Caput 2

¶ Manifestat tribus modis in primo motore esse generationem et productionem. Caput. II.

NUnc autem dicamus conforquod possibile videtur quod in intelligentiis: et specialiter in primo motore esse productionem principu et terimini indistincti: et quod possibile videtur quod ibi sit productio in eadem natura: et distinctio suppositi: et idem producat se fundamentaliter: licet non formaliter: quoniam semper producens realiter respectum distinguitur a producto ratione productionis actiue et passiue que in ipsis realiter distinguuntur. Palam autem quod si illud in creaturis est possibile quod idem producat se et generet se in identitate nature et alietate suppositi. supposito quod productiones iste essent constitutiue suppositi: hoc maxime reperiretur possibile in primo motore: cum sit vigoris infiniti: quod seipsum producit et generat in identitate nature et alie tate suppositi: cum secundum omnes antiquos theologos autem etiam nouos iste productiones sint constitutiue suppositi: et quot sunt ibi productiones possibiles passiue: tot erunt ibi supposita producta: de quorum numero inferius inquiretur. Palam autem quod si productio et emanatio est in primo motore de possibili quod ibi de inesse. quoniam cum omnia quae sunt in eo sint necessaria et immutabilia quicquid est in eo possibile totum est in actu. Modus ergo iste est vnus et primus ostendendi generationem et productionem esse in primo motore: ex istis inferioribus in quibus ostensum est quod idem mouet se. idem conseruat se idem producit se modo prius dicto: ergo et in primo motore non erit hoc impossibile.

¶ Et si queras: an in aliis intelligentis sit talis productio et generatio in identitate nature et distinctione suppositi vel non. Respondeo. primo quere: an aliqua intelligentia possit producere aliam intelligentiam eiusdem rationis: et sit ab alia producibilis: et si sic: potes dicere quod sic. si non: forte non: secundum istum modum ponendi.

¶ Et si arguas quod similiter prima intelligentia non potest producere alias eiusdem rationis: ergo nec seipsam producet: cum non producat aliam nec producatur ab alia. Respondeo tibi. dato quod sit verum quod tu dicis. veruntamen non est si mile: quoniam intelligentia omnino primo prima est vigoris infiniti: non autem secunda. Ideo dato quod aliam intelligentiam eiusdem rationis in alietate nature non possit producere: quia alia non est produbilius nec possibilis: ipsa tamen: quia vigoris infiniti poterit se ipsam in alietate suppositi communicare.

Perscrutemur ergo via scunta quod in primo motore est genera tio et productio in identitate nature et suppositi distinctione. Supponamus ergo quod primus motor simpliciter immobilis est actu intelligens et volens: sicut libro tertio et quarto ostensum fuit. Secundo supponam ex iam dictis in nostra metaphysica quod intellectus et voluntas sunt eiusdem rationis in primo motore: et in aliis: in quibus formaliter existunt. Tertio supponamus quod intellectus et voluntas in nobis sunt principium productiuum ipsius intellectionis et volitionis. intellect enim cum obiecto est causa notitia genite. si noia sit genita: sicut communis schola tenet: vel saltem intellectus solus est causa productiua: et obiectum est causa determinatiua sine qua non: vel in se: vel in aliquo alio vice eius.

¶ His autem suppositis concedamus generationem necessa rio esse in intelligentiis: et specialiter in prima intelligentia. demonstratio autem stat in hoc: quoniam omnis potentia productiua perfecta simpliciter non impedita nec impedibilis immutabiliter agens in virtute sua continens aliquem effectum necessario elicit actionem qua infert passionem: virtute cuius terminus capit esse simpliciter sinon prehabebat esse: vel non si preexistebat: vel si terminus preexistens necessario elicit actionem: et actio infert passionem que terminatur ad istum terminum prexistentem. Sic sumo minorem: sed potentia productiua primi motoris est potentia perfecta non impedibilis respectu notitiae sue intellectionis. hoc probatur: quoniam in nobis est potentia productiua notitia genite: ergo et potentia intellectiua primi motoris est productiua et illatiua actionis seu productio nis actiue et passiue termini capientis esse simpliciter. per talem productionem actiuam et passiuam. vel saltem illatiua productionis actiue et passiue. si terminus praexistat. primum non est dicendum quoniam notitia primi motoris non capit esse simpliciter virtute alicuius productiue: quoniam ante omnem productionem existit: oprtet ergo dare secundum scilicet quod sit illatiua praecise productio: nis actiue et passiue ad notitiam preexistentem. In primo enium motore notitia preexistit aliqua prioritate omni productio ni tam actiue quam passiue. At vero quoniam virtus totius demostrationis preposite stat in prima proportione: ergo ista probanda et declaranda est.

¶ Prima ergo propositio fuit talis: quod omnis potentia productiua simpliciter perfecta non impedita nec impedibilis immutabiliter agens necessario infert actionem et passionem et terminum in esse simpliciter. si terminus non preexistat: vel saltem infert actionem seu productionem actiuanet passiuam. si terminus preexistat et prehabebat simpliciter esse. Palam autem quod prima pars propostionis est vera. Quoniam omnia ad productionem necessaria sunt ibi posita. Secunda etiam est non ex dictis: quoniam vt dictum est: dato quod terminus preexistat: adhuc ad ipsum potest esse actio productiua et conseruatiua.

¶ Et si arguas exquo terminus preexistit: et est iam habitus non videtur quod actio sit ponenda ad ipsum: quia frustra pone retur. Secundo estm: quia actio et passio necessario prior est origine termino. Tum aute ponis posteriorem termino.

¶ Adhbic autem videtur quod si intellectuio esset conequeamlis intellectui tuo: et idem sibi realiter: non videtur quod ad ipsam esset aliqua actiua productio: sic est de primo motore: quoniam intellectus sua est idem sibi realiter: nulla ergo produiso nec actiua nec passiua ad ipsam patet poni: et si tu ponis eam frustraponis: et est gratis dictu: et tamen non sunt ponenda plura sine necessitate.

¶ Responsio tibi. Ad cuius euidentiam debes aduertere quod omne agens et producens nale: quod necessario et natualiter agit praestente receptiuo sibi proportionato: infert omne id quod virtus continet in se. infert inquam esse simpliciter quam tum est de se: et continet tres realitates scilicet actiuam productionem et passiuam: et terminum: et ista tria quantum est ex se natum est inferre: et si contingat quod terminus preexistat: et per consequens non possit inferri inesse simpliciter: quia cum nec productio actiua nec passiua preexistunt: et est ibi receptiuum ipsarum distinctionum scilicet terminus prexistens vel subiectum talis termini: igitur tale agens et producens infert in esse simpliciter id quod non preexistit scilicet productio nem actiuam et passiuam. At vero cum arguis quod frustra talis productio est posita. dico quod non ponitur frustra. Dices. non ponitur nisi propter terminum. Dicitur quod non ponitur precise propter termi num: vt capiat esse simpliciter: sed ipsamet productio ponitur propter suam realitatem et existentiam: vt sit res et existatur: et ponatur in esse simpliciter: cum sit virtus contenta in productite.

¶ Et si vlterius dicas quod si intellectio esset connaturalis intellectui: ideo sunt idem sibi realiter ad ipsam nulla esset productio nec actiua nec passiua. Dico quod immo: quoniam exquo tres realitates sunt virtute contente in intellectu: et non existit nisi vna siue sit producta siue non producta ab aliquo scilicet ipsa intellectio: oportet necessario quod intellectus inferat alias 2as que non existunt: cum existentia termini comnalis illis no repugnat: immo simul poterunet stare. Sed dices. non sunt ponenda plura sine necessitate. dicitur quod hic est necessitas non simpliciter propter terminum: set necessitas est quod omne virtualiter contentum in producete nauali inferatur in esse simpliciter. si non praexistat ex quo est ibi receptiuum propormatum. nam positis omnibus causis naturalibus et propormoratius et debite approximatis et non impeditis: necessario inferuntur omnia in illis causis virtualiter contentasi pro aliquo instanti sunt composibiliuam adinuicem. hec autem sunt composiv scilicet actio productiua et passio et terminus. ergo date quod terminus praeexistat simius in esse: et sit comnalis cause et idem sibi realiter. adhuc infert productionem tam actiuam quam passiuam ad istum terminum praeexistentem.

¶ Dicimus ergo propositionem affirmatiuam aplicente eam ad propositum nostrum de er mosite immobili: quoniam primus motor immobilis sit formaliter intelligens et volens: et in eo sit intellectio et volitio actualiter existens. et ante etiam omnem productionem sit intellectus et voito que sunt potentie productiue. ergo dato quod ipsa notitia praexistat in esse simitum: non minus tamen cum ipsa non sit precise virtualiter contenta in intellectu: immo tam actiua quam passiua productio necessario infert productionem tam actiuam quam passiuam. siliter autem et voluntas. Palam ergo ex praedictis quod in primo motore priniua productiua sunt intellectus et voluntas. Et per se termini sunt notitia et amor seu intellectio et volitio: non quod capiant esse simpliciter: quoniam in eo antece omnem illationem existent. Sed quia ab ea sunt productiones illate ab intellectum et vosie: quae quantum est ex se iam inferunt simius in esse si non haberent. In primao ergo motore necessaria est aliqua productio per mositum intellectus et voluntatis. quarum vna potest dici gnodo et alia spiratio

¶ At vero cum tales non sint inherentes cum non sint actualiter: immo sunt perse subsistentes et incommunicabile: vinder esse constituctiue supeitur: sicut inferius onedetur: cum de constitutione supentur primi motoris inqueretur. Cum ergo hae productio nes superitur actiue et passiue realiter distinguant et sint incomposibiles in eodem supposinto. sequitur quod realiter habent suppositia distinguere.

¶ Et si quoras qui modo snppositum productum hebeat in se formaiter essentiam primi motoris: immo et omnia absoluta sola productione actiua excepta cum per se terminus gnortionis sit praecise notitia: et per se prinsitum generantis est intellectus. No esse autem nec aliquid alicuius.

¶ Responsio tibi: quod in quolibet supposentisunt omnia absoluita tam essenitua quam alia: licet per se non sit terminus gnonis sed notitia. Ratio hus dicti est ista: quia debes ymagiari quod in primo motore est quoddam singusceate: immo ipse primus motor est quoddam indiuiduum et quodam singuictue praehabens omnia alia abi antece omnem productionem scilicet essentiam. intellectum. voieatum. intellectio nem. volitionem. et sic de aliis. Deinde intellectus istius indiuidui infert productionem actiuam et passiuam: que quidem productiones ta actiue quam passiue formaliter existunt in illo sin gulari: et indiuius ab ipso. istud autem idem singuicete sub vnaproductione vt sub productione actiua est primum suppoicitem vt autem sub productione pasiua est 2m suppositum: nec est ibi aliqua communicatio: nec aliqua gnerio.

¶ Et pono tibi exemplum in creaturis: si idem mouet seipsum posset dici: quod idem singuicitrae sub motione actiua vel cum motione actiua constituat vnum suppositum: et illud idem singuiaite cum motione passiua constituat aliud suppositum. nam si aqua que mouet se ad frigiteum esset idem realiter cum frigiate: vel si ignis qui mouerse ad calorem esset idem realiter cum eo: et sibi conneamlis: si haberet productionem actiuam et passiuam ad istum calorem praeexistentem ignis cum productione actiua caloris constitueret vnum suppositum: cum productione vero passiua aliud suppositum. si tales productiones essent nate supposita constituere: et in quolibet illorum esset ignis cum omnibus proprietatibus absolutis: que sunt sibi realiter idem: licet per se terminus isti productionis actiue scilicet istius calefactionis actiue esset calor et non essentialiter ignis.

¶ Et ista supposita ignis essent realiter in omnibus: excepta calefactio ne actiua et passiua: sicut mouens et motum sunt realiter distincta ratione de mouere et moueri. Unde talis productio seu generatio nihil aliud est: nisi quod talis natura simplex substituitur talibus producribus actiuis et passiuis: quod autem aliquid formaliter existens inillo singulari sit principium formale quo. istius productionis actiue et non totum singulare adequate. vt in primo motore terminus productionis et generationis est notitia: et terminus spirationis est amor hoc actuet nihil aliud. Palam igitur ex dictis: quod sit secundus modus declarandi et principiandi generationem esse in intellectu: et specialiter in primo motore. Et iste modus videtur fuisse istius noui philosophi et subtilis theologi qui oppositionem de non ydentitate formali et quiditatiua adiuenit vel eam a natura inuentam subtilitum e declarauit

¶ Amplius autem inquirendo emanationem et productionem suppositorum primi motoris immobilis via 3a intendamus. Et in primis proponamus propositionem affirmatiuam: quod in primo motore necessario est ad intra aliqua productio seu generatio nalis. Supponamus igitur in primis: quod omne obiectum actu cognitum necessario est productum in aliquo esse: quod dicitur esse cognitum seu certum: et hoc satis abunde declaratum fuit in libto praedicamentorum. caplictio de actione immatiue et passione sibi correspondente. hoc autem supposito propositum demonstratur: et hoc sic. omnis intellectus existens in acie intelligentie necessario producit verbum vel subsistens vel habens ens dimitum intellectus primi motoris necessario est in acie intelligentie. ergo necessario producit verbum non dimitur sed submota vel semota omni imperfectione: et per conseques subsistens. Prima propositio est habita ex loco praallegato. Propositio 2a ex hoc 3o huius theologie. ergo concletio sequitur affirmatiua ex illis scilicet quod primus motor necessario producit verbu: et spirat amorem subsistentem: quoniam intellectus habens apud se intellectionem absolutam siue comnaturalem siue pe r seipsum productam stando praecise ista notitia absoluta: que est quedam qualitas de prima specie qualitatis: vel admodum qualitatis talis inquam intellectus non est in acie intelligentie vt experitur se intelligere obiectum: nisi obiectum exprimatur in esse cognito vel in esse apparente: et nisi sit ibi productio actiua et pasiua: que dicitur dicere et dici siue concipere vel concipi. Ex ista autem productione actiua seu expressione actiua obiectiin ipso primo motore constituitur primum suppositum: et ex productione et expressione passiua obiecti constituitur 2 quod est verbum. Palam quod nisi intellectus format ver bum respectum obiecti distincti: Tunc ibi producens verbum et verbum productum realiter distinguuntur et suppositaliter et personaliter: et etiam essentialiter. vbi autem idem intelligit se ibi tamen est distinctio super positorum persolius per ipsas origines et pro dicere et dici concipere et concipi. si propositio sit necessaria et vniuersalis quod omnis intellectus necessario et naturaliter producit obiectum: quod actu intelligit in aliquo esse cognito: et quod ibi est obiectum productum actiue et passiue pertinens per se ad genus actionis et passionis vel saltem productionem: que quidem productio posterior est ipsa notititia producta aliqua prioritate. sequitur quod necessario in primo motore est vna productio et generatio: et hoc saltem in esse diminuto. Utrum autem ex hoc concludatur quod ista productio sit realis et constitutiua persone subsistentis clare ex hoc non habetur. Habet autem dubitationem ciu ca propositionem primam: quoniam licet dictum sit in isto libro predicamentorum et in hac etiam theologia: quod necessa io oprtet ponere productionem obiecti in esse cognito respectum aliquorum vt respectum futurorum continusetum: et tamen non habetur quod respectum aliorum omnium: quoniam non respectum obiectorum simplicium et simplicis intelligentie: quia non sequerentur iconuenientia ista quae sequuntur ad nos futurorum continusituem.

¶ Respondeo tibi: quod eadem ratione est dicendum demonstratio est ista: quoniam absolutum notitiae non sufficit nisi aliqua productio obiecti ponatur ad hoc quod aliquod futurum continus sit actu cognitum et sit in acie intelligceurta: et quod intellectus expriatur obiectum eadem ratione: nec abseatm notitiae respectum simplicium terminorum lufficit ad hoc quod intellectus sit in acie intelligeture respectuterminorum simplicium: immo terminorum omnium et respectu cuiuscumque intellectus. notitia autem complexorum continuitua est equeperfecta: sicut notitiatermiorum simplicium. ergo si ista non sutficit: nisi cum sit productio obiecti: nec illa sufficit.

De comparatione autem storum trium modorum adinuicem perscrutemur. natura licet omnes ponant proponem affirmatiua. difformiter tamen eam ponunt. Dicamus autem in primis quod permus modus ponit productionem suppositorum in primo motore. sic quod primus motor sic gnat se et producit se productomne reali: sic quod pro per se prinietua productionis habet non essentiam primi motors vt ista propositio aduertatur. Essentia primi motoris non gnerat nec producitu: sed hic primus motor et hoc singulare gnerant: et hic primus motitia et illiuedu idem singuctioe gnat et producit.

¶ Adhuc autem illud idem linsce: idem dico nume: gener atur et producitur tamquam per se termi nus.

¶ Alie autem proprietates absoieate essentie primi motoris non sunt per se termini: sed tantum per accidentes. Uerutn concedi potest secundum istum modum positi quod essentia primi motoris est princtum formale quo produiesse existentie ipsius essenest per se formalis terminus et non essentialiter ipsa est terminus formalis qu. nullo tamen modo est prinictum nec a quod nec ad quod: quoniam essentia non gnerat: nec generatur. Qrute si intelligatur de gnortione simpliciter: que est termini in esse simpliciter: verum est: quia essentia non ponitur esse simpliciter: cum praeexistat ane productione. Si autem intelligat quod essentia non generatur: sic quod nec terminet gnone passiuam non sicut terminus capiens esse per illam simpliciter cum pexistat: sed sic quod capit esse tale scilicet esse productum fori seu substratiue: quia est quaesi subltratum productionis pasiue. hoc non est verum immo nec sic est terminus productiois paiue.

¶ 2 aute modus ponit quod primus motor sic gnerat et producit quod prncilituem productiuum gnonis non est essentia: nec printum essentie singusirite: nec primus motor: sed magis ipse intellectus primi motoris est per se principium productionis actiue dictionis. Et per se terminus ipsa notitia absolecta: qui licet praexistat: et tamen terminus istius productionis mo pexpointo. Palam autem quod hoc modus drt a p in rone pncipu et termini: quia in primo pro prino et termi no ponit essentia perimi motoris vel singuitie primi. in 2o autem pro prntuo ponitur intellectus et pro terscitum notitia absoluto.

¶ Amplius at 3m modus ponit productionem in esse diminuto saltein creatura: et fert quod conformiter dicbet poni in intelligentuis: nec alia potest concludi. Alii autem 2o priores ta in inferioribus quam in intelligetiis ponunt productionem in esse reali. non autem in esse diminuto.

¶ Et s qras quis modus limpliciter est probabilior. Dicit quod 3s modus de produ ctiomne in esse cognito est valde probabilis: immo necius: et quod huc mosite concesserunt nostri progenitores phi: quom concesserunt quod ibi est intelligens et intellectum: Et cognoscens et cognitum. Et quod ibi est aliqui gno et productio obiecti in esse cognito et intellecto: licet talis productio sit in esse diminuto et non in esse reali. Uel salte quod sit in esse reali non demratu: nec euideter: nec apprenter. Primus aute¬ modus: licet concludat ibi productionem in esse reali: non tamenita euidenter: sicut modus 2s Posui tibi istos tres modos demrandi emanationes substantiarum in intelligentuis: et quo vna nara potest esse in pliclibus supposits. Potes sutinere quam volueris.

¶ Et si quaras de istoientia productue in nobis et in intelligentus: cui potest produci verbum per ipsam intellectionem: sicut quaedam formae exemplaris et conformaier ponit in vosite volitionem et spirationem et terminum spiratum. Dicit enim in productione verbi ista tria. primum est ipsa intellietira quae est quidam qualitas. Deinde est ibi dicere et 3o est vbum dictum quod est quidam fors specularis in qua relucet obiectum. Palam quod iste modus nullam includit necessaritatem verbi: quia non apparet aliqua necitas positi tot reabices in intellectum. ad hoc quod intelligat et producat verbum: et quod ponat ibi producuo talis idealis et formpre specularis: cum in aliis potentus sensiti uis: quae sunt appehedtiue suorum obiectorum non formetur tale ido lum: nec talis forma specularis: sicut patet in visu in qua nihil aliud est ad hoc quod actu videat nisi visio: que est quidam qalitas absoluta: a qua denominatiue color dicitur visus: vel si est ibi aliquid aliud vltra illud est producto obiecti in esse diminuto scilicet in esse viso: quod quadem esse diminutum est ipa productio passiua obiecti in tali esse. ideo frustra ponit itud yerdolum et sine aliqua necitate.