SVMMARIA. i. Conditio quid sit, & quotmodis accipiatur, conditio apponi tur per Si, & per Cuma 3. Modus apponitur per V. 4. Species conditionum quot sint. 59 6. Casualis conditio quae dicatur 7. Filiusfam. si instituatur sub mixta conditione, an valeat in stiturio 8. Tacita quando dicatur inesse conditio 10. Conditiones quae consistunt in dando impleri debent I1. Conditio si sit apposita in non faciendo an teneat 12 Conditio quae sit in sponsalibus tenenda vel frangenda 13. Sptrituale matrimonium non recipit conditionem 14. Impossibilis conditio vitnat contractum 15. Pactum appositum in legatis, ne eis cui relinquatur, nubat ar valeat. Et quid si relinquatur, ne concrahat i6

TRactatum est supra de sponsa duo rum scilicet qualire aliqua pure contrahat cum duobus, & quia aliquando contrahitur cum uno pure, & cum alio sub conditione. Videamus de con ditionalib. desponsationibus, & quoniam nedum in spon salibus sed etiam aliis contractibus conditiones multoti es apponuntur, dicamus plene de conditionibus, apposi tis in desponsatione, vel aliis contractibus dicentes, Quic sit conditio, & quot modis accipiatur. Quot species condi tionum. Quae conditio in sponsalibus sit tenenda, vel fran genda

Quid, sit conditio, a & quot modis accipiatur. Et quidem aliquando dicitur con ditio status personae, unde dicitur, iste est servilis conditi onis, ille liberae, pro ut notat. supra de matrim. Squaliterim pediatur, versicul conditio & infra de conjuga servorisin & ha bes. 32. quaestio 4 liberi. Item dicitur conditio rei, ut in ser¬ vitutibus rusticorum, vel urbanorum praediorum, & si accipitur, supra de rebus eccles. non alienandis nulli. Sed hae dicitur conditio quaedam sponsaliorum, vel contractu suspensativa promissio, cujus effectus confirmatio pen det ex futuro, nam dationes & promissiones recipiuni conditionem, modum, casum, demonstrationem. Con ditio autem apponitur per Si, & per Cum, utf de condit. in deb. I.quod promisit & de verb. obl. hujus, & Isi hujus, in fi & le quocunque § non ita, sed quandoque significat potius admon tionem, quam conditionem, at ff. ac tute. muto § sub conditi¬ ne, & supra tit. I.c. 1.§1. sed quod uno modo intelligitur, ff.d 3 ver. obl si decem cum petiero. Modus autem apponitur pe Ut causa, per Quia, ut C. de falsa causa adjecta, in ti per totum de don. quae sub modo per totum. Demonstratio per Quem, u cum dico, Promitto tibi servum, quem emi a Titio, vel ci demonstro servum, per adjectiva verba, sic dicens: Servun meum Stichum cocum do, lego, ar ff. de condi & demonst.di monstratis, unde versu. "Scito quod Ut modus est, Si conditio, Quia causa" Demonstratio quem: sed adjectiva subacta.i. substant vis adjuncta, vel sic, sed demonstratio aliquando est sub¬ cta, i. subjicitur, sive ostenditur per adjectiva scilicet ve ba, ut supra no Item Ut aliquando causam denotat, uiffd contra. emp. & ven, cum ab eo.

Quot species conditionum Et quidem alia tacita, alia expressa, alia de praesenti tempore, alia de praeterito, alia de futuro, alia apponitur ij institutionibu. alia in legatis, alia in sponsalibus. Si in insi tutione haereditatis apponatur expressa conditio, statin valet, aut non valet institutio, si sit conditio de praesenti vel de praeterito, ut f.de rup. itri test. cum in secundo; & tun improprie dicitur conditio, cum non suspendat instituti onem, ut Inst de verbo. obli §conditiones, & ff. si ceri pet itaque ( de cond. inst. institutio §ultim. Quid si de futuro apponatu conditio, aut impossibilis, aut possibilis, si impossibili vel de jure, quia turpis erat, vel de facto, quia natura res stebat ei, pro non scripta haberetur, ut Institut. de hae institu en § impossibilis, & ff. de condi instit. leg. 1. & leg. condi. quae con tra. & I.siquis institutus, & leg conditiones contra edicta, nec d an apponatur in faciendo, vel non faciendo, ut C. de inst. subst. reprehendenda, & ff. de hae inst. servum meum, § ult. Hoc au tem sciendum est. quod si quis me haeredem instituat, su hac conditione, si jurem aliquid me daturum, vel facturum praetor jusjurandum remittit, & vult ut impleatur cond tio, ac si juratum esset, quia multi timidi magis vellent ha reditatem amittere, quam jurare, ut ffi decondi. instit quae su conditione, respon.i. & § quoties, nec est necesse pro remissio ne praetorem adire viventem, cum semel remissum sit, u f. eodem quae sub conditione, §ultim. municipibus autem ho juramentum non remittitur, ut ff. de manu. testa. leg si quis & de condit. & demonsis leg municipibus, hanc ergo remitti praetor quasi turpem, sic e& aliam scilicet instituo te, sire¬ liquias meas in mare projeceris, utff eodem quidam Idem relinquo servo meo haereditatem, cum liber erit, sed in¬ lieno tenet conditio, ut ffeodem I servus alienus. Si ergo con ditio turpis, vel inconveniens, vel impossibilis remittitur ubi remissio expedit ei, cui haereditas relinquebatur, ve testatori, quod si non expediat, non debet re torqueri in l¬ sionem suam, id quod favore ejus inventum est, ut C. de leg bus quod favore, puta filiusfam. institutus haeres a patre suc sub conditione a jure improbata, potest dicere instituti¬ nem tenere, & conditionem haberi pro non scripta, vel malit dicet, institutionem nullam, quia non est institutu sub potestativa conditione, nam quae facta laedunt piet: tem, aestimationem, verecundiam nostram, & ut generalite dixerim, quae contra bonos mores fiunt, nos facere poss credendum non est, ut f. eo filius. Et quod dixi quod habe¬ tur pro non scripta, intelligas, quando opponitur ei, cu relinquitur, secus si opponeretur ei, a quo relinquitur; u Inst. de l. § ult. Item hoc verum est, si impossibilis fit dejur vel natura, secus propter perplexitatem, ut si ita dicat Ti tius haeres esto, cum Sejus haeres sit, hic enim inutilis es inst tutio ut ff. eodem si Titius haeres, & ff. de haered institut. Ie 3 § si quis

SEcunda divisio haec est, quia possibilium quaedam sunt conditionales, quaedam casuales, quaedam mixtae ut C. de cadum tol. leg. uni §sin autem aliquid sub conditione, & a neces haer Ist. & quia specialiter diffiniri non posset quae si potesta tiva, quoniam quae consistit in dando, & non dan do, faciendo, & non faciendo, potest esse potestativa; ri currimus ad generalitatem, & dicimus potestativam ess ex eo, quod plerunque & generaliter accidere solet ut hic constituote praesentem haeredem, si exieris de scholis. Quan vis enim possibile sit te non exire, potestativa tamen dici tur, quia possibile & facile videtur, ipsam hominum arbi trio adimpleri, utff de haer. inst. suus quoque Sputo. Illa autem dicitur casualis conditio a quae pendet ex insidiis perso nae, mixta vero est quae pendet ex insidiis fortunae, & de¬ licujus facto sive potestate, ut si te trans mare agentem in stituto sub conditione, si in patria, quae est provincia Mau ritaniae regressus esses, ut C. de institu. si pater. & ffi eodem suu quoque § puto. Item casualium alia habet se ad casum, & tun¬ pro pura accipitur, ut si sol orietur cras f.de nora, sipupillu qui sub conditione, & de cond. & demonst. si sub ea. Aut ad ca sum alterutrum, & tunc institutus haeres non nisi existen te conditione, adire potest. ut ff. de acqu. haered. leg is qui li cet petere possit bonorum possessionem secundum tal ui f de bo posses. secund tab. leg. 1. §si sub condi. etiam si non po tuit ab intestato succedere, secundum Azo. Sed alii hi¬ non admittunt, nisi quod ab intestato succedere potuis set. Excipitur filius, qui sub potestativa conditione tanti institui potest, & quidem sub ea institutus patrem non f¬ cit intestatum, nam cohaeres suus statim adire potest, sub stitutus vero non, nisi post mortem filii, si tamen conditi¬ ultimo momento filii adimpleri potest, puta si decem T tio dederis: sed si non poterit adimpleri ultimo momento velut, si Alexandriam perveneris, haeres esto: etiam vivo si llo admittetur substitutus: cum certum esse coeperit ir rerum natura conditionem non posse adimpleri. Sed & s in potestativa certa dies adjecta sit, puta si intra 10. die Capitolium ascenderis, elapsis 10. diebus substitutus ad mittetur, filio repulso: ut ff de haere inst. I suus quoque usque a Sputo. & S sed & si filio. usque in fi.l. & I sed si in conditione, re spon. 1. & ff. eo. I fi. Quid si filius conditioni potestativae pare re noluit, ipse se exhaeredat: & ideo de se queratur, nam paret, statim haeres efficitur, nec jus abstmendi asseque tur, ut ff. de haer inst jam dubitari. Et hoc intelligas, si ea men te paruit, ut haeres esset: nam si ideo ut verificaret conditio nalem institutionem, liceretque sibi deliberare, poterit ean retinere vel repudiare f eodem siquis ita haereditatem, & le¬ si pupillus, & de condittousa da l. 1.§ si parendi, & de cond & di monstrat. leg. conditionibus. Si vero sub casuali instituatu haeres, sub eadem exhaeredandus est, scilicet in ejus dese ctum, ut in praedicta I jam dubitari, alias enim pure facies da est exhaeredatio, utf de lib & post. I35 pure Quid si in¬ stituatur filiusfa sub mixta conditione, di. Bul. utrum im pediretur casu, & tunc haeres fiebat ab intestato, sed si nonc rat exhaeredatus in defectum conditionis, vel sponte sua non adimpleat, & tunc ipse met exhaeredat se, ut dictun est supra in potestativa. Sed Job. visum est nullam esse in stitutionem, quia ab initio debet esse certum, valeat, ve non valeat testamentum: & facit pro ipso C. eodem I. si patr quia ibi loquitur in mixta, & dicit filium non prohiberi a dire haereditatem, subaudi ab intestato, cum testamenti nullum sit, vel forte ex testamento adire non poterit, qui¬ ex suo favore dicitur nullum, argument ff. de jure do si res §1. Sed nunquid idem in nepotibus, quod dictum est di filiusfam. sic, secundum quosdam argument. C. de mossic te sta si quis filium, lex tamen dicit aperte contra ff. de haeredan stit. suus, respon.1. & I sed & si in conditione, §nepos. Sed distin est, utrum nepos obtineat locum filii, quia pater ipsius ne potis mortuus est, & tunc idem in nepote, quod & in fi lio: secus, si filio praecedente avus eos instituerit, ne fili¬ mortuo ante annum nepotes irritent testamentum, tan quam posthumi, tunc enim sub quavis conditione insti tuti non irritabunt testamentum. Porro si filius substitu tum filium non ab intestato adire potest, cum sit proxi mior, ut C. si quis omissa causa test. leg. ultim. Hodie vero, que ad quartam, debitam jure naturae, e pure debet institui filius, & conditio sive gravamen appositum pro non scr¬ pto habetur, ut C. de inoffic. testam quoniam, supra de testame capit. Raynutius, & cap. Raynaldus. Item conditionum ali¬ apponuntur copulativae, & tunc omnibus parendum ess aliae disjunctivae, & tunc cui vis parere satis est: utff. eo. si ha red. & supra de rescript. inter caeteras. Item si una condition plures personae colligantur, & in una sola impletur cond¬ tio, satis est, quantum ad illam conditionem impletam, u instituo duos servos, si mei erunt cum moriar, nam si in un compleatur illa liber, & haeres erit, ut feodem l. 2. Item cor ditionum aliae consistunt in dando, aliae in faciendo: si in dando, adimpleri debet a sciente, & post mortem, quo dic ut ff. de condit. & demonst. leg. 2. Si in facto & facile, & fr¬ quenter fieri potest post mortem tantum, sicut & praed cta adimpleri potest, ut ff de condi. & demonstrat. leg. 2. Sit autem nec facile nec frequenter, ut si illi nupserit, si ill. consul factus fuerit, quandocunque adimpleri potest, i f de cond. & demonstrat.I. hujus conditio & si jam facta, § scien dum est, & C. de inst. I. antepen. Conditione autem non imple ta, nihil consequitur quis, nisi impediatur per casum, qui do pendebat conditio ex facto instituti tantum, vel nis impediatur per eum, in cujus persona jussus est impler conditionem: ut ff. eodem quae sub conditione, Squoties, & leg. quis testamento, & l.ut ex fratribus, & C.eodem l.i. & de cond in 8 serus, l. legatum, & de hoc statim plenius dicetur. Tacit. autem inest conditio, cum filius rogatus est restituere ha reditatem post mortem suam, intelligitur enim si deceda sine liberis. C. eo. generaliter § sin. Et quae diximus de condi in institutione, eadem in substitutione & restitutione sun intelligenda. Sed hic notandum est, quod servus sub con ditione institutus haeres, sine jussu domini conditioni pa rere non potest, pupillus vero etiam sine tutoris author tate parere potest, ut ffeodem, sub conditione, & leg. si pupillu sufficit etiam quandoque parere conditioni de facto, lice de jure non valeat quod actum est, ut si quis institutus, si haeres, si servum haereditarium manumiserit, nam & si ma numittendo nihil agat, tamen haeres erit, quia verum es eum manumisisse, & post adjectionem libertas servo dat secundum voluntatem testatoris convalescit, ff. eodem mu lier, §si qui

DIximus de conditionibus appositis in institutionibus nunc videndum est de his quae in legatis apponuntur In hoc contractu, sicut & in superiori distinct. quia cor ditiones aliae expressae, aliae tacitae, tacitae sunt, cum ita le gamus, quod ex Arethusa natum erit haeres dato, aut fru ctus. qui ex eo fundo percipientur, aut servum, quem ali non legavero, ut f. de cond. & demonstr. Ii. §ultimo, aliud ex emplum posui supra eodem ver. tacita Item res quaedam sun potestativae, quaedam mixtae, quaedam casuales, ut dixi su § proximo. Item quaedam sunt in dando, quaedam in faci endo, & si quidem consistit in dando, debet eam legatari us demum post mortem testatoris adimplere, ut suprad xi, & scienter, nam si facto non videtur obtemperasse, si ii faciendo, & factum facile reiterari potest, ut si ascenderi Capitolium, idem ac si in dando dic ut supra eo sub o prox mo. per Item conditionum aliae consistunt in dando: Sed quidan appellant promiscuam conditionem illam, quae reiterar potest: non promiscuam eam, quae non iteratur, praedicti tamen regulis juris derogatur propter necessitatem facte rum, & voluntatem testatoris, quia ipsa voluntas in condi tionibus primum locum obtinet ea, quae scil. voluntas test. toris regit conditiones, ut ff. de conditionibus & demonstratio nib. I in conditionibus. Conditionum enim quae in futurun conferuntur, triplex natura est, nam quaedam ad id tem pus, quo testator vivat: quaedam ad id quod mortem eju tuturum sit: quaedam ad alterutrum pertinent: tempus au tem vel certum, vel infinitum comprehendi debet: nam hae conditio, Do. 10. Titiae, si nupserit mihi non nisi vivente te statore impleri potest. Illa autem si ad exequias meas vt nerit, non nisi post mortem. Illa vero si filio meo nupserit & in vita & in morte testatoris adimpleri potest. Prim autem conditio & tertia in infinitum quamdiu vivit, ex tenditur, utff. de conditio. & demonstratio.I.conditionum. Cor ditionum autem quaedam consistunt in faciendo, quaed in non faciendo: si in faciendo, & est turpis, vel impossib lis, & tunc remittitur omnino conditio, si sit adjecta ei, cu relinquitur: ut ff.de condit. & demonstrat. obtinuit, & leg. no dubitamus, secus, si adjiciatur ei, a quo relinquitur: ut su pra eodem §. responsio i versicul & quod dixi. Sin autem sit pos sibilis, sed non turpis si facta erat sive adimpleta tempor testamenti: & ignorante testatore, pro pura habetur:s sciente, tunc exigitur, quod iterum fiat, id quod voluit te stator, ut ff de condition. & demonstratio. si jam facta. Si vero facta non erat, & ex facto legatarii tantum pendebat, ut s manumiserit servum, si ascenderit Capitolium, tunc s casu impediatur, totum consequitur legatum, uif. eodem si quis sub conditione, § quoties, sed si per alium impediatur nihil consequitur, nisi libertatem, sed impediens tenetui secundum qualitatem delicti, vel leg Aquiliae, vel condi tione furti, vel actione in factum, ut ff. ad leg. Aquil. ind Neratius, §. idem Julianus, & de condit. fur. leg. 3 & de conditio causa data, leg 4. §. ultim. & ff. de condii & demonstratio quibus diebus, responsio prim. & leg. quaesitum. Illo autem non exi¬ stente solvendo, forte aequum erit ad legatum admitti, ar gumentum ffide eo per quem factum erit, leg sinal. Quid si es facto legatarii, & alterius pendebat, ut sic contrahat cum illa, si moraretur cum illa, si dederit illi 10. & casu impedi tur legatarius, nihil consequitur, nisi libertatem, ut ta men post libertatem eidem pecunia detur, vel nisi sint al¬ menta, utff. de conditio. & demonstratio. in testamenio, & leg cum ita detur, & leg. Titio centum, §ante nuptias, & leg. illis libertis, & de conditio, causa data, leg 3 § ultim. & C. de conditio insertis, leg ultim. Item quandoque partem consequitur, si pro parte impletur conditio, quae in duos collata erat ut ff. eodem, leg penultim & leg. item si. Sin autem impedia tur per illum, in cujus persona posita est conditio, totun consequitur, ut ff. de conditio. & demonstratio. in testamento Illud notandum est. quod in nullo casu, & in nulla condi tione consequor quicquam, si per me stet, ut ind. leg in te stamento, & ff de conditio. institut. leg. ultum. In casuali auten conditione si casu deficiat, certum est me non admitti. I dem dico in mixta, sive casu, sive per alium deficiat, qui¬ non pendet ex facto meo tantum, ut colligitur, C. de inst. tut & ubstitut. leg si pater. Si vero nullo modo impedior im plere conditionem, adimplere eam debeo, sicut dixi, 8 sciens post mortem, nec aliter admittor ad legatum, ni si quicquam possit alicui imputari, quia impedit me, u diximus, & probatur, ff. de conditio. & demonstration. qu haeredit. §ultim & leg. quaesitum, & l. in testamento, & si tem pus non sit adjectum, parebo, quando voluero, licet vi deatur contradicere, ff. de conditio. & demonstratio. haec con ditio. Sed quod ibi dicit sic accipiendam conditionem scilicet cum primum, potuerit Capitolium ascendere: si est intelligendum cum primum, id est post mortem testa toris, non ante, ut patet ex praemissis. Si certum tempu¬ adjectum sit, intra illud parere debeo, & computatur tem pus ab adita haereditate, non a morte testatoris, utff de con ditio. & demonstratio scilicet in diem .item non videtur, quoc mihi cedant dies, quibus per Maevium impedior, utff. eo dem, quibus diebus, reliquo igitur sequenti tempore, debe conditio impleri, utff. eodem pupillus, alias pupillus, §. dis juncto, & si plures sunt conditiones disjunctivae, sufficit u nam impleri: ut ibi, & dixi supra eodem sub § proxim. versi cul item conditionum aliae apponuntur, & sequentibus. Ub autem aliquis jussus est fore liber, si rationes reddiderit, quoddam speciale ibi observatur, ut si quidem, nisi sit ir reliquis, puta videtur datio libertatis, ut ff. de erict. qui liber tatis, §. servus, sed si aliquid est in reliquis, non solum tene tur ad reddenda reliqua, imo & dominum in reliquorum facto instituere, quia computum plene legendum est & examinandum, utff. eodem cum servus, sed quia forte do minus posset inveniri nimis improbus, recte dicendum est, quod arbiter detur, cujus arbitratu haec omnia fiant, nam & sic non impedietur libertas, si stet per haeredem quo minus reddantur, ut argumentum supra de offic. dele gat Juspicionis, & probatur, ff. defideicom, liber, si pure sit da ta, ff de conditio. & demonstratio. si cui libertas. Impleri au¬ 1. tem debent conditiones, quae consistunt in dando ab eo quod voluit testator dare, si major est, sed & pupillus sin¬ authoritate tutoris parere potest, nec obstat expleta con ditione aliunde haeres necessarius esse potest, nam ho¬ jure patriae potestatis contingit. Item servus, vel filius famil. sine jussudomini, vel patris conditionem implere potest, quia eo facto nemo fraudatur, ff. de conditio & de monstratio. Item debet impleri in personam illius, cui vo luit testator dari. si major est: alias in personam tutoris, vel curatoris, sed adulto, vel pupillo non recte solvitur nisi postea in utilitatem eorum convertatur, uiff de solut. servus daret 10. & leg. Stichum, aut Pamphilum, §. usumfri ctum, nec necesse est, quid quaeramus, an persona illius cui debet dari pecuniam, causa implendae conditionis, pol sit capere, aut non, quid enim, & si in mare projicere prae cepisset, parendum esset, ut f. eodem Maevius cui. Debeo au tem totam pecuniam causa implendae conditionis reli¬ ctam solvere, si totum legatum capere debeo, alias pro por tione, quae mihi contingere debet, sed & si collegatariu meus moriatur, pluribus relictis haeredi non sufficit, si al ter paratus est solvere partem suam, imo necesse habe solvere tantum, quantum defunctum solvisset, utff. eodem cum fundus, ergo legatarius pro ea parte, quam capit legi tum, & pecuniam solvere debet, utf. eodem leg. Plautius, item scinditur. Sin autem plures personae aliquid facer¬ jussae sunt, & factum est dividuum, sicut si ascenderit Ca pitolium, hic quilibet pro parte adimplendi, pro parte ad mittitur, quia verbum plurale divisivum geminat signifi cationem singularis, utff. eodem falsa demonstration. §. qui¬ ergo, & C. de conditio. insertis, si plures, si vero sit individuum sufficit per unum impleri, nisi testator aliud dixerit, utf de manu. test. leg. si ita fuerit, & feodem tales. Quid si con ditio sit in non faciendo, quia non potest in praesenti ex to to impleri, praestita Mutiana cautione, scilicet quod ir posterum non veniat contra, solvitur legatum, utff. eoden avia §. Mutianae, hoc ita, si conditio non potest existere vi vente legatario, vel potest cum pessimo tamen omine, ic est augurio: vt ecce legatum est Titiae, si a liberis non de cesserit, licet enim vivet Titia mortuis liberis, ejus condi tio legati possit existere, nihilominus tamen Titia con sequetur legatum, praestita cautione, nec enim debet op poni matri, tam pessima, & ignominiosa interpretatio pessima & ignominiosa, ideo dixi, quia secus est, si relin quatvxori alicujus, si non miserit libellum repudii, nan & plerunque mulieres gaudent de morte maritorum, u f. eodem pater, §. socrus, interposita autem Mutiana cau tione, & res & fructus restituuntur, ut ff. eodem haeres, su pra qui potest. Illud notandum est, quod quotiescunqui stat per haeredem, cujus interest conditionem non imple ri, pro impleta habetur. Item & illud, quod ubi sunt con ditiones tacitae, non fiunt legata conditionalia, ut ff. eo dem conditiones, quae alias debent protinus agentem repel lere, ut ff. eo. I. eas, si vero fuerit expressa conditio, secus ess si fuerit legatus sub ea conditione, sub qua haeres quis fu turus est, ut ff. eo. de condi. Squae haec scriptur.

Quae conditio; in sponsalibus sit tenenda vel frangenda? Et quidem aut conditio est honesta, & possibilis, aut inhonesta, impossibilis, aut inhonesta, possibilis, aut honesta, & im possibilis. Si conditio honesta, & possibilis apponatur in sponsalibus, ut contraho tecum: vel contraham, si dede ris mihi centum, vel si pater tuus, vel patruus consense runt, suspenditur consensus, sive sponsalia, quousque con ditio extet, si tamen post talem consensum conditional¬ alius consensus interveniat de praesenti, vel carnalis si copula subsecuta, videtur recessum a conditione: und statim est matrimonium, quamvis conditio extet: adeo quod ex quoconstat de carnali copula post sponsalia: quam vis probetur, quod pater vel patruus contradixerit, sita men non probatur expressum, quod contradixerit ant carnis copulam, in dubio pro matrimonio judicabitur: u haec probantur infra eodem de illis, capit. super eodem, & capi¬ per tuas, & ff. de contrahendis empti. & vendit. sed Celsus, §ul tim. quidam tamen dixerunt, quod tunc valet conditi¬ in matrimonio translata in alienum arbitrium, quandc transfertur in arbitrium illorum, in quorum potestat sunt personae, de quibus agitur, ff. deritu nupt. leg nuptiae, ô sic loquitur, infra eodem super eodem secus, si in arbitriun extraneorum: sed tu dicidem de extraneis, id est his, qu non habent in potestate illos, de quibus agitur per decre infra eodem per tuas. Sin autem conditio apponatur in honesta & impossibilis: ut si dicam mulieri, Contraho te cum, si hodie missam celebraveris, infra de paen. nova qua dam pro non adjecta habetur: & sic conditio frangitur, S matrimonium firmatur, infra eodem, capit. 1. Si vero sit in honesta & possibilis, aut est contra substantiam matrimo nii: ut contraho tecum si prolem vitaveris, si te adulterar dam tradideris, si meliore non potero invenire: hic nullu est consensus: nec matrimonium valet, 32 quaestio. 2. cap. aliquando, & capit. solet, & infra eodem, capit. ultim. responsio Aut non est contra substantiam matrimonii, ut contrah¬ tecum, si hominem interfeceris, si furtum, aut rapinan commiseris, & tunc pro non adjecta habetur: & ideo te net matrimonium, ut infra eodem capit.i.& c. ultim. in fi. Se¬ opponitur, nonne quaelibet inhonesta conditio est impo sibilis? negari non potest, f. de conditio. inst. I. filius. 20. q. 2. f. ciant, sed impossibilis conditio vitiat contractum, ffaeverl oblig impossibilis. Instic. de haere. instit. S impossibilis. f. dereg ju npossibilium ff. de actio & oblig non solum, supra de pact. cas sia resp. speciale est in matrimonio, ut contractum, sub in possibili conditione teneat & conditio pro non script habeatur, sicut apparet ex his, quae supra & infra notatu sicut & in institutionibus & legatis: ut notat. supra eodem I.versic. quod si de futuro, & supra eodem subs diximus, verficu conditionum etiam quaedam, in utroque favore est ratio sp¬ cialitatis. Aut est honesta, & impossibilis, ut ecce contr¬ ho tecum, si imperium mihi dederis: vel si caelum digit tetigeris: & tunc similiter pro non adjecta habetur, ut in fra eodem cap. & capit. ulum in fin. Fit & alia divisio: qui honestarum, & possibilium alia est voluntaria, alia nece saria. Voluntaria dicitur, quae potest apponi, & non aj poni, puta, contraho tecum, si dederis mihi 1o. de qua dixi mus supra eodem ver. si conditio. Necessaria vero dicituri la, quae si non apponitur, nihil agitur: ut, Contraho tecun si facta fueris Christiana. 28. 4.1 nonoportet. Quid si ante car nis copulam praemitto protestationem, quod non cogne scam ipsam animo consentiendi, & postea cognosco: pr¬ matrimonio judico, argument. supra de app. sollicitudinen & de offic dele gratum & de ele. in Genesi, & de constitut, cum ¬ Ferr. Quid si contraho sub conditione hac, si virgo inve niatur, & invenitur corrupta: adhuc sto pro matrimonio ff. de contrahend. empt. alioquin, §1. & 24. quaestio. 251. Quid contraho cum una sub conditione: postea cum alia pur subsequenter, extat conditio. videtur, quod prima sit uxor argument. f. qui po in pig. ha. potior, infra de frig. fraternitatis contra credo, argument. in his, quae not. supra versicul. conditio. Quid si contraho sub conditione, quae omnin extitura est? statim est matrimonium, unde non potes postea cum alia contrahere: quamvis quidam contrad cant, argumen ff. de conditio. indeb. quod si in ea conditione. V. rum contra hanc materiam opponitur ex lege, ff. dere jur actus legitimi. Soli actus illi non sunt contractus, se¬ quasi contractus, secundum Goffre. & Ber. imo dic aliu¬ ibi, & aliud hic, ratio diversitatis est haec, quia actus illi per ficiuntur authoritate judiciali, sive testatoris, cujus ve luntas sententia aequiparatur, ff. de testi. leg. 1. sed sententi non debet ferri sub conditione 2. quaestio. 7. biduum. Iten actus legitimi non recipiunt conditionem: quia non po sunt in pendenti esse, f. dejudic. non quemadmodum, aliud in matrimonio, quod ex consensu & sola voluntate contr¬ hentium perficitur, & plerunque in pendenti est, suprac spon. cum apud, & capit. tuae, infra eodem super eo. & capit per ti as, & infra de frigid fratemitatem. ad fi. Sed signo fortius contrarium quia spirituale matrimonium non recipit cor ditionem, ut in authentic.d.n.extra, de electio. statuimus, erg nec carnale, argument. ff. de translat. Episcopi, inter corporali. ubi haec duo aequiparantur. So. aliud in spirituali coniv gio, in quo non debet dari pecunia, & quod non recipi conditionem. iquaest. 2. quam pio. aliud in carnali, in quo detur, vel promittatur pecunia, non committitur sim¬ nia, infra eodem de illis, maxime quia inest carnali, quod do detur, ut patet in his quae no. supr. de spons. sub rubrica demi¬ trimoniis, §. qualiter contrahatur, versicul. quid si matrimon um sine dote, spirituali vero & ecclesiastico inest, quod n hil detur, supra de electio. per inquisitionem, ratio, quia ub pecunia intervenit, de corruptione timeri potest. 11. qua stio3 quatuor, omnia enim pecuniae obediunt, & sic si p¬ cunia posset dari in spirituali, saepius promoveretur in dignus, quod omnino prohibetur, supra de electio, cumi cunctis, § sane. & praecedent. & capit. causam quae, & de aetat. ( qualit accepimus, secus, si in carnali, in quo & sponsusm nus idoneus admittitur, supra deconsuet, capit. penultim. 11 fra de conju. lepro, capit.i. & 2. in quo etiam servus repellitur infra de conjug. servo, capit.i. & per totum. Secus in spiritu¬ li, ut supra de servis, non ord. capit.I. & capitul consuluit. D eonditionibus autem appositis in pactis & contractibu dic, ut notatur supra de pact. Squae sint divisiones, versicul. tem pactorum quaedam sunt expressa, & sequentibus, & de contra hend. empt & vendit. §& de quibus rebus, versicul. potest auten fieri venditio, & sequent. Et notat. quod in contractibus a liis a matrimonio aliquando conditio apposita est consti tuens, verbi gratia, do tibi 10 si tu feceris mihi domum vel dederis mihi equum nam demum te dare equum ve faciente domum, constituitur donatio. ff. de conditio. & de monstratio § ultimo. Aliquando vero est adimens: ut cum dico, dono tibi fundum, vel lego, si non manumiseris Sti chum: statim enim valet in hoc casu legatum, vel donati¬ sed si manumiseris Stichum, utrumque admittitur, ffiad conditio. & demonstratio. cum sub hac conditione. Quid si res ve possessio aliqua detur ecclesiae, sub hac conditione, si nor alienetur in casu, & ecclesia alienet, nunquid adimetur vel revocabitur donatio? Videtur quod sic, infra eoden perum. Sed quid si res illa alienetur in casu concesso a ju re, puta ob redemptionem captivorum, ecclesiae reparati onem, coemiterii ampliationem, & similia? videtur quo¬ in talibus revocetur donatio; nam & alienatio generali ter prohibita, in casibus licita est, 12. quaestio. iaurum, suprad pig capitul primo, ideo licita videtur alienatio. C. de rebus a lienandis non alien. leg. fin. in fin. Item hac pactione mihi li ceat alienare meam: reprobatur a jure, ff. de pactis, leg pen ultim. sed expresse contradicit authentica, de alien & en phyte. §sancimus, collatio. 9 C. de pactis inter emptor. & vendi¬ cum te fundum, & leg sin. C. de conditio. ob causam, leg. dictam Ad hoc dicunt quidam domini legum, quod jure priva non potest opponi tale pactum, ut dicit lex allegata, § sancimus, & est ratio quare valet: quia tunc jus ecciesiae re dit ad suum statum, ff. de pact. si unus ex argentariis, §. sed si. Alii disting. an ecclesia, cui sic relictum est, habeat a lias possessiones: & tunc valet pactum, quod inhibet ali¬ nationem rei illius: & sic potest intelligi dictus( sancimus an non habeat alias possessiones: & tunc alienari potest nam sicut casus superiores a jure inveniuntur excepti ut dictum est: sic & a pactis & conditionibus spiritualibu secundum Goffredum qui hanc ultimam opinionem ap probavit. Sed quid si in donatione dicatur expresse, ni etiam in talibus casibus liceat alienare? dicas donationem tenere, & conditionem, tanquam turpem pro non adje cta haberi, infra eodem capitulo ultimo, secundum Goffred Illud etiam notandum est, quod si servo relinquatur liber tas, si monasterio servierit, id est, ut monasterio serviat: & adjuncto, quod si contravenerit, redigatur in servitutem si ante professionem & ordinem sacrum receptum exie rit, in servitutem redigetur: sed si post ordinem sacrum re ceptum officio Judicis, cogetur ibi servire, vel post profe¬ sionem emissam, & sic intellige, infra eodem cum si propri um, & Cde episcop. & cleric authentic si servus, in si & ff. de ma numi. testa Maevia. & I.Imperatores, & per hanc distin. solve contrarietatem proximorum dictorum jurium & magi strorum: quia talis praesumitur fuisse voluntas testatoris supra de sta. mona. cum ad monasterium, in fin. & de servis no ord. miramur. In summa not. est, quod impossibilis con¬ ditio vitiat contractum, argument. ff deactio. & oblig noi solum, & de verb. oblig impossibilis: secus autem in institutio¬ nibus legatis, & fideicommissis? quia in his habetur pr non scripta, & in sponsalibus ut supra dixit, & legitur In stitut. de haere. inst. S umpossibilis, unde si possessio relinquitu ecclesiae sub impossibili conditione a donatore, postea do num revocari non potest: ut infra eodem verum in princ. li¬ ut, si conditio sit possibilis & honestar quia tunc ea defici ente, deficit & legatum, ea cessante, revocatur, ut infra ei dem verum, in sin. & supra de donat. cum dilectus, & F de cond. e demon. qui hered S ult. sed alii aliter intelligunt decretalem verum. Nec illud est omittendum, quod in contractib. re scriptis, seu aliis aliae conditiones non intelliguntur, nis illae de quibus in jure cautum est, quod intelligantur, uis de acque poss. quod meo §i & de verb. obl. quicquid astringendae, sec generales semper insunt 32. q. ult, cap. sin. quae autem condi tiones intelligantur in juramentis, diximus supra de jurej¬ quot species, & ver, seq.

Illud in summa non puto praetereundum quod aliquando in legatis apponitur pactum, ne is cui relinquitur, nubat: & ideo lex Julia Mis cella, quae permittebat mulieri, cui a viro sub hac condi ctione, vel modo legatum erat ad secundas nuptias, si tame juraret, quod causa suscipiendorum liberorum hoc faci¬ bat: & hoc intra annum, nam eo elapso, non licebat e capere legatum, nisi Mutiana cautione exposita, scilice quod ad secundas nuptias non veniret: ut in authentica d nuptiis §quae vero abolita est, quia indicebat viduitatem: u C. de indic. viduit. toll leg. 2. Hic ergo sciendum est, quod s mulieri, vel masculo relinquo, ne nubat, non adjecta per sona, vel ne nubat alicui, vel ne nubat, nisi arbitratu illi us, remittitur conditio cum sit publicae utilitati cor traria, ut ff. de conditio. & demonstratio, cum ita legatum, §. arbitratu. & §. Maevio. Quid si centum relinquuntur, u nubat, ducenta ne nubat, accipiet ducenta, si nupserit, o non centum residua, ridiculum enim esset, & ut nuptam & vt viduam admitti eam. ff. de conditio. & demonstratio. Ti tiae. Si vero lego mulieri, ne nubat certae personae, ve si nupserit certae personae, vel certis personis, vel certo le co vel intra certum tempus, non remittitur conditio nisi in fraudem, leg hoc foret adjectum, cum mulier cun alio, vel alibi de facili nubere non posset: tunc enim re scinditur quod in fraudem, leg. fin. ut ff. de conditio. & di¬ monstratio. cum ita legatum sit, & leg. hoc modo. Sin auten relinquam, si Titio nupserit, & honeste nubere potes non remittitur, sed si ei inhonestum erat, talem maritum habere, videtur dictum quod nemini nubat: quia alii nubere prohibetur per verba mea. Item isti nubere no debent, cum indignus sit, & ideo remittitur, utff. de cor ditio. & demonstratio. cum ita legatum sit, §. videamus, & ii his non habet locum Mutiana cautio, licet in aliis, qua in faciendo consistunt, vendicet sibi locum: ut ff. de co dition. & demonstration. Mutianae, & leg. cum ita legatum essei responsio. prim. & §. primo. Quid si relinquatur non uxo ri: sed alii, in hunc modum. relinquo tibi 10. si uxor me post mortem meam ad secunda vota non transierit: ips transeunte, expirat legatum, ut C. de indict. viduit. toll leg. Est ergo exsufflata ista leg. qua Julius Miscellus const tuit, ut supra dixi in principio, quia pleno jure capit mi lier relictum si ab extraneo fuerit sipi legatum, vel etian a marito praemortuo sine liberis, nam si liberos relinqui maritus praemortuus proprietas legati reservatur filii prioris matrimonii, ut C. de indictriduit toll. leg. 2. Ubi at tem relinquitur mulieri, si vidua erit, vel quoties, vel cun vidua erit, vel masculo, quando ad caelibatum, id est vi duitatem pervenerit, spectatur conditionis eventus, a¬ hoc vt valeat legatum, ut C. de indict. viduit. toll leg. 2. mul er ergo dicitur stare in viduitate, maritus in coelibati C. de adult eum qui. Hodie vero secundum jura authen ticorum, si mulieri relinquatur, ne secundas ineat nupti as, a quocunque relictum sit, intra annum non petet le gatum, nisi spes nuptiarum esse desinat, ut quia mona chata est, vel solenne emisit votum continentiae, post ar num vero ipsum legatum capit, praestita cautione de r¬ stituenda cum fructibus si contrafecerit, exigitur auten cautio juratoria cum hypotheca, si relicta immobilis si Idem si mobilis, & non sit persona suspecta: alias etian fidejussor exigitur, si praestari potest, & contractis nupti is relictum vendicabitur cum fructibus praeteriti tempo ris: vel si erat pecunia quam foeneravit, restituet vsuram quam accepit: si in proprios usus convertit, soivet ter tiam centesimae, quod si res facta sit deterior, medietaten periculi sustinebit, & idem servatur in viro cui relictun est, si ad secundas nuptias non pervenerit, ut in authent ca de nuptiis paragrapho quae vero, collatio. quart. Quid s relinquatur virgini, ne contrahat? puto indubitanter sei vare antiquas leges, secundum Azo. scilicet quod con trahere possit, & legatum capiat, ut praemisi. Sed nun quid hoc hodie in omnibus exsufflatur, & antiquae lege resuscitantur, cum mulier mortuo viro nubere possit in Domino, dic ut infra de secundis nuptiis paragrapho sin. Iten cum per tales conditiones inducatur quis ad continenti am servandam, quare remittuntur, cum majus bonun sit continere, quam nubere. 27. quaestio. secunda nuptiarum 32 quaestio prima nuptiae. 33. quaestio. quinta. tunc salvabitur qu sitit, sed certe talia voluntatis liberae debent esse, 32 quae stio prim. integritas, supra de spon cum locum, & capit gemma Quid ergo de illo, qui relinquit uxori suae usumfructum totius substantiae suae, quandiu erit sine marito? Et qui dem idem videtur, ac si conditio apposita esset, arg. infr. d verb. sig. intelligentia, &c. in his, de hoc not, supra de locat subs cum constet, Squaliter constituatur, vers. quid si quis ita dicat, e sequeni

PrevBack to TopNext

On this page

Titulus 5