Caput 4

¶ De immutabilitate obiectiua et subiectiua primi motoris. Cap. IIII.

REstat de mutabilitate et immutabilitate primi motoris inquirere: que est eius per se passio necessaria autem terminatiue: autem subiectiue. Sit ergo prima conclusio Ai primus motor est omnino immutabilis terminatiue vel obiectiue. hoc probatur: quia est summe necesse esse. ergo non potest simpliciter accipere esse obiectiue: nec potest simpliciter desinere esse obiectiue.

¶ Et si arguas quod non repugnat summe necessario accipare esse ab alio: illud non intelligunt antiqui philosophi dicentes esse necesse esse. ergo improductum esse: quod forte no concederent noui philosophi: qui concedunt et ponunt aliquid productum esse eternum et necesse esse. de hoc infra dicemus quando de productione primi motoris ad intra fiet sermo: hoc vero concedunt omnes moderni philosophi et antiqu quod summe necesse esse non capit esse simpi: licet capiat esse in alio et capiat esse secundum quid. Adhuc autem si primus motor esset mutabilis obiectiue hoc esset in acquirendo esse: autem in amittendo esse: vtrumque videtur impossibile. ergo etc. non in acquirendo esse suum primum: quia non a se: cum nihil producat se: nec ab alio: quoniam nihil origine prius est primo motore simpliciter: nec in amittendo esse: quoniam nihil infert seipsum in non esse: nec ab aliquo alio potest inferriin non esse: cum a nullo alio dependeat inesse: nec conseruetur in esse: nec possit inferri in esse post non esse. ergo nec non esse post esse. Amplius autem manifestum est quod connexio necessaria est quiditati primi motoris ad suum esse cum sit simpliciter necessario esse. ergo non potest transire de esse ad non esse.

¶ Et si arguas: an sit proprium primi motoris: et an esse primi motoris pertineat ad probleuma de proprio vel de accidente.

¶ Respondstio tibi esse proprium alicuius potest dupliciter intelligi vel vt soli inest et nulli alteri in esse potest: et in illo intellectum esse primi motoris est sibi proprium: quoniam sic soli primo motori inest suum esse: sic quod nulli alteri inest: nec inese potest et in isto intellectu esse cuiusliber rei generabilis et corporalis est sibi proprium vt esse sor. est proprium sorti: nec alteri alicui inest: nec inesse potest: nec simul nec successiue.

¶ Et isto intellectum accipitur esse proprium vt diuiditur contra commue. Aliter autem potest intelligi quod esse sit proprium alicui quod suum esse inest sibi soli et semper et inseparabiliter: et sic esse est proprium primi motoris: et vt fertur nullius alterius. Et sic diuiditur esse proprium contra esse per accidens et contingenter.

¶ Et si adhuc queras: an esse primi motoris sit idem cum primo motore.

¶ Respondeo tibi primo quod non est idem formaliter et quiditatiue et essentialiter: nec essentie primi motoris: nec cuilibet eius perfectioni attribuibili: nec alicui: patet namque quod esse quidictiue: nec includit essentiam: nec essentia quiditatiue ipsum esse: cum in primo motore non sit nisi vnum esse existentie: de quo nunc est sermo. nam si esse includeret essentiam et omnem perfectionem attribuibilem tamquam prediata dicta in quid de essentia: se quitur vel quod esse includeret quiditatiue perfectiones attribuibiles: vel econuerso: quod non est verum: vt alias fuit dictum: ac vero nec esse includit quiditatiue ipsum esse: quoniam est posterius essentia in quocumque: nec proprietates formaliter existentes in primo motore includunt istud esse: quoniam tunc essent tot esse: quot sunt proprietates: cum tales proprietates distinguantur formis cum essentia. tales proprietates sunt vniuoce primo motori: et aliis: sequitur quod esse erit eis vniuocum: quod estfilaitet. Amplius autem aliter demonstratur quod primus motor sit omnino immobilis obiectiue seu terminati ue: et hoc sic. nulla per se passio primo demonstrabilis de subiecto philosophie naualis est per se demostrabilis de primo motore: quia primus motor nec est subiectum philosophie naualis nec aliquid cotentum sub eo: sed mutabilitas est per se passio demonstrabi lis de subiecto philosophie nalis: vt dictum fuit in philosophicis: er go non est demonstrabilis de primo motore.

De mutabilitate: et immutabilitate subiectiua perscrutemur scilicet an primus motor sit omnino immutabilis. Palamautem quod in conclusione affirmatiua conueniunt moderni phylosophi et antiqui: quam sic demonstrant. nullum incomponibile est mutabile substantiue: quoniam terminus ad quem mutationis necessario componitur cum subiecto: primus motor est omnino incomponibilis: vt patet ex capria praecedenti: ergo etc.

¶ Ad huc autem manitum est. quod omne mutabile est in potentia ad termi num: mutationis quem per mutationem acqurit: primus autem motor caret omni potentia passiua: quicquid sit de actiua. motus entis: cum sit actus entis imperfecti: quia entis in potentia enti simpliciter perfecto contradictorie repugnat. Tum secundo: quia primus motor includit omnem entitatem possibilenreperiri in eodem: cum sit infinitum in entitate: vt superius fuit dictum. continet est per identitatem realem vel modo emits omnem aliam entitatem: ergo nullam aliam entitatem potest in se recipere. est etiam primus motorperfectus simpliciter: ergo sibi nihil deest: ergo non potest aliquid recipere: nec aliquid potest in eo recipi cum totum prius iaceat in seipso.

¶ Habet autem dubitationem ex dictis trahente originem. dictum namque fuit supra: et specialiter in nostra metaphysica: quod multa pretigectia vniuoce vniuocatione tenente se ex parte primo motori: et aliis per se contentis in. io. primis generibus: vt ens: substantia: species: sapia: et sic de aliis prestiua communibus primo motori et aliis. Tunc arguunt sic. esse formaliter positiuum existens in aliquo per se conteto sub decem primis generibus est mutabile obiectiue: ergo et vbicumque reperiatur erit mutabile hac duplici mutatione. Sed aliquid quod est formaliter in creatura est et formaliter in primo motore per vniuocationem: patet ergo quod aliquid quod est formaliter in primo motore est mutabile hac duplici mutatione: antedens prime consequene sub omnischola communiter est concessum. probas secunde consequente: quoniam vbicumque reperitur subiectum et eius per se passio demostrabilis de illo.

¶ Adhuc autem patet propositum: quoniam primus motor transit de contradictorio in contradictorium: vt de nolitione ad nolitionem: et de non velle ad velle: et de non causare et producere ad causare et produce re et efficere: ergo tunc mutatur.

¶ Dissolutio ista. tum difficultatum: licet sit difficilis: non tamen impossibilis. Nam cum primo arguis. quod omne positiuum formaliter existens in creatura est mutabile obiectiue et subiectiue: in vno intellectum conceditur: et negatur in alio. Nasi sic accipis quod sit mutabile obiectiue simpliciter secundum omne esse existentie: quod habet in quocumque. si sic recipiatur non est simpliciter concedendum. Si autem intelligas quod omne positiuum formaliter existens in creatum ra sit mutabile obiectiue secundum illud esse quod habet in creatura. Concedimus: quoniam illo esse potest carere: non au¬ tem simpliciter potest carere omni esse in quocunque et ideo est commune omnibus transcendentibus vniuoce dictis de prima intelligentia et aliis: quoniam omnes tales quiditates habent conexionem contingentem ad quam. libet existentiam in creaturis: sed habent necessariam connexionem in primo motore: nec carere posse illo esse: et per consequens non sunt mutabiles obiectiue quantum ad istud esse nec subiectiue.

¶ Et si adhuc arguas. saltem sequitur quod aliquid quod est formaliter in primo motore est mutabile et est corruptibile et annihilabile. Respondeo. concedo: non tamen mobile simpliciter nec corruptibile simpliciter: sed tantum secundum quid scilicet secundum aliquod esse: quod habent in istis generabilibus et corruptibilibus: nec hoc habent noui philosophi pro inconuenienti.

¶ Dissolutio autem istarum difficultatum stat in hoc: quod idem est omnino quantum ad obiectum velle et nolle in primo motore: nec est ibi aliquis transitus de vel le ad nolle: vel de velle ad non velle. Attamen est ibi transitus circa obiectum: quod transit de non esse volitum ad esse nolitum.

¶ Et si queras de subiecto istius esse voliti an habeat esse subiectiue in obiecto nolito vel in voluntate seu nolitione primi motoris. Respondeo tibi esse volitum non habet esse subiectiue in obiecto volito: sicut in libro predicamentorum. caprmde passione. fuit dictum. nec habet esse substantiue formite: et imherenter in voluntate seu nolitione primi motoris: sicut ibidem fuit dictum. Attamen istud esse volitum bene innititur vositia seu volitioni primi motoris tanquam intermino dependentie sue: ita quod voluntas primi moto¬ o ris terminat eius dependentiam absque omni informatione vel imherentia formali. Terminus autem dependentie non immutatur: si de nouo terminet similitudinem alicu ius albedinis de nouo producte non propter hoc mutatur.

¶ Et si arguas. vbicumque est transitus de contradictorio in contradictorium: necesse est quod aliquid mutetur. hic autem est transitus de non esse volito ad esse volitum: ergo necesse est quod aliquid mutetur: vel in obiecto: quod tu negas: et dicis quod esse volitum non est subiectiue in obiecto nec in voluitate seu in volitione primi motoris: ergo semper sequitur quod primus motor erit. Respondeo tibi. quod aliquid potest transire de contradictorio in aliud contradictorium formalie: et denominatione intrinseca: et in tali transitum semper est mutatio in eoquod sic transit. Alio modo aliquid dicitur transire de contradictorio ad contradictorium cum denominatione extrinseca: et in isto quod sic transit non oprtet quod sit alia mutatio: sic autem est de subiecto quod transit de non esse volito ad esse volitum: quoniam est ibi denominatio ab isto esse diminuto: quod vocatur esse volitum. Et pono tibi exemplum. si ymago herculis de nouo poneretur in esse que per possibile vel impossibile numquam est in subiecto: hercules transiret de non esse representato ad esse representatum absque vlla mutatione facta in hercule: et hoc protanto: quia hercules non dicitur de nouo representatus per illanymaginem productam: nisi tantum denominatione extrinse ca: nec est esset facta alia mutatio in alio: quia supponitur quod ymago herculis numquam sit subiectiue. bene tamenest ibi vna productio: sed non mutatio noua: et hoc totum propter defectum subiecti: sic in nostro proposito conformaliter dicendum est: quod illud esse volitum de nouo accipit esse: nusquam tamen est substantiue formaiter et inherenter: licet innitatur alicui tanquam termino sue dependentie: et ab isto volito de nouo sic posito in esse volitum absque aliqua mutatione sui: quia tantum dicitur de nouo volitum: et extrinseca denominatione: et non intrinseca. Concludamus ergo motorem esse omnino immobilem: et hec erat quarta proprietas negatiua de primo motore demonstranda.