Caput 1

¶ Subsequitur secundus liber.

¶ De infinitate primi motoris. Cap. I.

QUoniam autem passiones per se primi motoris in hac theologia querimus: per scrutandum est singilatim de ipsis. Palam autem: quod quedam sunt passiones primi motoris negatiue siue priuatiue. alie autem sunt positiue et affirmatiue. de passionibus autem negatiuis siue priuatiuis prior est perscrutatio. de affirmatiuis autemposterior atque prolixior erit sermo.

¶ Sunt autem passiones negatiue siue priuatiue primi motoris iste que sequuntur. primus enim motor dicitur infinitus: immobilis: impartibilis: incomponibi lis: implurificabilis: immortalis: inuisibilis: in lo cabilis: siue incircumscriptibilis.

¶ De his autem passionibus per ordinem inquiremus: et primo de infinitate fiet sermo. Quid sit infinitas. secundo an primus motor sit infinitus. Finitas namque et infinitas per se insunt quantitati et magnitudini. Magnitudo est duplex: scilicet molis et virtutis. De finitate autem siue infinitate quantitatis molis non est speculatio presens: sed tantum de finitate et infinitate magnitudinis spiritualiter et virtualiter. Differunt autem finitas et infinitas quantitatis molis et virtutis sic: quoniam infinitas quantitatis molis est aliquid quasi distinctum ab ista quantitate: sicut punctus dicitur infinitus negatiue vt fertur. in magnitudine autem virtutis finitas vel infinitas non dicunt aliquid aliud distinctum a magnitudine virtutis. cuiusmodi sunt gradus. De finitate seu infinitate ergo virtutis inquiramus. Dicamus autem quod infinitum multipliciter dictum est seu infinitum virtutis: siue infinitum quantitatis molis. primum dicitur infinitum in potentia: et est illud: cuius illud quod acceptum est semper finitum est. Restat tamen semper aliquid accipiendum: de quo infinito loquutus est Aristote. tertio physicorum 63. sic dicens: infinitum in potentia est: cuius quantitatem accipientibus semper est aliquid accipiendum: et hoc in infinitum accipiendo vnum post aliud: istud tamen quod est acceptum semper finitum: et pars quedam totius potentialis infiniti.

¶ Palam autem quod infinitum sic acceptum non habet rationem totius: quoniam totum est: cuius nihil est extra: sed extra illud infinitum: hoc est extra illud quod habet esse de isto semper est aliquid extra.

¶ Adhuc autem infinitum in potentia sic acceptum non habet rationem perfecti: quoniam perfectum est illud cui nihil deest. primo celi. quarto. Quoniam est semper aliquid accipiendum.

¶ Secundo modo dicitur aliquid infinitum in actu: sed quod est tale infinitum: quod illud quod est deillo acceptum non est finitum: sed infinitum. Re stat tamen aliquid accipiendum ipsius. ideo non est infinitum in actu simpliciter.

¶ Exemplum. ymaginemur lineam rectam infinitam: que ex omni parte diuidatur in puncto. Manifestum est autem quod quodlibet est infinitum in actu: quod probatur: quoniam illud est infinitum in actum: quod per ablationem partis finite post partem non posset consummi. sic autem est de qualibet parte diuisa linee infinite: quoniam per ablationem partis post partem non posset consumi. Tum etiam: quoniam si ambe partes diuise essent actu finite iam lineaconstituta ex illis partibus non fuisset infinita: verum est ergo quod tale infinitum est infinitum secundum quid: quoniam licet istud quod est acceptum sit actu infinitum: Restat tamen aliquid accipiendum: et potest sibi fieri additio: quoniam vna pars linee sic diuise posset addi alteri.

¶ Tertium genus infinitatis sit istud. Aliquid dicitur esse infinitum in actu secundum gradus proprie speciei cum eo: quoniam tale infinitum claudit in se omnes gradus possibiles poni in actu. Exemplum. ymaginemur quod sit linea infinita actum ex omni parte constituta ex omnibus lineis possibilibus poni in actu: ita quod omnes linee possibiles poni sint accepte: et clause infra illam lineam infinitam. Talis inquam linea sic esset infinita: quod nulla alia linea sibi posset addi. cum infra se claudat omnes.

¶ Aliud exemplum tibi pono de infinito secundum numerum. si omnes colores qui possent poni in actum essent positi et accepti: illi colores essent actu infiniti secundum numetum: nec illis posset fieri additio alicuius coloris: cum omnes sint in isto numero infinito inclusi: et tales dicuntur sic infiniti: quod tot sunt quot plures non sunt possibiles poni in actu: et ideo nihil eiusdem nature et speciei potest eis addi.

¶ Palam autem quod istud genus infinitatis differt a 2o quoniam in secundo genere infinitatis non erant tot quinus plura possent poni in actu: et per consequens quinus aliquid eiusdem nature sibi posset addi in actu.

¶ Huic autem infinito nihil addi potest. Ex hoc concluditur: quod istud tertium genus habet rationem totius: quoniam nihil eius est extra: et habet rationem perfecti: quoniam nihil sibi deest. de gradibus proprie nature et speciei: nec nego quin aliquid alterius generis et speciei sibi posset addi vt linee predicte sic infinite in actum ex omni parte: licet non posset addi sibi alia linea: quoniam infra seclaudit omnem lineam: posset tamen addi aliquid aliterius generis. vt corpus vel superficies: similiter colori actu infinito qui claudit infra se omnes colores possibiles: licet nullus gradus coloris posset sibi addi: aliquis tam en geradus alterius nature sibi posset addi. vt gradus caloris vel albedins vel plurium aliorum: sicut licet infinitis hominibus in actuexistentibus: sic quod talis infinitus numerus homi num infra se claudat omnes homines possibiles huic infinito in actu: non posset addi aliquis homo: sibi tamen posset addi aliquis asinus vel bos qui non sunt eiusdem nature etc.

¶ Amplius autem quarto modo dicitur infinitum in actu: quod claudit in se omnes gradus possibiles sui generis: et cui nihil sui generis deest: et cui nihil sui generis potest deesse: licet aliquid alterius generis sibi posset addi.

¶ Exemplum. sit corpus aliquod actu infinitum sic quod claudat infra se lineam actu infinitam: et claudat infrase omnes lineas possibiles poni in actu. similiter claudat infra se superficiem actu infinitam claudem tem infra se omnes superficies possibiles poni in actu. similiter includat omnia corpora possibilia poni in actum: sic quod omnia sui generis acceptabilia sint accepta tale corpus infinitum esset infinitum in actu. Ciaudens infra se omnes realitates sui generis: cui nulla potest fieri additio sui generis: licet aliquid alterius generis vt substantie vel qualitatis posset addi: et tale infinitum in actu habet rationem totius et perfecti in suo genere.

¶ Palam autem quod istud quartum genus differt a tertio. 3m genus non claudit infra se nisi tantum omnes gradus sue nature et speciei. sicut linea omnes lineas: et superficies omnes superficies. hoc autem quartum genus claudit infra se omnes realitates sui generis.

¶ Quintum autem genus infinitatis in actum est id idem: quod est infinitum transcendens: et est illud infinitum transcendens: quod claudit infra se omnes realitates: sic quod non tantum claudit omnes realitates vnius generis: sed plurium: et tali infinito in actu nulla potest firi additio: nec per aliud sui generis: nec per aliquid aliud: cum: vt dictum est: claudat in se omnes realitates possibiles reperiri formaliter in aliquo vno: quoniam omnes realitates totius vniuersi non sunt possibiles reperiri formaliter in aliquo vno: cum alique earum sint opposite vel multipliciter dispe¬ rate et incompossibiles reperiri in eodem.

¶ Sextum genus infinitatis in actu ponitur ab aliquibus: sic. quod est illud quod claudit infra se omnem realitatem possibilem poni in actu: siue sit compossibi le siue incompossibile: et sic vniuersum dicitur infinitum si omnes realitates: que fuerunt sunt et erunt: et que sunt possibiles poni in actum essent posite in actu: illud diceretur infinitum transcendens. similiter et haberet rationem totius et perfecti: nec aliquid posset sibi addi. Cum omnem realitatem infra se claudat in actu. Palam autem ex his quod vniuersum: quod nunc est non est sic infinitum simpliciter: quoniam multe realitates possibiles possunt poni in actu: que adhuc non sunt posite.

¶ Perscrutandum est ergo quod genus infinitatis posset attribui primo motori. Palam autem quod primum genus infinitatis omnino sibi repugnat: Cum illud infinitum sit infinitum in potentia: et illud quod de eo est acceptum sit finitum: et habeat rationem partis que omnia imperfectionem includunt.

¶ Secundum genus infinitatis eadem ratione sibi repugnat: licet enim illud quod est de eo acceptum sit actu infinitum: sibi tamen aliquid restat accipiendum. Ideo non habet rationem totius et perfecti: quoniam aliquid sibi deest: quod sibi possibile est habere. Hec autem omnia primo motori repugnant.

¶ Tertium genus infinitatis non repugnat primo motori quantum ad rationem propriam sui: licet hoc sibi repugnet: quantum ad rationem communem sibi et aliis. patet: quoniam indiuiduum siue singulare primi motoris. in quo distinguitur specie ab omni alio claudit in seomnes gradus possibiles et infinitas entitates sibi proprias: nec aliquis gradus sue speciei et nature sibi potest addi: cum omnes possibiles sibi claudas in actu. vnde essentia primi motoris est de se heeclaudens infra se infinitos gradus entitatis proprie nature et speciei: et de hoc inferius. capite octauo. prolixior erit sermo: quum inquiremus: an primus motor sit omnino implurificabilis: et contineat totam suam speciem.

¶ Palam autem de secundo: quod quantum ad rationem communem sibi et aliis non est infinitus: tali infinitate: et pono tibi exemplum. accipio aliquod predicatum vniuocum. primo motori et aliis: videlicet entitatem siue substantiam. Manifestum est autem quod quiditas substantie existens in primo motore non est infinita tali infinitate tertii generis: sic quod claudat infra se in primo motore omnia singularia substantie possibilia poni in actu: immo non claudit nisi vnum singulare substantie et vnum indiuiduum entis: quo rum quodlibet non continet totam suam speciem.

¶ Sed tantum singulare vnum istius vniuersalis. Et conformiter est dicendum de omni quiditate communi primo motori et aliis: quoniam talis non est infinita infinitate tertii generis.

¶ Et si arguas substantia et ens vel saltem quodlibet singulare abse lutum in primo motore est formaliter infinitum intensiue.

¶ Respondeo tibi: quod quodlibet abso lutum est formaliter infinitum no ratione quiditatis per se incluse in illo: sed ratione differentie indiuidualis constitutiue ipsius: quam consequitur magnitudo infinita. sub quiditate ergo reperitur vnum indiuiduum formaliter infinitum claudens in se omnes gradus possibiles reperiri perfectionaliter in aliquo vno indiuiduo: quod quidem infinitum indiuiduum equipollet et equiualet infinitis indiuiduis istius speciei: et talis infinitas huiusmodi singularis potest reduci ad tertium genus infinitatis. Quoniam licet non sit sic infinitum formaliter quod contineat omnes gradus omnium singularium acceptorum et acceptibilium contentorum sub specie. Continet tamen perfectionaliter et equipollenter omnes gradus acceptos et acceptibiles possibiles reperiri in aliquo vno singulari: et excedit vltra omnem proportionem omnia singularia eiusdem rationis cum isto: et equipollet in perfectione: immo plusquam equipollet omnibus aliis indiuiduis entis. Similiter indiuiduis substantie indiuiduis bonitatis indiuiduis veritatis: et sic de aliis repertis formaliter in primo motore etc.

¶ Restat autem inquirere de aliis tribus generibus infinitatis an primo motori conueniant vel repugnent. Palam autem quod sextum genus infinitatis omnino sibi repugnat: quoniam primus motor in se formaliter non continet omnes realitates vniuersi acceptas et acceptibiles et componibiles adinuicem et imposibiles: quoniam talis modus continendi non potest esse in aliquo vno per se: nec tales realitates possunt per se facere vnum nisi per modum cumuli et acerui.

¶ Quartum genus infinitatis non videtur repugnare primo motori. Quoniam primus motornon tantum est infinitus infinitate includente omnes gradus acceptos et acceptibiles nature specifice: sed et includentes omnes possibiles sui generis: vel saltem plurium specierum et generum subalternorum eiusdem generis. Supposito quod primus motor sit in genere: et si non sit in genere saltem per modum generis reductiue. est enim primus motor infinitus spiritus. infinita substantia. infinitum ens: et sic de aliis: que reductiue habent esse in genere substantie.

¶ Quintum genus infinitatis maxime sibi conuenit: quoniam primus motor claudit in se omnes realitates possibiles reperiri in aliquo vno: ita quod impossibile est quod sibi fieri possit aliqua additio. vt sibi aliquid deesset: immo habet in se omnem entitatem non vnius generis tantum: sed plurium reductiue: possibiles reperiri in aliquo vno: quod pro tanto dicitur: quoniam impossibile est quod omnes realitates formaliter reperiantur in aliquo vno: sed virtualiter et eminenter possunt in aliquo vno reperiri.

¶ Ac vero quod tale genus infinitatis primo motori conueniat. probatur: quia in vniuerso eminenter et concluditur: quod est dare vnum perfectissimum ens quo maius rationabilitar cogitari non potest: et per consequens cui nihil deest. Et vlterius cui nulla potest fieri additio. ergo claudit in se omnes realitates possibiles reperiri in aliquo vno. Tale autem ens est primus motor simpliciter immobilis secundum omnem sectam: ergo primus motor est infinitus simpliciter. hec ergo sunt genera infinitatis: que primo motori conueniunt. vt patet discurrendo inductiue in quolibet genere infinitatis. sunt enim alia que sibi conuenire non possunt.

¶ Habet autem dubitationem ex dictis trahentem originem: et prima sit talis: an infinitas sit ratio ydentificandi sibi omnia realiter: que sunt in primo motore: sic quod omne illud quod est infinitum formaliter: ydentificet sibi realiter omne compossibile sibi realiter.

¶ Dubitatio secunda est talis: an omnia que formaliter sunt in primo motore sint infinita vni¬ ca infinitate: vel quodlibet existens formaliter in primo motore sit infinitum propria infinitatem.

¶ Prima autem dubitatio difficilis est. Manifestum est enim omnibus quod quodlibet infinitum ydentificat sibi omne id quod continet infra se: et quod claudit. hoc enim commune est omni enti quod ydentificat sibi omnes partes quas claudit: vel per modum acerui sicut partes sunt vnum per modum acerui vel cumuli. Uel quod partes sint vnum per accidens: vel vnum per se perseitate generis: verum est tamen quod totum semper ydentificat sibi partes suas.

¶ Palam autem quod nos non inquirimus de tali ydentificatione partium infiniti ad totum infinitum: sed de ydentificatione partium adinuicem. Sic quod vna pars infinita: que est infinita formaliter ydentificet sibi omnes alias partes sibi compossibiles. Dicimus ergo in primis quod partes infiniti extensiue non ydentificant se adinus uicem. Et pono tibi exemplum. si esset linea actuinfinita: licet ipsa ydentificaret sibi et includeret omnes partes linee actum acceptabiles et possibiles fieri: vna tamen pars esset extra aliam: et non ydentificaret sibi aliam. Similiter linea infinita non ydentificaret sibi superficiem infinitam: immo distinguerentur inter se: ac si esset finita. infinitas ergo in talibus non est ratio: quod aliquid ydentificet sibi omne compossibile ineodem.

¶ Secundum dictum negatiuum sit istud: pri quod partes infiniti intensiue non vydentificant seinuicem: et sed vna est extra aliam. Et pono tibi exemplum. pi si calor esset infinitus intensiue: et color eius scilicet rubedo infinitus intensiuee siccitas eius infinita: non propter hoc calor ydentificaret sibi siccitatem realiter: nec colorem: nec econuerso. ergo non videtur quod infinitas sit ratio: quare aliqua ydentificantur adinui cem realiter.

¶ Nunc autem restat: an essentia cum sit infinita formaliter: ratione sue infinitatis ydentificet sibi omne compossibile.

¶ Fertur autem a quo dam quod essentia primi motoris ydentificat sibi ratione sue infinitatis omne sibi compossibile realiter: non tamen formaliter. Istud autem dictum sic potest habere apparentiam: quoniam aliter est in quantitate virtutis: et aliter in quantitate molis: quoniam aliquod totum quantitatiue virtutis potest esse omnino simplex et indiuisibile in plures res: sicut communiter fertur. hoc ergo concesso apparet quod essentia primi motoris ydentificat sibi realiter omnem realitatem sibi compossibilem: sic quod nulla est distinctio inter realitatem essentie et realitatem omnium aliotum. Qnam vna realitas tamquam modus sibi intrinsecus correspondet essentie et omnibus aliis. Nam si realitas essentie caloris est infinita formaliter: necessario claudit infra se omnes gradus caloris: sic realitas essentie primi motoris formaliter infinita claudit infra se eminenter omnes realitates et ydentificat sibi eas.

¶ Et si arguas quod realitates linee infinite non ydentificant sibi realitatem superficiei infinite: et tamen vtraque realitas est infinita.

¶ Respondeo tibi quod realitas linee infinite non est infinita simpliciter: sed tantum secundum quid. ideo non claudit infra se omnem realitatem simpliciter: nec ydentificat sibi omnem aliam sibi compossibilem: sed tantum claudit et ydentificat sibi omnem realitatem sue specie scilicet omnium linearum.

¶ Realitas autem essentie primi motoris est infinita simpliciter. ideo ydentificat sibi omnes gradus realitatis essentie: immoomnes gradus realitatum sibi componibilium in¬ eodem.

¶ Et si queras: an quiditas essentie primi motoris ydentificet sibi omnes alias quiditates exii. stentes formaliter in eo. videtur quibusdam quod sic: quoniam ipsa quiditas essentie est formaliter infinita. ergo propter infinitatem vydentificat sibi omnem aliam realitatem sibi compossibilem in eodem: sicut propter infinitatem realitas essentie ydentificat sibi omnem aliam realitatem compossibilem sibi. Sed ista consequentia non videtur necessaria. vnde non sequitur si realitas essentie propter infinitatem identificat sibi omnem aliam realitatem componibilem sibi. ergo quiditatas essentie propter infinitatem ydentificat sibi formaliter omnem quiditatem sibi composile: sicut non sequtur. linea propter infinitatem identificat omnem lineam sibi composileus. ergo identigsicaem sibi omnem superficiem. Ratio autem huius dicti est ista: quoniam ipsa infinitas bene esset ratio identificandiista: que sunt eiusdem naturae et speciei: non autem illa que sunt alterius rationis et speciei. ideo realitas essentie propter infinitatem si: npliciter identificat sibi omnes gradus sue naturae et specie secundum omnes gradus realitatis sibi composiles. non autem propter infinitatem identificat sibi ista: que non sunt sue naturae: nec speciei vt quiditatem essentie et intellectus et voluntatis et aliorum attributorum.

¶ Palam autem quod conformiter est dicendum quod quiditas essentie primi motoris propter infinitatem simpliciter identificat sibi omnes gradus sue naturae et specie scilicet omnes gdus essentie: nec aliquid sibi deest: sed omnes infra se claudit. Tamen non identificat sibi propter infinitatem ista: que sunt alterius naturae et speciei. vt quiditatem intellectus et voluntatis et et aliorum attributorum et esoci. Manifenctum est ergo quod illa que ine dicta sunt supponunt quod res seu realitas primi motoris sit quidam modus intrinsecus essentie primi motoris et omnium quiditatum distinctus ab illis: sicut modus intrinsecus ab eo cuius est modus. Et illo modo potest sustineri quomo omnia que sunt in primo motore in eodem supposito propter infinitatem idenitum adiuicem realiter: non tamen formaliter: sed cum identitate reali manet distinctio formalis.

Amplius autem accipiendo realitatem non per modum substracti. et modi intrinseci. vt distinguitur aliquo modo ex natura rei a quaditate cuius est: sed magis accianuo rem per modum resultantis: vel per modum praedicat: sequitur quod omne pasitiuum dicatur esse realitas quedam: sicut fuit in nostre metaphilosophice. capite primo. declaratum. Restat inqurere: an infinitas sit ratio idenenti realiter ista: que sunt in primo motore: et etiam formaliter. De hoc autem videntur esse 2o dicta contradictoria. Primum autem dictum est affirmatiuum quod sic. nama infinitas essentie in primio motore est infinita simpliciter: et transcendens. ergo non tantum identificat sibi ista: que sunt eiusdem nature et specie: sed etiam identificat sibi omne positiuum composite cum ea: ita quod sibi nihil deest: nec est aliquid extra accipere quod sit positiuum: alias. non diceret positiuum: infinitum simpliciter et omnia positiua sibi identificat realiter et formaliter. Qniam realitas et formalitas sunt omnino idem secundum sic ponentenUnde videtur sibi esse imaginatio talis quod essentia primi motoris est indiuisibilis et simplex infinitasimpliciter vnitiue continens et identificans sibi intellectum et voluntatem et aliam perfectionem simpliciter siue sit eiusdem rationis cum ea: siue sit alterius rationis prout tales reperiuntur proprietates in istis inferioribus. Et in hoc modo postia conueniunt plures antiqu et moderni dicentes primum motorem esse vnum suppositum: actu infinitum: continens in se vnitiue et identice omnia: que sunt in ipso absque omni distinctione et identitate ex natura¬ rei: nec reali: nec formali: cui nihil deest sibi composie: nec aliquod positiuum est in eo accipere extra. alias. non esset ens infinitum et transcendens.

¶ Alii autem motores secundum eos non sunt sic infiniti simpliciter: quoniam non identificant sibi omne illud quod est eis composie: immo est in eis aliquod positiuum formaliter extra eorum quiditatem et essentiam: sicut multa accidentia eis. Ideo non sunt infiniti simpliciter. Manifestum est autem quod iste modus ponendi: licet sit communis pluribus: non tamen ipsum recipimus: quoniam contrarius est principiis nostris posite in nostra metaphysica: et etiam in hac theologia. Dictum est enim supra in nostra metaphysica: quod quiditas entis est vniuoca primtio motori et aliis: et quod ipsa est contrahibilis per differentiam. Similiter substantia et intellectus et voluntas: et sic de aliis pluribus vniuocis dicuntur vniuocatione reali de primo motore et aliis. Palam autem quod istis principiis positis consequenter est dicendum quod essentia primi motoris propter suam infinitatem non identificat sibi omne composile cum ea: quo niam non identificat sibi quiditatem entis omnino absque omni non identitate: nec quiditatem substantia: nec aliquod praedicatum commune sibi et aliis: quoniam cum omnia predicata vniuoca: que sunt in primo motore non essent ita actualiter secundum suas rationes formales: sed tantum essent ibi eminenter seu equipollenter: quia ibi esset vna quiditas: que supereminenter et superequipollenter esset intellectus et voluntas veritas et bonitas: et sic de aliis attributis. Et bene vides quod ista sunt multum dissona nostris primcipiis metaphisicalibus: quo niam tunc periret omnis vniuocatio cuiuscumque predicati ad primum motorem: et ad ista inferiora. Dicamus ergo sequendo nostta printusm melia quod essentia primi motoris propter eius infinitatem simpliciter non identificat sibi alia: que sunt alterius rationis ab ista. videlicet intellectum et voluntatem et cetera attributa: nec predicata primi motoris dicta de ipso: cum vnum sit contrahibile et aliud contrahens: et per consequens aliqualiter non idem: etenim nihil contrahit seipsum: nec attributa propter infinitatem seipsa ydentificant. alias. non remanerent ibi secundum suas rationes formales. Attamen debent omnes diligenter aduerte re: quod aliquid ydentificare sibi aliud habet duplicem intellectum. vnum quod ydentificet sibi aliud ydentitate absoluta: que excludit omnem distinctionem seu ydentitatem aliquorum. Alium autem habere potest intellectum quod ydentificaret sibi aliud ydentitate relatiua qua ydentitum aliqua duo inter se vel in tertio: et hec non excludit omnem distinctionem seu non ydentitatem ex natura rei. Palam autem quod nostra intentio est hic loqui de ydentitate absoluta. Cum dicimus quod infinitas non est ratio identificandi essentiam primi motoris: et alia attributa: quoniam essentia primi motoris propter eius infinitatem. simpliciter non identificat sibi identitate absoluta omne sibi compossibile. non autem negamus quin propter eius infinitatem ydentificantem omne sibi compossibile indistinctione relatiua: quoniam omnia que sunt in primo motore sunt idem per omnimodam indistinctionem relatiuam.

¶ Et si queras. si essentia primi motoris ydentificet sibi omne sibi compele et realiter et formaliter.

¶ Respondeo tibi accipiendo rem pro modo intrinseco quiditate distincto ex natura rei a quiditate: sicut supra dictum est diceretur: quod essentia primi motoris propter eius infinitatem identificat sibi omne compossibile formaliter identitate relalatiua: ita quod intellectus et voluntas et essentia primi motoris: et breuiter omnia sunt idem formis et vna formalitas idenmrelatiua quod per indiuisionem et indistintionem vnius formtia ab alia: quiditas ergo entis quae contrahitur et differentia contraens sunt vnum formaliter per indiuisionem. igitur non sunt adiuicem distincta. Cum hoc stat semper quod non sunt idem formaliter identitate absoluta: licet sint idem identitate relatiua. Et si sic intellexit positor formalitatum quod cum identilite reali stat non identitas formalis. Et infinitas essentie primi motoris est ratioideni sibi omnia alia reisa identiate relatiua. Et est ratio idens: sibi omnia alia foris identilate relatiua vel indiuisione: cum qua stat identitas formalis ille intellectus fuit probabil acciunde rem pro modo intrinsecto quiditatis.

¶ Attamen acciendo rem in 2o intellectum per modum resultantis: et accipiendo quod quiditas et realitas sunt penitus idem identitate absluta. tuc est dicendum quod esse primi motoris propter eam infinitatem non identipgysicaemr sibi alia: que sunt in ea foris identilie absoluta: nec formaliter: nec realiter: sed tantuen idenseicam sibi ista per indiuisionem relatiuam. Unde nec realitas essentie idensecaeme sibi realitatem in tellectus et voluntatis relitia: sic quod extremum sit extremum: et quod hoc sit hoc: et hoc realitas sit illa idensite absoluta: sed quod est indicata relatiue ab illa: nec siliter idempsicasm sibi illa formlite sic quod hoc formalitas sit illa identilute absoluta: sed tantum quod sit inua per indiuisionem relatiuam.

¶ Et si arguas quod esse primi motoris non idenpysicasm propter infiniten intellentua et voinatum: nisi tantum relatiue: et per indiuisione relatiuam: sicut differentia cum genere est idem relatiue. ergo sequitur quod est poterit habere rationem partis quantuncumque sit infinita et quod sit extra ipsam aliquid aliud accipere. Et vlterius quod infinito sit aliquid maius: et adhuc sequitur quod poterit componere: et quod primus motor est compositus.

¶ Respondstio tibi: quando de compoione primi motoris inquirimus. tunc dissoluemus ieuam difficultatem. ideo vsque ad locum illum differamus. palam autem est ex praehabitis quid ad primam et 2m dubitationem est dicendum.

De dubitatione autem 2a nunc restat perscrutandum. Est namque dubitatio 2a: an omnia quae sunt in primo motore sint infinita: vel quodlibet ibi existens foris sit infinitum propria infinitate: et de hoc sunt duo dicta opposita. primumdictum est affirmatiuum quod omnia in primes motore vnica infinite sunt infinita: quoniam non sunt ponenda plura sine necessaritate: nulla autem necessaritas est ponere plies infililes: quia vna sufficit: quoniam sicut in primo motore sufficit vna res a qua omnia: que sunt in eo dicunetur reari: et sicut vnica est natura a qua omnia dicunetur existere: et vna eternitas a qua omnia dicuntr eterna: sic sufficut vna infinitas essentie primi motoris: a qua omnia dicuner infinita. Et sicut in quantitate moimateria et forma et compositum et omnia accidentia dicunr quanta vnica quantitate sic vnica infinitate omnia dicuntr infinita.

¶ At vero dicendum est oppositum ab absoirets quod non est praecise vna infinitas in pries motore: sed plures et tot quot sunt ibi rationes formales quiditiue absolte ditate ex natura rei. Ratio huius dicti talis est: quoniam sicut in istis inferioribus in quibus sunt rationes formales quiditatiue distincte formaliter necessario sunt diuerse magnitudines virtute et diuerse finitates quae consequuntur rationes istas formales. non enim eadem magnitudo perfectionis et virtutis consequitur essentiam anime et intellctum et voluntatem. similiter subiectum et propriam passionem. Sic in primo motore in quo reperiuntur tales rationes formales ex natura rei distincte alia et alia magnitudo perfectionis et virtutis consequitur essentiam primi motoris et intelligentia eius et alia voluntatem. et sic de aliis proprietatibus primi motoris.

¶ Adhuc autem manifestum est quod si infinitas sit quidamotus intrineus essentie primi motoris per se pertinens ad ipsam et eiusdem generis cum ipsa sit: ipsa esset in genere eiusdem subae: Sequitur necessario quod quott erunt rationes formales genere distincte tot sunt tales modi intrinseci scilicet infinitates. quocumque ergo modo accituer infinitas vel pro modo intrinseco immetdpihysicae perfectiois vel quiditatis vel pro modo intrinseco magnitudins: et consequenter cuiuslibet quiditatis absolate semper secundum numerum rationum formalium erit nuerus infinitatum.

¶ Et si dicas quod infinitas est ratio aliquorum in absolecto vt essentiale proprietatum suarum. ergo oportet quod sit vna in se: quoniam ratione infinitante in qua conueniunt et a qua non abstrahunt: sed licet praescindatur ab aliis est vna propositio absili de abluto.

¶ Responsio tibi siue sit tantum vna infinitas siue pliles semper remanet propositio vera abstracti de abbliecto quandium non fit abstractio ab infinitate. si tamenpossent tantum abstrahi ex mam quod fieret abstractio est ab infinitate. tunc non maneret propositio vera: quoniam extremum non est extremum: nisi ratione medii.

¶ At vero cum arguis quod vna infinitas sufficit: nec plures sunt pose sine necessaritate: dicitur quod ibi est necessaritas: quia rationem forealem cuiuslibet quiditatis in per motore sequitur infinitas: nec vt quod omnes formales rationes determinent sibi vnam infinitatem: sicut nec vnam perfectionem: sicut in creaturis rationes formales disparatenon determinant sibi vnam perfectionem finitam: sed aliam et aliam. Tum quia infinitas ista si esset vna tantum vel esset per semodus intrinseus entis et primo et per accidens aliorum vel esset esque primo modus intrinseus omnium perfectionum attributarum et essen tie. vtrumque est inconueniens. ergo etc.

¶ Et si adhuc quaras: an primus motor cum sit infinitus sit omnia quae habet: ita quod sit omnino idem habens: et illud quod habetur.

¶ Responsio tibi. ex prioribus patet quid sit dicendum dictum est enim quod primus motor est idem cum omnibus qua habet identitate relatiua. non autem identilite abi Dictum est ergo de infinitate entitatiua intensiua primi motoris. Restat perscrutatio de infitue durationis et vigoris. Deinfinitate autem durationis primi motoris: satis dictum est in physicis: sicut ars iua raqurit: nec opte hoc repetere. Deinfinitate autem primi motoris in vigore inferius erit secundo: cum de potentia productiua primi motoris esita perscrutatio etc.