es in hac decretali duplex causa, quare matrimonium diri mitur, secundum Goffred. scilicet publicae honestati. justitia quae surgit ex sponsalibus. & eadem sive affinitas de quarum altera an nata sit ex pollutione, vel pollutionis tentatione, quae forte compleri non potuit, aetatis defect impediente: ut in illa juvenis, quamvis cum prima nec ve rum matrimonium ex forma contractus fuerit, nec prae sumptum, cum conatus non habuisset effectum. ut supr de spon.c. si. Verum est, quod prohibentur sponsalia contrahi ante pubertatem, ut supra & §. quasi. in prm. nisi just causa instet, puta bonum pacis, ut nef. co .c. ubi unde versus "Ut pax servetur, moderamen juris habetur" Ad hoc 3. quaest. 7. hoc quippe supra de treug & pace, capi. & es argum. quod sponsalia non debent contrahi sine conse¬ su episcopi ut notat. infra de clandestin. despon. §. quot modis versicul. 4. super verbo, commenti conjugia. Si tamen contra hantur, tenent. mfra eod. de illis. dummodo sint majores? ann. ut not. supra eod. & supra de spon. §. quis possit contraher matrimonium. tamen non tenet, nec contrahi potest quo usque perveniat ad aetatem legitimam & sic impubes nor potest contrahere matrimonium, nisi sponsalia tantum Quid ergo, si desponsat aliquam per verba de praesenti Dicunt quidam quod non valet, neque ut matrimoniun aetate impediente, neque ut sponsalia cum ipsa contrah¬ re non intendant, sed matrimonium, & sic quod inter dunt. non possunt, quod possunt, non intendunt, unde vt luntas & potestas adinvicem se impediunt. supra de offi¬ deleg. cum super abbatia. & inducunt pro se, infra eodem, an bis. 20. quaestio. i firma. infra de frigidis quod sedem & ca. expre sum videtur. ff. de spons. quaesitum. tamen si in eadem volun tate persistunt, usque ad aetatem legitimam firmatur mi trimonium ratihabitione tacita infra eodem de illis. hoc u timum approbo, si sponsam cognoverit. supra de spons is qi fidem. infra de cond. appo. super eodem infra de eo qui dux. matrim. significavit. infra qui. mat. accus poss. insuper. vel si psam in domum suam traduxerit, & ibidem legitimam a tatem expleverit. alioquin consensus expressus, necess. rius foret, quo ad hoc, ut uxor intelligeretur. ut ff.deri nup minorem. inf. eo. attestationes. sicut idem notavi in spon salibus contractis ante septennium, sup. eod §. respon. 1. Se¬ & illud dico, quod quamvis non valeat matrimonium cum impubere contractum, ut matrimonium valeat. t: men prout valere potest, scilicet tanquam sponsalia: ut pro batur infraco. a nobis, &c.duo pueri. &c. ad dissolvendum, a cor trario sensu expressum est. infra eod ca.ult. & notatur sup de spon sub rubr. de matri. § qualiter contrahatur. versicu. sed & sponsus. & in hoc concordant T. Joa & Goff. & vide quo notatur. infra eodem. §. quod juris. versi si autem pubes & ver si vero impubes. nec obst f. de despon. quaesitum. quia quod d cit, si fuerunt nuptiae collatae, expone, id est, per parente concessae, & ideo traducta fuit: nullis tamen verbis cur sponsa habitis, nec in praesentia sua aliquo modo in spot sum consensit tacite, vel expresse, vel ideo sola deducti sine verbis ipsa non facit, ut ibi legitur & sequitur suprad restit. spol. ex parte M. mulieris. Dama. tamen. Ala. & Ravi scripserunt, quod tunc valeat matrimonium, ut sponsali¬ quando contrahentes intendebant contrahere sponsali¬ non aliter. & ita si non valet ut ago, &c. non habet hic lo cum. tamen expectare tenenturusque ad aetatem legitim non ratione matrimonii, sed ratione promissionis: qui promiserunt fidem matrimonialem, & si nude arg. 22 qu. juramenti. sed hoc sumunt potius ex capite, quam exiur¬ & ideo T. adhaereas, & teneas ut praedixi Ex his patet quod filiifamil. aliquando per sponsalia contrahunt, ali quando per parentes, & videtur distinguere Dec. inter filio puberes & impuberes. Dicit enim quod filium adultun non potest conjungere alii matrimonialiter, si aliquo mo do filius non consentiat: quasi dicat, tacite vel express¬ impuberem autem potest, cui vult matrimonialiter tri dere, & postquam filius ad perfectam aetatem pervenit,( mnino debet hoc adimplere, ut infr. eod c.i. & idem videtu distingui in matrimonio spirituali sup. dere cumte. &c. cun scimus. 20 q1. addidistis. & tribus c. seque nam sicut ibi dicit, mo nachum facit aut paterna devotio, subaudi, quando es impubes. Aut propria professio, subaudi, quando est pu bes. Cum ergo haec duo aequiparentur, videtur quod ta tum operatur unum quantum & reliquum. ad hoc di quod solus consensus parentum non obligat filios, etian quo ad sponsalia, cujuscunque aetatis sint. 30. q. 2. ver. verun tamen, si ipsis filiis consentientibus expresse vel tacit, puta, quia praesentes sunt, & non contradicunt parente nomine filiorum contraxerunt filiiobligantur. Idem est, ipsis filiis absentibus, & ignorantibus, sed postea ratifican tibus, ad hyc. ff. de spon. l. 4. & 5. idem est, si sponsa induct fuerit, vel simul manentes ad legitimam aetatem perveni unt sine conditione secundum soann. quod intelligas,s sciebat sponsalia contracta, & aliquo modo videbantu consentire: puta quia vocabant se conjuges, vel alio mo do, quamvis etiam puerili. sic potest pater nomine filii com trahere, & ipsum obligare hoc, quod innuitur. inf. e.c. 1. ib cui vult matrimonio tradere: quasi dicat, licet filia trad consueverit, & traduci in domum sponsi. ut notat supra d sponsa sub rubricella, de inatrimonio. § qualiter contrahatur. ver sicul idem videtur & supra eod §. 1 respon. tamen & filius trad potest: quia quae ad matrimonia pertinent, non im pari¬ judicantur ut infra de divor gaudemus. §. quia vero. rer. nec ull unquam licuit, postquam filius pervenit ad legitimam aeta tem, subaudi, & si traditus, & morando cum sponsa: ne contradicens omnino debet hoc adimplere. quasi dicat cum sponsalia firmata intelligantur tacite eo ipso, quo simul morabantur, & non contradixit ad legitimam aeta tem perveniens per censuram ecclesiasticam cogetur con trahere matrimonium, & consumare, secundum ea qua notantur. supra de spon. §. quis sit ffectus. & §S. qualiter dissol rantur. vers. item octato Sicut ergo in matrimonio spiritus li niii traditi a parentibus obligantur, nisi adveniente aeta te legitima contradixerit, ut not. supra derg. § & qualite obligetur: & §utrum exire sic & in carnali. Ubi vero tradit non sunt, nec expressim, nec tacite consenserunt, non pu to ipsos aliquatenus obligari: imo ideo valida sunt spor salia, quod nec publicae honestatis justitia oritur ex eisd & vide super hoc quod not. supra de spon. §. qualiter contra hantur. versicul contrahuntur. & secundum hoc quod hic no. intelligas jura ibidem posita pro & contra. Alii dicunt quod illud quod legitur. infra eo.c.i. omnino debet hoc ri tum habere, intelligendum est de honestare non de nece sitate. Alii asserunt, quod sponsalia contracta per parente nomine filiorum impuberum, ipsos filios omnino obli gant: & sine consensu parentum contracta non valent. a quod pertinet quod notatur, supra de regulari § qualiter. ol ligetur. & §. vel revocari. & supra de sepuli §. & apud quam? clesiam & f. derit. nupi si tia pater. & l. quod si filius & I.filiu emancipatus. sed quo ad matrimonium pertinet, non obs juribus civilibus, quae parentum consensum exigunt sublatis etiam iis proxime tactis duabus opinionibus, quibuslibet aliis teneas, ut praedixi Quod autem, dix impuberem matrimonium contrahere non posse, nisi si proximus pubertati, quod malitia seu potentia viri aet¬ tem suppleat: & hoc nescitur, nisi per evidentiam, ut pa tet infra eod c. ult & notat supra eodem. §. qualiter. versicu3e infra eod versic. si vero impubes & ita quantum ad hoc, de qui hic quaeritur, nulla nisi cognita fuerit, videtur proxim pubertati. Alii dicunt hoc arbitrarium esse: argum ff de ju delib. l.I. & upra de donatio Apostolicae. & hoc no. T. & Gof fredus. sed Guliel. Na. dixit illam pubertati proximam ju dicari debere, quae est circa 12. annum per 8. vel 15. dies quia in illo tempore non posset perpendi aliqua perso nae mutatio. argumen. pro ipso bonum, ff de usuca rerun mixtura. §. Labeo & argum. infra eod c sin. Sed ibi dicit & aeta tem in ea prudentia non supplebat. expone, id est, per e videntiam rei. quia videlicet non fuerat cognita: supple non probatur. Item facit pro ipso. inf. eodem. attestationes. se¬ dic quod illud quod ibi dicit circa finem, 14. anni eoden modo intelligendum, scilicet si mulier vellet allegare, & probare, quod sponsus eam carnaliter cognovisset: qui¬ cum conatus fuisset eam cognoscere, si inveniretur cor rupta, praesumeretur a viro cognita, & ideo mulier dub tative dixit, se credere quod virgo evasisset, & creditu ei, quia contra se confitetur. 14. quaestio. 2. §. 1. ff. de interroga actio. de aetate. §. 1.alias staretur verbo viri, infra eo. contineba tur. Huic objicio nunquid mulier nedum contra se, im¬ & contra matrimonium confitetur: si ergo non debet e credi, posset esse cum litem moveret, ut ei crederetur, infi de divor. ex literis & de eo qui cogno. consanguin. uxor. suae, supi eodem. ideo quod dicit infra eodem atiestationes. credit sub audi, & vere credit: ipsam enim inspici fecimus. 7 quaest. nec aliqua nam ad judicem pertinet, ut per se inquirat: u notatur. infra de clandest desponsa. §. quot modis. super verbo commenti. utrum aliquod impedimentum obsistat. Vel dic, quod tunc creditur mulieri, quando nulla habetu suspicio contra ipsam: & sic creditur ei contra se: ut ple ne no. infra de eo qui cogn. consang. uxo. suae. §. & quid juris ver illud notandum. & sequentibus: si tamen vellet mutare con silium & probare, quod eam cognovisset circa 12. annum vel quod 14. anno expleto in eam consensisset, admittend esset. infra eod. attestationes. in fin. alioquin si mulier est inte gra, sacramentum viri exigitur: cum praesumptio sit pr muliere. ex eo quod tentata fuit, ut ibi dicit in fin. vel di¬ quod illud ad cautelam, propter periculum animarum: intelligitur, quando vir renuit eam cognoscere: & hoc cc ram Judice allegatur. vel quando tantum steterunt simu quod judex potest praesumere malitiam, & mulier fuit sem per cum viro: ideo debet occurrere judex periculo an marum, alias non haberet locum, secund. T. Sic ergo dic tur aliiquis pubes, quando est circa 14. annum, secun. Gul el. Na. quod & si non de S. vel 15. diebus, sicut idem intelle xit, concedatur, de tribus videretur posse concedi. arg, sus de regula ad nostram. & sic etiam posset intelligi. infra eod. a testationes. & cap. de illis. 2. & cap. fin. eod supra de despon juvi nis. argum. C. de erro advoc. l. 3. & quod quicquid. infra vel si pra notetur verius est, ut apparet in his, quae not. suprad regul. §. utrum exire. versicul. 5. Alii dicunt, quod tunc vid¬ tur quis pubertati proximus, quando est in 11. anno, ut in fra eod, continebatur. §. 1. Sed certe ibi fuit cognita. Aliid cunt; quod quando tantum semestre tempus deficit a¬ complendum, & hoc expressim videtur dicere. I sin. ff. d excusa. tut. non tantum. & tunc enim potest facere furtum & alias delinquere. ut infra de delic. puer. ci Instit. de oblig. qui ex delict. nasc. §. in summa ff.de reg. jur. pupillus ff de fur. iunpi berem. ff. ad Sylleja. senat. consult. excipiuntur. ff. de except. di li. apud Celsum. §. quae in tutore. sed omnia haec verba sun bona. Tu dic, quod lex allegata tantum circa tutelas, non matrimonia loquitur, locum habet: in matrimonii enim circa majora periculum vertitur. & ideo cautius es agendum. 42.dist. quiescamus Alia jura non faciunt ad ren nec enim sequitur, potest furtum facere, ergo matrim¬ nium contrahere licet forte sequeretur: ergo potest spor salia contrahere. quamvis enim in utroque consensus re quiratur, tamen aliter & aliter. nam in sponsalibus suffici consensus doli capax; & ideo sufficitaetas 7 annor. ut no supra de sponsalib. §. quis possit contrahere sponsalia & supra eod §. respons. 1. Sed in matrimoniis non sufficit, quod sit dol capax. imo requiritur, quod sit naturaliter potens, ut si loquamur prout probatur. infr. de frigidis quod sedem. quo non praesumitur impubes, quod expressim probat decr talis, in contrarium allegata. infra de delict. pueror.c.i.erg nunquam intelligeretur naturaliter potens, nisi probetu per evidentiam, quantumcunque sit proximus pubert¬ ti: ut not. supra cond §. qualiter. versic 2. & versic. 3. & sic sicu praetor certum numerum annor. scili. 17. ratus est ad pro cedendum in publicum. ut ff. de postulando. l.i. §. pueritian sic propter certum numerum annorum, de quo not. sup eod. §. & qualiter. pers. 2. ratus est ad matrimonium contra hendum. Et si subtiliter considerare volueris, notabi quod numerus annorum inducit praesumptionem juris quod contrahentes, tunc & non ante apti sint ad matri monium contrahendum, non tamen est hic praesumptis¬ juris, & de jure: quia aliquoties apti sint ante, quod tamei per evidentiam tantum probatur: ut notat. supra, sed ne tunc semper potens est quilibet, ut apparet in nis, quae no infra de frigid §. qualiter & quando. vers ubi autem masculu tamen ecclesia semper stat, & praesumit pro matrimo nio, quousque, sicut ibi not. haec praesumptio improbetur Quid si adolescens interim ad secunda vota convolavit viri magnae authoritatis dixerunt, quod si naturaliter? rat impotens, quando recessit a prima, & secundam co gnoverit, tenet matrimonium secundo loco contractun argum. infra de frigid. quod sedem. & in his, quae not. infrad frigid. § fin. ver. Goffred. vero pro & contra supra de sponsa adolescens puto contra. ut infra eodem, attestationes. & a sponsa. duorum, capit. ultimo. & infra qui matrimonium acci sare non possunt. insuper, & apparet in his, quae notar tur supra eodem, §. qualiter probetur. versicul i. &2. & supr eodem. §. versicul. quod autem dixi, nisi ex defectu men bri aliud acciderit: ut notatur infra de frigid §. sinal. versu sinen

Quid juris si aliqui aetatis disparis insimul con¬ trahant? Dic, quia aut pubes contra hit cum pubere, aut pubes cum impubere, aut impube cum impubere. Si pubes contrahit cum pubere, quam vis disparis sint aetatis, quo ad aetatem pertinet, si aliue impedimentum non subsit, tenet, contractus, sive sponsa liorum, sive matrimonii, ut statim notatur supra eodem, proxim versicul. penultin. & ultimo. sunt autem alia aliqua impedimenta, de quibus notatur, supra de sponsal subrubri cella, de matrimoniis, §. quis possit contrahere matrimonium, § qualiter impediatur. Sin autem pubes cum impubere con trahat, tenetur pubes expectare, donec impubes veniat ac legitimos annos. ligatur enim adeo pubes, quod non po test reprobare semel probatum: minor tamen veniens ac annos legitimos, si non consenserit, poterit resilire. infr¬ eodem, de illis. 1. §. 2. & cap. a nobis. & ex eo, quod in casu prae misso impubes veniens ad pubertatem contradicere po test, scripserunt quidam Doctores magni, sponsum, ve sponsam cogi non debere ad matrimonium contrahen dum. Laur. Vinc. & quidam alii scripserunt, quod illae de cretales, de illis, & a nobis, locum habent, cum sponsali¬ contrahuntur inter minores septennio. sed hoc nihil est quia reprobatur in decretali, de illis. ibi. Si vero alteruter istorum ad annos pubertatis pervenerit, intra eosdem an nos, alterutro existente, subaudi, sicut existebat cum spon salia contrahuntur, id est, contracta fuerunt. Item illa de cretalis, a nobis, loquitur in sponsalibus intra nubiles an nos contractis. Ala. & Dama. dixerunt, quod in decret. li, de illis, & contrahentes, etsi septennes essent, vel majo res, tamen non intendebant contrahere sponsalia quo potuissent, sed matrimonium quod non poterant aetate impediente: & ideo adveniente pubertate, liberum era eis consentire, vel dissentire: sed hoc reprobatur supr eodem, §. & quae sponsalia. & versicul. verum est & seq. Item re probatur, infra eod. de illis. §. mulier autem. ubi innuit, quod mulier per verba de praesenti contraxerit. Unde dici ad annos aptos matrimoniis venerat nupsit, id est nuptia contraxit, ergo perinde est, ac si dixisset matrimonium, u apparet in his, quae not. supra de sponsal. sub rubricella de ma trimoniis. §. & unde dicatur. unde in decreta. sequitur. Cum enim semel consenserit, scil. per verba de praesenti, ampli us non poterit dissentire. tu dic, quod ubi puberes con trahant sponsalia, si alter in matrimonium consentiat, al ter dissentiat: is qui dissentit per censuram ecclesiastican compellitur secundum ea, quae not. supra de spon ( §. & qua liter dissolvantur. versic. item octavo. Si vero alter impubes est non cogitur, imo si adveniente aetate contradixerit, spor salia, interveniente authoritate ecclesiae, solvi debent, u notantur supra de sponsalibus, §. qualiter dissolvantur. vers. iten septimo. & versicul. item nono. & eod versi. si vero impubes, & seq & versic. sed coram quo, & sequenti. & de clandest desponsa. §. versicul. 3. nec mireris, si impubes non compellatur, quam vis post infantiam, & ante pubertatem sponsalia contra cta teneant, non tamen sunt ad hoc, seu in tantum effica cia, ut coactionem inducant, nisi forte is, de cujus coactio ne agitur, fuerit proximus pubertati, de quo, ut not. supr¬ eodem, §. quae sponsalia. versic. quod autem dixi & sequent. ve nisi is, qui consenserit, maxime juramento interveniente quando ad aetatem legitimam pervenit, non contradixit. si¬ intellige, nec contradicat. supra de sponsal. ex literis. 2. & si¬ unus cogitur, alter non cogitur, sicut alias hoc contingit nam si impubes religionem ingreditur, ad annos discreti onis veniens requiritur, ut in religionem consentiat: s consenserit, profiteatur alioquin redeundi ad seculum li centia non negetur. vigesima quaestione prima, illud, sed 8 quaeritur a clericis volentibus promoveri ad sacros ordi nes, utrum caste & sine uxore vivere volunt. Quid si ho¬ se spoponderint servaturos, promoveantur, alioquin li centiam datam ab Apostolo, quam auferre non possumus non negamus. 27. distinct. de his adlidem in authent. quo modo oportet Episcopos. §. igitur ordinandus Episcopus. collat. 1 in praemisse igitur casu pubes compellendus est, non im pubes. idem contingit & alibi, infra de co qui duxit in matri monium. quam polia. per adulter. propositum. infra de adulter capit. primo & secundo. in hoc concordant T. Joannes, & Goffred. quibus assentio. pubes enim fortius obligatur quam impubes: quia maturioris consilii est, ut notatu supra codem, §. & quae sponsalia. versicul. & verum est. plerun que enim aetas impuberis quid videat, ignorat. C. defal. mo ne. l. 1ad sinem. & sciens fallere non videtur. ff. de alien judi mutand. causafacta nam & si unde & secundum legem, ne consensu patris, vel tutoris contrahere non potest nan sine tutoris authoritate non obligatur, licet alium sibi ob liget: ut Institutio. de inutil. stipulat. §. pupillus & de auihor. tutor. in princip. de hoc tamen dic, ut notatur supra de spo¬ salibus. §. qualiter contrahantur. versicul. contrahuntur etia & supra eodem, §. quae sponsalia. versicul. ex his patet. Qui¬ ergo, si nomine impuberis filii consentientis, vel ratificat tis pater sponsalia contraxerit? & quidem filius nuber non debet: si tamen nupserit, tenet matrimonium, ut fra codem, duo pueri. Sed si filius hoc juraverat, est ei dar da poenitentia de fide mentita, non parentibus. nam et parentes hoc juraverunt, non tenentur ad aliud, nisi quo bona fide curent, & laborent, quod matrimonium sequ¬ tur. cum enim alienum factum promittant, dicendum es ipsos ad hoc tantum, & non ulterius obligari. ut ff. deve borum obligationibus. in illa stipulatione & I. quoties quis al um. Institutio. de inutil. stipulation. §. si quis alium. & supta¬ sponsalibus. ex literis. 2. & infra de matrimonio contracto contr interdictum ecclesiae. capitulo primo. vigesima secunda quaestior ultim. capitul. unico. Si vero impubes cum impubere cor trahat, tenent sponsalia, dummodo septennes sint, vel m¬ jores. jus tamen reclamandi remanet eis salvum: sed & ambo citra aetatem legitimam reclamaverunt. cum mati ritas consilii sive discretionis deficiat, minime audiuntur ut nfra eodem, de illis primo responso 1. Sed si alter ipsorun cum primo ad pubertatem pervenerit, non reclamaveris de caetero non auditur: sic intellige supra de sponsalibus e: literis. Sed si tunc reclamaverit ille, vel alius qui mino remanserit, nec in alium consentire voluerit, judicioe clesiae poterunt separari, ut infra eodem, de illis primo. §. pr mo. & hoc sive per verba de futuro contraxerit, sive pe verba de praesenti, ut infra eodem, a nobis. dicit etiam decre talis, quod si ita fuerint aetati proximi, quod poterun copula carnali conjungi, id est, quod fuerint carnalite conjuncti: cum nec de hac potentia possit aliter app¬ fere: vel quia non deerat triduum de aetate, ut notatu supra eodem versiculo. huic objicio. & sequent. & secundun hoc expone, quod poterunt, id est, posse praesumentu minoris aetatis intuitu, non poterunt separari, si unu in alium nisus fuerit, subaudi praesumptione juris, & d jure consensisse, intellige per carnis copulam. supra d sponsalibus. is qui fidem. vel per verba, quando erant prox mi per tres dies. ut notatur supra, sic intellige infra eoden de illis. 2. Sed & si puberes sint, per illatam violentiam s poterunt excusare, nisi post violentiam accedat conser sus subaudi, tacitus vel expressus. infra eodem, de illis. versicul. sed cujuscunque. & capitul. ex literis. quod dic, u notatur supra de sponsalibus. sub rubricella de matrimoniis, qualiter impediatur. versiculo septimo,. & sequenti. Sed pr Deo quare non datur impuberi licentia contrahend cum alio, ex quo reclamat, licet citra annos discretioni: cum tamen tunc non denegetur, ut statim notatur supr¬ eodem, versiculo proximo? Respondeo propter infirmit: tem concilii, ut ibi dixi, &c. versiculo si autem pubes. 8 quia potest esse, quod cras, vel posteras poeniteret de s¬ cunda, sicut de prima, infra eod a nobis. & ideo non deben ei leges, sive canones ludibrio fieri, imo & in hoc juven les calores bonum est coarctare, sicut alias dicit lex. C. d bonis, quae liber. I. cum non solum §. filiis. & §. ubi autem ma xime quia nec in eis contrahere permittitur, nisi causa co gnita. ut notatur supra eodem, §. & quae sponsalia in princis & ideo a causae cognitione non permittitur de facile res lire, & saltem interim silebit guerra, propter quam pac ficandam, ipsa forsan sponsalia sunt contracta infra eoden unde & si in totum discordias fugare, seu pacificare no possumus, tamen prout possibile est, refraenamus. simil notatur supra de treug. & pace. §. de cujus belli treuga. delibi rabit ergo pupillus, cum est in pupillari aetate, an sibi ex pediat consilium, nec enim in brevi tempore sunt matri monia sine maturitate consilii rescindenda. & dubiun non est, omnia omnino, quae consilio recto geruntur, jur meritoque & firmitate fulciri. C. de repudiis dubium. ne tenetur quis sequi consilium alterius: quia non est obl gatorium, ut notatur supra de his quae fiunt a prael sme conse¬ su ca. §. in quibus consilium. 3. versicul. sed quae est diferentis Quid si pubes contraxerit cum impubere, & impubesi non contradicit, adveniente legitima aetate? dicunt qu dam, quod firmatur matrimonium, ita quod non possi de caetero ad secunda vota transire, sic intelligunt infra e de illis. primo §. sin. sed quod ibi dicit, Non poterit dissent re, expone, id est dissentiendo verbis tantum, ne contri here compellatur efficere: imo nihilominus per censur eccles. compelletur. ut not supra eod. §. vers. sin autem pube Item inducunt, nfr. eod a nobis. sed expone, quod ibi dicit confirmetur matrimonium, id est contrahendo per verb de praesenti communi consensu firmetur. nunquam enim alia sponsalia, seu matrimonium inter puberes habitum quod idem est, ut not. supra cod. §. & quae sponsalia. vers. qui ergo. si desponsat. nisi traductio, vel copula interveniat sol¬ tractu temporis: sicut puto poterit confirmari, ut ibiden notatur. nec enim tempus solum est modus tollendae ob ligationis: multo minus inducendae. ut not. supra de cers¬ §. quis census solvendus est. sed & intelligi potest matrimo nium confirmari, quando simul morantes explent aeta tem hi, qui matrimonium, non sponsalia contraxerani & sic posiunt intelligi dicta jura, secus, si separatim mo rabantur, vel si non matrimonium, sed sponsalia contra xerunt, sicut notatur, si in sponsalibus supra eod § & qui sponsalia. ergo quo ad judicium ecclesiae, ad hoc, ut pr matrimonio judicet, requiritur, quod personae sint nubi lesidoneae, & legitimae: & quod inter eas consensus d praesenti intervenerit tacitus, vel expressus: sicut innui tur in his, quae notantur supra eodem §. vers. sm autem pube ibi, si vero alter impubes est, non cogitur, &c. ! Sed co¬ ram quo debeat fieri haec contradictio seu reclamatio. quidem coram Episcopo infra cod. duo pueri. § primo. iic intellige. quod legitur infra eod continebatur. respons. 1.e c. de illis, prnno, §. pruno. vel coram misso Dominico, id es officiali. infra de frigid. capitulo primo, § pruno & argumer tum supra de regul. capitulo secundo. infra de consanguinit. ci pitulo primo §. sinali vel alio judice sno & idoneo. quo dic, ut notatur infra de imatrimonio contracto contra mierd ctum ecclesiae. §. a quo fieri posut. Quid si non potest habe copia episcopi, vel officialis? Dic, quod tunc sufficit, quo fiat coram presbytero proprio, & in ejus defectum coran vicinis. argumentum supra de appellationibus. si justus in tus. & de officio delegati. pastoralis. § sinali ut tamen quamc to poterit coram Episcopo veniat, & contradictioner suam proponere non omittat. ut infra de sententia excon munication. de caetero. in fin. Quid si non reclamat verbo sed factu: qui, scilicet cum simul morantur, unus ab alti ro recedit ante legitimam aetatem, nec postea consentit & quidem talis reclamatio videtur sufficere, ubi interti les non sponsalia, sed matrimonium contractum fuit. si loquitur infra eod. attestationes. Quid si pubes contraxit 1 cuim impubere, nec expectat, sed mutata voluntate con trahit cum alio pubere, per verba de praesenti? Dicas, quo secundum matrimonium tenet, quia primum tenere noi potuit, impediente aetate, nec claudicare potest, quoad es fectum, cum sit relativum. est enim conjunctio maris & foeminae, ut no. supra de matrim. §. quid sit matrimonium. for tius tamen obligatur pubes, quam impubes in hoc, ut s impubes factus pubes consentiat, alter cogitur consenti re. & matrimonium consummare, secundum Goff. & vi de supra eod. vers. quid si pubes contraxit, & praecedenti, & ver sin aui em pubes. ibi, pubes enim fortius obligatur, &c. Qui¬ si impubes factus pubes expressim ratificaverit, sed aliu disientit, & vocatus per episcopum in judicium, contra hit cum alia, per verba de praesenti? Adhuc puto, quod te neat secundum matrimonium, ut apparet in his, quae no tantur infra de matrimonio contract contra interdictum eccl. u supra de sponzalibus. §. qualiter. versicul item quinto. & hoc in telligas, nisi sponsa traducta esset, vel alias simul mor¬ rentur. secundum ea, quae not. supra eod. §. & quae sponsalia Responso primo, & versicul. ex his patet. traductio enim & carnis compula aequiparantur, ut infra de conjugio lepro¬ capit. sinal. Quid si jurasti mihi dare unam de filiabus 16 tuis in uxorem, non nominatam, cum plures haberes Respondeo, Quamcunque des, liberaberis, quia in tu promissoris est electione, sicut in aliis promissionibu obtinet. Institut de action. §. praeterea. ff de jure dot plerunque de contrahenda enptione. si iia. Quid si omnes moriantur praeter unam, an ad illam mihi dandam teneris? argum ff. quod certo loco. l. 2. 5. qui Scichum. ff. de contrahend empt si in enptione. §. si enptio. Quid si mihi viam obtuleris, sed egi non acceptavi illam, sed aliam, liberatus es a juramento argum f. de condict. indeb. cum his. ff. de verborum obligat si st. pulatus sun Quid si unam ex illis cognoverim? alian habere non potero. argum. ff. de solu. Stichum aut Pamphi lum, quod intelligas verum, si contemplatione illius con tractus praecedentis ipsam cognoverim, secundum Gofl vel si non est matrimonium, saltem cogendus sum cor sentire. argum. infra de eo qui duxit in matrimonium propos¬ tum? imo certe videtur matrimonium praesumptum, ar gum. infra de eo, qui duxit in matrimonio. significavit, & capi venient, & de conjugio serv. proposuit. infra de condit. apposi super eodem, & cap per tuas. Et nota consimilem quaestic nem, supra titul. 1. sub rubricella de matrimoniis; §. qualite contrahatur. versicul item quid si in praesentia plurium filiarum Quid si jurasti mihi dare filiam tuam certam, & nomina tam, cum plures haberes. & si non possem illam habere a liquo casu interveniente, debuistidare aliam: & si nec il lam tertiam, & sic de singulis. videtur, quod talis consen sus, scilicet conditionalis nullus sit, f. deregulis juris. actus sicut electio conditionalis nulla est, ut in authentica, Domi ni nostri, extra, de electio. statuimus, sed per decretalem, supr de sponsali. adaudientiam. & ea quae notantur infra de condii apposi. patet, quod ad primam dandam teneris juxta pos se: quia nec ad aliud obligat te hoc juramentum, nisi quo¬ bona fide labores, quod ipsam habeam, ut notatur supr¬ eodem, §. versi quid ergo. Sed nunquid teneris ad secundum & quidem aut in primam consensit expresse vel tacite puta quia ipsa sciente, praesente, & non contradicente, fu erunt contracta sponsalia: vel licet ignorante, tamen ra tificant cum legitimae esset aetatis: & sic tenuerunt spon salia inter me & primam, supra de spontal. ex literis Sylvan infra de matrimonio contracti contra interdic. ectles. cap.i. und secundam habere non possum, supra de spon, al ad audien tiam. infra eodem, duo pueri, aut prima in me nullatenu consensit, & sic teneberis ad secundam: & sic de singulis ut apparet supra eod. ex liueris. supra de restitut. spol. ex parte M. mulieris. super quo vide, quod not. supra eod. §. & qua sponsalia. respons.i.versic. ex his patet.