Titulus 12

De Cognatione legali. Rubr. XII.

SUMMARIA. 1 Cognatio legalis quid su 2 Adoptio quid sii Adoptio legalis quid, & cur invema 3 Et quis possit adoptar. Castratum adoptare posse, & cur 4 Et quis adoptar. Pauperan adoptare possit Species cognationis legalis quot sonn 6 Arrogatio quid dicatu 7 Et qualiter contrahatur 8 Et qualiter dissolvatur 9 Pater non cogitur emancipare filium I0 Et in quibus casibus cogatur II Effectus arrogationis quis si 12 Matrimonium quomodo & qualiter inpediatur 13 Matrimonium an impediatur inter filium adoptivum patri ad optivi extranei, & filiam adoptivam

DIctum est supra de cognatione spirituali, nunc dicendum est di¬ cognatione legali. Et videamus, Quid si legalis cognatio, Quot ejus species, Quali "ter contrahatur, Et qualiter dissolvatui Quis sit effectus, Quando, & qualiter impediatur matri monium, vel dissolvatur

Quid sit? legalis cogratio Et quidem leglis co¬ gnatio est quaedam proximita ex adoptione proveniens, & quia jure canonico de ha¬ parum tractatur, ad instructionem simplicium, dicamus Quid sit adoptio, Quis potest adoptare, Quis adoptan

Quid sit adoptio. Etraneas personae in fli¬ um, vel nepotem, vel deinceps legitima assumptio, secundum Thoc non placet quia ni mis generalis & insufficiens, unde dicit Placentinus? sob. quod adoptio est legalis actio ad solatium eorum f¬ cta, qui liberos non habent. pene naturam imitans. argi C. eo, cum eum. & ff. de adoptio. secundo hoc non placuit Azc quia & ab his, qui liberos habent. fit adoptio. quamvis a liis facilius concedatur, ut ff eo. nec ei § eorum. & §. praeteres &I si quis nepotem. & Institut. eo § licet, unde dic, secundun AzO. quod adoptio est legitimus actus, per quem quis e ficitur haeres, vel reputatur filius, qui non est, ut feaL Instit. eo. §. minorem. Sed certe descriptio Placentii, & Jol bona est, unde dic quod adoptio est legalis actio ad sola tium eorum facta, id est, inventa principaliter, qui libero non habent, id est, habere non poterant. Romani enim an tiqui conditores legum, & alii soliciti fuerunt, ne quis sin haerede decederet, ne defunctus afficeretur injuria, ut Insi qui, & quibus ex causis ma non possunt. §. I. sic & curarunt, u qui filios non poterant habere naturales, saltem filium l¬ galem haberent. ut patet f. eod si pater. §. ult. & I. seq. & I. sie 93. Veruntamen haec causa fuit compulsiva, quia forte ali quis nobilis dives & potens dedit causam edicto, sicu Calphurnia, nec propter hoc sequitur, quod licet ille no bilis, qui filios habere non poterat, huic edicto causam d derit, quin possit adoptare, etiam is qui filios habet. arg.s de postulan. l. I§. sexum. ver. origo. & bene dixerunt. pene na turam imitans: ideo enim natu minor majorem adoptar non potest: quia pro monstro haberetur, quod filius fore major patre, ut Inst. eo. §. minorem

Quis, potest adoptare, patet ex praemisi proximis, quod ma jor: nam minorem natu non econtra. Item is qui filios ha bet, & qui non habet, ut Inst. eo § faeminae. necesse est auten quod is qui adoptat, sit paterfamilias, id est, sui juris, e talis qui generare possit: sed & qui non potest adoptabi tamen dummodo non naturaliter impediatur, sed & pe accidens, castratus ergo, id est, naturaliter frigidus scilice caste natus, non adoptabit. spado autem, scilicet qui cun gladio seu spada amisit fratres, de quo satis loquitur sup a corpore vitia. §. & quae impediunt. ver. in eunucho. & inf. de fri & malesic § inpotentia. ver accidentali. scilicet adoptare po sit potest: minor vero sexagenario arrogare non potest, nis causa cognita: quia magis debet dare operam creatior filiorum propriorum, sed bene potest adoptare, ut ff.eod 2. 5. illud & I.si pater. §. ult. & l. seq. Instit. eo. §. sed illud. mulie autem adoptare non potest. sed masculus tantum, nisi 8 mulieri hoc principali rescripto concedatur ad solatiun filiorum in bello peremptorum, vel fidei catholicae amis sorum, ut ff. eod. nam & foeminae. & Inst. eo § foeminae.

Quis, adoptari. Quilbet tam masculus quan foemina. dummodo sit mino natu adoptantis, ut supra prox. §. & f. eod adoptio 2. Adopta tur autem praesens & voluntarius tantum, ut ff. eod. nequ absens

Quot sunt species cognationis legalis, id est. doptionis. Scire debes, quo nomen adoptionis generale est: transit autem in special nomen, & dicitur arrogatio tamen in generali. & dicitu 6 adoptio, ut eadem. l.i. in fi. Dicitur autem arrogatio, qui

is qui arrogatur, rogatur, id est, interrogatur, an velit ha bere in patrem arrogantem: item arrogans interrogatur an velit habere arrogandum in filium, ut ff eo li in fi & la Hae autem duae species scilicet adoptionis & arrogationis fere in omnibus veniunt: ideo dico. Fere, quia in quibus damdissonat, & ecce adoptantur filiifamilias, nec tran¬ eunt in potestatem adoptantis. arrogantur patre fami lias, & transeunt in potestatem patris, ut ff. cod. l.1. in fin¬ unde versus: "Arrogo qui suus est, & habet meus esse necesse Patris adoptio suum, neo patris desinit ess." Item adoptio fit cujuslibet magistratus competentis au thoritate, dummodo apud eum sit actio scilicet quia mer imperium & mixtum & iurisdictionem, ut feoa. l. 2. de os proconsl2. & ideo apud delegatum non videretur fieri pos se, arrogatio autem fit tantum principis auctoritate. Iten in arrogatione requiritur verbum expressivum utriusq unde infans non potest arrogari. sed adoptari tantum, us f eo. l. 1. & 2& l. in adoptionib. & l. etiam infante. Item aliqu grrogato statim ipse, & re suae, & liberi, qui erant in pote state sua subjiciuntur potestati arrogatoris, ut patet ex stu perioribus. & ff.eo si pater. Est & speciale in arrogatione im puberis, quae authoritate principis fit. consideratur enim an arrogans sit major 60. ann. quia tunc potest, an velit ar rogare plures, quod non permittitur in libertum alienum vel majorem se, vel eum qui fuit in tutela sua, vel divitem cum ipse arrogator sit pauper vel inhonestae vitae, & in hi¬ denegatur. sed illa generalis consideratio habetur. ut it¬ demum permittatur, si arrogator naturalicognatione, ve pura & sanctissima affectione ad hoc procedere videatur ut arrogator satis de servo publico de restituendis bonis vel ad quos bona pervenissent, ut in statu suo permansis set arrogatus, & per hoc providetur substitutis & legiti mis haeredibus arrogati & legatariis & fideicom missariis qui agere possent mortuo arrogato, quia stipulatione seu cautione omissa, agi potest utii actione ex stipulatione ut sic haereditas vel legata petantur ex stipulatione tacit: vel expressa, ut ff.eo. si pater. §. ult. & I. sequen. I. non aliter & his verbis.I. hoc autem: nam actione ex test. agi non potest es pupillari substitutione, vel pet haer. cum pupillare test. e manaverit minima capitis diminutione pupilli, quae con tingit per arrogationem, cum mortuus sit pupillus in po testate aliena: secus, si sui juris decessisset, ut ff. eod. nec ei 6 corum. & Instit. qui. mod testa. infir. §. alio. & §. non tamen. Sed & illud in hac arrogatione speciali notabis, quia si arrogato eum emancipaverit sine causa, vel morte eum exhaereda verit, tenetur relinquere quartam partem bonorum suo rum, praeterbona, quae ad patrem adoptivum transtulit vel ei acquisivit, quia illa habet praecipua, & haec quarti condictione ex I. peti potest, ut instit. eod §. cum autem impu beres. versicu. sed & si decedens. & ff. de imoffic. testamen. Papi. § si quis ex eis. potest autem arrogator huic arrogato substi tuere. usque ad hanc quartam, non ultra, nec extenditu ultra pupillarem aetatem: & haec locum habent, sive loce filii, sive loco nepotis fuerit arrogatus, ut f. eodem, si ar¬ rogator

Qualiter contrahatur. Dictum est sapras proxim. quia adopti¬ contrahitur imperio magistratus, arrogatio autem au ctoritate principis, interrogatione hinc inde facta, utrum unus velit reliquum pro patre, & filio, ut Institut eod. respo¬ 1. &S sequent.

Et qualiter dissolvatur. Et quidem per emancipationem: est enim emancipatio patriae potestatis relaxatio, coram con petenti judice facta, dicta ex eo, quod extra manum, id est potestatem patris ponitur filius, ut ff. eodem. emancipati, & Institut. quibus mod jus pat po. sol. §. praeterea. fit ergo emanci patio coram judice dicente eo qui emancipat, quod ado ptatum sua manu, id est, sua potestate dimittit, & dicitui judex competens ordinarius, & extraordinarius, & et iam qui hoc habet ex consuetudine, ut in dictis legibus 8 C. de emancipat. l.1. & ultima. & ff. de manu. vindi. l. etiam, § ultimo. vel privilegio speciali concesso a principe. argum infra de exces praelato. accedentibus. Fit autem vpluntate pa tris, & voluntate filii concurrente, & utriusque praesen tia, nec locum habent injuriosa rapismata, vel figurata venditiones, sed praemium dimidiae fructus potest pa ter retinere in rebus adventiciis, non in castrensi peculio vel quasi, semper videtur retinere, nisi remittat nomina¬ tim, sed tamen emancipatus vel peculium, vel alias res e mancipando loco praemii donare praecipitur, ut C. dee mancipa. I.ulcima & Institutio. eodem. §. praeterea. & C. de bo qua libe. Iantepe. §.1 & §. penultm. Quid si quis filium absenten emancipare velit, & infantem, qui consensu caret, ho¬ facere potest auctoritate rescripti a principe impetrati ut tamen hoc intimetur judici, sub cujus jurisdictione con¬ sistit impetrans, sin autem consensum haberet, consensu¬ illius emancipandi absentis requiritur praecedens vel sub sequens, & sic absens emancipari potest, nec enim alias concederet princeps rescriptum in praejudicium alicu jus, ut C. de emant: va. nec apus & argument. supra de offici deleg super eodem. & ad hoc in authent quibus mod. na. effi. su §. generaliter coll 8. Pater autem non cogitur emancipa "re filium a sicut nec filius cogitur emancipari, ut dix unde talis actus, scilicet emancipationis, ut adoptionis, v detur consistere in voluntaria jurisdictione, non in cor tentiosa. & fit consilio. id est, apud judicem, apud quem fi lii voluntas conciliatur voluntati patris, & econverso V detur, quod in emancipatione necessaria sit scriptura, sic ut & consensus & idem in adoptione, quia nec consensu nudus acquirit filiationem, nec solvit, nec nudae epistola scilicet sine solennitate factae ut C. de prob. non nudis. & emancip. non nudo, & de adoptio. I.ultima. & de parria po abdica tio ff. de pact. jus agnationis. Cogitur autem pater filiun suum emancipare in casibus. Primo, si male afficit filiun suum verberibus contra pietatem. Secundo si compella eum in corpus suum peccare. Tertio si filius est arrogi tus impubes, & pubes factus probat sibi non expedire, ar rogatum esse. Quarto si pater agnoverit legatum sibi tal modo relictum, ut filium suum emanciparet, ut ffisiquis parente ma fuerit. Idiutius. & de condit. & demonstr. si cui. & eodem. nonnunquam. C. de episcop. aud si lenones. Solvitur ei iam adoptio morte naturali, si is qui adoptavit tempor mortis filii arrogati, sui juris erat, alias remanet in poti¬ state illius, in cujus erat Pater. ut Institat. quib. mod. jus p¬ po. sol. §.1. & f. eodem si pater. Item solvitur morte civili, sc licet cum pater damnatur in metallum, vel in opus me¬ talli, vel deportatur in insulam: nam si relegetur, nihilc minus retinet liberos in potestate sua, ut Institutio. quibu mod. jus pa. po. solu. §. cum autem. & §. poenae. Item propte delictum etiam sine amissione civitatis, ut si contraxi incestas nuptias. in authent. de incest. nupt. §. sancunus. Iten in dignitate solvitur, quae liberaret curialem a curial conditione. ut si fiat patritius, consul, praefectus praeto rio, praefectus urbis, praefectus orientis, qui augustali forte dicitur quaestor, magister militum, patronus fisci princeps agentium in rebus magister sacriscrinei memo riae, magister sacri scrinei libellorum, magister princ pu n sacrarum epistolarum, & sacrarum cognitionum e dispositionum, vel si fiat episcopus. ut C. de decur. I. ultim. lib. 10. & in authent. constit. quae de digni. §. pen col 7. & Inst quil mod. jus pa. po. sol. §. filiusfamilias. Item si feratur sententi contra patrem petentem filium, nihilominus in potestat remanet, verum pro emancipato habetur. ut ff. de cond. in deb. I. Iulianus

Quis sit effectus. Et quidem effectus est. acquiratur filiatio, & patri potestas, adeo quod pater necessitate famis instante, filiun vendere possit, ut C de patri. qui filios dist. I. ultima: licet vi deatur contradicere verbum ibi positum; sanguinolen tus, sed exponitur, id est, in sanguine puniendus. Item es fectus est, ut impediatur matrimonium. quod dic, ut no infra S. quando. item effectus est, ut filius taliter acquisitu succedat patri. sed haec omnia intelligas secundum d stinct. hanc. Cum quis adoptatur, aut per adoptionem aut per arrogationem. Si per arrogationem, tunc pertransi in potestatem adoptantis, ita quod ab intestato succedi & contra testamentum querelam habet, cum in hoc casi jus sui haeredis, & onus habeat. & antiqua jura remanean intacta. Unde in hoc casu locum habent omnia supradi cta. ut haec probantur. C. eod cum in adoptivis, §. ultimo. & ( de inoffic. testam. parentibus & l. sancimus§ ultimo. & f eoden si arrogator. & Institut de inoffic. testa. §. causam autem. Si ver per adoptionem, olim idem erat: ut Instit eod respon.i. & eod l.i. & C. eod cum in adoptivis. respon.i. sed hodie dist. qui aut adoptatur ab avo paterno, vel materno, vel ab extra neo. Si ab extraneo adoptatus non transit in potestatem sed remanet in potestate patris naturalis. nec quicquarn prodest talis adoptio, nisi quia ab intestato jura successic nis habet, ut Institutio. eodem. §. sed hodie. & C. eodem cum i adoptivis, §. sed si quis. utrum autem impediatur matrimo nium in hoc casu, vide quod notat. infra §. sequentib. versi ex hoc patet. Sin autem ab avo paterno, vel materno ado ptatur. tunc quia naturalia; & civilia jura concurrun idem juris est, quod de arrogato, quia transit in potesta tem quo ad institutionem, & alimentorum praestationi & omnia alia, quae hincinde debentur. & hoc intelligasd avo, vel proavo, vel alio superiori, a quo recte descendi secus putarem, si daretur in adoptionem alicui de colla teralibus, ut proavo, vel fratri, vel filio, sic intellige. Insteod §. si vero & C. eod. cum in adoptionis. §,. si vero, dic ergo, ut in ver iuperiori. si per arrogationem

Quando, & qualiter impediatur matrimo! nium, vel dissolvatur Hic notandum est, quod triplex respectus habetur in ad optione, nam ibi contrahitur cognatio in linea ascenden ti, & descendenti, quod idem est & in collaterali. Item affi nitas, cognatio descendentium, & ascendentium considi ratur inter adoptantem, & adoptatum loco filii, vel alio rum, qui sunt medii inter adoptantem & adoptatum nam in hoc loco filii nepotis & pronepotis, & deincep¬ adoptare licet, licet sint personae intermediae: vel habea tur uxor, vel non: sed si non habetur, contra naturam est quare dixi in descriptione pene naturam imitans, qui¬ non per omnia. ut Instit. ea. §. licet. & ff. eodem. quae in adoptio nem & l. & qui uxores. Cognatio vero collateralium atten ditur inter illum, qui adoptatur, & illos, quibus agnosci tur, id est, qui sunt in potestate adoptantis ipsi adoptat ex latere venientes ut filii naturales, & legitimi ipsius ac optantis, vel alii arrogati. ut f eod qui in adoptionem, & alii legibus proxi. dictis. Affinitas autem attenditur inter uxo rem adoptantis & adoptatum, ibi enim nulla cognatio ess ut ff. eod qui m adoptionem. est tamen affinitas, ut patet infr¬ eod. versi. ascendentium. similiter attenditur inter adoptan tem, & filii adoptati uxorem Ascendentium & descendem tium cognatio impedit matrimonium contrahendum, 8 dirimit jam contractum, durante filiatione, vel soluta pe emancipationem, vel alio modo, idem in affinitate legali ut ff de ritu nupt. adoptirus, & I.nihil interest. & seq quinetiam & Institut. de nupt. §. ergo. & Saffinitas. & sequentib. Collate ralium vero cognatio impedit matrimonium contrahen dum, & dirimit jam contractum, durante adoptione, se ea soluta non dirimit, nec impedit jam contractum. ut in eod c. unico. & 30. qu. 3. ita diligere. & cap. post susceptum. sic erg. frater naturalis, & legitimus non potest contrahere cun sorore adoptata, certe nec patruus adoptivus cum nepti adoptiva, vel pronepte, ut patet supra versicul cognatio di scendentium, & versic. sequent pari ratione, nec cum filia pa tris adoptivi, si tamen frater transit in potestatem patri adoptivi, ut quia arrogatus est, vel adoptatus ab avo pater no, vel materno, & habeat filiam in potestate eo tempore quo adoptatus fuit, ut patet supra §. proxi. versic si vero. se cus, si ab extraneo adoptatus fuit. item secus si mulier fui arrogata. nam cum filia talis fratris adoptivi, vel sorori adoptitae contrahere potest, cum nec naturali jure, nec ci vili sint conjuncti. & sic intellige, quod filii duorum fra trum adoptivorum, subaudi licite conjunguntur. & secun dum hoc non corrigit. Instit. de nup. § fratris aut em, & §. duo rum. & C. de nupt. in celebrandis. licet mens legis latoris fu¬ rit alia, ut patat in lilla in celebrandis, sed leges legibus con cordare, promptum est, ut C. de mofsic. testa.l.una. Ex hoc i videtur, quod inter filium naturalem patris adoptivi ex tranei; & filiam adoptivam matrimonium prohibetur durante adoptione. cum civili saltem jure jungantur. se¬ tamen aliqui contradicunt, contra quos facit, quod legi tur a sensu contra. Instit. de nup. § statnu. sed pro ipsis facit ra tio sequens. Si quaeras, quae sit ratio, quod filius naturalis patris adoptivi & avi, & filia adoptiva possit contraher¬ cum filia filiae adoptivae, cum ipsa filia adoptiva transea in potestatem patris? Respondeo, quia cum muliernemi nem habeat in potestate, patet quod filia filiae non potes transire in potestatem patris adoptivi, & sic non agnasci tur filio naturali. Et ad hoc Instit. de haer. qualita & dieffer. § uaque & eo tit §. illud & ff eod si pater. & ideo filia arrogata et iam filio naturali patris adoptivi, seu illegitimo jungi po test, quia nec jure civili ei agnasci potest, qui non est in po testate, ut Instit. de patria potestate. secus in cognatione spi rituali, ut supra tit. 1c. ult. nam fortior debet esse cognati¬ Dei, quam imperatoris. ut 30. q. 3. ita diligere. & haec in ista summa sufficere debeni