Titulus 7

De eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium. Rubrica VII.

SUMMARIA, I. Impedimentum de eo, qui duxit in matr. quam polluit per adulterium multis modis evenit Si contrahat aliquis cum duabus, vel decem insciis priore vivente, quid juris Sola machinatio sine adulterio non dirimit matrimonium

DIctum est de vno impedimento matrimonii, scil. ordinis, ve voti: nunc subjicit de impedimento eno mitatis delicti: & sic de eo, qui duxit in ma tri. quam polluit per adulterium, differt au tem iste tit. ab illo desponsa duorum, ut bi dixi

Ad notitiam, autem hujus impedimenti sicpr to dicendum si quis vivente legitima de facto cum alia contraxit, aut secunda erat inscia, aut con scia: si inscia, & post mortem legitimae eam cognovit: e hoc novo consensu matrimonium confirmatur: quod ab initio nullum erat, ut infra eodem veniens, ita quod & si se cunda, quae ab initio inscia erat, post mortem certificat semel carnali copulae consenserit, non poterit de caeter reclamare, argument. infra de conju. servo proposuit, & capii fin. Verum si nunquam certificata fuit mulier, non obsti te carnali copula post mortem secuta, ad instantiam ipsi us mulieris poterunt sponsalia separari, non ad instanti viri: quinimo & si post mortem non cognoverit eam, po test dici, quod cogatur cum ea remanere: & sic intellig infra eodem capit. I. ne de doso suo commodum reportet, 8 alia damnum, ut ibi dicat, argument. mfra de adult, cap. 2.. C. de transact. Itransa. & infra de dena. inter vir. & uxor. & fin¬ ceffe, & in aliis concor. quas no supra titi. ad sin. Sed quid ab initio fuit ignorans postea prima vivente fuit conscia Non debet pati, quod cognoscatur a viro: alias matrimo nium in perpetuum tolerabitur, argument. supra de pra script. c. si. m si. &c. penult. in fi. 34. qu. 2. si virgo, infra de secunc nup. dominus, in quo casu eidem mulieri credi debet: tun quia in potestate est sua, utrum fiat divortium, vt praemis tum quia de conscientia sua certior est, quem alius, ati auth. de haere. & Fal. § si vero absunt, collat. i. Sed & caveat: Ju dex, quod fiat de primo matrimonio plena fides, & utri de jure retinuerit, diligenter inquirat, ut patet in his, qua no. mf. eo. ver. sed quid si mortua, sic ergo si conscia vivent priori patitur se cognosci, matrimonium non toleratur alias si alterum deficiat simul post mortem prioris, pote runt remanere, ms. eo.c. si. Et intelligas quando neuter ij sorum fuit machinatus in mortem prioris uxoris, alias con tra, ut no. inf. eo. vers. sin autem secunda. Sed quid si mortu prima, antequam secundam cognoverit, ducit tertiam? D co ipsum debere cum tertia remanere: quanvis postea co gnoscat secundam, ut inf. eo. venienm, nullus enim fuit con sensus habitus cum secunda, legitima uxore vivente, & si non potest impedire consensum tertiae, & si malam fiden haberet ex eo, quod sciret ipsum cum secunda contraxis se, ut sup. de spon, cum Apostolica, &c. veniens Mariota. Ideo au tem secundum Goffre. ex primo consensu non inducitur matrimonium, quia ex quo secunda ignorabat ipsum alii vxorem habere, ut positum est, patet quod errabat in com ditione hominis, nam quasi servus est, qui est alligatus le gi, & servituti uxoris. 32. qu. 5. apud nos, unde vir non habe potestatem sui corporis, sed uxor. 279. 2sum qui dicunt, er ror autem conditionis impedit & dirimit: nisi post certifi cationem consensus interveniat, ut no. infr. de conju. servo ante matrimonium, sed illa potest reddi ratio, quia unus de bet esse unius, & non plurium, ut no sup. de spon. sub rub. die mat. Squid sit matrimonium, persicu. maris, & sequent. unde es quo quis ligavit se semel matrimonialiter, durante ille vinculo non potest se alii ligare, & ratio est, ut not, supra d spon. duo §quae quibus versic. aut utraque & seq. Sed quid si ter tiam duxit, cum jam cognovisset secundam post morten primae, sed tamen ipsa secunda adhuc ignorabat mortem & matrimonium primae, dic, quod adhuc cum tertia rema nebit, ar. sup. de ele. bome. SCremon. & inf. de conjug. servo. pro posuit, &c. si. inveniens similem quaestionem, infra de conj¬ ser. §fi. ver. quid si quis contrahit cum serva ignoranter. Quid si contrahit cum duab. vel 10. insciis, priore vivente? respon deo locus est gratificationi, quia quantumcunque certifica tum de morte prioris primo cognoverit, post mortem v xoris legitime retinebit, infra eodem veniens. Sed quomo do intelligitur inscia: quia de remotis partibus venit, put¬ de Lemoten. civitate ad Massanam, ut infra eodem venieni & finxit se coelibatum vel divortium latum, vel se solutum ut supra de spon, cum Apostolica, & C. ad leg Jul. de adul. eum qui ideo inscia adulterium non commisit: quia non commit titur sine dolo, utff. ad l. Juliam, de adul. Ipe. & 34q9. 2.in lectiu quare etiam legitima vivente suscepit, legitime censentur ii tamen secundum matrimonium in facie ecclesiae sit com tractum, secus, si clam, quod dic, ut no. supra de cland. desp. quam poenam, super verb comment. & in conspectu ecclesiae, u infra qui fil sint leg San utrumque genus, versicul. item secus, & seq. Sin autem secunda non fuit inscia, sed conscia, scilice quiabene sciebat eum habere aliam uxorem legitimam vivente priore non toleratur, ut no supra de spon. auo. S an li ceat, & inprin post mortem autem distingue, utrum alte ipsorum machinatus fuerit in mortem legitimae uxoris & tunc perpetuo prohibetur conjunctio, & divortium ce lebratur, ut 31. quaest.i. si quis vivente, & infra eodem super hoc & capit significasti. Et intellige machinationem cum effe ctu, argument sepra de spon, cap. ult. & de despon. impu. attesta tiones, & depoen. distin. .§haec autem verba, & supra de cler. no resid. relatum. Sed quis probavit haec? Dicunt aliqui, suffi cere, quod probetur conatus, sufficit enim, quod lex si scripta est, ut ff. qui & a quibus ma. liber. non si prospexit, & 6 quaestio3. scriptum est, & de pen distinctio.1.si quis cum telo, ve rum sola cogitatio non puniretur, f. de paen. leg. cogitationis sed ex quo procedit ad actum, punitur, optimum argu mentum, ff. de divor. capit. 1. & sic attenditur propositum de linquentis, & affectus suus etiam plusquam factum, infra de sentent. excommun. cum voluntate, & arg. Institut de obl. qu. ex delicto nasqu furtum, & sequentib. unde & si maritum in bello interficio, non eo proposito, ut uxorem suam habe re possem, matrimonium non impeditur: ut supra de con ver. infid, capit.I. verum opinio, ut cum effectu intelligatur communior est, & magis consonajuri, argument. suprad testi, licet ex quadam, in sin. Si vero neuter ipsorum machi natus sit in mortem prioris, refert utrum carnalis copuli intervenerit ante matrimonium de facto contractum, ve post, legitima vivente: & tunc si prima erat sponsa de fu turo tantum, matrimonium secundum non impeditur,s de praesenti, in perpetuum non confirmabitur, etiamsi la ta sententia divertii obcausam adulterii a prima commis si, prima religionem intravit: ut probatur infra eo.tit. c. 2.e c. ex literarum, & supra de sponsa. duo. accepisti, & sic intellige quod nemo potest retinere eam, quam polluit per adulte rium: ut 31. q. .c.i.c.i.&c. relatum, & omnia haec vera scias, si pri mum matrimonium de jure tenuit alias, valeret secundum ut supra despon. cum Apostolica, & cap. veniens Mariota. Iden si dedit fidem prima vivente, & ante fidem datam, vel pos secundam, prima vivente cognoverit: nec habet hic locun distin. utrum secunda sit inscia: quia ex quo fides ei da tur, conscia est, & ideo est minus contrahere matrimoni um, quam dare fidem: quia contrahens matrimonium aliquando excusatur, ut dixi sup. ver ad notitiam, sed fiden recipiens nunquam excusatur, ut infr. eo, super hoc, &c. ven¬ ens, & 31. qu. I illud S hoc subaudiendum. Quid ergo est, quo dicit infra eo. cum haberet, quod plus est matrimonium cor trahere, quam fidem dare? Dic plus est, i. majus vinculun est: ut patet sup. de spon. duo. §quae quib. ver. aut utraque & versi¬ autprima de praesenti, & versaut prima de futuro, vel dic, plu est matrimonium contrahere, & carnaliter cognoscere id est, majus impedimentum, & majus peccatum est, qu solam fidem dare: ut patet ex superiorib. & hoc est quo¬ dicit, quam si fides duntaxat: Qd. sine carnis copula: hic sequitur, quid si sola fides data sit, vel solum matrimo nium contractum sine carnis copula, prima vivente, vel s secundam cognovit, prima vivente, non tamen de fact¬ cum ea contraxit, vel fidem dedit: matrimonium post mor tem primae non impeditur: ergo ad hoc, ut divortium ce lebretur duo necessaria sunt, & quod cognoverit, & quoc fidem dederit: vel de facto contraxit cum secunda consci¬ prima legitima vivente, alias unum ex his duob. tantum pe se non censeturjustum impedimentum: ni inf. eo c fi. Gr¬ & sic intellige 3. q.deique, & S haec ultima, & infra eo. signis 3 casti. Et idem intellexit Gof. de machinatione, scil. quo s sola machinatio a sine adulterio non dirimat matrimonium: quamvis enim, c. si infra eod. de hoc nihil exprimat: tamen exprimitur, infra eoc. & c. super hoc, &c significasti, &c. veniens 31. q1. si quis vivente, cum enim haec jura, & omnia lia de hac materia loquentia tractent de adulteriis, credi dum est, quod dominus Papa hoc consideravit: & ideo no luit, quod quantum ad matrimonium prohihendum; & di rimendum adulterium praecederet omnem causam, sci fidei dationem & machinationem, & contractum de f¬ cto: vel etiam sequeretur, legitima tamen superstite: ut in eo .c. si. sic salvata est opinio Hu. qui scripsit unum ex tribu praedictis sufficere sine adulterio, & reddit rationem, qui sicut pactum, vel promissio de haereditate vel praebendi non vacante reprobatur, prout notat supra de concessio pra bend. & eccl. non vacan. sic & de muliere non vacante, sed a alio possessa, & de viro non vacante, sed ab alio possesso secundum Goffr forte haec opinio Hug. potest salvari, quaeratur de matrimonio contrahendo, & secundum ho casus tres, qui no. sup. de spo. §fi. ver. item decimo, non sunt exc piendi, sed secundum opinionem Gof. videtur, quod exc pi possint. Quid si quaeratur de matrimonio dirimendo Fateor quod sola fidei datio per se, vel solus contractusd facto habilis per se non sufficit, ut supra no sola autem mi chinatio per se sufficere videtur, sicut no. sup. eo. ver. si aut secunda, & probatur expressim infra de divor C.I. nec obsta jura a Goff. inducta. Nec enim invenies aliquod jus quo dicat, quod haec duo requirantur, scil. nachinatio & adul terium: sed verum est, quod pro majori parte loquuntu de adulteriis, certe idem faciunt jura antiqua, loquenti, de aliis duobus impedimentis. Cum ergo Papa, qui ne¬ opinionem Hug. praesumitur ignorasse, super duob. tan tum casib jus novum promulgavit, videtur opinionem Hu g0. probasse, nam de tertio poterat dicere, sicut dixit d duobus supra de decimis, ad audientiam, & sic etiam facit pr¬ Hug. Iquam Goff. pro se induxit, quod non mutatur, qu stare no prohibetur. C. de testa sancimus, & pro hac via, mu tae rationes faciunt, cum enim interfectori uxoris inhibe¬ tur generaliter contrahere licet contractum teneat, ut no supra de spon. super rub. de matrim (qualiter impediatur. Sati aequum est, quod non solum non contrahat cum illa, cu jus obtentu ipsam interfecerit: sed etiam si contraxerit non teneat matrimonium: quia frustra legis auxilium in vocat, qui committit in legem, infra de usuris, quia frustra & absurdum est illi a juribus & matrimoniis tractantibu subveniri: per quem constet eisdem scandalum generati sup ne cle. vel moc. 2. bonum est ergo, ut puniatur in eo, it quo deliquit, nec unquam habeat illam, quam ita nequite concupivit, ut supra de transl. epi quanto §, caeterum, nam e ideo, quod licet ecclesia defendat homicidam ad ipsan fugientem casu fortuito, tamen si ex deliberatione con mittat quis homicidium in ecclesia, vel caemiterio, ut ab ec clesia de fendatur, non defenditur, ut supra de immuni eccle capit fin. sic & dico, quod si quis maritum alicujus mulie ris fortu ito casu interficiat, matrimonium non impedi tur, supra de conper. infidel. laudabilem, §unico, sed si hac in tentione hoc faciat, ut uxorem habeat, nullatenus tolera tur, nec de adulterio commisso loquitur aliquid decre talis praemissa, supra de conver. infidel. laudabilem. Sed dices licet non loquatur de adulterio commisso, tamen sic in telligenda est, ut innuitur in resp. ibi, hic Triburien. con cil. quod habes, 31. quaestio. I. si quis virente, regula content sumus, asserens, quod si in morte ipsorum malitiose fu¬ rint machinatae, &c. nam illud concilium loquitur de adu terio, & in hoc figit pedem Goffred. sed est baculus arun dineus, nec enim in decretali, laudabilem, allegantur ver ba concilii, cum nihil dicit concilium de malitia vel machi natione, sed si in decr. laudabilem allegatur mens, & inter pretatur, seu glossatur, qualiter intelligi debeant verba in concilio posita, ibi, nisi forte idem vir, aut mulier virum qui mortuus fuerat, occidisse notetur, aut propinquitas &c. qui.d. Papa, mens concilii, quod ponit hic duo impedi menta, scilicet homicidium, & propinquitatem, sub distin ctione videtur innuere, quod sicut propinquitas impedi & dirimit, sic & tale homicidium, scilicet si maritus inter ficiat uxorem, quod intelligas verum esse, quando mal tiose machinatur hac intentione, ut aliam ducat, und nec in consultatione decret. laudabilem nota. adulterium sed prava intentio cum opere subsecuto: & ideo dixit, qu dum in captivitate erant, quarundam Christianarum vi ros insidiis & machinationibus occiderunt, hoc etiam af paret, in §. i. nam ibi non potest dici, quod adulterium co missum fuerit, & dicit in responsione, respon. quod cu talis non procuraverit virorum interitum, & cap. talite copulati, &c ergo a contrario sensu si procuraverunt mor tem: non taliter, scil. bona fide, sed mala copulati sunt, ne¬ possunt contrahere, nec copulati in simul temanere. Quir ergo si adulterium & homicidium fortuitum sine machi natione concurrunt? Non puto quod matrimonium si dirimendum, si de casu fortuito constet: quicquid dican verba concilii, si quis vivente, ibi, occidisse notetur: qui mens illius verbi, notetur: innuit procurationem seu m¬ chinationem: & sic volunt omnes decr. quod intelligatur quod in hoc casu nunquam loquuntur de he micidio sin machinatione, unde expone verbum positum in decr. lau dabilem, asserentis, subaudi, non secundum verba, sed secum dum mentem, cui standum est, ex quo de ipsa constat: utm de verb sig intelligentia, &c. praeterea, &c. in his De his autem & liis criminib. quae impediunt matrimonium contrahen dum, no. de spo sub rub de mat. Squaliter impediatur, ver qui & seq. Illud in summa non est omittendum, quod ubi mi trimonium illegitimum est, secundum ea quae praelibavi mus, dist. nec susceptio prolis excusat, nec diuturnitastim poris: sed excusat, quia si processerunt in diebus suis; di vortium celebratur & paenitentia injungitur, & propte scandalum perpetua continentia indicitur ut inf. eo. cu ha beret, secus, si esset juvenis, vel nullum scandalum immine ret: quia tunc datur licentia cum alia contrahendi, ut iaf¬ eo. c. 2 in fi. super quo vide supra tit. 1. in fi. & sic aliquando ex emplo opus est, ut dixi supra tit. 151. Verum in gradibus qui non sunt divina lege prohibiti: aliquando dispensa tum invenitur ratione temporis cum ignorantibus 35. 98 de gradibus, & Imperator etiam motus est propter susce ptionem liberorum, & temporis diuturnitatem, circa illi quae jus ignorans cum avunculo suo contraxit, ut f.deri tu nup. qui in provincia, §divus Marcus, & infra de consanguin & affin quia circa