Caput 4

¶ De processu spiritus sancti a patere et filio. Cap. IIII.

HAbet autem dubitationem non modicam an primum suppositum per se productum duorum suppositorum productorum vel tantum per se producat 2m et primum et 2m producant 3m suppositis.

¶ Oritur etiam 2m ductum supposito quod 3m suppscitum non procedat a 2o sed tantum a primo: an distingueretur a 2o.

¶ Pro dissolutione primi dubii ponitur propositio affirmatiua a pluribus scilicet quod primum et 2m suppscitum simul et equaliter et conformiter producunt 3m suppositum: et ratio huius propositionis est ista: quoniam omne suppositum perfectum habens in se principium productiuum alicuius termini antequam ilud principium hebeat terminum suum adequatum producit istum terminum: sed voita que est prinicitum productiuum terti suppositi est in supposito 2o et in primo antequam hebeat terminum suum adequatum. ergo primum et 2m suppositum silt producunt 3m suppositua.

¶ Ex his autem infertur quod 2m suppositum non potest dicere seu generare: licet in eo sit potentia productiua dicendi et ge¬ nerandi: quoniam intellectus praehabet terminum suum adequatum antequam communicetur secundo supposito scilicet ipsummet ver bum.

¶ Adhuc autem ex hoc sequitur quod ista tria supeposita sunt vnum principium creature ad extra: quia principium productiuum est in tribus antequam creatura producatur. et per consequens producit ad extra et in esse reali et in esse intentionali producendo obiecta in esse cognito producendo verba de obiectis ditats.

¶ Et si arguas: quod ad variationem suppositorum necessario: sequitur variatio productionum. Dicitur quod non oportet vbiratio formalis qua. non variatur: licet ipsum quod. varietur. Est autem vnum quo in tribus suppositis: licet sint plicta quod.

¶ Sed forte adhuc argues: quod ista respoeno non sufficit: quoniam vbi est vnum qua. si sint ibi plicta quod. necessario variatur actio et productio. hoc probatur. ex exemplo muliisi reparto in istis inferio ribus.

¶ primum de anima intellectiua: quae est prinsicitum sensentia quo. in pede et in manu: et tamen manus potest sentire calorem et non pes. Exemplum de anima celi: quae secundum quod viendetr innuere philosophi est foriomnium orbium et principium quo. motus localis: et tamen omnes celihabentes illam animam non mouentur eodem motu: immo mouentur motibus oppositis. Exemplum est de grauitate: quoniam si esset in pluribus corporibus vna grauitas numero: adhuc non oportet quod si vnum graue moueretur deorsum quod omnia alia necessario mouerent deorsum. Idem dicitur de albedine. sivna numero esset in pluribus albis subiectiue vnum album produceret ex se sucesium aliis albis nihil cooparantibus in ratio ne causae efficientis.

¶ Ratio autem istorum omnium assignatur talis: quoniam actio nontantum dependet essentialiter a printus quo immo etim dependet essentialiter a printeo quod. Ad propositum autem re uertentes. Conformaliter dicunt: quod licet in duobus prmis suppositis sit principium qua producendi 3m suppositum: non sequitur ex hoc necessario quod si vnum producit quod propter hoc aliud producat necessario: et si produceret vt quod necessario alia productione produceret. Adhuc autem 3m suppositum praecise procedit a primo et nullotuo: a 2o quoniam si ab ambobus procederet necessario duabus productibus actiuis produceretur: cum prinitua productiua ponantur. hoc autem videtur impossibile quod ad amorem spiratum sint 2e productiones actiue: quoniam iam dictum est quod gnrorio actiua et spiratio actiua non sunt pluriles: et si essent a duobus essentpluritu

¶ Dissolutio tamen omnium istorum licet sit difficilis: non tamen viimpossibilis: quoniam licet praedicta tua exsa haberent locum vbivnum est quo. praecise et quod. in proposito tamen nostro locum non habent quia productio notitia genite non est ab intellectu praecicute: sicut a printuo quo. productiuo: immo est ipsum quo. et quod. proximum: licet suppositum in quae est sit ipsum quo remotum: et quasi per accidens siliter autem voluntas non est tantum principium quo retlietia amoris spirati: sed est princitum quod. proximum. Ista autem 2o supposita sunt prinsictum quod. remotum et quasi per accidens.

¶ Et si vnum suppositum habens illud principium quo et quod producit necessario et aliud producit.

¶ Dicamus ergo quod 3m suppositum producitur a duobus primmis et non ab vno tantum: qui vero aliter voluerit vel poterit dissoluere dubitationem predictam dissoluat. si hec sibi non satistaciant:

Dissolutio: autem dubitationis 2e qua dubitatur: an 3m suppositum distingueretur a 2o si non produceretur ab eo facilis est. pro qua ponuntur itae propotiones.

¶ prima propositio sit talis: quod 3m suppositium distingueret a 2o formaliter ex natura rei. hec probatur: quoniam per se terminus spirationis actiue et passiue et quidictiue distinguitur a per se termino gnortionis actiue scilicet amor et notitia. Tamen quia spiratio pasia et dictio passiua sunt foridistincta. ergo et illa in quibus formaliter includitur. 2m autem suppositum formaliter includit dictionem passiuam et 3m spirationem passiuam. ergo etc.

¶ 2a propositio sit talis. si 3m suppositum non procederet a 2o adhuc distingueretur ab eo. hoc probatur. quoniam realitate: que est in isto et non alio distingue retur.

¶ Est autem aliqua realitas in supposito vt spiratio passiua: que non est in 2o supposito.

¶ 3a propositio sit talis. suppositum 2m plus distinguitur a 3o quamm a 2o hoc probatur: quoniam plures realitates sunt in 2o quibus distinguitur a 3 scilicet gnerantio passiua et spiratio actiua quam in 3o vbi non nisi tantum vna realitas qua differt a 2o scilicet spiratio passiua.

¶ Adhuc autem plus distinguitur primum suppositum et 2m a 3o quam inter se: quoniam primum et 2m distinguuntur a3o in duobus. inter se autem in vno. simitues in pluribus conueniunt inter se quam cum 3o quoniam inter se conueniunt in duobus: cum 3o autem conueniunt precise in vno.

¶ Et si queras: an 2m et 3m distinguerentur suppositaliter. si vnum non procederet ab alio.

¶ Fertur a quodam quod non: quia 2m suppositum tunc non esset suppositum: quia non tantum generatio passiua est constitutiua suppositi secundi: immo spiratio actiua. Sed hoc illud est dubium an spiratio actiua sit partiale constitutiuum suppositi incommunicabilis: cum ipsa non sit incommunicabilis: immo duobus suppositis communica bilis. ideo dicitur quod ipsa nullo modo est constitutiua: quoniam si primum suppositum et 2m conuenirent in vna ratione formali constitutiua. videtur quod conuenirent in constituto: sicut que conueniunt in vna differentia indiuiduali sunt vnum indiuiduum. Sed forte dices quod verum est siconuenirent in vna ratione formali constitutiua totali: non autem partiali. Spiratio autem actiua non ponitur totalis ratio formalis constitutiua suppositi: sed partialis et alia partialis est generare in primo supposito et generari in 2o responsionem quere.

¶ Amplius autem restat dubitatio de istis produaribus supposito quod fecunditas voluntatis esset prior quam fecunditas intellectus.

¶ Fertur a quodam quod esset modo opposito quam modo: quoniam persona que nuc est 3a esset 2a: et que numest 2a esset 3: et que nune producitur ab vna produceretur a duabus: et que produs a duabus nunc: no producere tur nisi ab vna: nam spritus spiratus tunc esset perma persona producta et esset producta precise a prima persona. Et verbum nullo modo haberet causalitatem respectu spirati: quoniam prius non potest produci a posteriori. spiritus autem spiratus esset prius productus quam verbum. ideo ab ipso non produceretur.

¶ At vero illud dictum est multum dubium: quoniam hoc supposito si esset possibile esset ibi de facto: quoniam quicquid est ibi possibile est de facto: cum in per petuis et necessaruis non differant esse et posse.

¶ Palam ergo quod omnino esset eodem modo: sicut nunc sunt: nisi illud impossibile mutaret naturam: quod non videtur: immo quod plus est si primum suppositum prius pervnum annum produxisset spiritum spiratum quam verbum: deinde produxissed verbum: adhuc verbum nunc produceret spitum spiratum: quia primum suppositum producendo verbum communicasset sibi spirationem actiuam. si natura ista spiraret: sicut nunc spirat.

¶ Exemplum pono tibi si paternitas auimei separaretur ab eo et mihi communicaretur. ego tunc esse. pater patris mei.

¶ Et si adhuc queras. quare generatio actiua non comunicatur 3o supposito cum sibi non repugnet: et primum suppositum sibi communicet quicquid sibi non repugnat. Dicitur quod ideo est: quia tunc spiritus spiratus scilicet 3a persona produceret verbum: et cum hoc produceretur a verbo. Talis autem circulatio in produribus et productis est simpliciter impossibilis: quoniam circa idemproduceret se. si enim a. producitur a. .b. et b. ab a. ergo a. producitur ab a. et idem a seipso: quod nec mens: nec ratio capit scilicet quod idem producat se. Attamen hoc non videtur impossibile. vt supra iam diximus: quoniam spiritus spiratus prius iam produceretur quam verbum. Deinde verbo communicaretur spiratio et produceret spiritum et produceretur ab ipso. Nec ex hoc sequitur quod idem produceret seipsum: quoniam productio eorum non esset ex eis elicita: sed eis a suo producente communicata.

¶ Dicamus ergo aliam rationem: quod gnodo actiua non potest communicari 3o supposito: et est ista: quoniam gnodo actiua de se est hoc et per consequens est incommunicabilis.

¶ Et si arguas: quod spiratio: actiua est communicabieo. ergo et gnodo actiua: nego consequentiam. Et si dicas: quod ita est essentia primi motoris de se hoc: et tamen ipsa est communicaliusa tribus suppositis. siliter spiratio actiua est de se hoc: et tamen ipsa est communicabilis duobus. ergo siliter non obstante quod gnrordio sit de se hec: poterit tamen communicari pluribus suppositis.

¶ Potest dici quod non est alia ratio: nisi quia hoc est hoc: quoniam gno actiua est hoce ideo est incommunicabilis. siliter quia spiratio actiua est hoc spiratio: Ideo communicabilis pluribus suppositis: nec est alia causa quarenda. In isto ergo libro dictum est de emanationibus personarum in vna natum primi motoris et trinitate suppositorum et distinctio nem ipsorum: nec non et numero productionum: que et quot sunt et in hoc terminatur quintus liber.