Titulus 10

De Natis ex libero ventre. Rubr. X.

SUMMARIA. I Nati, seu liberi cujus conditionem sequantur 2 Servus quare sequitur ventrem 3 Filii nati ex libero ventre, in quibus casibus redigantur in serv tutem Ecclesia quae liberiatim tueri debet, eam impugnare non de

NE forte crederet quis flium servi fore servum, quamvis mater esset libera, eo quod inter servum & libe rum contrahere potest matrimonium, u supra dixi: habito tractatu de condition conjug immediate, videamus de condition. natorum. si patet quare interseritur haec Rubrica de Natis ex liber¬ ventre, in qua videndum est, Cujus conditionem sequan tur nati, seu liberi, Et in quibus casibus filii nati ex libere ventre redigantur in servitutem

Cujus, conditionem sequanturati. seu libe¬ ri. Et quidem matris nam si venter liber est, & partus liber erit: cum semper se quatur ventrem: ut infra eodem.c.unico. C. derei vend. partus adeo quod sufficit matrem fuisse liberam, vel tempore con ceptus, vel tempore partus, dum laborabat, vel medio tem pore: quia calamitas matris partui obesse non debet: u Instit de ingenuis, de hoc dic, ut not. supra de servis non ord. § quid si servitus. & S. quid libertas. nam quod in hoc tit. deficit ibi invenies plenius dictum: aliquando autem partus se quitur conditionem patris, scil. de speciali consuetudine approbata ut supra tit.i.licet. & dixi in summa. & sup. de ser vis non ord. c. fin. alias autem semper sequitur conditionem ventris. & ita si venter liber est, partus liber erit: si servus, servus erit partus. Sed quae est ratio, quare? servus sequa tur ventrem: quia secundum naturam quodlibet agens subjecto debet dominari. & Apostolus dicit, quod omni¬ anima debet subesse superiori. supra de censib. omnis aninia unde & mulier subjecta est viro tanquam superiori, &c ut 33. qu5 mulierem. &c. cum apud. ideo partus debet sequi conditionem patris tanquam domini, & tanquam digni oris, & non matris. nam & secundum Physicos, semen ho minis dignius est: & magis operatur in generatione, quam semen mulieris: ergo noc est contra naturam, & contr. jus, sicut objecit mihi Raymundus Physicus. Respon. Li setvir ponat semen pro majori parte, vel magis operetur tamen mater nutrit, & in ventre vivificatur partus: undi fructus sequiturterram, sive sit libera, sive serva & ejus do mini fit: ratio enim non paritur alterius effici arborem quam illius, in cujus fundum radices egit: ut Institu. de re¬ divi. §. si Titius. & S qua ratione ff de acquir. rerdom. in sin & seque nec mirum, si vilius ad se dignius trahit, & ei domine tur: quia modicum fermenti totam massam corrumpit supr. de offic. deleg super quaestio. § si rero duo. contra sup. de con se. eccl. vel alta quod in dubiis. & adeo partus ventrem sequi tur, quod secundum consuetudinem generalem aliqua rum regionum domini matrum silios natos pro suis pe tunt: secus, de legitimis. ff. de stat. ho, cum ligitimae. & l. lex na turae. nisi causa servitutis aliud contingat: ut dixi supr ait i & quod bona sit similitudo de fundo & de ventre. vide 6 distinct. nasci.

Et in quibus casibus fili nati ex libero vetre redi¬ gantur in servitutem: Si fuerit filiu sacerdotis, ut 15. qu. sin. cum multae. Item qui Sarracenis ad ministrant arma capientium, servi fiunt, ut infra deJudae.it¬ quorundam. Item qui eisdem vendunt galeas, vel naves inf. de Jud. ad deliberandam. Item si major 25. annis vendat si ad participandum precium, quod dic, ut not. supr. de scry non ord §. qualiter liber servus fiat. Item est servitus de jure naturali inventa, scil pacti. ut 35 distin sexto die. Extra sum not. quod ecclesia, quae libertatem tueri debet, eam im¬ pugnare non debet, ut hic dicit in fin. simile supr derestitui spol conquerente. & ff. de evi.c. vendicantem. & ff. de cond inde fra ter a fratre. & si servi. vend. alicujus 27 dist. una tantum. & 25 dis c. ul. & u .qu. I. Silvester. & f. de fideju tu & derescr. nonnulli. & ins de accus. qualiter. 1. fallit in marito, qui alios prohibere de bet ab uxore: sed non seipsum. Item contra. 3. 4. 6. quamvis

De Agricolis. Rubrica.

SVMMARIA I Agricolarum multae sunt species 2 Differentia quasi nulla est inter ascriptitios, & servot 3 Censitus nomen quomodo accipiatur 4 Consuetudo quae est in aliquibus castris, & locis; quod si rusti cus decedat sine filio, vel alio descendenti, dominus totum oc cupet jure peculii, an valeai

Hic fecimus mentionem de duobus generibus hominum, scil. de servi & liberis: sed sunt agricolae, id est agrum co lentes, quod nomen cum generale sit multa species continet sub se, quia agricolarum. Alii ascripti tii, Allicensiti, Alii perpetui, Alii coloni conditionales Alii inquilini, Alii originarii, Alii simplices coloni, Ali ascripticii, id est per scripturam solo, sive terrae glebae ascri pti, id est astricti. Fides autem fieri habet de hoc genere, ei duabus speciebus obligationum, scil. tam scripturae, quan professionis, vel depositionis apud acta: nec scriptura si la sufficit: melius est enim ex piuribus causis ostendi con ditionem: & non solum professionibus, neque scripturi homines forte liberos ad deteriorem trahi conditionem ut C. de agri, & censi, cum sancimus, sic ergo fit una scriptura in qua promittunt domino soli, se nunquam a solo discedere & ex illa ascripticius constituitur: sed tamen per eam se lam ascripticius non probatur: imo alia est scripturane cessaria, in qua confiteatur se esse ascripticium, & sic h¬ bes, quod ex istis duabus scripturis probatur, sic secund confessio efficaciam praestat. C. ad Vellej si mulier. & de pli 2 peti. I. unica. Est autem dicendum, quod inter ascript cios & servos pene nulla est differentia ut C. de agri. & cer si. ne diutius pene ideo dixit: quia servus potest vendi cun peculio, ut ibi: sed ascripticius nunquam sine solo. ut C de agri & censit l. 2. Item ascripticii etiam contra domini volunta tem in possessionibus, in quib. ascripti sunt, ordinari po sunt. ut in auth. de san. epis §. ascripticios servi non. ut no supi de serv. ord. Item ascripticii, & sciente & tacente domini¬ contrahunt matrimonium: nec conditione liberantur, u C de agri. & censit. Iulti. li. 11. Servi vero si sciente domini¬ contrahant, liberi efficientur. ut in authen. de nupt. §. si ver ab initio. hoc secundum leges. nam secundum cano. uter que etiam contra voluntatem domini contrahit, quod die ut not supra citul. 1.§.& in fin Alii censiti, id est a censibu ascripti, ut C. in quibus cau. coloni. l. 2. & hi eodem mod constituuntur, quo & ascripticii. est tamen differentia, sec non certa, unde quidam dicunt, quod censitus est ille, qu est ex ascripticio natus, sed Azo dixit illue se censitum qui rei certae annuatim praestandae obligatus est, ut C. i quibus cau. coloni censiti. l. 2. verum ascripticius est ad ren incertam obligatus, puta tertiam vel quartam partem fructui vel medium prout dominus legerit. Et nunquid tales testar a possunt?. Quidam dicunt, quod non, cum servi dicar tur, ut C. de agri, & censi. nediutius. & I. quemadmodum. Az dixit, quod inter servos possunt, id est inter eos, qui sun de familia sua, sed non inter alienos arg. C. de haereti. & M. nich cognovimus. & de incestis & inutilibus nuptiis siquisE est sciendum, quod hoc nomen censitus aliquando larg accipitur, unde etiam ascripticios comprehendit. ut C. a agri & censi dominus. aliquando stricte, ut C. in quibus caus coloni censiti do. I2. sicut. & supra exposuimus. Alli perpe tui, scilicet quos proditor studiosus diligens suo colon¬ tui perpetuo acquisivit? erat enim statutum antiquitus quod miseris & vilibus personis reditus certi ex public¬ assignarentur tempore famis. & tunc qui validi erant, si mulantes corporis miseriam, & inertiam, & debilitatem partem redituum percipiebant, & sic veris miseris pra bendam suam diminuebant, quos vulgo Itali Spavaldo vocant, nos Barlotos, sive Ribaldos. hos ergo prodito studiosus, seu diligens inquisitor simulationem in publ cum duxerit, & prodiderit, si liberti erant, quia talia fingi bant, in suo perpetuo habebat colonatu, si servi primu dominus eis carebat, & proditori assignabantur. C. de mer di. validi. I. unica. quae incipit contractis. lib. 11. Sed hoc totun videtur correctum fore per auth. de quaestore: qui servi do minis suis sunt reddendi liberi in opus publicum dand vel dic, quod lex antiqua loquitur de simulationibus. at thent vero de non simulantibus, quia a dispensatore saep validi, cum in validis ad eleemosynam admittuntur, sec cum hi simulatores tam graviter puniantur, quid juri putas esse de occupantibus plura beneficia in praejudicii pauperum clericorum, ut supra de praebend. quia in tantum & de rescript. ad aures. dicut not. supra de rescript. §. quae pol sunt objici. sub §. sed quomodo intelligimus. versicul. pauper. ( sequent. Alii coloni conditionales, qui constituuntur hoc solo. quod per 30. annos. in solo sine controversia fuerini ut C. de agri, & censi. cum satit. & haec consuetudo est bon¬ secundum Azo. hoc etiam in certis rebus locum habet u C. de prae scription. 30 annor. si quis emptionis. Sed Azo con tradicit, quia non ex una sola causa, sed ex pluribus causi liberi homines ad deteriorem conditionem sunt traher di, ut C. de agri. & censi, cum sancimus. & dixi supra versicul alii ascripticii. & ideo necesse est, quod praecedat promis sio in scriptis, vel sine scriptis, quod perpetuo jure colo¬ niae, seu in fundo fore promittant, & postea per 30. anno ibi permaneant. alias tempus non esset modus tollenda obligationis, multo minus inducendae, argument. ff. d actionib. & obligationib. Iobligationum. tamen prior sententi: videtur confirmari. infra de Judaeis c1. §. 1. & supra demmu nit ecclese 3. Hos quidam putant esse ascripticios conditio nales, quibus obviat lex. C de episcopali aud. l.nemini & pro pter aliud dixerunt falsum, quia colonus temporis trans cursu liberari potest, ut C. de agri, & censi. cum sancimus ascripticius minime, ut C. eodem titur. cum satis. Item co lonus conditionem suam non mutat: & si solus sit ascri ptus. ut ead. I. cum satis sed ascripticius bene mutat, ut eo¬ titul. nediutius. Alii sunt inquilini, sed secundum quos dam, inter inquilinum, & colonum nulla est differentia argum. pro eis. C. de agri. & censi. diffinimus. Azo contra quia proprie colonus conditionalis est, qui cum sua fami lia in fundo inhabitat, nec a fundo recedere potest. inqui linus vero est, qui & si in fundo teneatur, in suburbio ta men commoratur, & in eo minus est astrictus, quod in a liqua parte suburbii domum conducendo inhabitare pos sit, hoc enim colono non licet. Alii originarii, scilicet qu ex colono & conditionali nascuntur: & secundum quos dam in ipso solo. aliter enim non esset originarius. ut C. d agri. & censi, cum satis. §. caveant. sed si hoc verum esset, co lonus dominum sua prole defraudare posset, ducend uxorem ad alia loca tempore pariendi. unde dixit Azo quod sive in fundo, sive alibi nascantur, ad solum tanqu originarii propria, vel praesidis authoritate sunt reducet di. nam fufficit quod pater terram alicujus susceperit co lendam, ut ead. I. cum satis. & quod ibi dicit, si in fundo fue rit natus, subaudiendum est maxime. Alii simplices, scili cet qui sub certa annua mercede in pecunia numerat. praedia colenda accipiunt. aliter enim sine pecunia no esset locatio. ff. deposiu l1. si quis servum. Et horum quidan sunt partionarii, quidam ad nummum conducti. Qui sun partionarii, etiam fructibus a solo separatis, sed in eis nul lum jus habent. unde nec furti agent, sed dominum ad gendum per actionem ex conducto compellere possum ut ff. locati. cum in plures Si vero ad nummum conducti, st¬ tim fructus ut a solo fuerint separati, usufructuarii inte liguntur facti domini: ut f defurt. si apes. & intellige a¬ nummum conducti, scilicet quia domino fundi certan pecuniam reddunt, non dominus eis. & de his speciebus sive generibus hominum loquitur infra deJudaeis, cap. mul torum. §. 1. & 2. Quamvis autem genera hominum sicd versificentur: tamen consuetudo cujuslibet terrae atten denda est, & secundum eam sunt judicandi, nec certa re gula tradi posset: cum in quibusdam regionibus partin naturam ascripticiorum, partim alterutrorum superiorn sortiantur: & ideo magis ibi facient provinciales, si ei consuetudo sua specialis servetur. ut f. de offic. proconsul. maliqua nec enim una consuetudo alterius loci consue tudine subvertenda erit. 12 distinction illud breviter. sed ta men in dubio semper pro libertate judicare debetis. ut su pra de sentent. & re judicat. capit ultim. 12. quaestion. 2. cum re demptor. infra eodem, capitul. unico. supra titul. primo, licet. E ff. de alienan. judic. mutan. causa facta. I3. & deregulis juris. li bertas. Quid autem de consuetudine, quae est in castris & locis aliquibus, quod si rusticus decedat sine filio, vel a lio descendenti, dominus totum occupat, jure peculii, di co ipsam servandam. si praescripta sit, quia & Judaei propte loci consuetudinem habent sub suo dominio Christianos ut notat. infra de Judae. sub rubrica, de servis Judaeorum, & Sar racenoum. cum hoc prohibeatur in clericis specialiter, di laicis videtur concessum. argum. supra de successionib. ab in testat. cap. 2. potest enim dominus allegare, quod ab initi¬ hoc pacto fuerint sic cassati, ad quod probandum induce consuetudinem, quae est optima legum & dubiorum in terpres. sic supra de consue. cum dilectus. ff.de usur. cum in ren verso. & vide super hoc quod not. supra de censib. §. quis cen sus. & ad hoc in Levitico. 25. c. ubi dicit, Terra quoque noi vendetur in perpetuum, quia mea est, & vos advenae 8 coloni mei estis, & vide super hoc quod not. supra de censil §. quis census