Titulus 3

VAlet impetratio. Philippus Franc. in. c. oblate / col. fi. et decius ibi post seum col. i. supra de appella. dictum Io. Mo. referunt / et illud sequuntur et ante eos Rota in nouis deci. ciiii capitulum oblate / vbi alia redditur ratio / videlicet vt citius finis. litibus imponatur. c. finem. supra de dolo et contuma. et circuitus vite tur / cle. auditor / hoc ti¬

¶ Et dic quod ratio differentie extat Quia quando datur ex officio et non ad partis petitionem non dicitur inferri praeiudicium alteri parti. Sed quando iudex impetratur extra curiam / datur ad petitionem partis: et sic potest inferri alteri parti praeiudicium. Ideo tunc secus est: et his astipulatur Io. imola. Et post eum prepo. ibi col. iii. 5. penult. dicens. Quia sicut in factis motu proprio surreptio rso vitiat. c. si motu. infra de praeben. Ita in his que facit papa exofficio / non est quod imputetur surreptio parti. Nec tamen si persin illa impetratione aliquid faciat dicitur supplantasse aduersarium. Et ideo impetratio in curia cum fiat officio iudicis valebit. Probus

¶ Mentio de aliis. adde et sunt ipso iure nulle. hostien. Panor. et fely. in. c. in nostra. supra eo. ti. nisi impetrans excusare. tur iusta ignorantia vt quia ipse vnas impetrauit: et eius pro¬ .. curator alias: quia tunc debet sibi dari optio quibus velit vti / arg. c. gratia infra eo. ti. et ibi. Io. mo. vel nisi plures litere ad vnum beneficium obtinendum impetrantur sub eadem data et forma. Nam tunc omnes tenent / quia vna videtur in effectu littera: licet plura exempla Panor. vbi. supra quod post set contingere quando esset defectus aut rasura vel quio simile in primis. Et dicimus diuersas impetratas vtendo vel presentando vel non / dummodo de primis constet: quia secunde dicuntur nulle / cum surreptio in beneficialibus vitiet ipso iure. c. ad audientiam / el. ii. supra eo. ti. et.c. si propo. nente et. c. super literis eo. Domi. con. xi. ex cuius doctrina potest elici quod ista surreptio et nullitas procedit quando vnimpetrat duo: et non facit mentionem de primo. Secus si diuersi impetrant: quia secundus non potuit de primo certiorari. Et hoc casu sunt elidibiles solum adeo quod si prime non valeant: secunde dicentur prime: quia nullum non potest diciprimum nec secundum / nec equale. cum non debeat connumerari inter alios. vii. q. i. c. factus. ii. q. vii. non omnes. quodque nullum perdit nomen suum. ii. q. i. statutis. c. fl. infra. de re iudic. faciunt ea que. supra. in. c. vno de summa trinitate / dixi expediendo illud vulgare habitus non facit monachum Ideo poteris dicere si sunt mandatarii ad archiepiscopum Bituricen. nu. vi. et quinque priora mandata non sunt expedita secundum formam in concordatis traditam. Sextum. autem et vltimum sit: illud dicitur primum: cum nullum non faciat gradum / nec concursum numeri cum alio / iuribus predictis.

¶ Unum tamen in puncto volo te scire in praxiquando volueris obtinere duo mandata / aut duas expectatiuas: vel mandatum et expectatiuam vt tibi concedatur indultum a papa (dico motu proprio) sub hac verborum. forma contextum.

¶ Dudum siquidem dilecto filio Rollando de la couldraye veneten. diocesis de beneficio ecclesiastico. cum cura vel sine cura / ad collationem etc. venerabilis fratris nostri archiepiscopi Rothomagen. com.¬ muniter vel diuisim pertinentem iuxta formam mandati de prouidendo / in Francia motu proprio mandauimus prouideri certis sibi desuper executoribus deputatis prout in literis desuper confectis plenius continetur. Nos igitur volentes eundem Rollandum fauore prosequi gratioso / sibi vt si contingat per nos eidem Rollando litteras gratie expectatiue concedere ipse nichilominus mandato et lit teris gratie expectatiue huiusmodi insimul vti ac totalem illarum effectum consequi possit et valeat / ac in executione gratie expectatiue litterarum mandato huiusmodi renumciare seu mentem suam qua dictarum litterarum gratiavti voluerit declarare non teneatur indulgemus

¶ Si autem cupis obtinere duo aut plura beneficia: medio vnius expectatiue procures papam sic per eius signatur. cordeneblis papien. diocesis in. xiii. vel circa sue etatis anno constituto / specialem gratiam facientes / de duobus dictare / Motu proprio etc.

¶ Dilecto filio Paulo dicanonicatibus cum reseruatione totidem prebendarum ad sine cura administratione vel officio etiam electiuis quarumcumque cathedralium etiam metropolitanarum / vel col. legiatarum ecclesiarum. Nec non de vno vel duobus sincura beneficiis ecclesiasticis etiam si alterum sine cura de¬ canatus vel Archipresbiteratus ruralis / seu vicaria vel capellania perpetua aut quomodolibet eorum canonicatus vel prebende vel sine cura administratio vel officium etiam electiuum inquacunque cathedrali etiam metropolitana vercollegiata ecclesia fuerit vacante vel vacantibus vacatur ro vel vacaturis spectante vel spectantibus ad collationem ec. quorumcumque prelatorum / collatorum / vel collatricum secularium vel regularium in confectione litterarum conficiendarum eligendorum / communiter vel diuisim etc. Etiam ratione dignitatum et c. prouidemus etc. inhibemus et c¬

¶ Necnon regule nostre per quam volumus quod nemini de canoni catibus et prebendis cathedralium ecclesiarum nifxxiiii. sue etatis annum compleuerint prouideri possit. Et alias de illis facte prouisiones nullius sint effectus latisa sime in litteris exten. derogamus cum aliis non obstane. 3t clausulis consuetis / et oportunis. Et sub datum kalen. martii anno quarto et cum absolutione a censuris et

¶ Et inquetum. supra in prin. dixi de procuratore impetrant. intellige de constituto generaliter ad impetrandum. Secus si specialiter ad certum beneficium: argu. eorum que no. in c. si tibi absenti. et. c. quamuis / el. i infra de preben. et cle. causam dielec. et in d. c. in nostra: quia dominus non fuit certificatus de collatione facta procuratori ideo non potuit de illo bene. ficio facere mentionem in gratia sua / Gemi. et Franc. post eum. in d. c. gratia infra eo dicetes illud verum / quod gratia non est surreptitia: et ignorantia domini excusat quando procurator non potuit certificare dominum propter brevitatem. temporis: hinc dicit Aureolus ibi in addi. ad Guil. Quia si michi sit rome per papam die lune facta collatio vnius beneficii: et die iouis per legatum / in francia sit michi proui. sum de alio beneficio in qua prouisione non feci mentionem de primo: gratia prima non est surreptitia / quia propter breuitatem temporis non potui die iouis certificari: ideo illa ignorantia me excusat. quod nota. Probus

¶ Non obstantia sufficientia: de his dico et ad satietatem in. c. cum in tua infra de consuetu. Probus.

¶ Preualet. Uide que dico in. c. cum persone / de priuileg. Philippus Probus

¶ Si vero: hec dictio de sui natura est aduersatiua Alex. con. 134. nu. 24. Eterni vol. vi. Probus.

¶ Derogatur: vide Decium consilio. cxlvii. in princi. et protenui. etc. Probus

¶ In corpore iuris: ius commune et priuilegium in corpore iuris clausum videntur. idem in multis.

¶ Primo nam sicut ius commune et eius verba debent late interpretari: vt tenuit glo. in. c. vnico. de re. permuta infra et glo. in. c. si gratiose. Isto titu. et vbique per Domi. Ita et priuilegium in corpore iuris clausum / et eius verba / glo. est notam da in. c. cum de diuersis infra de priuileg.

¶ Secundo quia sicut ius commune non ligat nisi a tempore duorum mensium post publicationem / notatur in data huius libri et prohemio cle. ita et priuilegium in corpor iuris clausum. gio. est sol itaria in d. prohemio. cle. in verbo de cetero. ibi hec vera: quam reputat singularem. ad hoc Barba. in repeti. rubri. de reb. eccleie non alie. xiii. col. in. ii. parte¬

¶ Tertio quia sicut iura muuicipalia recipiunt interpretationem et declarationem restrictiuam a iure communi: de statuto probatur in l. ii. C. de noxa. ac. et in l. cesar. ff. de publica. de consuetudine: etiam probatur in. c. cum diletus. supra de consue. ita etiam a priuilegio in corpore iuris clauso / vt in. c. fi. versi in prebendis / de consue infra. notatur per doc. post glo. in verbo confundanturiin fi. in l. fi. §. in computatione. C. de iure deliber.

¶ Quarto: quia sicut per consuetudinem derogatur iurcommuni vt in. §. ex non scripto. insti. de iur. na. ita derogatur priuilegio in corpore iuris clauso / glo fi. in. c. i. supra de statu monach. quum ibi commendat Panor. et eam singularisat Idem in. c. requisisti. supra de testa. nu. xviii. per quam et alia iura dicit consuetudine introduci posse vt quarta mortuario rum debita episcopo / tolli possit et ista est communis et verissimaopinio¶ Quinto: quia sicut reuocatur ius commune peraliud contrarium / licet nullam faciat mentionem de illo: vt in. c. primo. supra de constituti. hoc. libro. Ita et priuilegium a corpore iuris clausum reuocatur per ius commune contra rium: licet de illo nullam faciat mentionem: glo. in. c. vt cir. ca: in verbo corporali infra de elec. quem omnes doctores conmendant: vide tamen consotiam in. c. fi. in verbo concessis infra de senten. excommunica¬

¶ Sexto: quia quemadmodum ius commune fuit proprimotu principis emanatum / vt tenuit glo. in. c. consultatis ni. supra de tempo. ordi. Ita et priuilegium corpore iuris clau¬ sum vt voluerunt glo. in l. ii. de pe. bo. subla l. x. C. et ibi Bar. et glo. in l. i. §. fi. de nouo codice compo.

¶ Septimo: quia sicut ius commune non habens diem neque annum valet et probat: ita et priuilegium in corpore iuris clausum vt in d. l. i. §. fi. et ibi glo. Bal. et Saly. Et licet in his conueniant: in maiori tamteum munero differunt: vcilicet in. xx. modis quos munerat per quinque cartas Guill. de monserrat in suo commenta prag. in. iii. parte circa finem quem videas per modum solatii. Probus.

¶ Per dispensationem superioris. Domi. con. cvi. col. iii. quod exorditur super dicto dubio arguendo dicit quod vira tus dispensationis / est vt faciat licitum quod alias de iure erat illicitum / pro quo habes glo. pe. in. c. dudum. el. ii. de elec. Et ad id faciendum ipse princeps iusta ex causa presumitur motus / Anto et Panor. in. c. que in ecclesiarum. supra de constitu. Cy. et Bal. in l. rescripta. c. de precib. imp. offer. dixi. supra in prohemio in verbo relaxatio. Et in proposito Io. mo. hic in fine vt lite pendente impetratio rescripti vel dispensationis valeat vel non: vide Iaso. con. xlvii. col. fivol. 3. Probus

¶ Creato vide Frede. consi. 2907. quod facilius est repudiare ius sibi querendum quam acquisitum remittere / vel donari. faciunt ad hoc de his que fi a maiori parte capi. ex oreet que dico in. c. i. infra. de religi. domibus. et in. c. vt inquisitores in fine de hereti. et quae no. Sozi. con. ccxcvi. col. iii. versi. Sed premissis in presenti consultatione / vbi concludit in mate ria transmissionis hereditatis ad heredes videlicet ad filiam exclusam a statuto quod si defuncto iam erat ius quesit tum in hereditate a qua fiebat exclusio filie tunc tramsmittit. Secus si erat querendum quod comprobat multis auctoritatibus et rationibus quas videre licet: et per Iasona in con. cxxiiii. col. ii. viso testamento / vol. 4. et con. cv. Ioan. nam eo. vol. Philippus. Probus.

IPso iure. erua hec im portant totaliter actum nullum etiam si non opbonatur / et consensu partis non potest validari. Ita Maria. Sozi. tradit. con. lxxvi. ii pri. visa / allegat glo. hic et Ddmi. et glo. l. c. qunmque de vsur. hoc lib. vide qua dico in. c. i. in verdo ipso iure / de accusatio. Et pro intento. huius thematis. Domi. con. xcv. testatur hoc c. non habere locum in auditoribus romane curie quia iila impetratio que fit in curia / non est proprie rescripti impetratio: se est queda distributio que fit hinc inde inter auditores pro quo Io. mo. supra. in fub. eo ti. Et ratio quia illi censetur ordinarii et sic proprie non est impetratio / cum habeat prdinariam iurisditionem in cognoscendo: secundum glo. in cle. auditor. isto titulo. Secus in decidendo / quia tunc delegatam et in ea parte non est distributio: sed iurisditionis. delegatio vt hic. Et sic tex. noster in ipsis habet locum in prolatione sententie: nec istud est absonum dicere: quod idem rescriptum continens diuersa in vno dicatur surreptitium / et in alio non / vt est casus in. c. si eo tempore infra. isto ti. Neque est etiam inconuenies / quod processus sit validus et sententia sit nulla / vt est videre: quando habet expressum iuris errorem de re iudic. c. primo. Probus.

¶ Inficit. limita hunc tex. vt non procedat si excommunicatus diatur excommunicatus ab illo qui ideo excommunicauerit vt inhabilitaret eli timore ne contra eum ageret: quia tunnc potest agere et impetrare aduersus eum et quecunque alium. refert roma. singal. 719. illud quod dict / post Specul. in ci. de rescr. presenta. §. ratione impetrantis / versi. sed pone qua est penul. citat Fely in. c. venerabilem col. ii. ve. fallit. iii. supra he exceptio. Et recte hic Io. mo. dicit cocomitans. Quia si sententia excommunicationis sit lata sub condtione / illapendente potest impetrari rescriptum quia adhuc non dicit concomitans. Notat Petrus de Ancha. con. clviii. col. fi. Ex narratis. vbi per hoc dicit tex. nostrum non habere locum: quia excommunicatio non habet tractum retro / cumsit fictio / que non habet locum in actibus spiritualibus: sP li secundum veram existentiam iudicantur. not. in. c. pastoalis. supra de appel. Probus

¶ Processus habitus. non procedit in processum habito coram iudice ordinario. glo in verbo duraturis. in fine. in. c. pia§. si vero. ia. de exceptio. approbata ibi per doctores. Et sic dicimus processum non valere quando iudex iurisditionem habuit ministerio excommunicati / secus si non habuit / vtpote in ordinario dici potest / cuius iurisditio dicitur natum ralis: aliorum autem superinducta et extraordinaria / arg. eorum que volunt docto. post glo. in verbo. Nolumus. in le. ii. de offi. ordi. et Domi. hic in. iii. notat. Quo ad iudicen vero excommunicatum / vtrum valeat eius iudicium / aussnia. Domi in d. c. pla. d. §. si vero: col. prima distinguit. Aul. erat excom. nunicatus publice / et tunc eius sententia non valet. Secus si occulte vulgata l. Barbarius. ff. de offi. petor. dicens idem non fore in partibus contendentibus: quia excommunicationis sententia: plus afficit iudicem / quam partem / quasi dicat quod iurisditio non cadit in excommunicatus bixi. supra. in. c. vt animarum. de constitu. in tertio quesito. versi. et hec procedunt.

¶ Et in hoc quod dicit tex. fir rescriptum ab exconcato impetratum nullum fore ipso iure. dic verum nunfuerit ex certa scientia pape concessum / vt hic per Archi. in prin. quod intellige etiam vbi hec verba ex certa scientia ab ipso paba non exprimerentur: sed resultaret ex verbis rescripti: quod papa ex certa scientia illud faceret: vtpote Sepronius et Berta in gradum prohibito matrimonium de racto contraxerunt et sclenter / medio cuius sententiam exconationis incurrerunt / eo in instanti: cle. vna de consang. et affinita. hoc hape exposito / cum eis ipse dispensat. vt in eo permanere libere et licite possint et valeant matrimonio prolem ex els forian susceptam et deinceps suscipiendam legiti mam decernendo. Aliomodo a dicta excommunicationis sentenda eos non absoluendo / in iure dubium oritur / et dubitanlo qritur. An decisio tex. nri eis refraget ita quod dispesatiodicat ipso iure nulla: quia obtenta ab exchicatis. breuit resoluendo huc puctum dico quod non obstat imo sut absoluti: moueor primo ratione euidenti. Nam papa omnia iura in scrinio sui pectoris habere censetur. c. i. supra de constitu. Et ibi dixi: et sic constitutionem ipsam. cle. v. non ignorauit. Ideo sequitur in consequentiam / quod eos in primis ad huiusmodi dispensationis antidotum habiles reddidit / et habilitando ab ipsa excommunicationis sententia eos tacite absoluit. Istud demonstrabile videtur ad oculum etiam corporeum et intellectualem notumque lipis et tonsoribus. Nam quotienscumque princeps dico papa / aut Imperator / beneficium / vel gratiam incapaci ex certa scientia confert / vel donat: eo ipso super incapacitate dispensare censetur: tex. habes in l. quidam consulebat. ff. de re iudi. ibi princeps enim ei qui magistratum dedit omnia agere decreuit / tex. etiam ad literam in l. idem Ulpianus. §. i. ibi scientes quidem etc. ff. de excusatione tuto. facit. d. l. Barbarius l. imperialis. §. fina. et ibi glo. fi. C. de nup. glo. no. in. c. statutum. infra eo. in verbo litterarum / que ibi a Franco et Domi. approbatur. Aliam habes glo. singul. et not. secundum Panor. et Car. ibi in cle. Et si principalis: in verbo obseruari / isto titu. que quidem certa scientia secundum Imol. ibi potest apparere rescripti tenore: facit ad propositum nostrum quod not. Archi. in. c. si eo tempore. infra. isto titu. vbi. Domi. et Franc. col. ii. glo. in. c. Eam te. de eta. et quali. Sacrilega enim instar obtinet / an legitime impetrare potuerit / is quem posito quod inhabilis. sit / princeps ad impetrandum scienter admiserit. C. de crimi. sacrileg. l. ii. glo. in. d. c. eam te. tex. in. c. sane. 15. q. 3

¶ Et quod dispensando videatur eo ipso absoluere tenet Io. and. in addi. ad specul. in titu. de dispen. in. §. nunc breviter. circa finem. § firmat Roma. consi. cccvii. in casu proposite consultationis / vbi dicit quod longa dubitatio est in inferioribus a papa. An scienter admittens ad actum aliquem / ad cuius explicationem inhabilis est cum eo videatur dispensare: tangit glo. vlti. in. c. literas / de conces. preben. mouendo questionem. An episcopus conferens beneficium alteri habenti sub eodem tecto videatur tacite dispensare ad secundum. Ad quod respondendo dicit quod necessario debet exprimi. c. 2. de scismati. vbi glo. not. et quotidiana secundum Panor. ibi cum qua Hostien. et Goffre. ibi et Inno. in. c. veniens. supra de filiis presbitero. que concludit non sufficere ad probationem dispensationis cum aliquo facte / quod a tali ordinatus est qui sciebat eum indignum / et quod cum eo poterat dispensare / que dispensatio secundum glo. ibi singula. vt placet Franc. in. c. i. de censibus hoc lib. poterit per testes probari. Similem habes in. c. qui in aliquo. 51. distin. que consulit quod testes vel literas habeant super dispensatione facta. glo. in. c. si qui. lxxxi. distin. vide ampliorem in. c. vnico de eta. et qualita. hoc libro.

¶ Et istam diuersitatis rationem principaliter procedere dicemus / eo quia (vt late dixi. supra in prohe. in verbo Relaxatio) episcopi dispensatio et aliorum inferiorum ab ipsis principibus: requirunt cause cognitionem. Secus in principe vel Papa: cuius sola voluntas habetur pro legitima causa: ita et latissime per Prepo. in. c. 1. 44. distin. col. fina.

¶ Istud per dictum Inno. in. d. c. veniens. Pet. de Ancha. abunde firmat. con. 293 vltra alia solemniter allegata / vide Bar. et alios in d. l. Ulpianus. et in. d. l. quidam consulebat.

¶ Premissa faciunt ad questionem formatam per Crotum in repeti. tex. nostri. col. xvi. An videlicet de priuilegio clauso seu inserto in corpore iuris: necessario sit mentio facienda in priuilegio pape / et dicit quod non. Nam pontifex concedendo aliquid quod est contrarium priuilegio inserto in corpore iuris / tacite illi videtur derogare: quia princeps aliquam concessionem faciendo: videtur illam velle valere. Alias fore ludibrio arg. l. 3. ff. de testa. mili. Io. mo. in. c. si pro te: et ibi dico. infra. isto ti. Censetur itaque velle remouere omnia que prestant impedimentum directe sue concessioni. arg. l. illud. ff. de acquiren. heredi. Secus in non inserto: quia voluntas non trahitur ad nobis incognita l. non est ferendus. ff. de transac.

¶ Hanc distinctionem inter Papam siue Imperatorem et inferio res: tenet Bal. in repe. d. l. Barbarius. xi. col. Feli. in. c. preterea. col. 2. supra de testi. cogn. nu. 7. et. 8. Roma. con. ccxvi. electio domini Capitanei. nu. 7. intelligendo de principibus non recognoscentibus superiorem.

¶ Et ideo idem dicemus de rege Francie sicut dicimus de papa et imperatore / cum rex ipse non recognoscat (instar imperatoris) superiorem in temporalibus de iure / nec de facto: doc. in. c. per venerabilem. supra. qui filii sint legiti. late do. Igneus in repeti l. contractus. col. 4. ff. de regul. iuris. et in disputatione. An rex Francie recognoscat superiorem / col. 13 et. 51. glo. in titu. de causis. in verbo medio: et in prohemio pragmatice / vbi dicit contra glo. d. c. per venerabilem: quod nec de iure / nec de facto. Hinc do. meus de Ripa / primo responsio cap. primo. nume. iii. citat / quod rex Francie dicitur in regno suo Imperator: habens duplex patrimonium / sicut ipse impera¬ tor: vnum priuatum et proprium. Alterum imperiale siue regium l. ii. §. hoc interdictum. ff. ne quid in loco publico et l. benea ze none. C. de quadri. prescript. et subdit ibi nu. lv. quod rex ipso supra omens reges obtinet coronam liberalitatis et magnanimitatis teste Bal. con. cccxviii. petita venia / lib. iii. et in c. primo de prohibi. feud. alie. et ista est communis quam tenent omnes citramontani contra nonnullos vltra montanos qui dicunt quod licet non de facto / tamen de iure quod est falcissimum quia vt praedixi nec de iure nec de facto vt patet in dicto. c. per venerabilem: qui tex. loquitur de iure et non de facto / cum nunquam papa loquatur de facto sed de iure tantum. Chas. in catalo. iiii. parte con. xxviii. carta. xxiii. Idem dic de duce mediolani qui in suo dominio habet iura imperii et omnia potest que sunt concessa imperatori. Ang. con. ccxiiii. in causa accusatoris. Alex. con. ii. col. iii. vol. primo. Et hoc tam de consuetudine quam priuilegio. Iason in l. ex hoc iure: col. iiii. de iusti. et iure. et con. ci. nu. ii. immunitas: vol. iiii. vbi dicit quod dux ipse potest vti in terris suis plenitudine potestatis et omnia fecere sicut imperator in vniuerso cui soli non esset credendum quia eius opinio procedit a domo suspectissima quia ex familia de maino. ex primariis mediolanensibus ex serua natus et patre nobilissimo vt placet Do. meo de ripa in. c. inter ceteras: hoc ti. nu. iii.

¶ Et quod non procedat in inferioribus huiusmodi dispensa tio tacita seu in casu nostro absolutio: ita me vidisse testor quasi milies quando residerem in legatione Aunionen. sub reuerendissimo domino Francisco de claromonte Auinionen. legato. Adhuc in humanis superstite. Et dum ibi huiusmodi dispensationes expedirentur partes supplicantes ab huiusmodi excommunicationis sententia specialiter et verbis specificis absoluebantur. si tamen contingat te videre dispensationem in casu subiecto occurrentem et allegato procedentem in qua non describatur ipsa absolutio / dic quod hoc in casu legatus tacite absoluit instar pape. Ex eo quod tanque sedes apostolica dispensauit cum ei hoc non tribuatur iuris communis dispositione. igitur opus est speciali facultate prout ipse legatus habere dicitur que processit secundo loco et non primo vt ex forma sequenti coniectatur. Et tunc videbitur emanata ab ipsa sede apostolica ipsa dispensatio per nota in. c. cum aliquibus infra hoc ti. glo. in. c. si soli infra de conces. preben. et in pragma. in ti. de colla. in fi. in. §. Item voluit. versi. romanus / in fine: vbi dicitur quod ea que geruntur a legato ex speciali mandato pape videntur fieri a papa: secus de his que facit ex vi generalis legationis. c. cum olim. de consuetu. c. hii qui. de preben. infra. Aliquid in proposito tango in. c. tibi. infra hoc ti. ibi ligare ignorantes.

¶ Et ne hesites de premissis quo ad legatum do tibi instantiam forme / quam vidi sub plumbo: cuius tenor instruet tequa via gradieris in hac materia et formabit mentem: tuam

¶ Sixtus episcopus seruus seruorum dei: venerabili fratri nostro Iuliano episcopo Sabinen. cardinali sancti Petri ad vincula nuncupato maiori penitentiario nostro / apostolice sedis legato salutem: et apostolicam benedictionem

¶ Cum te ad Francie / Scotie / et Anglie regna ac vniuersas galliarum prouincias etc. de latere legatum nostrum. tanquam pacis angelum de fratrum nostrorum sancte romane cardinalium consilio presentialiter destinemus nos volentes ea tibi concedere etc. Circunspectioni tue auctoritate nostra hac vice dumtaxat: tua legatione durante quibuscunque vtriusque sexus personis infra limites tue legationis constitutis de quibus tibi videbitur: tertio vel quarto. Et si de regali ducali vel comitatuum sanguine fuerint quouis secundo / consanguinitatis vel affinitatis gradibus seu illis mixtim / aut alitercunque se inuicem attingentes seu alias quacunque cognatione spirituali vel publice honestatis iusticie coniuncte siue ligate existant. Etiam si per adulterium seinuicem polluerint: et certis causis suadentibus desiderant se inuicem matrimonialiter copulari. Aut que ignoranter vel scienter se huiusmodi gradibus vel alias fore coniunctos matrimonia inuicem contraxerunt et consummauerunt etiam prolem / exinde susceperunt: cum illis videlicet / qui contrahere desiderauerunt et impedimento ex consanguinitate vel affinitate seu cognatione spirituali vel publice honestatis iustitia huiusmodi proueniente non obstante matrimonium inter se contrahere cum illis qui ignoranter in contracto matrimonio remanere. Illos autem qui scienter contraxerunt ab excommunicationis sententia quam propter premissa incurrerunt absoluendi et cum ipsis / et eis prius tamen adinuicem ad tempus de quo tibi videbitur separatis / vt matrimonium de nouo contra¬ here: et in eo postquam contractum fuerit remanere / libere et licite raleant. Dummodo mulieres huiusmodi propter hoc rapto non fuerint dispensandi. Prolem exinde susceptam et suscipiendam legitimam decernendo: plenam et liberam auctoritate apostolicatenore presentium concedimus facultatem.

¶ Uolumus autem quod ille cum quibus ad contrahendum in dictis secundo et tertio gradibus hmoni: seu talibus mixtim dispensaueris / et que in quibuscumque in dictis gradibus constitute scienter matrimonium contraxerint et consummauerint / iuxta suarum facultatum qualitatem / aliquam summam pecuniarum ad subuentionem fidelium: contra turcas / iuxta tue discretionis arbitrium exponere / et tibi realiter assignare teneantur. Datum Rome apud sanctum Petrum / 1475. xi. kalendas Martii / pontificatus nostri / Annc quinto.

¶ Et sic ex praemissis habes: quod hmoni dispensatio e excommunicationis absolutio non continentur sub generali facult te / imo de reseruatis dicuntur: ex quo debere probari dicuntur per litteras / vt legato credatur. Io. and. et Franc. in. c. i. de offi. legati. latius per do. Guy. in pragma. in tit. de sublacle. literis: in verbo quibuscunque. Et propter hoc ipsius sediapostolice legati in ingressu decrete sibi prouincie solent legationis sue litteras publicare. Ne quis deinceps possit. ignorantiam allegare. xvi. distin. quod dicitis. et c. i. supra de postu. prela l. vna. C. de manda. prin. Bar. in l. prohibitum. de iure filib. x. C. vbi dicit quod commissarii debent suas commissionepriusquam illas exequantur curie praesidi insinuare. Aliquid tangitur per Aufre. in deci. tholo. 423. et ita in hoc regno Fraucie obseruatur: quia antequam recipiatur legatus iurat obseruare iura regni intacta et ordinationes regias / ac sacra concilia Basilien. et concordata. Eiusque facultates registrantu in suprema parlamenti curia Parisius / proutvidi / extractumque facultatis alicuius aliquando leuaui / sequendo consilium specul. in ti. de lega. in. §. superest. col. 4. versi. consulo: qui ibi citat quod qui aliquid a legato recipit: quod ad eum iure legationis pertinet: siue fuerit dispensatio / vel aliud habeat sub manu. publica tenorem bulle / per quem talis potestas ipsi legato est specialiter commissa. Idem tenet Bal. in additio. ibi et quod contter legati ponunt et inserunt in gratia quam faciunt / totam litercommissionis eis facte / de illis quod vidi aliquando in prouisionibus prefati legati Auinionen. quod nunc non extat in viridi obseruantia / et male cum laboriosum sit de eorum facultatibus fidem facere prout expertus sum ego. Probus

¶ Defensio hac ratione motus do. Pe. Rebuffus in repel. quod iussit. in. ii. no. nu. cxxv. dicit vnum verbum notandum quod icancellarius recusat dare litteras appellationis quod perlamentum dat cum appellatio sapiat defensionem. doc. in rub. de appel. Prob.

¶ Personale. Idem de obligatione l. i. §. si heres percepto fudo. ff. ad trebel. Decius. con. 285. col. 2. et pro tenui. Probus.

¶ Transibit. vide glo. fi. vbi doc. in cap. vng. de iure patro. hoc libro. Probus

¶ Denegatur / vide pro hoc quod citat Sozinus / con. ccixcol. ii. licet nulla. Probus

¶ Propter crimem / ista est causa quare non fertur sententic excommunicationis in vniuersitatem. Prepo. Alexan. in. c. episcopus. xii. q. ii. col. ii. quia si ferretur contingeret puerum vnius diei excommunicari: et sic innocentem quod esse non debet. Alia est quia vniuersitas non habet animam que per excommunicationem traditur satane. 24. q. 3. corripiantur: pro hoc vide glo. pragma. in ti. de interdic. indiffe. non po. in verbo locorum. Probus

¶ Duo concurrentia. Adde tex. in l. continuis. in. §. cum ita / ibi quod si duplomate vsus. ff de verbo. oblig. Duplicitas enim multuopatur / iuxta illud vulgare. Duo vincula sunt vno fortio ra / tex. et ibi glo. in. c. i. supra de treuga et pace: ibi funiculus tuplex difficilius rumpitur. Alex. co. cxcv. nu. v. volu. ii. Sozinus consi. cclii. colum 3 visis instrumentis. auten. Itaque. C. communia. de succes. Calca. consi. xxxiii. nume. xii. allega. glo. in auten. de consangui. et vter. fra. §. fina. colum. vi. Hen ricus boic. in cap. Nimis. colum. 2 supra de filiis presbite. Ioan. Mona. in cap. cum contumacia infra de hereti. Decius. consi. ccxv. colum. ii. et Maria. Sozinus. consi. xlix. in fine.

¶ Hinc dicimus quod vbi est paritas inter aliquos: si vnus habeat duplicem dignitatem / prefertur ratione duplixitatis etiam si illa secunda dignitas sit minor / vt de Comite et Beroie qui precedit Comitem tantum. Bal. in l. si milites. ff. de excusa. tutor. Quod intellige vt late discutit. Cha. in cato. in. x. parte. xxxiii. considera. in fine. vide Ioan. Mona. in cap. tibi. in. §. Idem quoque de res. facit quod dicimus de securrda iussione principis que habet vim clausule non obstante. Ioan. and. in cap. porrecta. supra de confir. vti. Feli. in ca. nonnulli. nu. 14. supra de rescr. versi. fallit. vi. Idem Ioan. mona. in cap. quamuis infra de elec. et in cap. filii 1ra de hereti. Qui due rationes vincunt vnam. Idem in. c. si eum. de preben. Item magis calificatus prefertur minus calificato. De Salua in. iii. parte. q. xxix. in tract. benefi. Item vehementior prosumptio tollit minus vehementem vt late comprobat Iasoncon. ii. col. vi. versi. vi. facit. vol. iii. Et postremo dic premissa duo puncta fortiora vno fore / quin iuncta inducunt dispositionem. secus quando sunt talit imperfecta quod de per se nihil operantur vt comprobat Iason con. xxv. col. vi. vol. iii. Facit econtrario de duabus imbecilitatibus vt sint debiliores quam vna / pone in muliere iuuene quia in ea sunt due debllitates vm iuuenilis etas que infirma est et non minus sexus fragilis iuxta illud facile mutabile et varium est mulieris consilium. glo. in l. i. C. de confir. tutor. c. forus. in fi supra de verbo. signi. latius per Iaso. in con. xlvii. col. prima. vol. iii. et con. cxxxiii. col. v. et sequen. presupponitur. vol. iiii. Probus

¶ Uirtus est medietas. Pontanus in tracta. de pruden. et senec. ad lucillum / et philosophus ii. ethicorum. trac. iii. c. ii. dicunt in proposito quod virtus consistit in mediocritates facit vulgare medium tenuere beati. Ouidius ii. meta. Medio tutissimus ibis. glo. in verbo medium in auten. de consul. et de consue. ca. ex parte. Barba. lib. i. con. lxvi. col. fi. et in c. primo. col. xii. supra de prob. in. c. querenti. col. ii. de off. de leg. et in prohemio cle. carta. xiiii. Legimus enim christum semper sedisse in medio discipulorum

¶ Quia omuis christi actio nostra debet esse instructio dicit. Dominus meus de Ripa. in tractatu de peste. carta mihi. cxli. col. ii. allegat l. Et hoc tiberius. ff. de heredi. insti. et. c. significasti. de elec. supra. Io. mo. in probe. in epistola: vbi dixi. Hinc Prepo. in. c. latorem: col. v. i. q. prima citat quod in omni virtute et vitio / medium coniectatur / non solum ex his que per se inducunt: sed etiam que per accidens. Quanrobrem inquit Oratius medium vitiorum vtrunque redactum Hostiem. in summa de temporibus ordi. §. et cui. col. ix. et nullum extremum laudabilesecundum philosophum quem refert Cepola de serui. vrba. c. lix. de refec. col. ii. Hnc prediximus christum semper elegisse medium quod difficile est attingere dicit Barb. in d. c. querenti. iii. not. supra de offi. delega. tin. d. c. ex parte. col. ii. de consue. vbi ad propo. Io. mo. his dicit quod inter auariciam et prodigalitatem / media est liberalitas: et dicunt doctores iuxta illud vulgare. Non minor est virtus quam querere parta tueri: glo. in l. si pater. §. in arrogationibus. ff. de adop. l. prima. in prin. C. de Iusti. codi. confir. quod maior virtus videtur in conseruando quam in aquirendo. Nam aquisitio expeditur vno momento seu saltem non eget tanto interuallo temporis prout conseruatioAcquirendo dico a seipso: quia non a posteris expectanda est virtus. Hinc chrisosto. super Math. c. iiii. Quia melius. est de contentibilli fieri clarum / quam de claro genitore fiencontemptibilem. et Cicero contra salust. quod melius est nobilitatem fundare / quam euertere: et quod in me incipit in te de sinit. Refert Fely. in. c. super eo. el. ii. de testi. col. iii. Bald. autem in. c. primo / col. iiii. supra de iudi. in lectura citat / quod virtutes et prudentia non sunt ex radice: sed ex animi virtute / quia a communiter accedentibus minus sapiens generat stolidos / non enim aliena quis / sed propria virtut glorietur: ne dum preclara maiorum nititur iactare facino ra se potius degenerem fateri tacite videatur.

¶ Ex virtutibus parentum non debemus laudari neque ex vitiis vituperari. Calca. co. lxxxiii. presupposito. col. iii. Io. lupus in trac. de matri. q. vltima. Car. Alexan. xlvi. distin. dicit quod nobilitas parentum non potest filiorum exclude re tenebras

¶ Et premissis adde quod virtutes ipse debent concomitari ab humilitate / alias nihil est iuxta illud Gregorii in. iiii. dominica de aduentu. quod refert glo. in cle. prima de religi. domini videlicet qui sine humilitate virtutes congregat / quasi in ventum puluerem portat / hinc Ambrosius. Humilitas est clauis que apperit regnum celorum et miste ria scripturarum nulla enim potest esse humilitas vbi non est veritas. xxii. q. ii. c. cum humilitatis. vide que dico in. c. nullus infra de ele¬

¶ Item virtus nunquam fortuna regitur: sed ratio ipsa animi est: que in cunctis dominatur: et qua ceteris animantibus ad deum propius accedamus

¶ Et discretio est mater virtutum. c. primo. supra de officio custo in fine. c. fina. prima. q. v. glo. in. c. ii. infra. de regul. Io. mo. in. c. non solum. de regula. et non mater asinorum. Bal. in c. finem litibus. col. prima. supra de restitutione spoliatorum. et quod sine ea quis non est homo: sed bestia. Bal. lib. terti. consi. clxi. Cecilia. col. ii. discretio in actibus hominum requiritur pro substantia et fundamento radicali. auten. quod eis §. de nupt. vbi glo.

¶ Et quo ad virtutem dic vnum / quod vna virtus non potest haberi quin habeantur omnes: quia videntur inuicem alligate / prout dicitur de heresibus que habent caudas colligatas. c. excommuni. camus. el. ii. supra de hereti. no. Io. mo. in. c. Accusatus. eo. tiinfra et in hoc verificatur vulgare / quod contrariorum eadem est disciplina / pro quo non allego iura quia sunt in aperto iuxta glo. in c. cum sit ars. de eta. et quali. et glo. in cle. sepe. in verbo amputet / de verbo. significa.

¶ Et ratio ad premissa / quia si quis haberet omnes virtutes / et esset vitiosus vnico vitio / pone auaricia illud destrueret omnes quod nullam haberet / nam si dicis eum prudentem: ego negabo / derelinqueret enim prudentiam / vt assequeretur pecuniam: idem de iusticia / ergo nullam habet: quia virtus est habitus perpetuus / tradit Cardi. in cap. fina. col. ii. supra de cleri. excommuni. ministr. Probus

¶ Est medietas / dic quod etiam diuitie dicuntur medium inter bonum et malum. Bal. in. c. intellecto. supra de iureiur. Probus.

¶ Quidam dixerunt quos non legimus: habemus tamen postea illud dixisse Archi. Ioan. an. et communiter doc. hic quod si constituens procuratorem ad impetrandum / ignorat eum esse excommunicatum: valet impetratio facta per procuratorem. Ista videtur glo. prima in cap. fina. supra de procurat. Idem tenuit Ioan. Cal. in quandam disputatione que incipit excommunicatus communi opinione / et approbat Petr. de Ancha. in repet. regule accessorium / vbi multa adducit ad propositum. Sed potissima videtur ratio esse / quod impetratio rescripti non est actus iudicialis: vnde non debet esse prohibitum excommunicato nomine proprio / vt per moder. hic subtiliter declaratur: ergo procurator non prohibetur impetrare.

¶ Confirmatur hec conclusio: quia in materia odiosa dispensatio prohibitiua emanans super principali non trahitur ad dependens consequenter vel antecedenter: vbi illud est tale sine quo aliquomodo principale esse non potest. Bar. in l. in quaestionibus. ff. ad l. iul. maiesta. clarius pe. Bal. in autem. si dicatur. C. de testibus.

¶ Licet igitur impetrare dicatur quoddam preambulum ad actum iudicii: non tamen ita est necessarium: vt sine eo actus iudicii esse non possit: quod potest litigare coram ordinario. Ita dicit Areti. in. c. post cessionem. col. vii. nu. xxx. de proba. hac tenet Hostien. in d. c. fi¬

¶ De excommunicato autem impetrante per procuratorem non ex communicatum / non est dubium / quod non valeat rescriptum / per regula quam tradit Alex. co. lxvi. circa principium / viso themate. vol. 4. Quia quotienscumque est persona prohibita contrahere: et aliquis obligatur tamquam principalis seu coreus: si vtilitas seu pecunia erat peruentura ad illum prohibitum talem contractum facere / praesumitur color quesitus / et quod in fraudem legis conreus se obligauerit creditori seu emptori scienti: et si coueniatur talis reus habet. exceptionem propter fraudem l. sed et Iulianus in princi. Iuncto §. i. ff. ad macedo. glo. in l. contra. ff. de legib.

¶ Hanc quam supra citanimus opiuionem Car. col. 4. ibi verior videtur Io. mo. in. d. c. fi. supra de procur. et Panor. ibi. col. fi non sequitur cocludentes quod litere sunt ipso iure nulle: quod placet ibi Io. and. siue excommunicatio esset publica siue occulta ex quo probari potest siue impetrauerit nomine proprio / siue alieno / quod videtur probaritex. nstro. vbi sine distinctione dicitur quod rescriptum ab excommunicato in petratum est ipso iure nullum / nec fienda differentia est hoc casu inter publicum et occultum: quia illa dioctria fit in his quae geruntur ratione publici officii. Sm in his quae geruntur iure priuato / non est differentia inter publicum et occultum / quo ad actus validitatem. Inno. singulariter no. in. c. cum dilectus. supra de consue. Nec obstat distinctio / si sciebat aut ignorabat secundum Ioan. and. ibi. quia si sciebat imputetur qui talem elegit. c. post cessionem. supra de probationibus: si ignorabat agat contra procuratorem qui ingessit suaofficio sibi a iure interdicto l. ii. si seuruus vel liber. ad decur. aspir. lib. x. C. vbi Bar. Panor. in. c. suscitatus. supra. isto titulo. Ista etiam tenet rota in antiqi. deci. 287. Probus

In multis: multi dicuntur duo vel tres l. prima. §. hoc rescriptum / et ibi no. ff. ad Silleia. institu. de iur. perso. §. fi. licet Imperator / de lega. i. no. in. c. latores. supra de cler. excommuni. depo. ministr. Alex. consi. ci. nu. ix. circa primum. aulu. vi. et con. cxxxviii. nu. v. vtsa copia. eo. vol. glo. in cap. quotiens a populis. i. q. ix. Idem Alexan. con. clxxxiiii. nume. xi. volu. vii. Philippus Probus

¶ Testium productionem. in hoc regno Francie vltra decem testes super quolibet articulo non producuntur. Ita sancitum extitit per Charo. vii. Regem Francie. arti. xxxii. vbi resultat quod idem super pluribus articulis vnum factum dumtaxat continentibus. Idem etiam dic de stillo curie patriarchalis Bituricem. vt patet in Rub. de testi. nisi de iure perpetuo questio moueatur: in quo casu vsque ad numerum. xv. tantum / super vno eodemque articulo poterunt produci et examinaritestes / vel nisi iudex ex officio suo aliter agendum decreuerit / et ibi ponitur decretum irritans quod nota. Probus

¶ Uexantur in proposito dicit domi. meus de Ripa. in cap. ad aures. col. ii. lib. ii. interpretationum isto tit. quod querens habere plura beneficia / dicitur molestare pauperes clericos. Et ista est ratio vna: quare prohibeatur pluralitas in eodem. Panor. in. c. extirpande. §. quia vero. xi. col. supra de preben. querit enim talis victum aliorum et diminutionem cultus diuini cum totsint instituendi: quot ex redditibus viuere possunt. not. in. c. ii. supra de insti. Probus

¶ Alternatiua. licet regulariter ad veritatem alternatiue. sufficiat alteram partem esse veram l. hec verba. §. Ille aut ille. ff. de verbo. significa. et l. si heredi plures. cum ibi no. ff de conditio. insti. cum similibus / tamen quando voluntas disponentis non potest verisimiliter verificari in qualibet parte alternatiue: tunc disiuncta stat pro coniuncta lex. in l. si is qui ducenta. §. vtrum. versi. idem si pater. ff. de reb. dub. vbi Bar. tangit Maria. Sozi. con. lii. in prin. vt voeam testatricis / quem vide col. v. Probus

¶ Propter quam artandam. in proposito Roffre. in libel. iur. ciuilis quarta parte: in fub. de direc. actio l. aquil. ait. quod licet in aliquibus partibus seruus non castratus dicatur preciosior castrato / tamen aliquandqu maxime coniugatis) potius est in domo habere seruum castratum quam non castratum propter dominam: que aliquando se seruo suprponit. Quod liquere potest.

¶ Pone Aliqua est pulchra domina: que habet maritum pulcherrimum: nascitur filius turpis aut non mediocriter plecher quare hoc contingit / nisi quod seruus non castratus dedit causam edito. de his vxoribus videtur facere verbum idem Rolfre. in rub. de constitu. si quis in tantam / col. iii. quod sunt fortiores viria et forte sunt de genere amazonum: et si quispiam quereret forte in eis testiculos inueniret Imo quedam viri sunt / et verberant maritellos et ancillas / et eorum mariti dicuntur viuere in ginoco catumenos id est vxorio imperic Budeus in l. ius ciuile. ff. de iusti. et iur. ante finem / hos quip pe maritellos dicit tiraquelus in trac. de legibus comnubi. Car. lxvii. col. i. sub vxorum imperio regi / muxime senes. quibus vxores sunt domine / et ratio suadet. Nam mariti sunt xorum debitorum debitores et quia senes sunt admodi. segnes in venerem. Ideo vxores ipse aliorum concubitum non renuunt quo suam quantum possunt maxime libidinem expleant. Ex quo fonte manat vxorum in maritos imperium / facit quod debitor: seruus dicitur creditoris

¶ Huiusmodi vxores refert Bar. in l. mutiane. ff. de conditio. et demon. de morte maritorum gaudere. Idem Bar. et Paul. post glo. in l. pater seuerinam: in § socrus. ff. eo. Hin. idem Tiraquelus vbi. supra. carta. cxlix. col. fi. in fi. citat verba. sunt qui existimant nihil omnium rerum efficatius nihilque in id plus habere roboris quam si fundum vxorium diligente impigre frequenter colas. id enim faciens tametsi fueris horridus deformis squalidus ab vxore tamen non vulgariter amaberis quin illa te colet. perinde ad deum in terris alterum / et obseruabit. Alioqui si hoc videlicet desit odio te et despectui habebit: quantumcunque eam amaueris castumque te atque aliarum coitum abhorrentem prestiteris / latius dico in c. pe il. isto titulo.

¶ Et pro vlteriori additamento habeo quod textus noater in hoc gallie regno de nullo aut modico seruit cum rescripta in forma conquestus nuncupata et in camera contradicta rum (prout late in tractatu nostro de mandatis apostolicis dicetur) expediri solita non habeant locum propter de cretum de causis in pragma. et concordatis incertum. Et ratio editi tangitur per Guydo. pape. q. xvii. quia tollunt ordinariam iurisditionem. Aliam citat do. Guy. in pragma. in dicto decreto in verbo finiantur. Quia quilibet in suaprouincia conueniendus est. iii. q. vi. per totum: in qua testium et instrumentorum habetur copia l. Nemo. C. vbi de ratiociniis agi opor. et l. i. in fi. pri. respon. C. quando imper. inter pupil. vide que dico in. c. sequenti / in verbo / vicinos. Et Archi. et Io. And. in nouel. in. c. proxime sequem. Alias. poteris videre rationes in principio dicti decreti / tamen principalior dicitur illa quam citat idem do. Guydo pape¬

¶ Hinc est quod clericus per litteras apostolicas in dicta for ma editas non poterit coram iudice delegato in partibus etiam existente conueniri / licet in nullo grauetur cum causa remanea t in partibus in quibus degit ordinarius. vnum tamen dicit Guy. in d glo. finiatur. Quia si papa esset in partibus cognoscere posset: cum sit iudex singulorum. Ergo et delegatus ipsius / per regulam traditam per hostien. in c. dilecti. de foro competenti. supra. Quod coram quocunque ordinario quocunque modo / communi possit quis in aliquenloco conueniri / eodem modo poterit coram delegato: tamen rei veritas in hoc regno se habet in oppositum / secundum eundem Guy. in dicta glo. finiatur / coi. iii. Nam licet pars non grauetur bene tamen eius ordinarius in fauorem cuius prout et partium sancitum est. Et sic habet locum. Quod vna causa cessante / nihilominus subsistit regula suadente alia causa / insti. de nup. § affinitatis. Iason in l. cum filio. col. xxiii. de lega i. et in l. dedi. in prim nota. dico el prima. ff. de conditio. cau. da. Uide concordat tes per Neuisa. in silua Carta. xliiii. colum. ii. et. iii. et dominum: meum in tracta. de peste. Carta. xli. versi. 4 quero doc. post tex. in l. si domus. ff. de serui. vrba. pradio. ff. de his qui nota infa l. liberorum l. si ventri. ff de priuileg. credit. §. in bonis. Bar. in l. Ita stipulatus. fu. xv. ff. de verbo. obliga.

¶ Et ideo occurrit dicendum quod primordialis et principalis causa est / ne eneruetur ordinariorum iurisdictio que est naturalis et ordinaria. Illa vero delagati extraordinaria superinducta et ordinariis praeiudicans. glo. pe. in cle. fi de offi. ordina. Ar. chi. in. c. sequem. col. finali in fine.

¶ Item suadet alia ratiocausata argumento ab absurdo: quod valet in iure / iuri. bus vulgatis sufficiat l. Nam et absurdum. ff. de bo. liber. et. c. dudum / vbi Domi infra de praeben. tex. in. c. quemadmodum. supra de iureiuran. cum similibus / et absurdum erit hoc. Nam si vnus conueniatur poteri / et secundus / tertius / et alii ex quibus conuentionibus cumulatis / euacuabitur eiusdem ordinarii iurisditio. Merito do. Guido pape. q. 18 sanciit / quod hmondi rescripti conquestus vocatum: num est de iure communi sed contra ius commune: ex eo quod tollit iurisditionem ordinariam: ideo venit restringendum tanquam odiosum: vide que dico infra de offi. lega. c. ii.

¶ Non tamen idum dicas de conseruatoribus ab apostolica sede datis pro conseruatione prinilegiorum vniuersitatibus Gallie concessorum / prout nec de aliis capitulis / aut collegiis concessis et datis conseruatoribus: licet videantur occulariter dati. in praeiudicium iurisditionis ordinarie / quia secundum eundem pape vbi. supra decretum de causis non extenditur ad tales iudices delegatos: quia decreta Basilieum. concilii et pragma. redeunt ad ius commue / maxime in dicto decreto de causis / Coseruatorie enim sunt de iure communi / no. Specul. et Io. an. in additionibus ad eum in titu. de iudicib. delegat. notatur etiam in cle. Et si principalis de res. et in. c. fi. de officio delegati hoc libro: nec expirat eorum iurisdictio per mortem papoconcedaentis / etiam re integra: vt idem pape tenet. questione. ccxlvii. Philippus Probus

Ircuitus: qui vitari debet. verum secundum Io. de imol. in cle. auditor de res. nu. 3. si sin inutilis. Alias secus not. in. c. dilectus. supra de causa possesi. et. proprie. glo. in l. vsucapio. C. de digno. vbi Saly. quod aliquando circuitus est necessarius / vt cuique ius suum seruetur / et dicit Bar. in l. dominus hic per Io. mo. allegata quod circuitus euitatur propter equitatem. quod placet Pet. de Ancha. con. xxiii. in fi. verba stipulationis d. l. Dominus / et l. cum fundus. § seruum tuum imprudens / vbi glo. in verbo condice. re eo. ti. quam approbant Bar. Paul. Alex. et Iason / dicit. vlterius idem Bar. in d. l. dominus. quod circuitus est a legiconditoribus vitandus / inquantum potest l. si vsusfructus. laii. ff. vsufruc. quam admodum cauea. Euitari etiam debet a iudicibus: prout not. speculator in ti. de libel. concep. § sequitur videre / versi. iudex autem / Inde in auten. de resti. fidei con. col. ix. per circuitus longos litigantes tradere afflictioni et in l. vnica. C. de senten. que pro eo quod interest profer. Et non ex quibusdam machinationibus / et immodicis peruersionibus in circuitus inextinguibiles redigatur / et illud / in auten. de resti. et ea que perit / col. 4. ibi et plurimi alii et varii et insolubiles pene in rem inissionis circuli

¶ Et dicit Io. and. in additio. ad specul. in rub. de obliga. et solu. col. i. versi antequam: quod ille qui obligauit se obliga. turum ad decem soluendum / potest statim conueniri ad illasoluendum absque alia obligatione / causa euitandi circuitus: ita dicit tenere Alb. gal. per l. ob causam. ff de prescrip.

¶ Apostulantibus etiam vitari debet circuitus vt vite tur ecclesiarum dispendiosa vacatio. c. ne pro defectu: et quod nichil. supra de elec.

¶ Et attende ad vnum circuitum. tu qui vis gaudere priuilegiis legum gallorum in pragma et concordatis ac ordinationibus regiis descriptarum quenreperies promulgatum a Ludo. francorum rege. xii. artis viii. et latius in. xiiii. in publicatis ordinationibus 1512. quia si omissus fuerit insinuationum tuarum nullitatem patiexis detrimentum / prout passus fuit heri quidem aduersarius meus contra quem ratione huius obtinui dico recredentiam cuiusdam beneficii.

¶ Circuitus non solum iuribus nostris vetatur: verum. etiam iure diuino iuxta illud psal. xi. in circuitu impii ambulant id st choreas ducunt / et psal. 49. Ignis in conspectu domini exardescet / et in circuitu tempestas valida: et hoc in malam partem sumi dices / aliquando in bonam / iure etiam diuino / filii. tui sicut nouelle oliuarum in circuitu mensetue. Sequitur qui gloriatur in consilio sanctorum magnus est / et terribilis super omnes qui in circuitu eius sunt. Et apo. iiii. c. in circuitu sedis quatuor animalia plena oculis. Et Bal. in prohe. Grego. col. iiii. subdit quod multa fieri post sunt per circuitum vbi figi possunt pedes / que non possunt. fieri recta via / vt in ascensione montis patet / prout expertus sum in ascensu montis ventosi in commitatu venaissint siti / cuius altitudo sex miliaria excedere dicitur. Equidem testari possum / quod in die festi Marie Magdalenes qua hunc. ascendi in duobus saltem extremo miliari in facie terre herbam virentem (ob aeris frigiditatem) videre minime quodque cum commitatiua inibi scilicet illius apice vix in sacello superedificato missam audire potui / et dicitur circuire id est circa ire inde circuitores vel circitores medici / circuneuntes ciuitatem curando infirmos. ff. de excum. tuto l. si duos. §. grammatici / vbi glo. que etiam eos appellat parabolanos de quibus meminit glo. in pragma. in titu. de colla. in. §. videlicet in verbo medicina / et circuire prouinciam vt in auten. vt nulli iudic. in fi. col. i. et. ff. si quis cautio. l. ii. §. quid ibi circuira flumen inde illud quia aduersarius vester diabolus circuit querens quem deuoret. Sequitur alibi: qui vult deilincere vel furari / non vadit per viam rectam: sed circuit vt videat qua ex parte facilius capere possit / sic diabolus tirca hominem.

¶ Ab his orta sunt vocabula: videli. cet circuncelliones: quos Archi. in. c. circuntelliones. xxiii. q. v. dicit deriuari siue dici acircum et cella scilicet monachos / extra cellas suas vagantes. Aliquando dicuntur cir. cuncelliones heretici. Insano amore martirii semetipsos punientes vt martires vocentur prout testor vidisse quendam discipulum ethnici Martini asini defferrati luthert quo non indiguit ecclesia et alium concurrentem nationis vt dicebatur normanie hoc anno. 1534. hic Parisius. Qu cum ad ignem ducerentur: existimabant se ad martirium. progredi / quod credendum venit infernale tamen / vt inibiperpetuo / et in eternum et per infinita secula cum damnatis. angelis cruciarentur.

¶ Alio modo dicuntur Aues oculis carentes quibus assimilantur ipsi heretici: qui licet oculos habeant: oculis tamen veritatis carent et extra sinum matris ecclesie a quo exuerunt vagant. Aliud nomen vide licet circus il. locus inquo fiebant ludi / instar circuli factus. Hinc ludi circenses. xi. q. iii. c. cum apud. Et circula. tores qui serpentes circunferunt l. fi. ff. de extraordi. cri. aliud / circunuentus: qui dolo aduersarii decipitur. ff. de minor l. i. Et circunfluit / quod est dicere circum vadit l. ergo. ff. de acqui. re. do. et circunducere id est cancellare. ff. de liber. causa l. diui. §. si ea persona. et ff. de iudi l. et post editum § circunducto l. si preses. C. quo. et quando iudex. alia prosequere vt per alber. in dictio. De circuitu habes tex. no. in l. non solum. § annus autem. ff. de excu. tuto. per quem oldra. cosi. 324. nu. xi. dicit / quod non parcitur ei qui recta viam poterat dirigere / et quesiuit eam que in circuitibus erat: hina Bar. ibi post Iacobum de Are. Quia si nuncio soluitur pronumero miliariorum: quod si non fecerit rectam viam / non debet ei pro tota via solui

¶ Et attende: istud vulgare facere contra eos qui rebus clare demonstratis addunt / cum dicatur quidam circuitus facit tex. in l. i. in fine. ff. de dote preleg. ibi. Nam quicquid demonstrate rei adiicitur satis demonstrare frustra est

¶ Postremo dic quod licet regula nostra sit multum generalis / tamen non semper vera est. quia multotiens videmus: quod actio non transit ipso iure de vna persona ad aliam: sine cessione: et sic tunc non euitatus circuitus. Pro hoc vide que late notat Petrus de Ancha. com. 368 dubium principale. Probus

¶ Oculis subiici. tex. in l. si irruptione. §. ad officium. ff. finium regund. vbi dicitur quod quando expedit iudicem ire ad locum / accedere debet personaliter: cui creditur in eo quod videt: et ibi Bar. in finalibus enim iudiciis oculata fides multum operatur l. pe. ff. fini. regundo. intantum quod ceteris. probationibus preualet probatio per inspectionem / secundum Azo. in summa. C. ad leg. adl. et Bal in l. i. C. si aduer. liber. in l. contra negantem. C. ad leg. aqul. et Paul. de castro. co. xlviii. 5. con. clxxviii. et quod not. per Inno. in. c. proposuit. supra de probation bus. Bal. in rub. C. eo. col. i. Plus dico quod talis probatio oculata / potest fieri quandocunque / etiam post publicatas attesta tiones. Imo etiam postqueest in causa conclusum: secundim. Bal. in l. prima. C. quando prouoca. non est ne. refert Batha. in trac. de episcopo. lib. iiii. in quinta parte col. vi. ad dens / quod quando iudex vult ire ad inspiciendum oculis locum litis / debet partes monere vfcitarifacere ad interessendum tali die et loco secundum Bar. in l. qui bona. §. huic. stipulationi. ff de damno infec. vide Ioan. mona. in c. i. de censib. Barba. con. lxxxviii. vol. iiii. dicit quod oculus est centior iure. Bal. in. d. rub. de probationibus. C. col. pe. Probus.

¶ Uicinos id sit quia loco rei questionate plenius rei ver ritas inueniri potest: tam per testes / quam alia et in hoc parcit laboribus et expensis partium ad quod iura attendunt.

¶ Istud. dicas procedere in redditione rationis alicuius ad ministrationis publice seu priuate vt ibi. Reddatur ratio vbi gesta est administratio l. i. et. iii. C. vbi de rio. agi opor. ibi Bal. et Maria. Sozi. co. xxxi. in fi. prosequendo. quid autem si reddere rationem / citat idem Maria. con. xxiiii. col. xii. visis / quod reddere rationem nihil aliud est quod ostendere singulos actus administrationis et restituere reliqua. vide eum dem Maria Sozi. con. ii. col. i. sequendo ordine et con. xlvi col. i. consiliis nostris / vbi multos congerit qui tenentur ad rationem reddendam

¶ Et in proposito habeo quod tradit Alex. de Imola. com. primo. nu. xiiii. vol. v. post hostien. et Io. And. in. c. sane. supra de foro compe. qui dicunt post tex. ibi / quod si inter duos episcopos diuersarum prouinciarum est contentio de aliqua re / et vniex illis episcopis subest vni archiepiscopo et alius episcopus subest alteriarchiepiscopo / debet esse iudex ille archiepiscopus in cuius prouincia est res de qua vertitur quaestio inter illos episcopos. Probus.

¶ Actiones quando simpeliciter profertur hoc verbum actiones / habes attendere ad theoricam hanc quod quando actiones. dantur ad quid mobile iudicatur de eis prout de re mobili. glo. in verbo numeranda. in autem. de non alie. aut permutandis / in. §. i. col. i. et ibi Ang. Bar. in l. potest. ff de auctoritate tutorum. Idem Bar. et docto. in l. i. C. si aduersus rem iudica. Bar. in l. mouentium. ff. de verbo. significatione: firmat Maria. Sozi. con. ci. viso testamento: vbi subdit vnum no. col. fi. Quia quando actio competit ad quantitatem in genere omnino dicitur esse tertia species / et sic non res mobilis: neque immobilis. Idem dicit Bar. in d l. potest de nomin ibus debitorum vt dicantur tertia species bonorum. Probus.

¶ Personales / pro quibus actionibus personalibus nullum est proditum remedium possessorium a iure / quia non dicitur possideri nec quasi possideri l. fi. ff. quo. bono. vnde dum bitauit Bar. ibi. Pone: aliquis tenetur michi dare quolibet anno par caponum si postea cessauit in solutione an michi competat remedium possessorium: et determinat per illum tex. quod non / nisi ego vltra obligationem personalem haberem in personam dicti obligati / ius aliquod reale vt quia esset meus ascripticius vel esset meus vassallus: quia tunc bene dicor in tali iure habere quasi possessionem et contra. eum est michi proditum remedium possessorium: et ita loquitur tex. in. c. querelam. supra de elec. et idem tenent Iacob. de Are. Cy. et Bal. in l. certis annis. C. de pac. et Bal. in l. iubemus in prin. C. de sacrosanc. eccle. Cy. et Bal. in l. ii. C. de serui. et aqua. Bal. in l. i. C. per quas perso. nob. acqui. not. Io. and. et alii post eum in. c. peruenit. supra de censibus. vlterius dic quod ad personales actiones excludendas non suffragatur praescriptio / etiam longissimi temporis existentis in mala fide. Et ista est communis quam habunde comprobat Alex. co. 97. nu. 6 viso processu: vol. vii. Probus

¶ Non recedunt / quia actio personalis datur solum contra debitorem vel alium qui eius personam representat: Maria. Sozi. con. cxxxi. col. pe. in presenti. Probus

¶ Rem commitantur. vide in proposito id quod citat Bal. in. c. cum venissent: nu. vi. supra de eo qui mit. in po. causa rei serquod in Regno francie in realibus actionibus (cum res. lit de territorio regis) iudicatur secundum constitutionem regis pro quo videtur tex. in d. c. cum venissent: quod loquitur in reali actione / et dicit seruandam consuetudinem. populi: si consuetudo est laudabilis quod nota pro possessoriis beneficialium causarum que terminantur secundum iura gallicana quod facit ad ea que dico in. c. quamquam: in verbo loci ordinario infra de hereti. et in. c. i. in ver. Sed contra laicos de prescriptio.

¶ Pro premissis adde maria. Sozi. con. 99 col. i. in causa eximii doctoris: vbi ponit casus in quibus consuetudo laicorum etiam in rebus ecclesie sit seruanda: et Pet. de Ancha. con. cxxv. col. fi. visis et diligenter ruminatis. Probus In additamento. vide Io. mo. in. c. quamquam / in fine / vbi dic. infra de elec. et que dicit fely. in. c. nonne. nu. 3. supra de presump. Q si principale negetur: intelligitur etiam negatum accessorium vel additiuum: glo. fi. in. c. fi de res. Anto. de butrio. in. c. i. in. 4. not. supra de pactis: vbi Panor. etiam que in proposito citat decius co. 420 queritur / vbi dicit / quod de preparatoriis: idem quod de principali debet iudicari: Bal. in l. ordinarii per illum tex. C. de rei vendica. et Alex. co. cxvii. col. fi. viso ti. questionis / vol. vi.

¶ Et pro doctrina Io. mo. hic facit regula a maioribus nostris tradita quam citat Maria. Sozi. con. xxiii. col. ante pe. versi. xx. probatur circa / Quod constitutio declaratoria seu confirmatoria recipit omnes declarationes / limitationes et ampliationes constitutionis declarate: glo. singularis secundum car. ibi in cle. statutum: in verbo consuetudinem: in fine de elec. cum infinitis ibi per eum allegatis quas non recenseo. Probus

¶ Diuersum iudicium. in simili dic quod diuersitas temporis inducit diuersitatem actuum. not. in l. pantonius. §. rei. ff. de acquirem. heredi l. libellorum. ff. de accusa. Bar. in l. non solum. § sed vt probari posset. ff. de no. ope. nuncia. not. in. c. cum Ioannes. supra de fide instru. Sozl. co. xxiiii. col. ix. visis ac diligetur: vol. i. Probus

¶ Sed vtendo. Uide que late traduntur per Neapol. deci35 4. in causa reuocationis. Probus

¶ Condemnabit in expensis: tex. pro hoc est formalis in cleinfra hic per Io. mo. allegata dum dicit in nouella: vbi Petrus de Ancha. 7. no. citat / quod iudex coram quo quis iniuste trahitur: licet non sit competens in causa principali: est tamcompetens in expensis imminentibus super illo articulo / de quo cognouit vtrum esset competens necne. Pro hoc est etiam glo. not. secundum Panor. ibi in. c. fi. et glo. fi. supra. isto ti¬ que continue per palatia discurrit quod licet iudex delegatus perpendat rescriptum non valere nichilominus annullanda potest condemnare actorem in expensis cum quo ad istud incidens / sit iudex competens Aliam ad propositum reperies glo. no. in. c. ex tenore. supra eo. in glo. fi. vbi citatur de illo que traxit aliquem coram diuersis iudicibus quod secundus iudex incompetens tenetur reum liberare: et actorem in expensis condemnare: quod intellige secundum Panor. ibi siexcipiens comparuit coram primo / quia si fuerit contumax non auditur / Istud fortificat Io. de imola in d. cle. i. nota. poetiam comprobat Io. and. in d. c. fi. supra. isto ti. in fi verbis. Et Barba. in d. cl. i. col. vi. Pro hoc tamen adde tunotabilemicautelam Specul. in ti. de expen. in. §. iusta: versi. nono: vbi dicit / quod iudex debet prius condemnare in expensis / et postes pronunciare rescriptum non tenere quod nota propter auctoritatem specul. licet non videatur necessaria. Et in contrarium facit tex. in. c. cum appellationibus infra de appella. vbi dicit quod iudex appellationis potest pronunciare appellationem friuolam / et condempnare appellantem in expensis: nedum eodem tempore / sed etiam tota die illa: facit l. paulus. ff de re iudi. et hoc in puncto comprobat glo. in d. c. cum appellationibus: dicens quod ea que sententiam concomitantur eadem die qua principale expeditur: debent etiam expediri sicut fructus et expen. d. l. paulus: et intelligas de sententia diffinitiua: quia in interlocutoria poterit condempnare in expensis vsque ad diffinitiuam: secundum Domi. et Franc. ibi et Panor. in. c. sepe / de appella. et rotam amplisasime deci. xiii. in nouis / intellige etiam quod sit spes quod diffint: tiua sequatur alias non / vt in hoc puncto. Quia iudex condemnans in expen. dicitur pronuncia re interlocutoriam pro quam finitur eius iurisdictio. Secus si non finiretur quia posset vsque ad diffinitiuam reseruare / et in hoc d. c. cum appellationibus est tex. singularis / secundum fely. in. c. significauerunt. supra de exceptio. col. vi.

¶ Amplia premissa quod non solum talis condemnatur in interesse et expensis verum etiam in dampnis secundum Bal. in d. c. fi. isto ti. in fine que dampna et interesse veniunt officio iudiciis / quia quotiens aliquid committitur iurisdictionis: officium iudicis oritur / et etiam quotiens obligatio ponitur.¬ actio pariter oritur: notat Cy. in l. ex placito C. de rerum. permuta. et Bar. in l. i. C. de condito. ex lege. Et hec debent peti. quia alias non tenetur iudex. d. glo. fi. in. c. fi. supra hoc tuvbi doc. Probus

¶ In genere. Adde a quo primordialiter rerum cognitionem sumimus iuxta illud dictum philoso. primi phisicorum quia cum a longe hominem speculamur / prius cognoscimus quod vniuersalius est scilicet substantiam / postea quando vide mus eum moueri cognoscimus quod sit animal: demum quando propius accedit quod sit homo. cum vero nobis adheret proxmus cognoscimus indiuiduum / quod sit Petrus: eodemmode paruuli primo omnes homines patres appellant. postmodum autem quando magis habent de naturali cognitione solum patrem suum tali nomine vocant. refert Prepo. in .c. humanum genus col. ii. prima distinc. vbi dicit post glo. quod volens ordinate tradere aliquam doctrinam in aliquamateria / debet incipere a simplicioribus et vniuersalioribus. Probus

¶ Si libellus. de libello vide que not. Alex. co. lviii. col. i. viso et perlecto. vol. v. Probus

¶ Potest fieri. istud comprobaui. supra. in. c. vt animarum de constitutioni. in. versi. nonum quesitum: et dic opinionem Io mo. olacere glo. in verbo exordio. in cle. sepe. de verbo. significui ibi Ber. ymber. astipulatur. Probus

¶ De alieno. de quo nemo potest licite largiri l. si pignori. §. i. ff de fur. Bar. in l. gerit. in tertia questione principali. versi. sed quero. ff. de acquir. heredit. vt tradit Maria. Sozi. con. xci. col. ii. visa. not. in. c. afferte. supra de presumi.

¶ Ulterius in puncto procedendo quero an et quando liceat de iure tertii agere aut excipere vel se defendere / late istud discutitur per Bar. in l. ii. ff. de excep. rei iudi. Io. And. in. c. mandatum. supra. isto ti. et ibi Barba. nu. lxiiii. Panor l. c. veniens / pri mo. col. ii. nu. vi. supra de testi. et ibi additio. Cyet Saly. in l. cum seruum. C. de seruis fugi. vbi Bar. col. prima. versi sed contra. glo. citat quod ius tertii nemo potest intentarc nec in iudicium deducere sine mandato. Et si lex diceret contrarium esset fatua lex: quia si posset intentare quod go succumbendo preiudicare iuri alterius quod absiudim foret. C. res inter alios acta: in rubro et nigro

¶ Item excipiens dicitur agens sed agens non potest intentare ius tertii: vt ff si pars heredi. peta l. i. in prin. et. ff. si vsufruc. peta l. vti frui: ergo nec excipiens. Idem Bal. in l. ii. in prin. C. qui. res iudi. non nocet dicens verum esse vbi ius tertii ipso iure officeret agenti et inuito / eo quod habet. ius vt not. in l. indebiti. ff. de conditio. indeb. vbi Bar. optimo distinguit nu. xiii. videlicet quia quandoque ius tertii est exclusiuum iuris agentis in totum ipso iure. Et hec exceptio admittitur. Alex. con. xi. nu. xx. vol. vii. et con. 38. in fi. consideratis vol. ii. Quandoque ope exceptionis: et tunc an possit opeponi Bar. late disputauit in d. l. ii. ff. de excep. rei iudic. Quandoque non est exclusiuum iuris agentis nisi respectu commoditatis et vtilitatis: puta dominus es: licet fundus tuus debeat michi seruitutem / vel in eo habeam vsum fructum vel ius amphyteoticum: et similia: tamen propter ius tuum vtilitas iuris mei minuitur. Isto casu quis postest opponere de iure tertii. d. l. indebiti. § sed et si Aut ius tertii est quoddam accessorum rei vt seruitutes reales vel personales ra tunc de iure tertii non possum opponere domino l. loci corpus §. competit. ff. si serui. vendi. Aut non est accessorium ad aliud. sed per se principaliter subsistit. vt vtile dominium quid competit amphyteote seu feudatario: et tunc possum opponere de iure tertii ad excludendum intentionem tuam respectum illius iuris. d. l. indebiti: sicut possum opponere de eo quod esset exclusiuum totius iuris tui vt l. fi. C. de rei vendica. et d. l. cum seruum. C. de seruis fugiti¬

¶ Et pro ampliori huius puncti discussione: vide Bar. in l. si alienam. ff. soluto matrimonio. et Bal. vltra praedicta in l. doce ancillam. C. de rei vendicatio. in fi. eundem Bal. in auten. qui rem in fi. C. de sacrosanctis eccle. et in l. pe. ad finem. C. de non numera. pecu. et Pet. de Ancha. con. 297. Efficacibus et quasi: col. 4 vbi dicit quod contra prouisionem / electionem / vel confirmationem / non debent audiri nisi quorum interest vt plene notatur in. c. super his. supra de accu. per Io. and. in nouel. post inno.

¶ Similiter non auditur appellans nisi sua intersit. c. cum inter R. et P. supra de elec. quem punctum prosequere vt nouissime discussum reperies per dope. rebuf. in repetitio l. vnice. c. de senten. que pro eo quod interest profen¬

¶ Et vlterius dici quod quamquam in rebus profanis aliquando opponens possit excludere actorem per exceptionem iuris tertii: hoc tamen in beneficialibus non procedit. Nam eo ipso quod possessor allegat titulum tertie persone in beneficio quod defendit / tacite / constat de eius possessione improba nisi doceat quod ab illo tertio possideat / arg. c. contra morem. c. di. 5. ibi Domi. et prepo. in fi. et Pet. de ancha. d. con. ccxcvii. effi. cacibus. et c. ad decimas infra de restitu. spolia. eo enim ipso fatetur se non habere titulum: qui allegat ad alium pertinere. l. fi. C. si per vim / facit. c. cum non ignores. supra de preben. et l. pomponius. §. si is qui. ff de procura. Et licet in profanis. sufficiat reo possessio si constet de non iure actoris vt absoluatur l. res alienas. ff de rei vendicatio. et l. qui accusare. de eden. C. hoc tamen non habet locum in beneficialibus quia si constet de iniusticia possessoris beneficii non debet eiiudex in possessione admittere seu manutenere. c. cum super. supra de causa posses. et proprie. Ex quibus concluditur / quod notata / in d. l. cum seruum ad materiam beneficialem non plene legistis cognitam parum faciunt.

¶ An autem agedo siue defendendo quis possit deducere ius tertii tractant compo. col. vii. Io. and. car. et Barba. in. c. mandatum: de res. Panor. in. c. coquerente: de cler. non resi. Io. fabri. Bal. et Paul. in d. l. cum seruum. C. de seruis fugiti. Barba. com. 4l. nu. 16. prima parte / dicit enim idem Barba. in. d. c. mandatum / nu. 66. citando domi. Antho. de butrio in. c. causamque. supra de testi. Quia si duo litigant supebeneficio et apparet de non iure actoris: et per cofessionem rei apparet reum nullum ius habere in beneficio / quod iuder poterit absoluere reum ab illa instantia / et ex officio suo nouam inchoare instantiam: et vigore illius confessionis priuare illum beneficio quod idem Antho. comprobat in. c. item cum quis. supra de restitu. spolia. Istud dictum Antho. et aliorum id comprobantium limitat ibi / idem Barba. vt non habeat locum in papa / quiin eadem instantia poterit codemnare reum. pro quo dicit casum singul. et vnicum in. c. ad petitionem. supra de accu. potest enim papa ferre sententiam petitioninon conformem. Antho. de butryo in. c. licethely. supra de symo.

¶ Postremo pro themate habeo quod is contra quem allegatur ius tertii: potest dicere illud vulgare: quo ad te liberas edes habeo l. loci corpus. §. competit. ff. quemadmo. seruit. amitta. glo. prag. in ti. de pacifi. posses. in. §. lis: in verbo exhibitionem / in fi. et sic proponere exceptionem / tua non interest: que repellit quencunque agentem l. sicuti. §. si que. ff siserui. vendi. et l. cum seruus quispiam: cum ibi not. ff. de seruis fugi. Maria. Sozi. con. 60 col. pe. in presenti. Probus.

CUm aliquibus. Pet. de Ancha. scon. 215. col. pe. scripsit papaponit rationem ad hunc tex. Probus.

¶ Nonobstantia. de his non obstantiis et eorum forma late dico in. c. fi infra de consuetu. Ideo vide ibi et latissime per relin. c. nonnulli. supra. isto ti¬

¶ Et vltra ea dic nonobstancia vel nonobstantias vt aliquibus placet faciles in remo / tione per papam per regulam iuris: quia ab actu denendente a voluntate vnius solius licitum est recedere quandocumque voluerit is l. si quis. in prinde lega. iii. habetur in l. si michi et tibi. §. in legatis. de lega. infra Ergo idem dicendum in rescripto et gratia et aliis que dependent a mera rescribentis voluntate. Nam eius est tollere / cuius est codere: firmat Calca. com. 77. col. 2. Et dic quod pirclausulam non obstan. statutis non intelligitur derrogatum. legi et sic iuri communi: pro quo allegatur Io. mo. hic referIason in con. 83 col. 2. dicta predia. vol. 3. Et sic habes quod lus commune est difficilioris sublationis quam ius statutarium. vel aliud a iure communi. prout in simili dicitur de ordinario iure et extraordinario: quia si immunitas per principem concedatur alicui simpliciter: quod non teneatur ad munera: intelligitur solum de extraordinariis non de ordinariis l. i. C. de vaca. mu. ciui. lib. x. et. l. hi qui. ff. de vaca. mune. comprobat idem Iason / vbi. supra. in fine consilii. Probus

¶ Non tollitur. Cal. con. i. sto ti. hoc dictum Io. mo. prout. et Io. and. hic allegant videlicet quod clausula nonobstantibus consuetudinibus vel statutis posita in rescriptis non tollit obstacula temporalia: sed illa tantum que inducerent extinctionem gratie. Et bene probat tex. in. c. si. propter. hoc ti. et lib. vide Cardi. in con. xxv. ante fi. in causa et questione. Probus.

¶ De mandato pape. Compo. in. c. causamque / col. ii. supra hoc ti. pariter dicit se de mandato pape apud mediolanum protulisse quod clausula anteferri / seu quod preferatur omnibus aliis impetrantibus: debet intelligi de his quibus nondum erat ius quesitum. Pro quo vide car. con. 136. col. iii. nu. 7 vbi late disputat de pluribus concurrentibus et habenti pus clausulam anteferri dicens ob opiniones contrarias Quod non est credendum tantum virum et adeo in romanacuria expertum: et adeo in exercitio iuris ibi versatum errasse / arg. de orig. iur. l. ii. §. seruius. ff. et similiter nec pap:¬ de cuius mandato pronunciauit / arg. c. i. supra de consti¬

¶ Ex quibus intentum habes. Quia licet decisio Io. mo. videatur dura: tamen videtur tenenda a fortiori: quia non solum de mandato pape sed etiam de mandato deliberato in consistorio / vbi est fons iuris etiam vbi solum foret papeassistentia qui omnia iura in scrinio pectoris censetur habere. d. c. i. supra de consti. vbi late dixit. Non tamen placet Io. And. hic pro quo facit quod no. per Domi. con. cxi.

¶ Et inquantum Io. mo. dicit quod homo habet ascendere non descendere adde rotam in no. deci. ccxxvii. deci. quod habinus ma. quod rem prebendam non potest optare minorem. Probus

¶ Deliberato istud firmat et refert sic factum a Io. mo. Archi. in. c. si pro clericis de praebend. hoc lib. Et hoc tempore bonifacii. viii. quo tempore Io. mo. erat cardinalis vt videre licet late pefelicem cantorem in dialogo / de Anno iubileo dixi in prefatione. Probus

¶ Finis iste inspicitur pro solatio / et vt euitem demonium meridianum tex. alios de iure digestorum finem esse spctandum dictantes. habes in l. Pomponius. la. ii. vbi glo. ampla. ff. de nego. gest l. Item illa. §. quod adiicitur. ff. doconstitu. pecu. l. prim. ff. de pe l. licet. §. Idem scribit. ff. de pocul. l. mela. ff. de alimen. et cibar. lega. in prin l. prima. §. hoc autem. ff. quod quisque iur l. non intelligitur. §. quod autem .ff. de iure fisci¬

¶ Et pro aliis iuribus addo tibi glo. in. d. l. non intelligitur. in verbo spectandum et in. c. dudum el. primo in verbo electio nis. supra de el ec.

¶ Possunt etiam adduci iura medium esse spectandum quam vide saltem aliqua in glo. in. c. scientes. de censib. supra vbi verfus cum media tantum dilexi ludere forma maior enim mediis gratia rebus inest. dixi. supra hoc ti. in. c. primo ibi / vertus est meodietas.

¶ Et in summa dic. in his tamque in viis brocardicis in quibus non reperitur profundum teste Io. Fabri in. §. fuerat in fi. insti. de actio. non potest dari certa doctrina minusque certa regula cum discurrat per varios casus: ideo secundum. varietatem casuum occurrentium quandoque spectatur initium / nonnunquam medium / interdum finis. notant neapol. deci. 210 multe sunt persone.

¶ Et dicit Panor. in d. c. dudum nu. xi. Quia vbicumque actus recipit essentiam vel validitatem. in initio / debet spectari principium.

¶ Si in medio specta tur medium: et ita finis si sumat substantiam in fine. Pro quo attende ad ea que citat Maria. Sozi. con. clxv. col. x. versi preterea omnia / visis inuestituris: etque dico de initio bono malo / et vitioso. infraasto ti. c. si eo tempore: quibus adde quod in legibus numquam retro trahitur: sed inspicitur tempus celebrati actus l. i. ff. de penis. Ita dicit prepo. Alex. in. c. solonitane. col. ii. 63 di. vide que etiam dico in. c. si pro te infra. isto / ti. disputando. An actus hominum possint esse in pendenti. Et dicit Bal. in l. eam quam. col. ii. C. de fidei con. Quia causa finalis est fons causarum et presumitur finalis que secundum iuris rationem debet esse finalis. C. de hered. institu l. sipater. Hinc Alex. con. 52 nu. 2i. Circa hanc. dubitationem. in. 4. volumine quod omne agens agit propter finem: et finis est qui mouet agentem. Et dicitur finis causa causarum. Nam secundum regulam philosophicam cuius finis bonus est ipsum quoque bonum est / Omnia enim ratificat finis iustum est enim a fine denominari omnia. refert Prepo. in. c. cum ad verum / col. i. 16. di. et sic habes / intentum provulgari quod exitus acta probat l. rem non nouam. §. fina. C. de iudi. Maria. Sozi. consi. 46 col. 2. consiliis / cui vulgari. conuenit id quod non a Io. mo. supra. in prohemio quod effectus causarum est in executione. Idem in rub. de confessis.

¶ Item finis trahitur ad principium quando necessariam consequentiam habet ab eo l. 3. §. scio. ff. de minori. quod videtur facere ad decisionem. q. formate per Pet. Cy. et Bal. in l. extra territorium. ff. de iurisdi. omnium. iudic. vbi vo. lunt quod si aliquis emit fructus seu redditus iurisdictionis. (pone in prepositis emendarum) pro vno anno / et in fine anni committatur maleficium: et sequenti anno fiat punitio: quod pena spectat ad emptorem illius anni quo maleficium est perpetratum. Idem Bal. et Roma. in l. diuortio. ff. solute matrimo. refert idem Sozi. con. 100 in causa baptiste / vbi subdit rationem post Bal. in l. fi. C. de fructi. et liti. expenQuia causa prima magis influit causatum quam causa secumda / arg. l. si filius. ff. de verbo. obliga. vbi quantum ad acquirendum patri sufficit per filium stipulationem conceptam durante patria potestate licet finita patria potestate conditio stipulationis euenerit. Pro his videtur etiam facere quod notat Idem Sozi. com. 105. col. 3 prosequendo quod qua. le est initium alicuius rei talis presumitur sequela. Et ab initio presumptionem sumimus et argumentum. Idem Sozi. et late con. cli. col. 4. vide igitur de fine do. Sozli. con. 278 in fi. in questione vertenti. Petr. de Ancha. co. 4. statuto et Io. mo. in. c. i. de iniuriis et dam. dato. Probus

¶ Remittere est dare. Bar. in l. peculium in prin. ff. de pecul. citat: idem quod Io. mo. hic per d. l. si mulier hic pro Io. mo. allegatam. Idem Bar. in l. si quis delegauerit. nu. 1. si. de noua. Quia remittere exceptionem est donare et quandoque facere et non dare / vide eundem Bar. in l. siue apud. nu. s8ra et. 23. C. de transactio. Aliquando tamen non est dare / videlicet quando dubium remittitur Bar. in l. transactio. C. de transactio. et in l. actione. col. ii. eo. ti. Bal. in l. si quis sponsus. §. circa venditionem. ff. de donatio. inter virum et vxovbi dicit quod quam admodum non valet donatio inter virum et vxorem: ita nec remissio: cum sit donatio: et huiusmodi remissio instar donationis requirit insinuationem. glo. in l. si quis obligatione. ff de regul. iur. Bar. in l. modestinus. ff de do. Alex. in d. l. si mulier. et in l. creditori. C. de pac. vbi enarrat hanc fore communem / ratio est quia vt dixi vim dona tionis obtinet remissio l. i. ff. de transactio. d. l. si quis dele. gauerit. ff. de noua. Alex. in con. xxii. viso instrumento. vbi dicit nu. 8a vol. i. Quia renunciatio iuris principalis est donatio l. hoc iure. §. i. ff. de dona. et d. l. si quis delegauerit. Et remissio non potest fieri nisi ab eo qui potest donare: hinc dicimus quod mandatum generale cum libera et plenapotestate equipollet speciali mandato iuxta l. si procu. rator: cui liberacum glo. et melius in l. mandato cum glo. t ibi Bar. ff. de procura. et infra de procuratoribus. c. quid ad agendum l. nam et nocere. et ibi Bal. ff de pac. Idem Bal. in l. il. lud. ff. de minor. non venit tamen quod mandatarius possit remittere et donare l. contra iura. §. fi ff. de pac. et. l. filiusfamilias. ff. de dona. Ita in facti contingentia dicit freder. con. 177. quidam habet potestatem transigendi et componendivbi quidem do. Grifol. post eum ait quod habens mandatum ad transigendum et componendum cum generali potestate. non potest debitum gratis remittere per d. l. contra iuris et. l. Nam et nocere. ff de pac. Istud etiam clare voluit Bal. post Iacob. Butry. in d. l. si procurator / vbi subdit quod procurator habens liberam (que dicitur equipollere speciali mandato. Notat Bal. in l. illud. ff. de mino. tamen non potest dare nec dilapidare prout nec debitum remittere per l. creditor et l. lucius. ff. manda. et d. l. filuisfamilias. ff. de dona et l. si pater. ff. qui in fraudem credito. Nec etiam transigere de reincerta. Secus si ad certam causam. Alex. in l. qui Rome. §. calimacus. ff. de verbo. obliga. et doc. nostri in d. c. quid ad agendum

¶ Et ad propositum dicit Io. and. et alii post eum in. c. 2. supra de donatio. Quia prelati ecclesiastici et similes administratores non possunt remittere exceptionem peremptoriam Idem notat Inno. in. c. i. de depo. et in. c. cum olim infra de offi. delega. Ubi etiam idem dicit de procuratore: facit quod notant Bar. et Ang. in l. fi. in prin. ff de fer. et in d. l. procurato. cui generaliter. ff. de procurator: et Ang. in l. ab executore. § fi. ff de appella. vbi concluditur quod procurator non potest renunciare appellationi per se interposite per id quod habetur in l. rescriptum. §. fina. cum l. sequenti. et l. contra. §. fiff de pac.

¶ Et pro hoc puncto nostro principali vide Sozi. con. 227. in primo vol. cuius est initium / quoniam in presenti / et eodem vol. con. xviii. vbi citat quod remissio non extenditr tur ad ius futurum. nu. 6. et vol. 3. co. 283. i. col. Ubi recordatur de remissione fidei con.

¶ Uide preterea glo. in. c. veniens. cl. i. supra de testi. vbi Fely. et decius late post alios disputantes de hoc verbo se resoluendo quod remittere est dare large accipiendo: non autem proprie cum dare sit accipientis facere. §. sic itaque. de actio. insta¬

¶ Facilius enim fit remissio quam donatio. Bar. in l. si duo. ff. de verbo. obliga. Et ideo quandoque licet donare et non remittere: vt per glo. in. c. statutum / in verbo / remissione isto titulo: et quod proprie non sit dare adducitur tex. in l. Iulianus. ff. de conditio. et demo. vbi conditio pro impleta habetur / ergo proprie impleta non est tunc quia verbum habetur denocat improprietatem: insuper attende ad decium con. 402 nu. 5. vbi dicit quod remissio lucri est donatio in effectu. no. Bal. post glo. in l. si inter / in verbo / donationiis. C. de solutio. que gio. comprobat etiam quod non valet remissio inter virum et vxo. no. Ang. in d. l. que contra. C. de pac. vbi ad hoc al legat tex. in l. in edibus. ff. de dona. Uide Bal. in. con. 293 parte. iii. col. ii. vbi innuit. Qui remittit donat. viii. q. iii. talia. Panor. in. c. ex insinuatione / nu. v. supra de iure patro. Et in c. per tuas. supra de simo. nu. vii. in fine. Sozi. con. xliii. vbi citat quod qui non potnst donare non potest remittere. Iuond. Sozi. con. cxiii. col. ii. viso testamen. quod ille qui prohibetur donare etiam prohibetur gratis remittere. Bal. in l. i. C. de pac. Decius in d. l. si quis obligatione. ff. de regul. iur. Et per hec habes dictum Io. mo. hic liquide iuribus et authoritatibus comprobatum vnum tamen superest inquantum. supra citaui Bar. dicere quod quando dubium remittitur non est pare / dic quod contrarium innuit Alexand. in con. xxii. nu. viii. vol. primo. viso instrumento ibi et dato etiam quod ius non fuit liquidum vbi liquidatum tamen gratis remittendo est donare / adeo quod ille quod non potest donare non potest gratis facere remissionem telis debiti non liquidi. ita voluit Bal. in. d. li. col. iiii. C. de pac. allegat l. praeses cum ibi no. et l. fidei. con. C. de transactio. et ibi Salyus.

Ad vnum preterea etiam venit attendendum in proposito quod qui habet mandatum ad recipiendam solutionem non habet. mandatum ad solutionem remittendam. Et ideo procur. tor constitutus ad solutionem recipiendam non potest confiteri solutionem recepisse / quia aliud est recipere / et aliud confiteri recepisse. Pro hoc vide que tradit. Alex. in con. xv. ponderatis his voluminibus. iii. Idemin eo qui habet madatum ad recipiendum mutuum quia non sufficit confite ri mutuum recepisse. Bar. in. l. ii. §. fi. ff de constit. pecu. Et Antho. in. c. si cautio. supra de fide instrumen. xatio quia constitutus ad vnum si aliud facit non videtur constitutus ad illud. istud refert et firmat latius Barba. con. xviii. col. iiii in. iiii. volu. hoc vltimum videtur comprobatum per id quod no. Io. mo. in. c. exceptionem infra. de regul. iur. dum dicit. quod intendens ad vnum finem aliud non operatur quia ad aliud non agebatur

¶ Postremo vltra praemissa pro themate deducta vide Maria. Sozi. con. 91 col. iii. visa. et Bar. in l. fi. in prima additio ne de anno. et tribu. lib. x. C. vbi dicit / quod si dobitor pupilli neest souendo / tutor potest debitum remittere / licet liquidum arg. illius tex. Et ibi ponit modum procedendi ad talem remissionem vt inseratur causa propter quam fit remissio quod nota ad limitationem l. pactum curatoris. C. de pac. Et vt de de illo qui promisit non petere remissionem per Ioan: de Anania. consi. 74. visis et ponderatis: et ibi Ludo. B log. Adde neapoli. deci. 232. feudatarius.

¶ Postremo. alio dic quod remittentibus iura sua non est amplius ad illaregressus concedendus l. queritur. § si venditor. ff. de edil. edic. et l. proima. §. qui semel. ff. de suc. edic. cap. primo. §. preterea quib. mod. feud. amit. c. quam periculosum. 7. q. prima. quod intellige de his qui remittere possunt / secus de aliis vt probat Iason in com. 133 presupponitur. vol. 4 Probus

¶ Impartimur. pro quo facit cap. primum et secundum. supra de confirma. vtili. vel inutili. Ideo dicit Bal. in l. ex placito. C. de rerum permuta. Quod si superior causa cognita confirmat statuta inferioris / non dicuntur statuta inferioris: sed dicuntur statuta superioris. Et transgressor punitur / vt transgressor statutorum superioris Ista comprobat eareferendo Barba. consi. 38. colum. 4. nume. 5. et quidam viso vol. 4. dictum Bal. firmat in themate ipso Sozi. con. 288 colum. 2. circa primam. in versiculo secundo: quia eorum statuta allegat / tradit in simili. Bar. in l. An ambitiosa. ff. de decre. ab ordi. faci. Probus

MOrte expiret. Ratio est Quia per mortem finitur voluntas. et iam amplius non est l. iiii. iff. loca. Ioannes cal. eo. titulo consi. iii. vbi dicit quod ista verba ad beneplacitum nostrum operantur: quia ab ipepapa vel successore poterit reuocari quod alias non potuisset regula / decet: facit. c. si delegatus ii. responso infra de offi. delega. de morte autem vide que tradit Pet. de Ancha. con. ccccxlviii. Ego autem. Et de probatione illius Alex. con. cxvii. in prin. viso processu. vol. iiii. Probus.

¶ Papatus tamen. uaadmodum ei sol et luna nunque dest nunt: ita nec papatus et imperium cum his assimilentur pa¬ patus: scilicet soli et imperium lune. Et sicut luna recipit lumen a sole: ita imperialis dignitas a papa merito dicunt duo luminaria: luminare maius et luinare minus. c. solite. supra de maio. et obedi. vbi late per doc. dicit enim Augu. de Anchona in suo trac. de pote. eccle. quod sicut summo sacerdoti leuitici ganeris: omnes iudei obedire tenebantur cuiuscumque status essent: sic omnes christiani maiores et minores pape locum christi tenentiparere tenentur. Omnes enim dignitates mundi precedit papalis dignitas / et est superior / vt habetur in cle. pastoralis de re iudica. et cle. prima de iureiuram. Papatus / ideo est prma dignitas in ecclesia dei: in autem. de eccle. ti. in prin. col. ix. et. xii. di. c. i. Et quod papa sit maior imperatore / vide Barba. in. c. nouit. nu. 14l. 142 143. de iudi. Domi. Chassaneum in Catho. 4. parte. in. 7. considera. Probus

¶ Nec clausula generalis. in proposito Ioan. de Ana. con. 12. in ii. col. versi preterea iste Titius. Citat quod falcitas seu delictum procuratoris regulariter non nocet domino l. vnica. §. siprocurator. ff. si quis ius dic. non obtempe. Facit optime texin l. si pater. ff. qui in fraudem credito. Pro hoc vide doc. in cle. non potest / de procura. vbi Imola. nu. 7. de Butrio in consi. lxvi. circa medium. Quod sumit initium in facto proponitur. vbi dicit quod in genere mandans / non venit illicitum per quod mandatum noscatur de fide rupta. cap. primo de iure. iuram. et i1fa hoc lib. de elec. in. c. si compromissarius. Pet. de Ancha. com. 361 visa plena. col. i. vbi ait / quod statuta verbis generalibus edita recipiuut interpretatione restrictiuam et declaratiuam / et maxime ne quis damnum indebitum patiatur / vt l. serui vestri. C. de noxa. notatur in l. fin. §. in computatione. C. de iure deliber.

¶ Et dic istam regulam procedere. Etiam si procurator habet mandatum generale cum libera. d. l. si pater. Etiam si in generali procuratorio iuratum esset per dominum quod non veniret contra ea que faceret procurator / vt solitum est in procuratoriis apponi. Ita Bal. egregie in ca. i. supra vt lite non contesta. post glo. in l. non videntur data. § qui iussi. ff. de regul. iur. vbi Bologni. eam extollit: ad hoc quod iuramentum simpliciter prestitum superio. ri per subiectum de ei obediendo / intelligitur semper de licitis et honestis et verisimilibus / ac in his que spectant ad eius officium: alias autem non istam glo. etiam adducit Bal. in. d. l. si procurator / ad huiusmodi propositum. Addend. ista procedere etiam in nuncio / cum nuncius debeat ad vnguem seruare suam commissionem l. qui Rome. §. Calimacus. ff. de verbo. obliga.

¶ Procedunt equidem in arbitratore. cui licet sit datum liberum arbitrium: tamen eius laudum subiacet equitati / de oper. liber l. libertus. ff. et pro socio l. vnde si nerue. ff. debet enim esse veritati consonum / vt ff. de do. prelega l. theopompus. Idem Bal. in d. l. si procurator / col. i.

¶ Faciunt in simili notata per eundem Bal. in cap. nonnulli. in fi. supra. isto titu. vbi citat quod procurator generalis non compromittit nisi habeat speciale mandatum. Quia compromissum periculosa res est. l. proferre. §. stari. ff de anbi. Adde preterea id quod voluit Domi. in cap. si quis iusto § absens. in fine. infra. de elec. Quod si aliquis canonicus mandat / siue dat mandatum de certa persona eligenda que est indigna scienter / et procurator illam eligit quod tam constituens quam procurator incidunt in penam canonis in tales inflictam et puniuntur: quia ille actus incidit in delictum et quod comprobat ibi Ioan. and. ante eum / quod intellige suprocurator hoc sciuerit. Idem Domi. in cap. eum qui. de preben. infra. in fine. Quod si quis ignorans occupet beneficium incompatibile per procuratorem generalem / non punitur pena contenta in. d. cap. eum qui. cum talis procurator gpraneralis non videatur datus ad illicita: de offi. vica. cap. cum in generali / et de iureiuran. cap. fina. hoc lib. vide Ioan. moin cap. sequen. vbi loquitur de non habente mandatum / et que dixi supra. in rubri. isto titu. quod verum nisi ex postfacto tacite vel expresse ratum habuerit. cap. cum quis / de senten. ex communica infra late. Oldra. consi 199 col. 2. nu. 7 Et vlterius progrediendo ad principale intentum nostrum adde quod voluit Roma. con. 60 mandatum michi. numen 2. vbi dicit quod inquantumcunque generalissimo mandato: non veniunt ea per que constituens incidere posset in penam aute delictum / per iura predicta / et l. si quis iussum. ff. de damp. infec. Idem Roma. consi. lxxxiiii. miror cur tanta. nume. primo. Quod in generali mandato delictum velr dolus non includuntur l. creditor. § lucius. ff. manda. Sozinus. consi. 231. cum in presenti consultatione / colum. iii. ibi secunda ratio: volu. 4. quod vbicunque ex aliquo actu exenplificando potest pena committi non admittitur procurator / nota. in l. nemo carcerem. de exac. tribu. lib. x. C. et in. d. cle. non potest intellige de procuratore generali aut non habente speciale mandatum: faciunt nota. per Ang. Areti. in l. ab executore. ff. de appella. vbi dicit quod ad hoc / vt possit appellari ab executione requiritur mandatum indiuiduum. Et ratio est secundum eum quia appellans ab executione si succumbat incidit in per nam quinquaginta aureorum l. ab executione. in. fi. C. quo appella. non recip.

¶ In regno autem Francie quando appellatur ad curiam perlament in. lx. libras parisieum. ad alias autem non legitur in qua sunma siue emenda quia vnaqueque curia sua abundat sensu. c. illa. xxii. distinc.

¶ Cum ergo sit possibile quod procurator faciat incidere in penam dominum suum si succumberet / non ideo admittitur sine mandato speciali. Idem Ang in l. si expressum. xxvii. col. ff. de appella. dum vult quod in generali mandato non venit vt quis appellet ab executore vt dictum est Adde insuper que not. Fely. in. c. ecclesia sancte marie. col. ii. supra de constitu. et etiam. xxiii. col. et in. c. causamque. col. ii. supra de re iudi. et glo. in. c. dilecto. in verbo generalis. supra de preben. Et quando non appellatur a prouisione / sed a prouisionis executione meminit Io. mo. in. c. is cui. in fine. infra. de senten. excommunica. vbi testatur quod dum esset vicecancellarius multas literas cassauit. In quibus narrabatur appellatum / non aprouisione sed a prouisionis executione.

¶ Et vt habeas formam procedendi in reuocatione beneplaciti sedis apostolice subiicio tibi formam que in multis animum tuum instruet in via qua in puncto gradieris.

¶ Clemens Dudum siquidem filio dilecto Petro probo rectori parrochialis ecclesiae sancti Michalis

¶ Burgo Carcasonen. chesaurarioque in ecclesia. N. etia si ipa thesauraria dignitas etiam malor post pontificalem in eadem ecclesia vel personatus existeret et etiam si cura animarum haberet et ad ea consueuisset quis per electionem. assumi / tunc per obitum quondam Hulllermi de sancto armancio ipsius ecclesie thesaurarii / qui extra romana curia decessit vacantem per nostras literas contullmus et dona limus / ac prouidimus / etiam si de eandem ac cum ea dicta ehesaurariam libere recipere vnacum dicta parrochiali ecclesia vsque ad apostolice sedis beneplacitum licite retinere valeret: gratiose duximus dispensandum prout in firis literis super hoc confectis latius continetur.

¶ Cum autem hodie ex certis causis dispensationem hulusmodi cassauerimus et sirritauerimus ac fiullius esse vouerimus roboris vel momenti

¶ Et propterea si dictus Petrus thesaurariam ipsam quod dignitas est assequi voluerit quamprimum ipsam pacifice fuerit assecutus dicta parrochialis ecclesia quam tunc obtinebat cemporis prout adhuc obtinet vacare speret.

¶ Et sicut accepimus idem Petrus qui super dicta thelauraria in palatio apostolico litigat eandem parrochiale ecclesiam potius que thesaurariam predictam eligeret retinere.

¶ Nos habentes statum cause huiusmodi presentibus proexpressis / ac volentes dicto Petro premissorum meritorum uorum speclalem gratiam facere mandamus / quatinus prefatum Petrum auctoritate nostra moneatis / vt infracertum competentem terminum. quem ad hoc sibi duxeritis prefigendum vobis significet / an thesaurariam vel ecclesiam predictas retinere velit / et si thesaurariam retina re maluerit quam ecclesiam parrochialem predictam ecclesiapiam cum lllam per huiusmodi assecutionem dicte thesaurarie vel alio quouis modo preterque apud sedem ipsam vat cantem etc. conferen. eldem Petro etc. reseruetis districtius etc. res ponderi

¶ Uel si dictus Petrus ipsam parrochialem ecclesiam potius quem thesaurariam predictam retinere elegerit. Et infra certum alium competentem terminum quem ad hoc du ceritis prefigendum iuri sibi in eadem thesauraria quomodolibet competenti cedere voluerit: vos cessionem huiusmodi ab ipso vel procuratore suo ad hoc sufficiens mandtum habente / auctoritate predicta recipiatis et etiam admittatis. Et postque eum admseritis Philippum probum in ure huiusmodi etiam si dicta thesauraria curam habeat inimarum eadem auctoritate subrogetis: illudque sibi conferatis eto¬

¶ Et in quo dictus Petrus si dicto luri non cessset posset et deberet admitti / admittatis / contradictores etc. no obtantibus etc. Datum etc. de beneplacito vide remissiue per Decium in. c. ex literis / in fine. supra. isto ti. et con. 108 Ista videtur quedam societas.

¶ Et vnum dt Alex. co. ccxiii. nu. 8 poderat his. vol. vi. quod de offo ad placitum supioris iudicat / vt de officio perpetuo l. iurispentos / in princi. ff. de exeu. tutor l. fufficit. ff. de conditio. indebi. nota. glo. in. cle. 2. in verbo electionem / hoc ti. et glo. in cap. fina. in verbo pernetuas. eodem titu. hoc lib. notat Bar. in l. de pupille. §. si quis ipsi pretori: in 3. q. ff. de no. oper. num. Cy. al. t. Sali. in l. quisquis. C. si certu pet et Bal. in l. principalibus. ff eo. ti: vide eundem Alexan. con. 216. sub nu. 5. magister Albertus / volu. 7. vbiidem tradit quod in consi. precedenti. Probus.t

¶ Expresse caneatur contra Ioam. Mo. hic videtur tenere. glo. prag. in titui. de colla. in. §. Itam insuper. in verbo. consecrari: quod non placet / tum quia dispensatio est stricti iuris / et satis est quod in aliquo operetur / licet minimo:. Pro ipso tamem Io. mo. vide que tradit do. Ruseus / in trac. de iure regalie. in 17. priuileg. nu. 4. quibus quae in sinuli dicuntur dic. Quia prime dispositioni ma videtur derogatum / nisi expressum sit / facit glo. in verbo subdit: in. §. fi. in auten. de non alienam. col. prima. Bal. in l. pe. per illum tex. C. per quas personas nob. acquiren. Bar. con. 72. col. fi. ex facto. Item secunda debet ita interpretari / ne videatur prime contradicere. c. inter dilectos. §. ceterum. supra de fide instru. Idem in contractibus. Bar. in l. fi. §. Idem quesiit. ff. de conditio. indebi. Et in positionibus Bal. in l. cum falsa. in fi. C. de iuris. et fac. igno. Et in statutis Panor. in. c. gratum. et in. c. super questionum. supra de officio delega Et in omnibus dispositionibus hoc habet locum / vt per distinctionem contrarietas remoueatur. Alexan. con. cxli. nu. 7 viso testamento. vol. 2 Pro quo vide que diximus / in cap. primo. in verbo eos sauemus. supra de consti. Probus.

In nullo. est sibi prouisum. casus loquitur quo ad impetratem / quod ex ende ad alios casus. Quia dem dicimus in statutis sesunt stricti iuris in quiis omue non expressum cenitur omissum / secundum Domi. c. nu. iii. Idem possumus ditere in facuigatibus et potestatibus a principibus emanatis vtpote a papa / Impeatore / et regibus / aliquibus personis concessis. Pro hoc aciunt notatu per roma. con. 498 casu quo queritur. nu. xiiii. quod cui concessum est priuilegium de dispensando cumadultero et cum incestuoso non potest dispensare cum eo cumquo est vtraque qualitas.

¶ At quod multum vrget theoricavna ibi per eum adducta. nu. xii. volens disponentem de sumlicibus non trahi ad personas habentes in se mixtura qua litatum / maximesi vna qualitas sit dignior et potentior quod illa cuius virtute fuisset persona sub qualitate dispositionis inclusa. de lega 1 l. titio textoris: et de lega. iii l. hoc logatum. et. l. legatis seruis. §. si vnus. ff de adulte l. vim pasam. § prescriptiones et l. mariti lenocinlum. §. fi. et. iiii. q. iii c. testes. § hermaphroditus: sic in proposito nostrohec theo fica operiatur si atttente consideretur / cum huiusmodi dispensationes sint odiose et ius tertii eneruantes. Ad eam autem que dixi de mixtura faciunt ea que voluit Decius concciii. viso puncto. nu. i

¶ Et ad propositum nostrum redeindo. Idem dic etiam si a canone fuerit prouisum. c. ii. versi. bresertum. de transia. prela. et de tempo. ordinan. c. dilectus et de sententia excommunica. c. is qui. in fine primi respon. cle. neromani. in prin. et cle. constitutionem. in prin. de elec.

¶ Idem si a lege. C. de edifi. priua. per totu / et que sit log. consuetu. l. prima. C.

¶ Idem si a statuto etiam iurato. supra de iuretur. c. primo. Et a pasciscente l. si cum dotem. in prin. ff. so luto matrimonio. vbi glo. no. et. C. de pac. conuen l. fi. Idem in appellate cie. Appellante. de appella. Alios casus prosequere vt hic per Io. Andi. et Domi.

¶ Et dic secundum Petrum de Anha. non procedere in casu qui percipitur ex mente. licet non ex verbis et pactis sumptis a contrario sensu per l. inter socerum. §. cum inter. ff de pac. dota. et Panor. in. c. sane. nu. ii. supra de celebra. missa. Nec procedit etiam si ex verbis colligi possitBalliola in l. prima. §. Si quis ita. col. iii. versi. nota secundo ff. de liber. et posthu. vbi reperies aliqua ad intelligentia sequentium.

¶ Non procedit etiam vbi in casu expresso includebatur. imissus ex natura expressi l. lam hoc iure. in prin. ff. de vulga. Idem si casus omissus sit similis expresso glo. in. d. l. si cum dote. per l. si extraneus. ff. de conditio. ob causam: vbi etiam inter alia habetur quod casus omissus remanet in dipositione iuris communis.

¶ Uide late Bar. et moder. in l. gallus. §. et quid sit tantum f. de liber. et posthil.

¶ Hinc Petrus de Ancha. con. xciii. verba testameti. in fi. citat quod si statutum transfert in maritum lucrum fructuum onorum pararernalium: quod similiter transfert lucrum rerum dotalium cum sit eadem et etiam maior ratio: ergo idem ius l. illud. ff. ad leg. aquil. cum allis vulgatis.

¶ Et pro principam si intento firo quod per prouisione facta in vno casuin alio novidet prouisu: vide Bafr. in co. 38. Pauius hugoli. de Bononias in fi. Car. con. 3. in fine vbi enumerat incompassibilitates ad beneficia / et con. 17. nume. 9. et con. 22. nu. 2. in fine con. 6.6. versi ad quod respondeo. Bellamera / consi 3. §. Ex predictis / versicu. preterea. Sozinus in co. 9 versi. certio probatur: et in. 3. vol. con. 35. col. 3. circa medium: et con. 44. col. 5 versicu. cum ergo. in fine. Et in primo volu. con. 9 nume. 6 et. ii. vol. con. xxiii. nume. vi. Probus.

IVsta ignorantia. De hac ignorantia: etiam quo ad legitimatiosem prolis suscepte per cosanguineos et affines aut alias mirimonium contrahere prohihitos. vide quae late tradit Iason in col56. quoim per eximiu. et co. 158. nu. 5. in ca et lite. vol. 4. Rogo vi. se quia passus frequentius iccidit. Probus

¶ Non beneficietur. glo. in. c. eferente. supra de preben. dicit in simili quod habenti dare: nihil est aliud que perdere infra. q. ii. c. pastoralis: qua ratione Proro. in. c. episcopus. x. q. ii. dicit quod clericis habentibus patrimonium non est dandum beneficium. Hinc de Salua in trac. bene. parte. quarta. q. vii. col. ii. citat qui habent ex beneficiavnde viuent et aliud benefielum assequuntur non alimenta sed potius peccata suscipiunt. facit quod no. in. c. pastoralis et c. clericus / prima. q. ii. Confirmatur equidem per ea quod voluit glo. singularis in. c. dudum: el. ii. in verbo. retinere. supra de elec. vbi citatur quod qui plura habet beneficia / quorum alterum per se sufficit non potest sine mortali peccato retinere. Alias si incompetens beneficium sit potest in tuto retinere. c. is cui infa de preben.

¶ Et Panor. in d. c. dudum: dicit illud verum quando retinet vt fructus lucrifaciat ad priuatam vtilitatem et priuatum pimonium augedum. Secus si tendat ad honorem dei et vti itatem ecclesiarum: nec attenda ad honorem sed ad onuet laborem appetat administrationis / tunc talis potest habere plura dummodo residentiam non requirant. vi. q. i. c. in scripturis et. c. qui episcopatum desiderat bonum. quod intellige cum grano salis dummodo persona sit bona indulstriosa / et literata que melius regeret plures ecclenas quam vnus vnicam. Quia tunc videtur magis prouideri ecclesie que persone quod fieri debet. Io. mo. in. c. cum ex eo. infra de lec. Hec eni publica vtilitas prefertur priuate. vii. q. priinma. c. scias. de postula. prela. c. bone. auten. res que subiacet. C. comunia. de lega. ibi ea enim que communiter omniqus prosunt his que specialiter quibusdam vtilia sunt praeponimus: adidem. c. pia. in principio infra de excep. hoc lib. dico in. c. si pauper. in versi. merito: summum potificem infra de preben. et sic non dicas intelligi de his de quibus recorda tur Do. Io. mo. in. d. c. cum ex eo infra de elec. et in. c. fi 1ra de verbo. signifi. quod ecclesia est iplenda litteratis non nepotulis nec asinis deferratis de numero quorum dicuntur hi qui totam curam dant ventri ornatui et honori. Car in. c. ex tuarum supra. de vsu pallii. et ibi Pe. de Ancha. nu. primo. et Io. And. in prin. Pro quibus adest illud euangelii: caro et sanguis reuelauit / quod non conuenit viro. c. graue. supra de prebe. dixi. supra in. c. vt animarum / de constit. versi. subsequitur quintum que itum. ad hoc vide glo. in. c. cum apostolus. in verbo. sumpotuosas. supra de censib. que inuehit contra prelatos quos vii cautela diuersorum cocorum satiare potest victumque longi tenboris hora breui consumunt et tunc plena prelature possessionem adeptos fuisse credunt alis no: dicit Domi. et precesptor meus in trac. de peste car. michi. 148. col. prima.

¶ Predictis poteris addere ea quae lepide scribuntur a Predo. Alex. in. c. nulli dubiu col. pe. 12. q. v. ibi. Nam beneficia dant propter officia / clarum est quod clerici no ad iplentes obficia sua per se nec per alios: sed ocio vacant aut voluptatibus vel lasciuam vitam habent nihil iuris habent in rebus ecclesie. imo ipsa percipiendo spoliant ecclesias et tenent ad restitutione onim perceptorum. dico in. c. nemo infra. de ele. hi eim instar iudeorum dicunt non habemus regem nul¬ Cesarem. Io. 1o. c. vbi Nico. de Lyra dicit hoc facto claman nostri pontifices et curati qui suas ecclesias dimittunt et ingerunt se negociis temporalibu supr / principatus / vel regniista enim non fuit intentio fundatorum / vt hi feliciter viuere et grassari de bonis ecclesie habeant / et filius testatoris id est pauper famemoriatur: vt in simili dicit Alex: in conlxx. circa: finem / considerandum. volu. 4

¶ De his enim et aliis indignis intelligas glo. in. d. c. dudum / non de aliis quibus permittitur pluralitas beneficiorum. Pro informatione cuius materie vide trac. Ioan. de lignia. de pluralitate beneficiorum ecclesiasti. in cuius fine reperies. eundem dixisse nolle bibere sanguinem mortuum deputatum / pauperibus: seqd potiuns sudorem manumum suarum

¶ Ad propositum premissorum Rpch. de Curte in trac. de iure patro. iu velrbo / horidrificum. nu. 1. Citat. quod alias bneficiatus potest presentari: ista fuit decisio Car. in cle. Et si aapostolice. q. xv. de offi. ordi. quod probat tex. in. 9. c. de nllta supra de preben. Ubi dicitur quod habens aliud bfieficium curativel dignitatem: potest aliud acceptare / licet vacet primum. velprima.

¶ Quo ad premissa reperio Do. meum in. Cad aures. col. 2. hoc ti. exclamantem contra hos asinos deferra tos qui dicunt molestare paupetes clericos dixi. supra hoc tain. c. Cum in multis: ibi vexantur. Et ista est potissima ratioquare prohibeatur pluralitas beneficiorum in eodem: Et dicit Panor. in. c. extirpande. §. quia vero. col. xi. supra de prehen. quod pluralitas nullo casu reperitur hermissa dem iure: quia clericus est vsuarius tantum / glo. in. c. presenti infra de offi. ordi. vbi late Philippus Franc. et alii gla. in. c. cum olim. supra de re. ermuta. vbi Panor. sinilis / in. c. quia nons. supra de testa. et in. c. si quis de pecul. cleri. in. c. fi. supra de pigno. pro quibus videtur tex: in c. ca M. ibi in vsus et c. supra de consti. Et ista est tutior opinio licet alia: quod sit vsufructuarius: seraetur in hoc Gallie regnopro qua est glo. in l. i: de Anno. ciuili. lib. xi. C. quam reputant singut. doc. in. d. c. fi. de pecul. cler. xide que dico in. c. presenti infra de offi. ordi. Modqu si aliud beneficium querat victum aliorum querere dicitur / ac diminutionem cultus diuini / cum tot snt instituendi quot ex redditibus viuerepossint. cap. 4. supra de inffi. Dic tamen quod in literatis. et aliis (vt ina dicam) benemorigeratis hec non procedunt. Proquo vide Ni. milum / in suo aureo reperto. in verbo beneficium / versi beneficium vnum habenti Carta michi 19 vbi refert quod licet habenti non possit aliud conferri / hoc verum. si primum est sufficiens. Aas si haberet duo vel tria insusficientia potest de alio prouideri / quod tenet idem de Lignia. in. d. trac. col. 3. et. 4. vbi se resolilit cum Pauor. in. d. c. dudum. Ad idem Car. in. c. ad audientiam / el. 2. supra hoc. no. stro titu. col. fi. in fi: hinc Bal. in. c. cum adeo. col. fi. eo. titu. citat quod si persona est nobilis non dicitur sufficiens / nisi ponsit teere vnam equitaturam: quia non debent pedes visitare. Poderia. not. ff. manda l. denique. §. idem labeo. Persone etiam multum literate seu multum disciplinate pinguiora beneficia debent habere. not. ff. pro socio l. societas. §. societas / et argu. ff. de excu. tuto l. sed reprobari. §. valde tamen. et. ff. de dona sclicet aquilius regulus: quod est in hoc regno abrogatum: quia equi id est qui portant pondus diei et estus in eccleiadei bnficia currunt: et asini illa obtinent que sunt pinguiora: et in hoc verificatum est dictum: cuiusdam quod mauult esse asinus quam equus.

¶ Uel dic secundum Io. Mo. in. c. si paup. in prin. infra de preben. Quia iusticia beneficiatum non bnficiat / et hoc modo procedit prima pars: secunda autem ex gratia benemerentibus.

¶ Et dicitur competens siue sufficiens beneficium secundum qualitatem persone. Feli. in. c. postulasti. nu. 4. versi. fallit. 2. supra hoc tit dicens quod in hoc statur arbitrio superioris. Anto. de Butrio. in. c. cum dilectus / col. 4. ibi si vero proisit. supra de iure. patro.

¶ Sed quid an expectans possit beneficiari ex eo quod quodammodo videtur beneficiatus: dic quod poterit baeneficiaricum non dicatur benefic iatus. notat ample rota deci. 445 in nouis deci. Reputatur tamenbeneficiatusquo ad alias gratias obtinendas: vt de expectatione hmoni / aut mandato de prouidendo teneatur facere mentionem. Domi. con. xi. col. 2. in prin. quod sumit exordium lite pendente dixi. supra in rub. huius ti. vbi vide.

¶ Quid de presentato / aut alias ius ad rem habente / andicaturbneficiatus dic quod non / ita dicit Guil. de monte Landuno in extrauaganti: sedes: in verbo: ius ad rem. Et dicitur simile esse de filio qui in bonis paternis dominus est fictitius viuente patre et improprie. l. in suis. ff. de libe. et posthu. Ubi. Bal. Alex. et moder. post antiquos dicunt / quod filius comitis potest appellari comes. facit glo. in cap. fina. 24. q. i. vbi filius regis potest appellari Rex / comprobatur per l. cum vero § plerumque. ff de fidecon. lib. glo. in prohe. pragma. in verbo / primogenito. Sic in proposito praesentatus improprie dicitur bneficiatus et¬ reuocabiliter / sicut filius qui est dominus bonorum patris reuocabiliter cum poterit exheredari causa subsistente. vel si sciabstineat. Et concludit idem Guil. quod istud ius non potest. commutari cum alio / nec propter beneficia sibi incompassibilia facit vacare: nec sub ipso quasi pro certo titulo poterit ordines recipere. c. in nostra. supra. isto ti. Tamen ibi dicit idem Guil. quod si canonicus per papam effectus fuerit in aliqua cathedrali ecclesia sub expectatione prebende quod in delegatum sedis apostolice poterit impetrari eum ommaque ad ius canonicatus pertinent sibi debeantur et hoc nisi refragetur constitutio supcrueniens vt in gallia in qua non confertur solus canonicatus nisi ad effectum consequendi dignitatem: vt legitur in consilio Basilien. Quia. c. statutum i. isto ti. dicit canonicum tantum / non commemorando de prebendato Probus.

BEneficialia. Secus si ex iusticia sint rescripta. Bal. in l. fi. col. iii. versi. tertio oppono. C. de senten. pacis. Idem si concedatur arure sine ministerio hominis. no. de immol. et docan. c. i. supra de prescript. Probus.

¶ Sine alterius lesione. c. ex tuarum. supra de vsu pal. vbi tio. et Panor. dicunt quod licet peredicatores et miores sint priullegiati sr confessiorbus audiendis: reqrit tamen perochiani licentia. de quo per glo. in cap. omnis. supra de peni. et remis. et in cle. dedum. de sepul. Idem Car. ibi col. ii. per. c. licet. de offi. ordi. in. c. super eo. supra de officio delega. Idem Petr. de Ancha. in. d. cle. dudum. Pro hoc congruit illud vulgare quod non conuenit discooperire vnum altare vt reliquum cooperiatur. Nec sanctus Petrus venit cooperiendus / vt sanctur Paulus denudetur: notatur in. c. cum causam. supra de preben. Et sic priuilegium principis reducetur ad iusticiam

¶ Hinc Decius in. c. suggestum. nu. 2. supra de appella. Quod priuilegium datum alicui ne grauetur vel molestetur / non habet locum quando ex tali priuilegio iustitia alterius opprimeretur. facit tex. in l. nuper. de dona. inter virum et vxo. ff. vide Iaso. in l. quominus. in repeti. q. 25. ff. de flu. vbi ducit quod quando statutum / vel constitutio verbis generalibus concipitur / tamen ex aliquibus comiecturis apparet quod in odium cete persone specialiter est confectum: certe contra tale statutim succurritur per exceptionem doli vel appellationem. tex. est nota. in l. prima in fi ff. de excep. doli. per quem tex. ita tenet. Bar. in l. omnes populi. ff de iusti. et iur. et in l. fi. in prima. col. ff. de appella. recipi. Panor. et alii in cap. Cum omnes. supra de constitu. Ang. in l. 2. ff. quod quisque iur. vide glo. fi. in l. finaC. si contra ius vel vtili. public. vbi Bar. et Iason ample / intellige regulam nostram si lesio illa sit circa ius tertii / quia tunc dicitur stricti iuris. Secus quo ad ius concedentis. l. bene. ficium. ff de constitu. princi. vbi glo. not. et Bar. qui in effectu similem facit distinctionem / quam et latioribus verbis poteris videre discussam per Imol. post Io. and. in. c. causamque. nuvi. supra hoc titu. Et inquantum dicimus de lesione / intellige magna / secus si lesio sit parue importantie / vt per glo. not. in l. ii. §. si quis a principe. ff. ne quid in loco publico fiat. proquo Iason in com. 133 praesupponitur. vol. 4 Probus

SI eo tempore. vide Domi. in con. cxiii. vbi dicit quod si in rescripto imprimitur vitium surreptionis in impetratione: ex taciturnitate illius qualitatis: quia tunc licet illa qualitas superueniat tempore vacationis non prodest vt in tex. no stro. ratio qua surreptio in beneficialibus ipso iure annulat gratiam: iuxta no. in. c. ad audientiam. el. ii. supra eo. et in cum adeo. et de preben infra. si motu. Et sic superuenientia qualitatis non prodest. Quia quod nullum est non validatur ex superueniente causa in habili ad validandum / de elec. auditis / regula non firmatur. Secus si qualitatis taciturnitas non vitiaret. vt ibi per eum: vide eundem Domi. con. cxx. in prin. Probus

¶ Tempus impetrationis. Idem dic in testibus vt temipus depositionis attendatur. no. per glo. in l. iii. §. due. ff. de carbo. edic. vbi Bar. et in l. i. §. si seruus. ff. de questio. Decius con. 163. sub nu. x. in causa matrimoniali. Probus

¶ Primordium. de veritatis primordio vide que citat Alex. in con l. nu. 7. ponderatis verbis: vol. 3. vbi dicit quod tabel. lio qui fuit priuatus si postea recipit instrumentum tanquam tabellio / non punitur pena mortis / quia iuuatur primordio veritatis / quod magnum est habere dicit Io. mo. in. c. commissa. de elec. Et quod initium sit spectandum: vide l. quod in initio. ff. de regul. iur. vbi late decius. c. non firmatur. eo.¬ ti. hoc libro: vbi Di. Io. and. et alii / facit l. si vxor. §. vlti. ff. de adul. l. in furti. et l. si quis res. ff de furtis l. eandem rem. ff. de duo. reis stipul. l. titia. §. Idem respondeo. ff. de verbo. obliga l. quanquam autem. §. fi. ff. de aqua plu. arc l. i. ff. de pel. ergo. ff. de acquir. re. do l. id quod. §. i. ff. de consti. pecu. ff. de public. et vecti l. Cesar. ff. de suspec. tuto l. tutor. §. nunc et. ff. de ritu. nup. l. si quis officium. glo. in l. i. §. quod si rem. ff de po. post tex. in. §. si seruus ea lege que loquitur in initio contractus / quod comprobo per l. si procuratorem. §. i. iuncta glo. ii. ff. manda. et l. iii. §. si quis. ff. de minor. ibi initio inspecto vbi. glo. et Bar. Alex. in l. si filiusfa. ff. de verbo. obliga. vbi dicit verum esse nisi contractus requireret implementum ex parte creditoris: quia tunc inspicitur tempus implementi. Bal. in l. ea demum. C. de colla. per. l. si seruus meuii. §. fi. et ibi Io. de imol. de stipula. seruo. glo. post texin l. i. de impo. lucra. descrip. lib. x. C.

¶ Item initium in prothocolis attenditur cum seruiat toti prothocolo l. si quis ex argentariis. §. initium. ff. de edendo. Tamen Bar. et alii ibi dicunt: idem si dies et consulin fine aut medio prothocolli apponantur quia referuntur ad omnia.

¶ Quando vero inspiciatur initium temporis et loci vide Bar. in l. quod ait lex. §. ait lex. ff. de adul. latius per Bal. in l. si tutor / el. fi. ff. de tuto. et ratio. distra. vbi for mat et decidit questionem. Pone statuto dictatur quod retinens vxorem alterius de die: teneatur in ducentis / et tenens de nocte puniatur in trecentum. Modo accidit quod qui dem tenuit de die et de nocte. Queritur vtrum vnicum male. ficium sit vel plura / et decidit quod est vnicum maleficium: quia inspicitur initium temporis. Ad idem. ff de furtis l. inficiando. §. infans. late. Barb. post alios in. c. literis. supra hoc ti¬

¶ Adde pro decisione. q. Pet. de Ancha. con. iiii. vbi disputat de iteratione et continuatione et dicit etiam quod quando ex iteratione et continuatione oritur nouum delictum debet intelligi quando continuatio et iteratio non se referunt ad aliquem precedentem titulum / Alias si se referunt non oritur nouus titulus criminis ex iteratione vel continuatione

¶ Et intellige decisionem. q. Bal. si dies et nox sint immediati: alias si tempus diei esset intermedium tunc diceren. tur plura delicta cum hoc casu non esset dabilis continuatio / cum continua dicantur quorum terminus est vnus et idem: secundum Philoso. et secundum senecam. Continuatio est partium inter se non interrupta coniunctio / not. in c. i. de consecra. supra facit l. sed et si manente. ff de precario.

¶ Et sic per premissa videtur dicendum quod non ieiunanquadragesimam integram videatur vnicum tantum committere peccatum mortale

¶ Tamen decisio in contrarium se habet: videlicet quod pluries peccet. Ita hunc punctum resoluit Hiero. de zenatinis in trac. de casibus conscientialibus. Pro quo vide que dico in. c. cum contumacia infra de hereti.

¶ Pro premissis habes quod in simili diximus de eo qui ludit eadem die cum pluribus / qui non venit puniendus tanquam ille qui plura cir¬ ca ludum prohibitum commiserit delicta ex quo ludus non fuit habitus pro perfecto antequam recederet ar l. contractus C. de fide instru. et quod notatur in l. naturalem: et in l. in. laqueum. ff. de acquir. rer. do. et in l. in serui. §. petiisse. ff. de bonis que liber.

¶ Item in simili: quod si aliquis tempore comtinuato ex eodem aceruo frumenti: tres vel plures saccogfrumenti vel continuato tempore varias res subtraxerit quod dicitur vnum furtum et non plura / adeo quod non potest puniri pena plurium furtorum si forte ex pluribus furtis malior pena veniret imponenda. Bar. in l. eum qui. §. ita dicit. ff de fur. Bal. et doc. in autem. sed nouo iure. C. de seruis fugi. Maria. Sozi. co. 33 col. 4 prosequendo. et con. 62

¶ Et attende quod Bal. in d. §. heres / dicit huiusmodi bro. cardicum dictamen facere ad questionem feudi / quod fratet potest succedere fratri in feudo / si feudum erat antiquum quod incipit a primogenitore / multum enim operatur principium potiusque noceat in alium facta translatio / allegade duobus fra. de no. bene. inue. col. x. c. si duo fratres. Et ideo dicit quod felonia vel renunciatio alterius / non nocet in hoc alteri fratri facit l. ii. ff. de inter. et relega / prout diximus quod in talibus ignorantia multum iuuat / quia si vassallus insultat dominum quem nescit esse dominum suum non perdit feudum suum.

¶ Idem de eo qui concubuit cum vxoredomini ignorans eam vxorem domin¬

¶ Idem de aliis que cumulat Hiero. de tortis con. suo. comnxi. posito post concilia Anto. de butrio.

¶ Debono autem initio legitur psal. 115. Initio cognoui de testimoniis tuis quia ineternum fundasti ea / et prasai. 110. Initium sapientie timor domini. et prouerbiorum. 16 Initium vite bone facere iusticiam: accepta autem apud deum magis quam immolare hostias. Pro his habes illud vulgare apud Quidium. Principiis obsta: sero medicina paratur. Cum mala per longas inualuere moras. glo. in. c. ad hec. supra. isto ti. Hinc Bal. con176. Cecilia recessit a Francisco. col. ii. vol. i. quod vir sapiens potest immo debet dieti malos vxoris mores corrigere ne trant eant in consuetudinem delinquendi. Quia vix tollitur vitium quod consuetudine radicatur. ff de re mili l. non omnes §. a barbaris

¶ Item etiam / de malo initium verborum insipientis stultitia / et nouissimus oris illius error pessimus. eccle. x. Initium superbie dat homines apostatare a deo / quninadm ab eo qui fecit illum / recessit cor eius / quorum initium peccati est supbia ecclesiastici. x. et. xxv. c. A muliere initiu factum est ped cati / et per illud omnes morimur ab initio diabolus peccats

¶ De vitioso vide Archi. et Prepo. in. c. solonitane. 6 di. Et quomodo initium et non continuatio. spectatur in delictis / vide Io. de Anania con. xi. col. ii. omissa discussic ne: vbi subdit quod rationc huius / in delictis principaliter animus attenditur vt dico in finalibus verbis. Adde Alex. in con. lxxv. vo. iii.

¶ Et in proposito thematis vide Balin. c. que in ecclesia rum. col. fi. supra de constitu. dum dicit quod initium et origo cuiu cunque entis tanquam radix futuri inspicitur: vt in cap. i. §. et eadem. de l. Corra. vnde semper inspicias ad radicem l quid id quod. ff. de dona. quia quicquid sequitur inde de ciditur. Et omne quod deciditur ab aliquo / sapit naturanillius: tum quia a principio tituli posterior formatur euentus l. i. C. de impo. lucra. descrip. l. x. notat Pe. de Ancha. con. ccxxx. col. i. presupponitur / vbi subdit in proposito quad cuiuslibet dispositionis efficacia / debet secundum suum primcipium iudicari / vt si tunc non tenuit / non conualescat postenisi omnia integrantur l. ab emptione. ff de pac. et. l. heredepalam. § si quid post. ff. de testa. Tum quia in habentibus simbolum facilis est transitus tanquam coniectura prime qua litatis: no. Io. mona. c. i. de preuilegiis et ibi dico¬

¶ Ad idem quod citat Maria. Sozi. con. 52 col. vi. vt veram testatricis quod ex ordine principii coniecturamus fineBa l. in l. quamuis. C. de fideicon. Dicit tamen idem Maria dicon. lxii. col. iiii. quod non debet secundum finem ex interuallo sequutum iudicari: et ibi multa coadunat ad ea que. supra dedicta sunt / vt plura delicta committens eodem tempore vnica videatur multandus pena aut pluribus quod videre placet. Pro quo vide Domi. con. cvi. col. iii. super dicto dubio.

¶ Item in eo quod supra diximus quod ex ordine principii coniecti ramus finem habeo. simile quod actus gestus ostendit actorom qualem demonstrat natura operis / vtpote si actus fiat ab eo qui furere dicitur per dilucida interualla. An actus in dubio presummatur factus tempore furoris: an sane mentis. dic breviter videri dicendum quod si actus reperiatur factus vt a sano mente et a diligenti in rebus suis tunc iudicatur fuisse sane mentis: secus econtra / vt contra matrem / filium / vel coniunctum / offendit aut alias male egit / notat Alex. con. x. col. i. vol. vi.

¶ Ultra premissa habeo pro themate iod quod idem Alex. notat. con. clvi. nu. 9 viso instrumento. d. vol. vi. Quia eo ipso quod eliter apparet esse frctum quam a principlo fuerit actuni / etiam ex interuallo presumitur in actufuisse erratum. tex. est in l. si tibi liberum. ff. de actio emp. e. in l. sibinarum. ff. de serui. que iura ita declarant Bar. et alii in l. titia. §. Idem respondit. ff. de verbo. obliga.

¶ Hinc in proposito Io. de imol. in l. quor. §. sed si cum primum. ff. de heredib. instxtu. dicit quod si in precedenti actum fuit dictum quod figret instrumentum obligatiofis certe rei in pignus pro certa quantitato / et postea sit venditio dicte rei prodicta quantitate: tunc presumitur erratum in contractum venditionis per tex. in d. l. quot. § sed si cum primum / cum ibi. not. per Bar. Et hoc secundum eum erit verum / etiam si inter vnum actum et alium fauit interuallum: quod dic interuallum per eam que diximus a contrario de continenti: de quo per Hiero. de tortis in d. con. suo. col. 9.

¶ Nunc et postremo iuxta thema monetur dubium an in conditionibus sufficiat venisse ad conditionis primordium: vel principium: verbi gratiam. Promisisti mi hi centum certa de causa / si rex anglorum discederet de regno Franco. rum infra annum / Accidit quod rex anglorum cepit se parare. ad discessum infra dictum annum: et sic actu perfecte non discessit: nisi post dictum annum. Queritur an possim agere contra te / Breuiter resoluendo habes primo attendere ad verba conuentionis inter nos facte / que fuerunt prolata per verba futuri tempounis: scilicet si rex infra annum de regno discederet / non autem per verba importantia preteritum: seu actum perfectum vt pote si recesserit de regno. Et sic satis videtur ad implementum conditionis quod se parauerit ad recessum: liceuipsum non perfecerit: quod comprobo per ea que deducintur per Bal. saly. et alios in l. sifugitiui. C. de seruis fugi. in questiont quam queritur. Ansi. staturum dicat eum qui extra territorium extraheret frumentum puniatur tali pena si inuentus est aliquis in itiuere cum frumento nondum de territorio extracto an incidat in penam: in hoc dicunt doc. ipsi / verba dispositionis: seu statuti esse attendenda / quia aut statutum dicit: fi quis extraxerit et tunc quia requixit statutum / actum perfectum cum loquatur de preterito requiritur quod actus sit consummatus. et perfectus / et sic quod omni no conduxerit extra territorium arg. l. i. §. fi. in fine. ff. quod. quisque iur. vbi glo. adducit comcord. Aut per alia verba non denotantia preteritum perfectum / nec actum consummatum: vt quia statutum dicat. Si quis extraheret de territorio frumentum: incidat in talem penam aut similia verba / et tunc non incidit nisi actu perfecto: vel si statutum dicat / Si quis fuerit inuentus extrahere de territorio frumentum: et tunc non requiritur quod extraxerit seu quod fuerit inuentus iam exiuisse: sed satis est quod fuerit inuentus in itinere / et sic quod ceperit extrahere: et hapuerit animum exeundi territorium seu conducendi extraterritorium / per l. si quid id quod. in prin. iuncto versi. quod si dum proponitur. ff. de iurisdi. om. iudi. et l. cedere. cum glo. ff. arbo. fur. cesa. no. Idem Bal. in l. si quis non dicam. C. de epi. et cler. et in l. cum proponas: de nautico feno

¶ Ita in proposito si rex ceperit recedere infra annum sufficit ad perficiendam conditionem / quamuis ex toto non recesserit: cum conditio ipsa non sit composita ex verbis denotantibus preteritum perfectum. Et in hanc sententiam prorupit Alex. con. cxciiii. perspectis his que copiose / vol. vi. cum quo gaudeo concurrere. Ego Philippus Probus quo vide in simili consilio. vii. viso themate: vol. 3. et con. xcvii. Alias de facto eo. vol. 3

DIgnitates. Il. hc cmeniunt hic Archi. Io. And. Domi. et alii et viterius procedendo

¶ Quero quid regulariter veniat appellatione beneficitidico quod in fauorabilibus appellatione beneficii omnia beneficia veniunt. secus in odiolis: et licet hic videatur odiosum / quia preiudiciale tertio tamen hoc non iuuat / quia continet causam honestam et fauorabilem episcopi debitis onerati: includitque omnia beneficia: et sic prebendas. Secus vbi lia indulgentia fieret alicui tertio priuato. ita dicit Fely. in c. postulafri. nu. iiii. versi. fallit quarto. supra isto titu. post Ioan. no. Petrum de Ancha. et Domi. hic vbi idem Fely. querit An appellatione prebende veniant omnia onficia. Ega llus bellame. quondam Aunion. episcopus prout vidit Philiipus Probus super eius sepulchro in ecclesia Aunionen¬. n deci. 6. 47. hunc puctum soluendo concludit paucis verbis quod sic. citando quod si expetens beneficium cum cura vel sine cura acceptat parrochiam vacantem et executor sibi prouidet de prebenda parrochie. valet / prouisio: quia appellatione prebende potest comprehendi omne beneficium / quia prebet vt latius dico infra de rub. de preben. quod intellige. large sumendo. Nam proprie differt a beneficio vt late perArchi. in. c. alienationes. xii. q. ii. vbi dicit. nu. viii. quod prebe. da est ius percipiendi prouentus in ecclesia: competes alicui tanquam vni ex collegio / et est quedam dignitas preeminens in gradu. Dicta a prebeo prebes / quia prebetur et datur / et sic proprie concernit temporalitatem secus in canonia que est ius spirituale. glo. in. c. Is cui. de senten. excommunica i1fra Pro hoc vide rotam in no. deci. 449. Quidam habens canonicatum et prebendam vbi voluit dicere quod dicitur a precio cuius amore datur secundum Guil. de monto landu. in cle. si iuxta. §. et prebendam. in prin. de preben. vbi concordat cum diffinitione Archi. Et quod nascitur ex canonia / sicut filia ex matre. xii. q. i. §. ex quibus et. c. relatum et. c. dilectus. supra de preben. Sed in proposito Fely. in d. c. postulasti. et d. nu. 4. in prin. concludit quod in materia stricta non venit. Idem Panor. in d. c. postulasti. post Inno. et alios in c. fi. supra de preben. vbi communiter concluditur quod per mandatum de prouidendo in aliqua ecclesia non veniunt prebende: faciunt no. per Io. mo. in. c. i. infra de fil. presbiter. Quia licet episcopus possit dispensare cum illegitimo super beneficio simplici non tamen super canonicatu et prebenda ecclesie cathedralis. Et ne videar transferre porros de orto in ortivide Ni. de milis in suo reperto. et alber. in dictionario in verbo beneficium: vbi videbis que maiora beneficia dicuntur

¶ Et inquantum dicitur quod appellatione beneficiorum regulariter non veniunt episcopatus vide Guy. in pragma. in ti. de annua. in. §. voluit. verbo / quoruncunque / dico late in. c. licet infra de preben.

¶ Item etiam appellatione dignitatis non venit episcopatus / nec abbatia. Ita Io. mo. in. c. inquisitores infra de hereti. dicit declarari vidisse. Probus.

¶ Fauor impetrantis. vide casum in quo impetranti non fauetur. not. per Ang. con. 245. col. 4. Quia omne datum optimum: cui adde Domi. in con. xlviii. presbiter Franciscus. Prabus.

NOta statutum. attende ad Io. mo. in. c. indulgentie. de peni. et remis ina et in. c. episcoporum. Ubi dico de priuileg. Probus.

¶ Canonicis: Uide Alex. in com. 77. in causa vol. ii. vbi muta tradit pro tex. nostro. Probus.

¶ Maior et honestior. hic de maior itate / et qui dicantur malores aliis tractabitur primo quod maior hominum est deus. c. et si christus circa medium ibiper maiorem nostrum iurant. supra de iureiur. Plura possent allegari ad hunc punctum sed taceo cum solus nature instinctus hoc diiudicet

¶ Inter homines autem quis dicitur maior altero cognosicitur diuersis modis / ratione videlicet qualitatis / diut tiarum nobilitatis / potentie / honoris / et virtutis. Inno. in c. sedes. col. i. supra hoc ti. diuitiarum quidem. Quia occasion harum. hon inter homines exaltatur / et sic dicemus diuitias hominibus non fore reprobatas dum tamen sint quesite cum bonis operibus: tex. in. c. hoc autem scripsimus. in fi. xxx. di. Ibi et diuites cum iusticia et bonis operibus non abiiciemus vbi Archi. Prepo. et Domi. enumerant multa diuitia¬ rum priuilegia que videbis. Facit. c. habebat. 12. q. i. goin. c. clericus. ea. q. et causa / dicens quod malum est pecunias habere: si propter eas iusticia deseritur: vel in eis spes suaponatur et ibi elegantissime Prepo. per duas col¬

¶ Adde que voluit in proposito Bal. in. c. Nam concupiscentiam. nu. il. de constitu. supra vbi citat quod licitum est diuitias appetere cum bono ordine / cum bona conscientia / cessante omni fallacia / sicut faciunt boni doctores salariati et boni ad laudabiles mercatores / intellige cum grano salis quod licitum sit appetere verum nisi quis prohibitus sit exercere negociationem: ex qua sumuntur pecunie vt puta si sit monachus vel sacerdos / facit. ff. pro socio l. sed si adiiciatur. 3. ff. de dona l. a quibus cum similibus vide tex. et Bar. in l. i quis stipulatus. §. fi. ff. de verbo. oblig. vbi diuitie sine mo. ribus faciunt videri quem non esse ydoneum ad soluendum. et secundum hec intellige illud euangelii / facilius est camelum etc. et illud canti. Diuites dimisit inanes: hinc ecclesiastici. 41. c. Melius est habere nomen bonum quam mille thesauros. de bono et pulchro nomine. supra in prohemio dici etiam Prepo. ait in. c. sacerdotes. l. di. quod diues magis debet honorari quam pauper / attende tamen ad eius distinctionem.

¶ Et quia in presentiarum sum tractaturus de reuerentia mortalibus per alios mortales exhibenda / que non solum humanitatis presentia exhibetur / verum equidem epistolarum. et litterarum familiarium transmissione fit. Ideo priusquam punctum aggrediar attende ad modum scribendi ad eos. Primo ad vnum precipuum / vt scribas ad longum: et non per abbreviaturas in syllabis initium litterarum. Ad papam sic beatissime pater: et domine domine clementissime: post optatissima sacrorum oscula pedum deuotissimam commendationem finis earum Felix sit ipsa sanctitas vestra et eam altissimus diutissime in sua sancta conseruet eccle. sia. Suprascriptio earum. Sanctissimo ac beatissimo domino nostro pape. Ad collegium autem cardinalium initium reuerendissimi in christo patres et domini domini colendissini post humillimas commendationes / finis litterarum / Felices sint eedem vestre reuerendissime dominationes vt optant: in calce. E. U R. D. Suprascriptio / Sacro apostolico reuerendissimorum dominorum cardinalium collegioAd cardinalem initium / reuerendissime in christo pater et domine domin clementissime: vel metuendissime / post humiles comendationes. Finis reliqua R D. N. praepopositus dicet insulanus E. U. R D. In quo vnice speramus et quo altissimus diutissime felicemseruet ac faciat prout optat. vt sic felix sit in vtroque homine et vt colendissima dominati optat. Ex Auinioue. x. Claprilis. 1630 Suparascriptio reuerendissimo in christo patri et domino domino Io. mo. car. vic. cancellario meritissimo domno et benefactori nostro clementissimo.

¶ Clausula vt credatur latori in dicendis / reliquandicet is meus tabellarius cui hercle fidelissime dignabitur E. U D. fidem adhibere et iniungere ei quecunque grata perme fidelissime exequenda qui nullum onus fugiam. Bene valeat interea. P. U. R. Nunc aggredior intentum

¶ Nobilitas quippe qualitas est maioritas a canonibus commendata etiam circa beneficia ecclesiastica obtinenda / maxime quando agitur de dispensatione seu relaxatione iuris communis. c. de multa. in fine. supra de preben. et eo.¬ ti. c. pe. tex. et ibi glo. in. c. que contra ecclesie pacem. xxiiii q. prima vbi discutitur. quis maiori pena afficiatur. ( Asnobilis vel ignobilis) Adde tamen in proposito nostro texin. c. nonnunqua. lvi. di. vbi glo. dicit quod ille qui natus est ex parentibus prorsus alienis a virtutibus dum tamen sit ipse bonus) melior est quam ille qui natus est de bonis parentibus licet sit ipse bonus / vbi Archi. dicit in fi. quod magis spleadet bonus: natus ex malis parentibuns / quam si virtuosos haberet parentes. Quod firmat ibi Prepo. et Barba. in quodam con. quod sumit exordiumi scribitur apud Iob / pro certo patientissimum. Et ratio est in euidenti / quia primus prosumitur virtuosus propria industria. Secundus vero eindustria / et instinctu parentum. Et sic multomagis primcommendabilis quam secundus pro. d. c. nunquam. facit. glo. in. c. quoniam vetus. xxiiii. q. prima. in verbo inuidia que adducit histo. quorundem qui cum aliqui tractarent de electione ervnus allegaret nobilitatem alterius. Alius ex aduerso respondit piscatori Petro fabri filio successorem querimus non augusto

¶ Scias enim quod aliquem dicimus nobilem tribus modis. Primo propter stirpem: et ita vulgus accipit. Et de hac nobilitate loquitur glo. in extrauag. Execrabilis. in verbo ac generis / ibi qui arguit de nobilitate generis: arguit de nobilitate stercoris / cui astipulatur. Do. Steph. Bertrandi de carpen. contempo. noster. con. 24. nume. 4 dulcia / parte. 2. ibi quod vere sanguinis nobilitas non est alia quam stercoris et fetoris: et istud dicit fore dictum Hostieunm¬

¶ Secundo modo propter virtutem: et de hac nobilitate debet intelligi dictum Bar. in reperi l. prime de dignita. lib. 12. C. videlicet. Quia nobilis est qui habet famam illustrem. Hinc diuus Hieronymus patronus noster: ad celantiam / vera est nobilitas clarum esse virtutibus. Et Cassiodo. in epistolis / hec est indubitata nobilitas / que moribus probatur ornata: et Iuuenalis nobilitas sola est atque vnica virtus: et Aristote. princeps Philoso. 4. Politicorum ingenuitas est virtus atque diuitie antique. Tullius fons. eloquentie contra Salustium. Ego maioribus meis virtu. se mea preluxi / vt si prius noti non fuerant a me nomen accipiant. Pro quo vltimo habeo quod notat Cy. in l. proui. dendum: in prin. C. de postul. Quia magis nobilis est ille qui ex propria sua virtute et probitate redditur nobilis / quam ille qui ex genere nobili descendit / quia ex genere non est aliquia nobilis nisi ex presumptione / allegat l. quod si nolit. § mancipia. ff. de edil. edic. Et plus commedari debet quod a seipiso quis acquirit / quam ex eo quod a parentibus habuit l. siquid in bello: et ibi nota. ff de cap. dico et latius in cap. nullus de elec. infr.

¶ Tertio modo / propter vtrumque / stirpem videlicet e virtutem / et ista est perfecta nobilitas id est generositas / quasi magnitudine decorata. Bal. in l. nobiliqres. C. de commer. et merca. Et de hac vltima / credo sancisse iura Gallicana fouentia ipsis nobilibus ex vtroque parente nobili procreatis / et non de primis / de quibus et eorum nobilitate non darem festucam vnam / cum sint imagines depicte et non homines. Pauor. in. c. prudentiam. supra de offi. delega. Ratio extat in euidem ti et naturalis. Quia omnes res naturaliter habent inclinationem ad propriam operationem: in qua etiam delectantur / vt aues ad volandum / pisces ad natandim / et calidum ad calefaciendum etc. Sed propria hominis operatio est intelligere. Testatur Philosophus in tertio de anima / et primo Ethico. et Tullius in primo de offi. et Quintili. in primo de ora. insti. Et in hoc differt ab aliis animalibus: sine scientia enim homo appellatur animal brutum / dicente propheta / Psal. 48. Homo cum in honore esset non intellexit id. intelligere neglexit comparatus est iumentis insipientibus / et similis factus est: et psal. 31. Nolite fieri sicut equus. Distat enim doctus ab indocto / quantum homo a bestia teste Diogene. Non enim homines estis qui non datis operam scientie. Qui huiusmodi nobiles a propria operatione deuiant / merito non est hesitam dum seu mirandum / si maior pars horum demoni inseruiat in blasphemiis et aliis insolentiis vacent qui fere nesciunt symbolum apostolorum / de quo. supra per Ioan. mo. in cap. i. de summatrini. et fide catho. Minusque recitare horas gloriose virginis. Hi enim pene pro maiori parte hac nostra etate in militamti ecclesia principatum obtinent / et primas cathedras in synagogis occupant / sen verius in ecclesiis: et primos cubitus in cenis / ac salutationes in foro / et ab holbus vocari rabbi concupiscunt. Matthei. xxi. c. Domi. et Prepo. in. c. qui episcopatum. 8. q. 1. Quodque dum diuina chorus caustat / per ecclesiam gressus suos cum verborum ambagibus sepissime diriguni advolatumque tendunt / prout aliquado visum est temporibus non stris in quodem Bituricen. Archiepiscopo: qui cum iamque adesset sinodi celebrande hora ad venationem in cospectu totius sui cleri est progressus. Sisto ratem vt ad rem veniamus Merito igitur eorum voces / instar quadrige male inuncte vt ita dicam) rauce fiunt: adeo quod vix adiutorium nostrum cantico verbo dicere queunt. Non mireris: Ideo si nullos in ecclesia hac etate reperias prelatos sanctos / quia venatores. quorumnatura non est sanctificari. cap. Esau. 86 dist. vbi glo. piscatorem inuenimus sanctum / venatorem vero nullum. Et dicitur Esau venator erat / quia peccator / de quo late per Montho. in promptua in verbo / venator / quem videas / testatur tamen. d. chas. in catha. viii. parte. consider. xlix. colum. iii. Gallos fore naturaliter venationi deditos tex. habes in cap. quorundam. xxxiii. distin. dixi. supra. in fi. in. v: quesito de constitu. propter hoc tamen non concludit illos fore sanctiores et peritiores nec sapientiores.

¶ Et econtra hos nobiles inuehit Bald. in l. per adoptionem. ff. de adoptio. dicens. Scias quod nobiles promaiori parte sunt superbi / et inimici popularium et gulosi / et luxuriosi / plusquam populares. Uide Bald. in l. Barbarius Philippus columiia secunda / in secunda lectu. ff. de offi. pretor. vbi multipliciter inuehit contra tales vilissimosque appellat nobiles.

¶ Hanc quippe nobilitatem politicam appellamus siue cum uilem: et est quedam qualitas seu dignitas collata per primcipem seu principatum tenentem / qua quis vltra plebeios honestus ostenditur. Hec enim differt aprecedenti. scilicet nobilitate animi / quia potest habere initium suum a causa seu bona seu mala / iusta vel iniusta / equa vel iniqua / virtuosa vel vitiosa ad principis conferentis nutum voluit. Bar. inl. i. in fi de digni li. xii. C.

¶ His quippenam indiget ecclesiam asinis deferratis / dicit Io. mo. in. c. cum ex eo. na de elec. et. c. fi infra de verbo. signifised viris literatis quos nobilisiimos appellat imperatoria maiestas in l. prouidendum est. in prin. C. de postul. et sapien. vii. Omnibus enim nobilibus nobilior est sapientia. tenet Luc. de penna. in l. proximos de proxi. sacro. scrinior. li. xii. C. facit glo. in l. societas. ff. pro socio. que notat ars. pro bene litteratis quod ita vt nobiles recipiantur in canonicos de his dixi supra eo. in. c. gratia / quibus adde notata per Fely in. c. si quandua col. v. versi de inferibribus. supra hoc ti. vbi adducit glo. in l. qui cum vno. in prin. in verbo temperatio. ff de re mili. in qua citat Accur. quod episcopus indigne promotus meretur decapitari. de quibus loquitur Bal. in. d. l. Barbarius ibi: et sicut beneficium emunt sic et aliis beneficia vendunt: et deteriora faciunt eorum damnationem prescientes animam quam diabolo tradiderunt quotidie deterioribus confirmant actibus: secundum naturam peccati: uxta illud diui Hyeronimi. Peccatum quod per penitontiam non deletur suo pondere ad aliud trahit. In proposito vide que dico. infra. in. c. fi. de tempo. ord. in versi. et ne illotis manibus / quibus adde ea que voluit Ioan. and. in. c. graue. col. prima. supra de preben. Et quando tales regunt / non ex ordinatione / sed ex deordinatione procedit cum puer dominetur seni / et stultus sapienti / quod comprobatur. ad Roma. xiii. Que a deo sunt ordinata sunt. or dicere hoc / a deo ordinatum non conuenit viro.

¶ Et ideo dicere iura gallicana de his sensisse minus conuenit viro cum nulla equitate fomenta rentur: et plusquam mile et ducentum absurda sequerentur. Et a cartis et membranis abradi mererentur.

¶ Circa premissa possent ampliora discuti que tacco iuta illud terentiani. Ueritas odium parit: facit quod voluit Io. and. in data huius li. vi. col. mihi. xii. in mercur. quod aduersus omnia scribere non est huius temporis. Hinc Fely. in d. c. si quando in fine dicit quod qui vult principibus et alsis placere: ambulet inter laudem et placentiam non ver sus veronam. Non pretermittas scrutari in proposito eumdem Fely. in rubri. de maio. et obedi. col. iii. Ibi nota contra. illos miseros sacerdotes qui hodie faciunt se familiares capellanos / et castaldos et quod certius est. plerumque lenones potentum laicorum existimantium esse sibi ad vnum gradum glorie imperare et conculcare in vilissimis obsequiis illos quibus data est potestas ligandi et soluendi quasi habentes clauigerum in famulum ac ville mancipium liceat ei libere peccare quibus licet clauium ministro insolentem abuti. Et hi sunt qui de nobis dicunt vbi est deus eorum et non habemus regem nisi Cesarem. Io. c. xix. Dicat praeterea il. lud vulgare citatum per host. in. c. cumbilecta col. pe. supra de cofir. vtili. vel inutili. Omnia Cesar erat id est omina cesaris. id est domini potentis sunt. vide car. con. cxliii. in fine / post hoc consilium vbi inuehit contra malos prelatos / ambitione fulcitos.

¶ Potentie vero vtpote amicorum pro quo tex. cum glo. in verbo impotentiam in. c. constitutus el. ii. supra de appellavbi Panor. citat quod in electionibus data paritate preferendus est ditior: seu potentior: vt melius consulatur ecclesis. per potentiam seu diuitias istius non persone illius / cum beneficium seu prelatura detur non vt solum viuat sed vt bene regat et dispenset exemplificat de amicis quorum precibus et non meritis plura hodie possidentur beneficia / de his testari videtur Archi. in. c. non est 1nfa de consuetu. et. c. nemo. lxxxxiii. di. in fine dicens quod potius tales dicuntur canes impudici / quam episcopi. notat Barta. in trac. de episcopo. lib. iiii. parte. viii. carta mihi. lix. prima col. et Prepo. in. c. glo. ria in fi xii. q. ii. ibi nota non hierosolimis fuisse sed hierosolimis bene vixisse laudandum est / quasi diceret non prelatum esse et prelati locum tenere laudandum est: sed facere prelati bona vt. xl di. c. non facile et. c. non loca. nisi enim opera prelati faciant vacuum tenent nomen prelati / vt 86. di. fratrem. et canis potius est dicendus quam prelatus. ii. q. 7. qui nec. et. 83 di. nemo. Non ab re ideo scandala et monopolia fiunt in ppitolo propt exemplum superiorum. nam vt testis est tullius Qualescunque summi ciuitatis viri fuerint: talis ciuitas erit. Uel sic secundum Barba. consi. 82 sub nu. 7. voli. 4. quales principes essent: tales esse solent ciues / et est originale Platonis dictum / ore spiritus sancti flatum: de quo non mireris: cum solitus suerit dicere nullum magnum ingenium sine afflatu diuino refert Bal. in rub. de controuerinuesti. Aliter tamen dicit Car. in cap. ad nostram. supra de consue. quod nullum est magnum ingenium sine mlxtura dementie. Et quecunque mutatio morum in paincipibus. extiterit eadem in populo sequetur. Si enim principes bello. luxurie / conuiulis / venationi intendant / his populus vacabit. Si virtutem colant / hanc amplectentur omnes. No. oilium enim mutato victu: ciuitatum mores mutantur vnde perniciosius de re publica principes vitiosi merentur: quod non solum ipsi vitia concipiunt: sed etiam ea in ciui tatem infundunt / plusquam exemplo quam peccato nocent: ista licuit dicere. Nam veritas debet esse nobis ante oculos dicit Bal. consi. 98 in fine / mulier duxit maritum. In secum da parte refert Ludoui. Bolog. consi. 33. in princi. Omnia (quippe vincit veritas l. fina. in fine. ff de probatio. late dicemus in cap. nemo. in fine. infra de electio

¶ Preeminentie et honoris / vt quando aliquis est iudex / bailliuus / aut doctor: vel consiliarius principis: aut alterius potentis viri / et de hac qualitate videtur commemorari Ioan. Mona. hic hi quippe/ multum attendere debent ad eorum / et dominorum suorum auctoritates et preeminentias: Quia eis remotis. superiores ipsi nichil possident / nisi saccum cum pera. Igitur dico cum talia sint eisdem proprium / quia vita eorum in eis consistit: vigilent aut officiarii eorum predicta conseruent. Hi enim propri regunt non domini quodviris conuenit litteratis et doctis. l. fina. in probe. fforum. et. §. fi. insti / in prohe. hinc philoso. homines ingenio polentes aliorum sunt domini et rectores: facit illud. constitue domine legislatorem super eos / sciant gentes quoniam homines sunt.

¶ In ecclesia dei vero dicimus cognoscere maioritatem / quatuor medis: secundum Archi. Domi. et Prepo. in cap. quamquam 2. q. 7.

¶ Primo ex tempore. 17. distin. § hoc quoque /. §. verum / et supra de maio. et obedi. cap. primo / et late per IacobaRa. in suo compen. iuris / in rub. de maior. colum. 2 Et ist est minor quam sit illa que procedit ratione dignitatis: vt patet in beato Andrea apostolo / qui primus vocatus venit ad fidem / quam Petrus et tamen prelatus est Petrus Andree. Et quo ad monachos et canonicos regulares qui preferim tur ratione antiquioris institutionis. Unde ample per Decium / in cap. Auaricie. supra de prebendis. et in capi. Nicolao. nu. 3. supra de appel. dico in cap. licet: de sepultur. i.

¶ Secundo / ex prerogatiua ordinis. cap. statuimus. supra de maior. et obedi. et 93 distin. legum. in fi. Quia presbiter maior est diacono. Et ita dicimus Cardinalis presbiter: vel diaconus malor est episcopo non cardinali: respectu ordinis non respectu administrationis. Et ideo ante temporaClementis. v. simplex episcopus non assumebatur ad Caudinalatum / ad aliquem ex titulis presbiteralibus / vel diaconatum. Et nisi vacasset vnus ex episcopatibus cardinalibus dari solitis non creabatur Cardinalis. Sed a tempore Clementis / et successiue / vsque nunc promouentur episcopi ad cardinalatum / et titulum presbiteralem / et ad diaco- malem cardinalatum. Raro aut nunquam vidi promoueri eos qui essent episcopi: dicit Prepo. vbi. supra col. 2. et ante eum Io. an. and. et Domi. col. 2. in cap. cum aliquibus / hoc titu. qui dicunt hanc fore Romane ecclesie: modernam consuetudinem.

¶ Tertio ex prerogatiua ordinantis siue constituentis. ff. de albo scrib. l. vlti. et l. restituende. C. de aduoca. diuer. iudi. vbi glo. fina. dicit. Nota maiorem honoro deberi his qui electi sunt ab imperatore / ad aliquam dign itatem / quam hi qui ab aliis facit. §. eos / circa finem. in auten. vt iudi. sine quo. suffra. colum. 2. et. ff de re iudic. l. quidam. et cap. per tuas. supra de maior. et obedi. vbi etiam dicitur quod a superiore ordinatus inter alios eiusdem ordinis est prehonorandus / faciunt notata in cap. si a sede: et cap. si apostolice. infra. de preben. cum similibus. Et istud poterit esse quin ta qualitas / quam adhuc firmo per ea que voluit Pano e in cap. postulasti. col. 3. supra de conces. preben. vbiicitat quod in ter milites ille est dignior / qui a digniore est factus. Unde miles papalis alios precedit et imperialis / regalem i/ t regalis ducalem. Barba. in cap. quod clericis. colum. pe. supra de foro compe. quod verum intelligas: nisi ordinati ab inferiore sint constituti in maiori dignitate / vel digniores. aut peritiores sint / secundum Ioan. and. in. d. cap. per tu. as: quod dictum extollit ibi Panor. Et sic intelligas data paritate. Alias duo vincula sunt vno fortiora dixi supra. in c. primo. isto titulo.

¶ Pro premissis videtur vrgere: quod notat Alex. con. 202 circa finem / viso themate et dubiis volu. vii. dum dicit quod magis communis / opinio accipitur quando doctores malores ponderiset auctoritatis sunt pro vna parte quia non debent attendi numerus quod non obseruatur in parlamentis Gallie: et male sisto rationem.

¶ Quarto ex ratione dignitatis: siue maioritatis officii :/ aut administrationis. Et hac de causa archidiaconus qui est oculus episcopi. c. ad hec. supra de offi. archi. dicitur minor. archipresbitero et ei obedire debet. xxv:. di. perlectis. Quod verum extra diuina: secus in diuinis: quia in his archipre. biter precedit archidiaconum. Domi. in. c. episcopus. xvii. di. et post seum Fely. in rubri. supra de maior. et obedi. Nu. prirmo. v. Bar. in trac. de prestan. Car. in prima parte. q. prima. u. lxii. Et latius per Henri. de bottis in trac. de synodo episcopi in tertia parte sub. nu. xxiii. et sequen. de priore et proposito: ac clericis secularibus et regularibus videm que late digerit Decius con. 16i. Pro domisio preposito.

¶ Et idao dicemus maioritatem inter homines attendi diuersimode videlicet inferiorum ad superiores / in honore et obsequio exhibendis: sicut acoliti subdiaconis: subdiaconi diaconis. xciii. di. a: diacono / inobediendo / cum non sit aliquis qui non teneatur obedire alicui. Iuxta illud / Potentioribus pares esse non possumus / vt dicit Io. mohic: nu. xvi. cum non fit mortalis qui non habeat potentiotem ad minus deum / alias esset acephalus id est sine capite. 93 d. nulli. et. c. sequenti / et esset monstrum. sicut quando sunt duo capita in vno corpore. Antonius de butrio in. c. volentes. supra de offi. lega. facit quod notatur. xii. metaphisi. quod pluralitas principatuum non est bona / comprobat Io. mo. in. c. ad apostolice. infra. de re tudi. dum dicit: oportet enim ponere vnum principatum: ad quem omnes recurrant. vii. q. i. in apibus vide Domi. in suo sermone post consilia

¶ Item in sedendo. vt episcopus hostien. que primus post Papam sedet in consistorio / deinde quatuor patriarche Do. in. c. episcopus. xvii. dist. Feli. in d. rubrica de maior. et obedi. num. primo. Et ratio quia federe prope dominum. signat maioritatem. glo. in. §. Aliam in verbo altiori. insti. de bo. po. Pro quo Chassa. in catha. in prima parte considera. xii. Bal in l. obseruare. ff. de officio. proconsul. Idem Henri. de bottis in tracta. de synodo episcopi. in iii. parte nu. xii.

¶ Et sedere in manm dextra superioris / qui dicitur magis honorari sedenti ad sinistram glo. in l. decernimus. C. de sacrosanct. eccle. et ibi Bal. in. iii. nota. dicens quod primogenitus regis sedet a dextris regis. glo. in. c. quam periculosum vii. q. prima. Comprobat Do. Bascoletus noster contem pora. in declara. arbo. diuidui et indiuidui. Carta mihi. xii. versi. predictis terminis / ibi a latere dextro tanquam digniore. Quia que ponuntur vel sedent in manu dextra dicuntur nagis honorati sedentibus ad sinisttram. Quibus adde Petrum rauennatem. in loco prealleg. col. iiii. qui allegantex. in. c. solicite. supra de maiori. et obedi. probando quod dextra sit honorabilior quod verum intelligerem dummodo aliquod non sequatur absurdum: vt eundo per vicum et inferior in sinistra in altiori tamen loco pauimenti: et istud ad mittunt galli quia siue in dextra siue in sinistra volunt anbulare in loco altiori pauimenti. Alibi tamen vidi contrariam obseruantiam videlicet quod si in sinistra sit altior pars pauimenti inferior ambulat et superior in inferiori et dextra. Et iste sunt cerimonie glorie mundi de quibus vide late. b. Do. chassa. in suo cathologo

¶ Item magis dicitur honorari qui sedet quam qui state Bal. in l. quotiens. C. vbi sena. vel clar. per illum tex. ibi sedenti quoque. vbi vir in dignitate constitutus litigans coram iudice non debet stare: sed sedere paulo inferius. Sedere autem ad pedes et ad latus principis non dicas. Refert quia licet consiliarii principis dicantur sedere ad latus non tamen ad pedes l. fi. C. de in offi. testa. pape tamen consiliarii ad pedes. notat Bar. in l. iurisperitos. ff. de execu. tutor. propter hoc tamen non dicas consiliarios principis secularis in maiori dignitate constitutos quam pape: cum ipse princeps sit minus lumen. supra de maiori. et obedien. c. solite. quod etiam patet ex doctrina Ioan. mo. in. c. in generali. de regul. iur. hoc lib. Quod imperator dicitur aduocatus ecclesie. Uide quae dico in c. i. super ver. assistentes i1fra de scismati

¶ Idem in benedictione quia minor a maiorebndicitur. 21. di. c. denique. Io. ma¬ in prohemio scilicet in fine. Hinc est quod presbiter simplex / aut alius celebrans missam / coram para. cardinali: autem episcopo / non benedicit / sed papa / aut alius superior Barta. in trac. de episcopo 1 parte. iii. lib. § qualiter eligatur episcopus / col. 4. alleg. glo. in. c. missas. de conse. dist i. et no. in. §. ecclesie. 95 distin. Quod verum antequam minor maiori insinuet / sic citat text in c. denique. 21. dist. Quod si maior concedat vel annuat poterit minor in praesenti a maioris benedicere. Sic seruatur de facto: testatur dominus Brunellus in trac. de pote. lega. conclu. xvii. in prin. Uide que dicit de benedictione. Alex. com. 189. col. 2 in causa et lite vertente inter dominam Thadeam. vol. 6

¶ Item reuerentiam ex hibendo / vt filius patri: vxor marito. 33. q. 1. c. est ordo. Alex. con. 144. nu. 8. circa primum. volu. v. vbi dicit quod in vxore est annexa reuerentia erga virum. Venerari autem couenit vxores siue sponsas a viris / non econtra. not. Io. lupus. in repeti. rub. col. 2. supra de dona. inter virum et vxo. vbi in simili dicit quod amatores suis amasis debent donare non econtra.

¶ Et dic priuilegium concessum marito ratione reuerentie maritalis: vt inquit tex. in l. i. §. cum autem. C. de rei vxor. act. verificatur istud in socero in quo eadem reuerentia inest. Aret. con. 25. col. 2. Et sic iunior seniori debet exhibere reuerentiam: hinc Philo. 7. poli. Honestum est iuuenibus ministrare et senioribus obedire.

¶ Item sacramentum conferendo: quia presente praesbitero / Diaco- nus sacramenta conferre non debet 93 dist. diaconus. et c. peruenit. et. c. presente. Et sic assistentia seu presentia superiorum aliquid operatur / prout etiam idem do. Bartachi in d. trac. lib. 4. et prima parte in col. ii. testatur / dicens quod inoleuit consuetudo quod episcopi assistendo. Cardinalibus non portant rochetum saltem disco opertum: nec domini cardinales assistente papa / nec pretores ciuitatum iusticie baculum ferunt / assistente prouincie preside: vide que dico de presentia in. c. vt apostolice. infra. de priuileg.

¶ Alia signa superioritatis videre poteris per Feli. in d. rub col. i. versi signa. Imol. et alios in c. sedes. supra isto titu. Panor. et Feli. in. c. super eo. supra de testi. do. Montho. in suo promptuario in verbo maior. Collec. in. d. c. sedes. nu. 4. vbi dicit quod credit istud relinqui debere arbitrio iudiciis qui dicantur maiores / nisi iure vel consuetudine sit discussum. argu. c. de causis. supra de offi. de leg. Aliquid per Bal. in. dicit rub. de maiori. et obedien. et in l. obseruare § antequam vero. ff. de offi. procon.

¶ Petrus Ra. vbi supra colum. v. addit alium respectum / videlicet exemptionis. Nam magis honorantur prelati exempti / quam non exempti: quia ex quo Papa voluit eos eximere: sic et a ceteris honorari: facit. c. vt apostolice. de priuileg. in. vbi glo. dicit quod debet preferri non exempto etiam primo promoto / vide glo. in l. i. §. sicut in verbo seruitutem. ff. de aqua pluui. arc. que dicit quod homo inferioris dignitatis maiori persone debet exhibere reuerentiam / pro quo habes tex. in. l. potioris. C. de offi. rec. prouincie. ad idem l. i. in fine. C. de offi. prefec. vrbis / facit in proposito quod voluit Ioan. mo. in. c. statutum / el. 2 nume I. i. de hereti. quod ordo naturalis requirit / vt femine viris / et minores maioribus seruiant. Etiam dicit glo. quam sequuntur Bar. Sali. Alex. et Iason in l. i. C. de in ius vo. quod vxori per virum sit honor naturaliter non econuerso. Hinc Luc. de penna. in l. mulieres. de digni. lib. xii. C. quod vere nobili tenetur ignobilis reuerentiam exhibere: sicut puer seni: de qua reuerentia seni impendenda: vide late per mon serat in commento pragma. in. v. parte.

¶ Et attende quod honor potius est in honorante quam in honorato: testatur. Philoso. primo ethico. quem refert Bal. in preludio feudo. Cuius auctoritas non minima est quando reperitur non habere contradicentem. Et propterea ab eius sententia recedere in iudicando et consulendo / non absque vitio esse putarem / dicit Alex. con. 145. viso processu. vol. 5.

¶ Ad propositum eorum que. supra dicuntur / occurrit dubium quotidianum. Pone malor cum minore incedit. Et eis occurrit aliquis exhibens reuerentiam / cui videatur facta reuerentia queritur. Dic quod in casu dubii / est dum non apparet de mente salutantis seu reuerentiam exhibentis / videtur reuerentia exhibita non minori sed maiori. Ideo non debet minor mouere / seu necessario manum ad birreretum apponere. Ita dicit Anto. de Butrio / in cap. volentes. supra de officio lega. versiculo / per predicta instruo te. semper ita seruasse quando minor cum maiore incederet. Idem ibi refert Barba. se obseruasse dum per viam incederet / cum illustrissimo domino Reginaldo filio naturali ducis Borbonii / auditore suo assiduo. Istud tamen limitabis. secundum eundem Barba. nisi euidenter appareat quod reuerentia exhibita / contemplatione minoris exhibeatur / vt accidit in scolasticis e hibentibus reuerentiam doctori suo ince¬ denti cum maiore / quia illam videntur doctori prestare tanquam patri. argui l. liberto. ff. de obsequ. a liber. patron. prestanPro hoc glo. in l. prima de ex. act. li. x. C. Ita refert Domi. Brunel. in trac. de potesta. lega. in conclu. xvii. col. ii. Et dicit glo. in verbo. pleniore. in l. filium. ff. de lega. prestand. quod honor est cui datur: et dedecus cui aufertur.

¶ Premissis iunge que voluit Inno. in. c. proximo. supra de magi. quod scolaris in necessitate tenetur allere: doctorem suum / alleg. l. ii. §. fi. ff. de origi. iur. Ideo argumento de multo magis habes in hoc intentum. Persona enim doctoris debet semper videri honesta scolari et sancta / tanquam filio persona patris. glo. in. d. l. liberto. que per Bar. in l. omnes. ff de iusti. et iur. allegatur quod preceptori sicut patri parendum est. vide notata in l. aquilius regulus. ff. de dona. Quod si volueris tenere contra / tibi non astipulabor: cum opinio hec careat lege. et sic contra licet illam. C. de colla. et §. consideremus. In auten. de trien. et semisse. col. iii. Et quidem caret ratione naturali / et sic non habet locum. tex. in l. cum naturalis ratio. ff. de bo. damp. Panor. in. c. cum nulla ratio. supra de preben. Iason. in. d. l. illam

¶ Reliquum est quod hic vidi in curia parlamenti Parisiensis / et sepius quod si aliquis dominorum de parlamento aut alii cum eis ratione eorum dignitatis puta episcopi tunc sedentes: expediunt aliquem suarum causarum iubetur per dominos descendere de superioribus sedibus / et inferius stare quamdiu sue cause tractantur. Pro quo habes tex. in auten. vt ab illustribus § sancimus. col. v. ibi. Aut sedere cum iudicibus cum iudicant aut stare rursus tanquam litigantes / et ibi Iacob. de bello visu qui inter alia dicit quod curiale est inuitare aliquem probum et nobilem hominem ad sedendum l. fiin fi. C. de aduoca. diuer. iudic. facit dictum Fely. de quota non memini quod in reuerentia exhibenda debet deferri maiori per. ca. siue. el. ii. in primo respon. supra de offi. de leg. et per c. ii. eo. ti. infra. et. c. volentes. et. c. antique. supra de priuileg. Et ratio quia maiores perfectiores dicuntur. Quia perfectio maior / quasi naturaliter ad se trahit / minorem. Antho. de butrio. vbi. supra. Nam honor etiam est quedam reuerentia in virtutis testimonium alicui exhibita vt testatur philo. primo ethicorum. Et ideo virtus sola est honoris debita causa: hinc. dicitur quod quis honoratur etiam propter alterius vitutem seu potius dignitatem sicut principes et prelati iuta illud federici imperatoris. Non tibi sed Petro. Panor in. c. et si christus. nu. vi. supra de iuretur. Premissis adde Guil. demonte lan. in. c. si religiosus infra de elec. vbi dicit quod affectio ad sublimia est vitium instar diaboli de penit d. prima. principium. Sed affectio inferiorum est virtus / instar christi / vel dic quod est ex generositate naturali. sublimitates et honores appetere. pro his vide Io. mo. in. c. Auaritie infra de elec. Et hec sufficiant pro dicti Io. mo. comprobatione. Probus

¶ Titulo proximo. rota in nouis deci. 371. et. 417. ait. quod in iurisditionalibus / vicari et episcopi / idem est consistorium ita quod de vno non appellatur ad alium. Sed non est idem in collationibus beneficiorum quia in istis est necessaria specialis commissio. Et sic non est idem consistorium / quia si vicarius conferat indigno non fiet deuolutio ad archiepiscopum. Immo episcopus digno conferre poterit. Aureolus in di. c. ii. hic per Io. mona. allega. in addi. ad Guil. de monte lau. Uide tu Domi. meum de ripa in primo lib. respon. c. xv. in fine vbi dicit quod Papa in generali reseruatione non videtur reseruasse beneficia spectantia ad collationem vicarii sui qui eius personam representat. d c. ii. quia sic a seipso sibi reseruaret / quod est absonum vt in d. c. ii. ibi nec ab eodem ad seipsum etc. vide etiam Domi. con. cxiiii. in fine. Probus

¶ Super specula. ista sunt verba hostien. in extraua. que exorditur / presenti hoc titulo / quam non habemus / quia fuit textus noster ex ea extractus. et addit. c. ne pro defectu. supra de elec. pro hoc intentio / et etiam addit quod licet inueniantur ydiote et pannosi in his ecclesia / tamen sufficit quod sint cathedralis quia pro maiori parte sunt honorabiles quo ad diuitias et personas et dicuntur qua si in dignitate constituti. Do. meus. primo lib. respon. c. xxiii. nu. vii. Probus

¶ Mihi canonico. istud non fuit inconueniens. quod Io. mofuerit cardinalis. et canonicus eodem contextu per tex. singularem secundum Panor. ibi in. c. ecclesia vestra. el. ii. supra de elec. vbi dicitur quod presbiter cardinalie potest esse canonicus ecclesie cathedralis nec per adeptionem cardinalatus vacant priora beneficia. dico minora etiam si requirant residentiam / non tamen poterit ea post cardinalatum acquirere. secus si non requirant residentiam. Et intellige de Cardi. presbytero prout Ioan. monac. sub titul. sanct. Petri et marcellini / aut diacono. Secus de cardinali episcopo / quia talis / nec retinet / nec acquirit sicut statuitur in simplici episcopo. c. cum in cunctis. §. vero. supra de elec. not. in. c. cum non stris. de conce. preben. supra. Et hoc nisi papa aliter disponeret prout de his post Panor. vbi. supra late disputat Barba. in trac. de prestan. Car. in prima parte. q. xii. nume. v. vbi videtur. iuribus comprobare. Quod etiam de iure Cardinalis poterit episcopatum in titulum retinere. Pro quo vide Ioan. and. in cap. cum aliquibus. col. prima. supra hoc titu. vbi dicit quod vsque ad tempus Cle. v. non fiebat de episcopo Cardina lis presbiter / vel Diaconus. Et quod tempore Bonifa. viii. suorum predecessorum multi pretermissi sunt Cardinales quia episcopi erant: de quibus tamen bene prouisum fuistset ecclesie. Ideo dicit commendandam consuetudinem / quao hodie de episcopis fiunt Cardinales non episcopi: nec vacabunt tituli episcoporum: hinc Panor. in cap. bone. el prmo. supra de postul. prela. quod licet episcopatus et cardinalatus sint incompatibiles: suis tamen temporibus seruatum est quod episcopus promotus in cardinalem non perdit ipso iuriepiscopatum / imo retinet illum titulum / vt prius nisi papealiter disponat: vide Ioan. Cal. in tit. de transla. episcopiconsi. primo. Et latius per domi. Marti. lauden. in trac. de cardi. colum. ix. vbi tenet quod retinent propter excellentiam dignitatis cardinalatus. argu. 12. q. 2. vulterane. et. c. statumus. supra de maior. et obedien. et. l. nemo. C. de offi. mag. offi. Probus

¶ Mortuus decanatui: vide que dico in rubri. de renum cia. in fine. Probus

¶ Propter equitatem. Similem equitatem videtur adducere Ioan. and. in. c. Cupientes. col. v. in fi. post do. Ioan. mo. et Archidi. de elect. 1. vbi dicit quod amicus qui proponit excusationem cause: volens quod electus infra tempus ratum habeat de equitate sit admittendus: ex quo elicitur quod ratihabitio etiam procedit in casu / in quo requiritur speciale mandatum: de quo per Alex. in addi. ad Bar. in l. b. norum. C. rem ra. ha. et in consi. 133. nume. 8a. Circa. vol. v. et consi. 78. colum. 4. viso. volu. 5. Probus

¶ Sed contra. vide Petrum de Ancha. con. 169 visis pumcto statuto / vbi querit. An beneficium ciuilitatis collatum in absentem opituletur eidem. Probus

¶ Ad actum. Bal. in. c. ad hoc de pace iur. fir. versi. est autem iurisditio. id firmat et allegat l. i. C. qui pro sua iurisditious et not. in. l. instar. de iure fisci. lib. x. C. Probus

¶ Ratio. Alia potest ratio reddi / quia sicut in rescripti apostolicis maior diligentia adhibetur. supra eo ad audientiam Ita nec in iudicibus suis qui nec aliter debent procedere quae papa delegans processurus esset. supra eo super literis in fine: et de appel. nouit. Et ideo magis posset papa confundi / tanquam maior / si in processu iudicis sui aliquid iniustum. vel indecens posset notari. Ita citat in proposito Hostieniin d. extraua. presenti. col. 2. Probus

¶ Non tenentur. Istud placet Bertrando ymberti / in cle i. in verbo legatorum isto titu. Probus

¶ Quam dignitati / vide que dico in cap. collatio. colum. prima / de offi. lega infra Probus

¶ Locum insignem. Barba. in cap. nonnulli. supra hoc tit. dicit quod locus insignis est / vbi copia peritorum et multorum prelatorum adest. Et ita bonus vir debet arbitrari: quia debet considerare vtilitatem et facultatem partium. argu. ff. de solu. l. cum stichus. et l. prima. ff. si quis cautio. Et non soli. partium: sed etiam testium l. si quis ex assignatoribus. ff. quam admo. testa. aperi. et. l. iii. §. fi. ff. de testib. attende ad Cardi. et Ioan. de Imol. in cle. prima / de foro competen. numen 25. vbi dicit quod opus est / vt dicatur insignis / quod ibi inueniam tur necessaria pro sede et equitatum / licet non sint ibi peritiSpecul. in titu. de citatio. §. 2. versi. secundum quem locum / dum tamen sint in loco vicino / lapus allega. 123. ciuitas fessulanalege Bonifa. in cle. grauis. in fi de senten. excommuni. Ub dicit quod locus etiam dicitur insignis propter numerositatem. populi. c. quamuis de foro compe. Alibi dicitur insignis propter magnitudine gestorum. Nam Barrabas dictus est latro insignis. Ita in bonum / locus dicitur insignis propter emnentiam operum que egit quibus fama corruscat. facit l. prima. ff de consti. princip.

¶ Bar. in l. in bonorum. ff. de bo. po. dicit quod locus insignis dicitur vbicunque est communientia / vel castrum quod habet forum iudiciorium et merum et mixtum. imperium l. si duas. § decet autem. ff. de excu. tuto. vide seundem in l. Idem erit. ff. pro socio / et in l. ab hostibus. ff. solu. matri. Bal. in l. iuris. C. qui admitti. Inno. in ca. presenti / in verbo ciuitatibus / colum. secun. supra isto titu. vbi refert id quod hic Ioan. Mona. Quod fecurratur ad communem opinionem prouincie. d. l. labeo. Et arbitrio bni viri idn. iudicis illius terre ad quem fit citatio relinquetur. ff. de verbo. obliga. continuus et non arbitrio iudicis cum tantis qui in hoc potius pars censetur quam iudex. Quia non presumitur quod contra factum suum sententiaret. C. de arbi. c. ne in arbitriis. Cum Inno. concordat hic Guil. de mon te lau. col. iii. et dic in proposito quod sententia qua pronunciatum locum esse insignem est interlocutoria. Ang in l. arbitro. i. prin. ff. qui satisda. cog. Probus.

¶ Potentioribus. de quibus ecclesia seu monasterium dePetrus de Ancha. con. clxv. in principio: questio talia est. Probus

¶ Iuramentum. vltra doc. hic Archi. in. c. statuta. in. §. ceterum. in fine. infra. de hereti. dicit quod tribus de causis relinqutur iudicio alicuius quas ibi vide. preterea Do. meus in trac. de peste Carta mihi. xcvii. versi. xi. quero ponit casum in quo debeat stari iuramento. car. con. xxxvii. nu. iii. consilii. redditum per me: vbi dicit quod cum de animo alicuius queritur iuramentum eius est sufficiens probatio. c. presentii. et ibi glo. supra de testi. Domi. con. cx. col. fi. Et ratio quia non presumitur quod quis sit sue salutis immemor. prima. q. vii. sancimus. vide. c. vt circa. in fi infra de elec. et late Maria. Sozi. con. xxviii. in fine circa primum. Probus

¶ Quod est verum. Adde car. con. 7i. nu. iii. omnis. quem videas con. li. nu. iiii. Titius. Probus

¶ Alias secus: adde alium casum et dummodo non sit claufula decreti / quia tunc nihil operatur consensus partium. prout late deduco infra. in sequenti. c. in versi. in themate tamen nec intelligas quod in decisis per hoc. c. exceptis duobus casibus aliquid operetur consensus partium quia nil operatur / cum principaliter illius decisio tendat in fauorem publicum vt patet per hec verba pro vtilitate in prin. Hin. cardi. con. lxxxi. in primo dubio. col. iii. Quod exorditur. Oun nis mee charitatis / quod si comparens consentiat tacite vel expresse trahi vltra vnam dietam. per hoc non validatum rescriptum quia cum sit ipso iure nullum: vt patet in texnostro consensus partium nihil operatur quod prosequitur et tenet Fely. in. c. nonnulli. col. ii. isto ti. vbi vide remissiue quid principaliter operatur clausula decreti vt dicitr idem car. vbi. supra nu. iiii. et etiam fauor publicus / de quo copiose per eundem Fely. vbi. supra col. xxi. sub nu. xvi. versi. et fauore publice vtilitatis. Et sic nisi foret ille fauor publicus et clausula decreti in fine. c. apposita posses dicere quod si in aliqua prouincia esset consuetudo ante istam constitutionem. quod non constitutis in dignitate delegarentur cause sede apostolica quod nunc posset. quia vsus vel consuetudo non viderentur sublata per hoc statutum cum illa sint facti. c. primo. supra de consti. hoc lib. ita dicit hic Guil. de monte lauduno. col. ii. in prin. ad quod attende ad multa / vbi non eri apposita clausula decreti. Probus

¶ Uel monacho. cui alias non committitur etiam si sit cathedralis ecclesie secundum Archi. hic et Io. cal. prout refert Areti. in. c. causamque: col. prima. nu. xiii. supra de iudi. vbi dicit quod intentio. c. nostri non est dispensare contra aliquem inhabilitatem sed solum requirere certam qualitatem in personis qua bus fit delegatio. idem Areti. firmat co. lviii. in prin. dilig ter consideratis: quod patet duplici ratione. prima quia dispensatio ir dubio non presumitur vbi verba possunt referi ad aliud vt in c. doudum. supra de deci. et in. c. cum dilectus. supra de consuetu¬

¶ Secundo quia inducta ad diminutionem non debent operari augmentum l. legata inutiliter. ff. de adimen. lega. Sed tex. noster restringit potestatem delegandi et propter hoc inducitur. Ergo non debet operari dispensationem / quod prosequere vt ibi per eum qui dicit quod ista est conmunis que sibi placet. Tamen Buil. de montelau. hic col. prima videtur lenere quod canonicis regularibus tholosanis possit commmitti etiam non data certa scientia non recipias tamen opinionem Gull. propter predicta et stillum caucellarie quem commemorat prouincialis carta mihi. 2x1. col. i. vide et ample Barb. in cle. Et si principalis, isto titu. carta. xl. col.

¶ Suadet enim quia monachus est strictiiuris et eius anmus / testatur Ludo Bologni. con. xxxvii. co. vi. allegat. Bal. in l. fi. C. de legi. Quia hominem posuit supra se / glo. in regul. cancella. xxxvii. col. prima. Mortuus quippe que ad mundum: nisi quantum ad impregnandas mulieres et qua doque commatres. Io. de anania in. c. sicut. nu. xlv. de homi.

¶ Premiffa poteris comprobare. per ea que deducun. tur in ipso prouinciali. Carta mihi. xxv. columna prima vbi citatur. Quod monachis vel aliis religiosis aut men¬ dicantibus / non dantur litere nomine proprio sed superioris et conuentus nisi talis religiosus habeat aliquod officium obedientiariam / vel administrationem / aut beneficium sui ordinis vel ex dispensatione apostolica / vel impetret super absolua tione ab excommunicatione / vel infamatione / aut alimentis / alanon dantur / etiam si sit in studio. ita dicit collecta. in. c. cum dilecta. nume. 6. supra eo. ti. Dicit tamen rota in antiq. deci. ccix. Quia vbi causa committitur monacho habenti administrationem vel officium in ecclesia cathedrali valet commissio / maximein literis gratie: posito quod de monachatu non fiat mentio: quia ex quo litere transeunt per cancellariam videtur exhoc approbari commissio. Et sic dicit debere intelligi: not. in tex. nostro. in verbo canonicus. iuncta l. quidam consulebat ff de re iudic. et. l. idem Ulpianus. ff. de excu. tutor. et istud tenet communiter rota quam videas in antiqi. deci. 284. vbi etiam firmat quod monachus potest esse officialis episcopi. Uide Feli. in. c. postulasti supra ai sto ti. Ubi de vtroque membro discutit. Et pro dicto Io. Mo. attende ad nota. per Bertram. Imber. in cle. fi. de senten. excommunica. Probus

¶ Amor. Hinc Ioan. and. in. c. quorundam. de elec. hoc libro. Non solum pretoris manus a pecunie lucro / sed etiam octlos a libidinoso aspectu continentes esse debere ait Probus.

¶ Nec lucrum. Adde Iacob. de bello visu in practica: in vesiculo Salua iudiciali taxatione. nume 20. et carta michi. 29 Probus.

¶ In iudiciis. In quibus nil aliud est querendum quam iusticia l. eos. §. primo. C. de appella. et C. de iudic. l. placuit. Cum ibi no. et supra de accu. qualiter et quando. vide que dico: in cap. non putamus / de consuetu iinfra. in prin.

¶ Item proptencalorem iudicii omnis dispositio fortificatur. tex. habes singul. in l. rara. de omni agro deser. lib. xi. C. per quem Ioan. de pla. ibi dicit quod confessio libellantis facta in libello vel per titione in iudicio porrecta preiudicat libellanti / etiam parte absente / tam in agendo quam in excipiendo. Secus in ex traiudiciali que non preiudicat: si fiat parte absente l. centum. § si quis absentem. ff. de confessis. Pro hoc vide Corsetum in suis singul. in verbo. Confessio extraiudicialis / quod au tem propter calorem iudicii omnis dispositio fortificetur vltra suam naturam habeo. Quia confessio in iudicio facta valet etiam sine causa / que extraiudicium non valeret. glo. pe in l. prima. ff. de interroga. actio. Hypoli. in rubri. de probatio. C. fo. xii. col. 4. facit glo. in l. sicut. C. de repudi. heredi. et l. cum ostendimus. §. fi. ff de fideiusso. vide que dico in. c. quam sit. in fi. in verbo auctoritas iudicis de electione / et de confessione extraiudiciali facta parte presente / dic facere plenam fidem vel saltem releuat ab onere probandi l. publia / in fine. ff. de po. et l. cum de indebito. §. fi. ff. de probatio. not. in l. generale/in fi. et ibi doc. ff. de non numera. pecu. tradit Sozinus. con. ccxxviii. col. prima. in causa Gabrielis. Probus.

¶ Expense. Appellatione omnium et singularum expensarum veniunt solum expense legitime / iuste et moderate: vt sonat hic tex. cui adde quod notat Alexan. in consi. 77. nume. 8ra capio primum. volu. 4. vbi dicit quod promittens reficere omnes et singulas expensas fiendas per talem. intelligitur solum promisisse expensas iustas et moderatas. Et tales expensas dicito deduci in decimis papalibus: quad dantur defensoribus bonorum ecclesiasticorum / vt pote aduocatis procuratoribus solicitatoribus / et aliis quos vides necessarios ad prosecutionem processuum. Pro quo videtur tex. in cap. vobis. xii. q. ii. notat late Domi. in consi. 8 Super primo dubio. Probus.

LIgare ignorantes / ista est conmunis opinio / pro qua est tlo. in ca. si eo tempore. in verbo. gnoranter i1nfra de elec. et doct. dic. Io. Imol. in. c. cognoscenes. nu. 6. supra de constit. Archi. in. c. si apostolice. de preben. vbi dicit post Copo. non ese: idem in decreto legati sedis spostolice: quod non afficit gnorates / id intellige nisi ex expresso mandato pape hoc pcedat / vt vidi in legato Aunionen. qui hoc habet ex expressa facuitate. Illo tamen tunc dicitur facere auctorita te apostolica: notatur in cap. cum aliquibus. supra eo. titu. hoc lib. glo. in cap. si soll. infra. de conce. preben. glo. Romanus potifex / in titu. de colla. in pragma. dixi. supra. in cap. primo. isto titu. in versi. et quod non procedat.

¶ Et ita intelligas dictum Anto. de Butrio / in capi. volentes. supra de offi. lega. vbi dicit quod legatus de latere gerit vices pape. Et omnis rederentia ei illata: videtur pape illata sen tributa. Alias nullus a papa hoc potest cum sit contra ius / quod ignorans decreto ligetur l. vit. ff. de cre. ab ordi. fa. ff. locati l. si ignorantes notatur. 82 di. proposuisti. ibi. his ignorantibus.

¶ r nullus ab ipso papa est supra ius canonicum notat Io. mo. supra. c. proxno. Cum solus sit solutus legibus rinceps. ff. de legi l. princeps. vbi amplam glo. et doctores.

¶ Comprobo premissa per ea que no. in. c. cum dilectus. supra de filiis pbro. et. c. Nimis eo. vbi nulli etiam carinali legato licitum estracere contra ius. Copo. in. c. cpisim. supra isto ti. irmat Alex. consilio. xc. in prin. omissis et resccatis. vol. 7.

¶ Hinc Ioan. de immol. in cle. prima col. prima. de senten. excommunica. ait quod legatus non potest laxare interdictum iuris tum sit interdictum sedis apostolice. Ideo resolue quod decretum ipsius legati ligat solum post ipsius notificatione. notat late Domi. in. d. c. si apostolice. de conce. preben. vbi tenet post Inno. hostien. et Ioan. de lignia. contra Archivide lappum alleg. xiiii. Sozinum con. cxii. quod sumit initium quod collatio ordinarii / et ibi videbis an decretum legad afficiat episcopm aut alium ordinarium ignorantem. et late etiam per Alex. vbi. supra. Idem archi. cum communi scola in n. c. si eo tpione. vbi assignat rationem. Quia cum ipse papa vt sura dixi) sit supra ius: et preter ius. supra de conce. preben. proposuit. l. omnia potest ad se trahere / iuxta velle. ix. q. vli patet / et. c. ipsi sunt. c. cuncta. et c. nunc vero

¶ Hac communem firmat Domi. in. c. quodam. nu. iii 1. de preben. vnum addendo quod etiam ligat manus alterius executoris a papa concessit. Idem Domi. in d. c. si apostolicem. et Frac. inab. c. quodam. no l. c. i. §. ex parte in fi. de con. praben. 1

¶ Et sic dicemus post Petrum de Ancha. in cle. i. col. ix. nu. xxii. de conce. prebe. quod virtus decreti aptlici in gat manus cuiuscunque sicunt decretum canonis. no. in. c. ii de preben 1. adde Oldra. con. xxxix. quod sumit exordium quper executione facienda.

¶ Et amplla vt procedat etiam si in decreto non dicatur quod liget ignorantes. Ita Io. de Imol. in cle. Cum rationis nu. liii. de elec. glo. et ibi doc. in. d. c. si eo tempore. de elec.

¶ Adde Anto. de butrio con. xiii. casus quidem presbyter. gardina. con. cxxv. vbi dicit quod decretum principis habet vim legis / Col. in. c. dilecto. supra de prebe. Sicut diximus de contracu principis qui vim habet legis. l.. pe. vbi glo. et doc. C. de dona. inter vif. et vxor. Et quo ad decretum legati vt de lapum alleg. xiii.

¶ Et nedum afficit ignorantes: sed etiam ligat manus executoris pape. Et quod est maius etiam manus ipsius pape nisi aliud exprimatur vt in. d. c. quodam secundum Fra. et Pe. de Ancha. ibi. in. iii. no. regularum cancel. gio. xxvii. et. ratio quod liget manus pape potest esse: quia priuileglum in priuilegiantis fauore ligat eum in cuius preiudicium conceditur quamuis etiam ignoret. dicit tex. in d. primo versiculo. Nam si alicui: et versi. similiter infra de conce. preben. Quod inteligas secundum Roma. con. cccxxx. circa primum. nu. 1upr. dicete quod ille tex. procedit in priuilegiis papalibus et no in edactis in forma constitutionis. Priuilegia vero que dau constitutio vniuersalis cum imitari debeant naturam constitutionis non ante ligabunt quam ipsa costitutio. Et sic non ante noticiam habitam. gio. magistralis et singularis secundum car. ibi in prohe. cle. in verbo decetero quam etiam reputat singularem Barba. in repetitio. rubri. de reb. eccle. non alie. 1. ii. parte. col. xiii. Quod quaadmodum ius commune non ligat nisi a tempore duorum mensium post publicationem / nota tur per doc. in data huius libri ita et priuilegium in corpore iuris clausum dixi. supra. in rub. huius ti. contra tamen hades tex. solidum in l. diue memorie / in fine / de decur. lib. x. C. vbi Bar. dicit quod regulariter constitutio noua non sumat effectum nusi post duos menses. vt in auten. vt facti noue consti. tame si lex est lata in priuilegium alicuius staim incipit habere effectum.

¶ Intelligit et secundo idem roma. quod quauis non requirat noticia eius priuilegii in persona eius in cuius damnum conceditur tamen requiritur certitudo in persona eius cum conceditur: et tunc et non ante habere vires incipit: licer enim priuilegium seu beneficium absenti et ignoranti: confen et possit. ff. de iureluran l. labeo. et de lega. ii l. cum patet §. surdo. et. c. si tibi absenti l. de preben. cum similibus. no tamen sortitur vires anteque ad noticiam priuileglati deuenerit. Iste est casus notabilis in. d. c. i. versi. de priuilegiis et in l. qui absenti. ff. de acquir. po. vbi formaliter dicitur quod qui absenti et ignoranti beneficium concedit non eam mencem habet vt statim velit beneficium possideri sed magis destinationem suam in id tepus conferre: quo beneficiatus de befleficio suo certior factus fuerit.

¶ Pro pramnsis adde glo. in. c. apostolice de cler. excommunica. ministran. Istusd etiam firmant legiste in l. beneficium. ff. de constitu. principum. Io. mo. in. c. statutum. supra hoc. ti.

¶ Limita tamen in quod dicimus quod decretum ligat ignorantes / et contra factum est ipso iure nullum: non procedere si impetrans non lit vti. et huic renunciat et illius efficacie quia tunc valebicollatio et actus. Quia licet in quocumque rescripto beneficiali: sit apposita clausula decreti irritantis: semper tamen intelligitur conditio: si impetrans vti velit illa gratia: quod verificatur tex. et auctoritate: textu quidam l. proinde. §. fi. ff. si cer. peta. vbi dicitur quod licet mortuo testatore dominium rei legate recta via transeat ad legatarium: tamen si legatarius repudiet: fingitur non transisse. Sic huiusmodi decreto repudiato aut declaratione facta per impetrantem quod non velit vti dicto decreto fingitur impetrans acsi non obtinuisset ipsum: facit quia huic quod est in fauorem aliculus introductum postest renunciari. c. ad apostolicam. de regula l. si quis in conscribendo. C. de pac. cum similibus. Io. mo. in propriis terminis in. c. statutum infra. de preben. latius per Oldra. con. 305 quod exorditur licet allegationes: tamgo in. c. Eum cui infra de preben. circa finem. licet in. d. c. statutum aliquid citauerim remissiue: tamen car. com. 104. col. i. adducit quod notat Inno. in. c. ceterum. supra eo. vbi tenet opus esse / opponere de secundis litteris contra primas ad impediendum processum primorum iudicum et appellari sianon admittunt.

¶ Istud intelligas verum si impetrans priusquam fiat collatio per ordinarium renunciauerit decretosecus si post per ea que no. per Io. and. in. d. c. statutum infra. de preben. vbi dicit quod si impetrans cum decreto: renunciat rescripto post collationem factam alteri per ordinarium. eius renunciatio non validat eandem collationem que nulla erat. hinc ibi domi. Quia factum contra decretum tunc valet quando habens illud non vult eo vti: et voluntas precedit factum. Si vero voluntas sequatur: et factum est tale in quo attenditur initium vt electio beneficii / collatiosententia / et similia / tunc non valent. c. si postque. §. i. de elec. hoc lib. et. c. auditis. cum ibi not. de elec. supra c. vt super. ibi nisi appellationi renunciatum fuerit infra de appella. regula non firmatur infra de regul. iur. Io. mo. et alii in. c. i. supra. isto ti¬

¶ Facit preterea. Quia actus gestus tempore incongruco tali incongruitate que resistit substantie actus est ipso iu re nullus etiam si superueniat temporis habilitas l. i. §. fi. ff. de itinere actuque priuato.

¶ Et collatio est actus legitimus qui non potest esse in pendenti. Nec vagari sub incerto tex. iuncta. glo. in. c. ii. supra de elec. Et si non habens iurisditionem iudicet. et postea superueniat iurisditio / non validatur iudicium vt in l. i. et ibi. glo. C. qui pro sua iurisa ditio. Et si quis dedit libertatem seruo alieno: licet posteafuccedat domino: serui non confirmatur libertas l. si seruo. ff. qui et a quo. per quem tex. Io. mo. Archi. et Io. and. in. d. c. statutum infra de preben. dicunt quod si episcopus conferat beneficium vacans in curia romana infra mensem datum pape per. d. c. statutum: licet infra mensem papa non prouideat non valet collatio episcopi. vide do. de rota. deci. 422. in antiquis. Et latius per car. con. cv. consilium redditum ferrarie.

¶ Et attende quod in huiusmodi collatione ordinarii contra decrctum facta duo habes scrutari: videlicet mamdatis contemptum et preiudictum in iure quesito ad rem. Qain casu deducto ista duo cessant quia renunciatio mandati precedit collationem et sic non fuit in contemptum mandantis minusque in preiudicium cui gratia est facta

¶ Sed quid si vnum illorum adest vt pote. Quia ordinarius contulit antequam mandatarius declarasset se nolle vtigratia et effectu decreti: et sic adest contemptus licet secum dum per consensum superuenientem cessetan valeat collatio: dic quod non: quia initium spectatur vt dictum est. de quo initio et quando spectetur dixi supra. in. c. cum aliquibus. et. c. sieo tempore. isto ti. Item hic operatur natura copule quae requirit vtrumque interuenire vt comprobo in Rub. de iure patro. i1fra

¶ Nec refragatur dicta l. prominde: quia in casu illius non attenditur contemptus: sed solum interesse et commodum legatarii: et illa presumitur fuisse intentio testatori l. a titio. ff de fur. Nec etiam loquitur in casu in quo initumattenditur vt in collatione.

¶ Et quo ad secundum casum videlicet preiudicium in iure quesito ad rem: poterit etiam a sano capite hesitari: secus de primo: quod probatur. Nam si impetrans hoc decreto munitus et in cuius fauorem illud est inductum: ipso repulso sublatum est impedimentum. quo ad ordinarium Ergo valet eius collocatio iure orditnario alteri facta. Comprobo per ea que voluit Panor in. c. cum ex officii. supra de prescrip. nu. 35. vbi dicit. Episco¬ pus contulit beneficium ante lapsum mensis. de quo in cleinfra de conce. preben. demum habens gratiam iuxta formanillius cle. non acceptauit infra mensem / nunquid dicta collatio conualescat: dicit quod sic / licet eo mense durante habuo rit manus ligatas: quia episcopus iurisditionem habet habitu et potestatem / licet exercitium sit sibi eo durante menseinterdictum. Et eo lapso sibi non superuenit aliquod iude presenti: sed solum fuit remotum obstaculum. Pro quo adducit dictum Bar. in l. cum vir predium. ff. de vsucapic. vbi mouet questionem. Statuto cauetur (dico fauore creditorum) quod debitor bannitus vel condemnatus pro debito / nullum contractum possit facere donec soluat. Contingit quod prius contraxit / et postea saluit. An contractus firmetur. Et tenet quod sic: quia hic non superuenit ius sed obstaculum remouetur / allegat. l. pignori. ff. qui et a quib. et. C. ne tutor vel cura l. nec pute

¶ Hinc dicit in proposito do. Guymier in ti. de colla. §. quod si quis. in verbo irritum. in versi. posset dici in pragma. Q si episcopus contulit scienter beneficium: quod erat affectum qualificato / et qualificatus re integra antequam cum efifectu acceptauerit declarat presente vel sciente episcopoquod non vult sua qualificatione vti: quod collatio per episcopum facta conualescat / quia per qualificationem gradus aut non minationis non erat quesitum aliquod ius qualificato / etiam ad rem sed preparamentum ad illud /

¶ Premissa firmat do. Aureolus in addi. ad Guil. in d. c. i tibi absenti infra de preben. addens dictum Romani in l. fi. C. qui admitti ad bo. po. pos. Quia si existens in seccundo gradur properantius agnouit bonorum possessionem intra vicem et tempus primi: si contingat primum repudiare illa agnitio est bona: ac si esset facta suis curriculis et ita sentit ibiSaly. et dicit tex. fore in l. i. §. quibus. ff. de successo. edicto quod quando primus repudiat fingitur ac si ex eo numero non fuisset: ergo acceptatio secundi debet conualidari. refert etiam Fely. in. c. cum Bartholdus. col. v. supra de re iudi. quod collatio facta spreto patrono est nulla: tamen si patronus non prsentat infra tempus / illa efficitur valida saltem vt ex nunc in themate tamennstro secus. Ideo venit concludendum quod his non obstantibus g. huiusmodi decreto obstante collatio est nulla a principio. Et sic tractu temporis non conualescet etiam si impetrans non luerit vti decreto: cum hec non dependeant a voluntate uartium: sed superiorum solum. Et si canonice obtinere vt luerit opus erit noua collatione per ea que not. in. c. pe. de preben 1. vbi. Io. And. videtur id prima facie impugnare per eius doctrinam: nam dicit quod si habens clausulam anteferri ei renunciet nec ea vti velit valebit collatio primo facta.

¶ Istud tamen non obstat vt patet intuenti cum aliud sit vis decreti / et clausule anteferri: quod comprobo per ea quavoluerunt Do. de rota in antiqui. Deci. 294. Nota qualiliter veniens. Oldra. con. 306 col. iii. Archi. in. c. cum de beneficiis. circa finem. de preben infra. quod si papa decreuit irritum et inane non potest in contrarium prescribi nec ei renum. ciari sine licentia pape nec fieri ab homine. quod sit firmum non in. c. inter cetera. in fine. de preben. et suo iudicio est expressum. xi. distinc. consequens. et c. nolite. iii. distin. Ponit casum Papa dat priuilegum alicui abbati in quo prohibet ne prioratus fuos conferat clericis secularibus. Et si contrafiat illud decreuit irritum (vt dico de cluniacen. et cistercien. infra in. c. cum in tua. de consuetu) modo per plures abbates et successiue: contarium et spacio quadraginta annorum et vbi tra extitit factum nunquid tales prioratus comprehenda tur sub constitutionc. c. cum de beneficio infra de preben dicit quod non vlterius quod illa clausula hoc operatur. maxine propter inobedientiam / et eo etiam. quod constat de intentione principis super qua fundatur omnis actus (dixi. supra. in. fi de consti quam in feriores elidere non possunt. siue abrogare sine eius expresso consensu / cum eius potestas non dependeat ab hominca c. nouit. supra de iudi. Istud firmat post gio. in. c. in istis. § lo. ges. Prepo. Alex. col. ii. maxime vt dicit vbi est decretum. videlicit (vt eius verbis vtar) quod consuetudo contra expressam constitutionem pape prohibitiuam maxime queo habet decretum non valet. quantuncunque tempore obseruata nisi dato consensu pape / ad idem not. per Inno. et Goffre. in. c. ad nostram. supra de proba. Nec mireris secundum Arch. quem ibi sequitur Prepo. quod dictum est de expresso pape cosensu requirendo per id quod iam dixi: quia auctoritas il lius non est ab homine sed a deo. Hinc dicimus quod omnechristiani et fideles / viri et mulieres / clerici et laici / reges et pricipes subsunt iurisdictioni spirituali / quam papa habet sine limitatione loci et personarum iuxta illud. Pasce ques meab vide. c. i. infra. de homi¬

¶ Et redeundo ad propositum confirmo premissa / ampliori verborum stilo per ea que voluit Panor. post alios. in. c. dilecto. nu. 14. supra de preben. Quod statutum confirmatum. asuperiore cum clausula decerti. Etiam si mere est in fauorem partium non potest ab eis reuocari: quia videtur superior habere pro illicito quod fieret in contrarium / facit id quod not. domi. in con. 132. in fine Quod quotiens ius reuocat consuetudinem reprobando illam tanquam irrationa bilem: quod tunc noua postea induci non potest quia ex quo est reprobata tanquam irrationabilis: Reperiretur postea consuetudo sine ratione. que non prodest / de consuet. c. primo i. que si non esset per ius reprobata / licet praua et contra ius foret / tamen excusaret per ea que singulariter volui. glo. in verbo: migrasse: in fine in. c. cum venerabilis. supra de consuetu. vbi Panor. per eam dicit. Quod gerens actum contra ius: petextu consuetudinis praue ex quo adhue rauitas consuetudinis non erat per ius declarata: non de bet puniri tanquam legis transgressor / sed debet tolerari pretextu consuetudinis. de quo per fely. in. c. ex tenore. col. supra supra. isto titu. Bar. in. c. fi. col. xviii. supra de pecul. cler. Iason in l. de quibus col. iii. ff. de legibus. fely. in. c. primo col. antepe. versi. fallit. viii. de re iudic. et in. c. non satis. de symo. vbi Penor. et zacha. in addi. ad eum. Roma. Con. cxlix. Intellig. a pena temporali non gehennali. glo. in. c. denique. iiii. di. Ita. Roma. ipse singula. xix. quod exorditur. An consuetudo.

¶ Et sic habes doctrinam firmatam Quod vbi est clausula decreti irritantis consensus partium nihil operatur. glo. in. d. c. dilecto. et in. c. i. et. ii. et. c. statutum. §. primo. in verbo committatur. supra hoc titu. et libi

¶ Nouissime Geral. alber. de barberano in repeti l. si par C. de insti. et sub. carta mihi. vii. nu. lxx. hunc passum tangit et ante eum late Feli. in. c. ceterum. sub nu. xix. supra. isto ti. quibus adde que voluit Barba. in con. xxxvii. et. xlii. circa me. dium dicens. Quod consensus partium nihil operatur / vbi apponitur clausula decreti: cum per praescriptionem: neque per alium actum tolli possitvt iam dixi Et ita refert Anto. Corset. in sing. in verbo prescriptio: audiuisse a domino Bal. viu. voce. Quod contra supremam potestatem Pape non valet prescriptio allegat Inno. in. c. bone el. ii. supra de po. prelaNec etiam consuetudo contra reseruata principi glo. in. c. vno. in verbo. non obstante. infra. de cler. egro. quam ibi sequiIo. an. domi. et franc. Ad idem glo. in. c. pe. supra de fil. presbynisi esset consuetudo tanti temporis: cuius initii memoris non extaret. c. super quibusdam. §. preterea: vbi glo. quanibi sequitur Panor. supra de verbo. significa. Ista etiam post sunt verificari per ea que voluit Barb. in rub. de elec. col. viii. vbi citat Quod clausula decreti operatur. Quod si contrarium fiat habetur pro infecto per glo. in cle. i. de immuni. ecclesia. que dicit Quod vbicunque princeps apponit clausulam decreti: constitutio habetur pro infecta pro quo Feli. in d. c. Ceterum. col. pe. versi. nona et vltima. et ibi Imola. Panor. in. c. per venerabilem. supra qui filii sint legi. Idem Panor. in. c. si aliquando. supra de senten. excommunica. facit secundum eundem Barba. vbi. supra versi. Et addedictum. Bald. in l. i. C. que amitti statuto cauetur. In contractum minoris debeat in teruenire consensus agnatorum: et si aliter fiat sit irritus et inanis contractus. Quod non possunt partes consentire vt aliter fiat. glo. in l. a diuo pio. ff. de ritu nup. que reputa tur singularis si crediderimus Bal. in l. non est dubium. C. de legi. et in l. si creditoribus. C. de seruo pigno. da. et in l. prima. C. plus valere / et secundum Alex. in. l. iuris gentium § pretor ait. ff de pac. ad hoc. Quod quando ius resisti contractui non potest firmari partium volumrate: Et ratio quia videtur concernere vtilitatem publicam. Et tunc non potest huic fauori renunciari per ea que no. Cardi. con. li. nu. iiii. Titius condidit testamentum. vbi dicit quod l. Nemo. de lega. primo. Ita debet intelligi. et. c. requisisti. supra de testa¬

¶ Iuuant in proposito que notat Alex. in consilio. xcviii. Nu. xi. viso. vol. iiii. Quod quando iura requirunt pro forma duos notarios: de necessitate debent ambo interuenre. Alias actus non valeret: quia hec non leuis dicitur solennitas: quia fit causa euitandi falsitates et errores. proquo vide quod voluit idem Io. de immola. in l. ex facto. ff. de vulga. Quod si superior confirmat statutum inferioris a ponendo clausulam decreti. quod inferior non potest illud declarare.

¶ In proposito Roma. consi. ccv. quod exordi. in puncto proposito / post inno. in. c. cum. p. tabellio. supra de fide instru. refert Quod non posset expressa partium conuentione fieri: quod scripture non solenniter confecte fides ad hibeatur. Bal. in l. de quibus. ff. de legi. firmat predicta. Roma. con. 403 nu. xxii. Pro decisione proposite questio. nis: dum dicit quod legi prohibitorie renunciari non petest. allegat glo. in. d. c. dilecto. et in d. c. statutum. et glo. in l. prima. C. ne fideiusso. do. dentur. Facit quod in simili not. per Alex. in consilio. xcviii. nu. xii. viso volu. iiii. et con. ccxii. col. prima ponderatis his. vol. vi. Quod si statutum dicit quod in instrumentis debeat apponi nomen pronomen et cognomen contrahentium. alias sit nullum: tunc non suffici: personas contrahentium esse demonstratas per nomina propria / et singularia seuper alias demonstrationes equipolientes nisi sit adiectum etiam prenomen et cognomen. Sicus si statutum non annullaret: quia statutum videretur requirere expressiones nominis prenominis et cognominis. causa demonstrationis. Ideo sufficeret equipollenten demonstrare per l. primam et ii. ff. de libe. et posthu.

¶ Ude etiam quod non possit renunciari Alex. con. xli. nu. x. visis que subtiliter. vol. v. et co. xliiii. eo. vol. videretur. Etiam directe vel indirecte. notat idem Alex. con. xxxii. col. primo oportune. vol. ii. comprobat ang. co. lix. in fine quiud pate. fa. vbi dat regulam: quod quecunque sunt inducta ad solennita tem non relaxantur consensu partium l. quos prohibet. ff. de postul. maxime quando sunt inducta pro bono publicecui bono et iuri prohibitiuo non renunciatur pacto / nec inramento id firmatur velut contra bonos mores interposito. c. ii. supra de maiori. et obedi. regula non est obligatorium infra.

¶ Ex quibus habes dubium quotidianum decisum: videl. cet Quod collitigantes in beneficialibus non possunt facere solo eorum consensu. Quod in iudicio stetur et fides adhibeatur simplici signature: que dicitur scriptura priuata non faciens fidem nisi in cancellaria / vt super ea sumatur per officiarios curie forma que dat esse rei / et consenuat rem in esse. Absurdum enim foret si hoc esset per partes remissibile l. nemo. de lega. primo / facit quod signat Io. mo in ca. quicunque ibi. si vero illud infra de senten. excommunica. didicit quod excommunicatio partium voluntate tolli non possit. vide ratis nem quam pro hoc tradit idem io. mo. in. c. primo de pac. in fine et Sozinum con. xxiiii. col. viii. visis ac diligenter / primo vol. vbi citat. Quod nec expresse renunciari potest quando habet clausulam decreti: quamuis solennitas illa formalis videatur adiecta in vtilitatem priuatam. hoc dicit singula riter voluisse glo. in. c. primo. c. dispendia et c. statutum supra hoc ti. et in cle. prima eo. et vbiquam doc. late per iaso. in con. 85. col. ii. vol. iii.

¶ Quibus iunge not. per Petrum de bella particaquest. cccxii. et maria Sozi. con. xxxvii. col. ii. circa predictam. vbi intelligit de clausula decreti annullatiua actus vt puta si dicatur non possit / non debeat / non valeat / cum fimilibus. Alex. con. cxvi. in fine vol. vi. et Decius consilio. cccccxix. nu. xiiii. in causa que.

¶ Per que in facti contingentia sepe respondi quod instrumen tum quod vocamus garentigionatum id est quod habet executionem paratam: executionem illam non dicitur habere niffuerit duorum testium subscriptione firmatum et per nota. rium regium roboratum: quod requiritur ad confectionem publici instrumenti. glo. in l. generale. de tabul. lib. x. C. Maria. Sozl. con. xciiii. in principilo prestantissimi: et sigillo regio munitum / prout alias ordinatum extitit per Ludo xxii. regem Francorum. An. 1499 Arti. 66. vbi adest decretum irritans / quascunque locorum consuetudines contrarias nullas et abusiuas declarando. Nec etiam valet confessio in eo contenta vt in sequentibus deduco. No. Alex. con. xxxii. col. i. vol. ii. et Iason in con. clxx. col. ante pe. vol. ii. Et talia instrumenta sunt stricte interpretanda quia contra ius commune. Ang. in l. ait pretor. §. si iudex. ff de re indic. quem sequitur Decius con. 322. nu. iii. visis. et ideo de bent esse forma muniti. Sozi pater. con. li. prestantissime et recte ipse Ludo. xii. iuehit contra consuetudinem quia alias haberet locum Maria. Sozi. d. con. 94. col. pe. prestantissimi. quem tu vide pro instrumentis garentigionatis et executione ipsorum. et con. ccxxxi. col. v. cum in presenti. et Alex. con. xciii. in fine repetitus. vol. vi. Et ratio quare hec instrumenta dicantur contra ius commune quia de iure communinon habent executionem paratam. Alexan. consi. cxcii. in prin. visis narratis. vol. vii. Io. de Anania con. l. in questione et Alex. con. liii. in fine iterrogatus. vol. v.

¶ Et sic vt predixi partium consensus nihil operatur quod verum dicas nisi instrumentum fuerit tempore pestis confectum quia tunc sustinebitur contractus in cuius confectione non interuenit nisi vnus testis cum notario: quia in lo tempore non reperiuntur qui vellint de facili interuenire secundum Ang. in. §. quod autem. per illum tex. in auten. de non alien. sequitur Decius in con. 504. uu. 6. in casu et moder. in l. fi. C. de testa.

¶ Et in simili Bal. in l. ad egregias. ff. de iureiu. Fely. ii postulasti. col. ii. et in. c. causam. vi. not. de proba. facit quod volunt Bal. Alex. et alii in l. i. §. fi. ff. de verbo. obliga. no. Stepha. Bertrandi. con. clx. audito / parte prima.

¶ Et si dicatur quod ille decisiones procedunt quando vnus tantum reperitur / respondeo quod tempore pestis dicens plures non reperiri qui voluerint interesse habet intentionem fundatam prout dicitur de eo qui habet pro se regulam. non decius in con. 498 nu. v. viso. et con. ccccclii. nu. v. viso. qui est presumendum quod nemo velit se in discrimine vite ponere: cum quilibet naturaliter mortem timeat studeatque illius periculum euadere. c. nolite timere. xi. q. iii. Et talis tumor est a deo a natura mentibus hominum ingressus quod nulb. la ratione euelli potest. Panor in. c. primo. col. iii. supra de sum. ma trini. et fide catho. Et quod dicens plures non potuis se reperiri tempore pestis habeat intentionem fundatam tenet Corne. con. cxxxi. in hac. lib. iiii. et ante eum Bar. in l confirmatur. §. primo in fine. ff. de iure codicil. Iason in l. fi§licentia. C. de iure de lib. et Alex. con. xli. in fi. vol. iii. ita in simili dicit do. meus in tracta. de peste carta mihi. xxii. versi. tertiodecimo. vide late Barba. con. 87. volu. iiii. et de cium. con. 254. viso puncto

¶ Unum tamen dicit rauennas in suo compendio carta mihi. cxix col. iiii. in ti de fid. instru. Quod valet consuetudo quod credatur instrumento notarii sine testium subscriptione allegat glo. in. c. cum dilectus. supra de fide instru. Oldra com. cv. videtur dicendum. Car. con. 72. nu. xix. Sozinus con. lxxxvii. versi. confirmantur etiam predicta / quod sumit exodium / in presenti consultatione / per ordinem vol. primo / vide decium con. xxxvii. nu. vi. Bal. in l. i. col. iiii. C. de confesAlex. co. 188. nu. v. vol. vii. viso prosessu. Bal. con. 348 in. v. vol. Franc. in. c. primo. nu. vi. et. vii. supra de appel. Quo ad signaturam habes in ria causcel. xxix. eibi glo. ampla. In. proposit. de instrumento garentigionato quod non habeat executioni si cum duobus testibus aut eorum descriptione non conficiatur probatur aperta ratione: quia nisi lex regis foret nohaberet: cum ius commune in contrarium disponat. Quod ab executione non inchoetur iuribus vulgatis. tum quia est via extra ordinaria que non competit vbi est ordinaria Iohan. de imol. con. cxii. Pro hoc vide Sozi. con. 79. col. pe. nu. lv. Si essemus in terminis vol. iii. vbi tradit hanc matriam. Qulex irritat aliter confectum. Ideo non assistit sed resistit vt patet in decreti irritantis oppositione.

¶ Postremo in eo quod dicimus de instrumento Garen. tigionato habes que citat Iason in con. cxxviii. in fine verba permutationis / vol. iiii. Quod vbi in instrumentis confessionatis seu garentigionatis habentibus executionem paratam vnum est in obligatione et aliud in solutione / durailla facultas soluendi donec petatur executio illius instrimenti vel magis proprie donec fiat litiscontestatio superslla executione. Bar. in l. si maior. C. de transactio

¶ Et limitando secundo ea que. supra deduximus de decret. dicas illa fore vera quando clausula decreti irritantis adiicitur dispositioni que statim tenuit et nullam conditionem tacitam vel expressam annexam habuit. Secus quando decretum adiicitur constitutioni cuius natura est non afficere ignorantes. vt in. c. cognoscentes. de constitut. et supra eo. ti. c. vt animarum / et l. fi. de decre. ab ordi. faci. Igitur nec consequenter ipsum decretum ipsi constitutioni per vini iccessionis annexum cum conueniens sit accessorium nati ram sui principalis sortiri / et illud sequi. supra de fid. iustru. c. ii. ter dilectos. ver. ceterum / regula accessorium infra. de reguiur. Et quod est maius etiam si ipsum accessorium sit suo primcipali dignius et potentius. tex. est no. in l. Et si non sin§ pcrueniamus. ff. de aur. et arg. lega. Istud alio medio probatur. Nam videmus quod cum dispositio vnius natur. ponitur per viam annexionis accessorie in dispositione alterius nature. Certe illa accessorie annexa dispositio capit naturam eius in qua ponitur: quia dicimus quod clausu la accessoria subintrat naturam principalis dispositionis. c. sisuper infra de offi. de leg. et. c. super infra de preben. vbi est casus potabilis quod licet parrochialis ecclesia per se principalite considerata non potest simul cum persona habente cumram animarum teneri. c. de multa. supra de preben. et extrauagan. Execrabilis / tamen vna cum eodem retineri potest i sit annexaprebende per viam accessionis quoniam tunc immutat naturam suam capiens naturam illius cui annectitur accessorie.

¶ Ulterius comprobo per ea que habentur in l. sed si mortis. ff. de leg. prestan. et in l. sub conditione. §. finff. de bono. po. contra tabul. et in l. in seruitutem. §. si quis bonorum. ff. de bono. liber. in quibus patet: quod quamuis dona¬ tio causa mortis principaliter per se considerata / natura sui firma maneat donatore non penitente vsque ad vite exitum inclusiue adeo vt nec euanescente testamento illa euanescat vt l. etiam. ff. de inofficio. testa. et in l. post legatum § mortis. ff. de his quib. vt indig. Tamen cum in ipso testamento posita est et sibi accessorie annexa immutat natum ram suam atque sortitur illam testamenti: adeo vt illo infirmato ipsa quoque euacuetur.

¶ Sic ergo in proposito quamuis decretum et per se conside ratum atque positum in dispositione nullatenus suspensastatim ligat etiam ignorantes / maxime cum apponitur in dispositione particulari concernente solum fauorem certe persone: tamen cum apponitur in ipsa constitutione vniuesali et concernente vniuersalem commoditatem immutat naturam eius scilicet vt non ante liget quam ipsa constitutio: que non artat nisi a die notitie: posito quod adhuc non esset publicata. ista est glo. not. in. c. ii. in verbo / hactenus / de reb. eccle. non alic. hoc lib. Licet legiste communiter. dicant hoc fulse inuentum a Bar. in l. omnes populi. versi. quintoquero. ff. de iusti. et iur. Et sic habes istud optime veritatis testimonio comprobatum. Quia glo. et Bar. secunu. do. meum de ripain. iii. interpretatione in versi. xxi. in fine. in repeti l. si vnquam. nu. xlv. C. de reuo. dona. sunt due tutissime naues: cum quibus vastum iuris pelagus nauigamus: et in portum vt ritatis reducimur. Saly. in l. prima C. de pac. Curtius conxxliii. col. vi.

¶ Et quia pudor est allegare glo. quando habe. mus tex. glo. in l. sed licet. ff. de offi. presid. Bolog. in repeti. auten. habita. C. ne filius pro patre. col. xlii. Iason in l. illam. col. ii. C. de colla. Ideo dicit decius. in. c. ad hec. ol. vii. nu. xli. de postula. praelato. supra post Bald. in l. res publi. C. ex quibus causis maio. quod non creditur glo. nisi alleget legenquam obrem adduco tibi tex. in d. l. fi de dec. ab ordine facieam Istud etiam tenent Panor. imol. et communiter alii in. c. ii. supra de constitu. Et vbi nulla esset lex vel auctoritas aut canonitamem vrget sola ratio naturalis que nobiscum nascitur. vt dixi. supra. in prohemio. Et si occurrit illud vulgare. Quod fru stra expectatur euentus eius cuius nullus est effectus c. cum contingat. de offi. de leg. et l. aliquando. vbi glo. ff. ad velleia. Adde domi. et alios in. c. commissa. de elec. 1.

¶ Sed publicatio quo ad scientes nullum est paritura effectum. Ergo dic etiam nos stare debere declarationi et interpretatioi doctorum: cum interpretatio eorum casu legis deficiente habeatur pro lege l. si idem cum eodem. ff. de iurisdictio. om. iudic. Curtius con. lvii. nu. ix. super eo. et in additio. ad Panor. in. c. i. nu. xxiii. de postula. prela. Barb. in repeti l. cum acutissimi. col. xciiii. C. de fideicom. et in rubri. de testa. col. xliii. et con. xi. col. xiii. scripsit in l. vol. et co. xlvii. scribitur. col. iii. eo. vol. et con. xxxvi. sapienter. in fi. in. ii. vol. Et con. i. ad reuerendissimum. col. ix. in. iiii. vol. Aliquudico in. c. presenti infra de senten. excommunicatio. Et illud dicitur sufficere quod ad perfectionem actus non indige. alio adminiculo: glo. no. in. c. statutum / in verbo / canonicis. supra eo. Poteris pone re exemplum in gratia Pape in gratiosa forma data: quia in ea non requiritur aliquis processus: vt patet ex his que habentur in. c. si super gratia / de offi. dele. hoc lib. Et sic per collationem factam per habentem potestatem et acceptationem subsecutam illius cui facta est collatio tribuitur ius in re: Ita vt titulus concessus dicatur esse suus. c. si tibi absenti. de preben. et. c. licet episcopus. eo. ti. et. c. fi. de conces. praeben. eo. lib. not. in terminis. Domi. con. xiii. in hac causa.

¶ Ulterius comprobo premissa iai longo sermone discurda. Quia quamuis executoris datio per se principaliter considerata sit eius nature vt expiret per mortem concedentis re integra: vt est notum in iudea et samaria: tamen cum per modum exceptionis vnitur gratie prre et perfecte immutat naturam suam assumens naturam gratie / vnde non expirat delegante quamuis re integra decedente. casus est in d. c. si super gratia infra de offi. de leg.

¶ Item decretum irritans appositum in dispositione coditionali suspenditur in suo effectu in conditionis euentum de conces. preben. cle. vnica / vbi est casus / et ibi Petrus de Ancha. col. ii. nu. vi. vbi dicit quod conditio suspendit effectum gratie / suspendit effectum decreti tanquam accessorii ad gratiam / et ipsius naturam: sequitur. d. c. si super gratia: de offideleg. hoc lib. idem Io. de Immol. in. d. cle. vna. nu. ii. et. in limitans nisi terminus certus sit adiectus in gratia conditionali vt adiectio termini aliquid opererur. late Odra con. 307. vbi dicit quod appositio diei duo inter alia operatur. Primo ne vltra tempus adiectum liceat euagari vt ff. de hered. institu l. si quis ita instituatur. et de bo. auctotate iud. eo. l. si seruus po. et de succe. edic. l. prima circa prin¬ Secundo ne pendente die possit quis per precurrentiam / alium supplantare. ff. de in offi. testa l. filio. §. contra tabulas. et de bo. liber. si filius. §. cum filius. de heredi. insti l. sivero lex. §. fi. et. C. qui admitt. ad bo. po. pos. l. vltima.

¶ In summa ideo habes: quod constitutio quo ad vim ligandi suspenditur sub conditione tacita si publicetur / et si lapsi fuerint duo menses: et sic in consequentiam trahitur: quod sin pliciter suspenditur effectus decreti. Et hanc cum predictis tenet car. in. d. cle. vnica de conce. preben. Ideo conclido quod decretum pape non ligat ignorantes / vbi apponituin constitutione: secus in aliis prouisionibus. Uide que late tradit quando decretum in dispositione habente conditionem apponitur. Alex. de Imol. con. xcvii. consideratis his. volu. v.

¶ Reliquum est quod licet regulariter decretum pape ligerignorantes vt iam deduxi: quod etiam late comprobat Do. Petrus rebuffus in repeti l. quod iussit. in ii. not. nu. xciii. ff. de re iudi. dicens hanc fore naturam huius clausule. Et hoc siue litere processerunt motu proprio / siue non: siue iuste / siue cum causa vel sine causa. Panor. et Fely. in. c. audita. de resti. spolia. et. c. ceterum. supra de rescrip. Et non so. lum ligat ignorantes: verum etiam decretum irritans afficit et inficit. titulum et possessionem notat Bertrandi. con. cxlii. adherendo parte secunda

¶ Intelligas tamen cum grano salis: videlumt quod afficiat quo ad nullitatem actus: secus quo ad penam: quia ignorantes excusantur a pena contra faciendo. glo. no. in cle. ii. in verbo exinunc: et in verbo scienter. de here. domi. in con. xxxiii. col. vi. versi. nam qua ratio ne / vbi dicit quod ex intentione Pape apparet / vt sua prohibitio statim liget et imprimat vinculum quo ad inualiditatem actus: secus quo ad penam que ignorantes non ligat. d. c. si eo tempore. infra. de elec. Et si id artendatur ad doctrinam Ioan. and. in fi hoc idem tenet: et sic intelligas dictum Io. mo. hic. dicit Feli. in. d. c. ceterum. vel si. prima restrictio. nu. xix. alias esset absurdum vt patet intuenti: quod vitare debemus l. nam et absurdum. ff. de bo. liberto. facit. c. dudum infra de preben. et. c. quemadmo dum. supra de iureiur. Oldra. con. cccvi. colum. ii. vbi cita quod aliquid non debet concedi: ex quo sequitur absurdum et inconueniens. de leg. iii. Offidius. et. ff. de conditio. et de mon. attestatore. l. prima. ff de penis facit quia verba gene ralia debent restringi ad hoc vt absurdum non includant Panor. et Imol. in. d. c. ii. supra de constitu. Item qui non pec. cauit penam non meretur: alias penas excederet suos auctores: quod dicere viro non conuenit l. sancimus. C. de penis: concordat. c. quesiuit. vbi glo. fi. supra de his que fiunt maior. parte capit. glo. in. c. sicut tuis versi damnosum. supra de symo. facit quod voluit philosophus. ix. metaphi. Malum semper sequitur penam. Item quod peccatum sit absque animo et voluntate maxime in faciendo / dicere hoc etiam non conuenit viro praecipue in toto iuxta illud vulgatum: vt luntas et propositum distingunt maleficia l. qui iniurie. ff. de fur. et l. quod reipubli. ff. de iniur l. prima. C. ad leg. cor. de sicca. No. Io. mo. in. c. primo. et ibi dico de homicidio. Aff. ctio enim operi nomen imponit l. si non conuitii. C. de iniur.

¶ Hinc paulus de castro con. cxciii. quod exorditur in causa mercatorum singulariter dicit quod si aliqui aggrediuntur aliquem animo seu intentione bastonandi seu eum in moneta Auinonen. soluendi quam vulgariter appellamus patas vel aliter percutiendi aut eum bastonando et percutio do interfecerunt: quod isti interfectores de occiso non tenentur: sed aliter mitius puniuntur cum vltra propositum deliquerunt Uide yppol. de mar. singu. clxxvi. facit quod notat do. mederipa. intracta. de peste. Carta mihi. xcvii. et sequenti. versiculo vndecimo quero.

¶ Pone statutum est in ciuitate quod nullus emere possit frumentum in platea nisi pro victu suo: contingit quod scolaris emit pro victu suo: postea mutauit propositum quia vult raecedere et vendere frumentum sine metu pene statutarie. R spondet Bart. in l. cetera. §. sed si parauerit. de lega. primo post Buil. de. Cu. quod vendere poterit impune: quia primum propositum fuit bonum et licitum. Ad idem facit tex. optimis in l. prima. §. vnde querit offilius. de exer. actio. ff. et ibi guil. Bal. Iaco. de bello visu: et alber. Idem respondent argumen illius tex l. prima. §. Illud. ff. de aqua quo. facit quia in delictis inspicimus initium l. quod ait. §. fi. et ibi Bartol. ff. de adult. glo. in. l. ii. in prin. ff. si cer. peta. et ibi Pau. in propositointellige si constet de primo proposito alias secus: quia presumitur malum. Bart. vbi. supra et Bald. in l. prima. §. ne autem. ff. de exercito. actio.

¶ Preterea quod decretum liget et afficiat hoc etiam intelli¬ gas quando procedit ex vera causa: secus si ex falsa. Ista fuit decisio de minorum de rota in antiq. deci. xxxix. vbi dicunt quod vbi Papa prouidet alicui / falsa causa allegata debeneficio ad quod aliquis erat expectans authoritate a postolica: quod si non valet prouisio Pape expectans potest tale. beneficium acceptare et sibi facere prouideri: cum decretum ex falsa causa latum non afficiat beneficium. argl. 3. §. Impuberum. ff. ad carbo. iuncta l. sicut. ff. de operis ln ber. tex. ad literam. in. c. ex parte primo. supra de offi. de leg. et infra de preben. cum de beneficio: quod nota contra prouisiones. apestolicas que non sortiuntur effectum defectu forme auimaterie in eis subsistente / quod non impediant prouisiones ordinariorum etiam subsequentes / licet in eis sit apposita clausula decreti solitaque sit apponi: vt patet intuenti. Non ligat etiam si ipsum decretum non fuerit rite appositum per eaque no. Io. mo. in. c. proxime sequem. In fine. Pro his vide Feli. in. c. quod super. versi. Et an falsa causa. nu. vi. supra de ifde. instru. car. xcii. consilio nobiles viri domini: et Petrus deAncha. con. 184. visa scripta: faciunt etiam notata per do mi. con. xi. lite pendente. col. ii. vbi dicit quod stante nullitate impetrationis non potest dici quod rescriptum / sit rescriptum / Quia id quod est nullum perdit nomen suum. ii. q. prima. statutis. et de re iud. c. fi ina Item nullum non potest dicipr. mum / nec secundum / nec equale cum non debeat comnumerari inter alios dicit tex. vii. q. prima. Factus est cornelius episcopus. ii. q. vii. non omnes. Idem sentit aureolus in ad di. ad Guil. in. c. statutum infra. de praeben. Idem domi. con. 13i col. fi. casus talis est vbi. col. prima citat in proposito quod nullum est non potest parere effectum. de constitu. cum ad cessissent. et de spon. impuber. c. ad dissoluendum: et dic et am nullum respectu solennitatis. Pro hoc adduco / io quod voluit Bal. in l. si absentis. C. si. cer. peta. quod si non valet instrumentum garentigie non valet etiam: vt predixiconfessio apposita in tali instrumento. Pro hoc dicit essetex. sing. in l. fi. ff. de consti. pecu. facit tex. in l. cum testamentum. C. de iur. et fac. igno. et quod voluit Bal. in l. post legatum. ff. de his quib. vt indig. et in l. ii. C. de bo. po. contra tab. et latissime Iaso. in co. 133. col. pe. et fi. presupponitur. volu. iiii. Hinc idem Bal. in l. ex testamento. C. de fidei com. quod si non valet instrumentum non valet precarii constitutio. ista suntver. ba Barba. in consi. xlix. sub. nu. vi. vol. quarto

¶ Unum tamen habeo quod citat Dmnus meus. lib. iii. responc. ix. quod si testes instrumentarii fateantur contenta in instru. mento esse vera quod valet probatio nisi scriptura esset de subastantia actus

¶ Postremo quo ad decretum apponi solitum in nominationibus vniuersitatem gallie dic prout not. Do. Guy. ii. ti. de colla. in. §. statuit autem in verbo / censeantur. in pras ma. vbi concludit quod ligat non tamen ante insinuationem.

¶ Nec intelligas hoc decretum procedere a stomacho ipsarum vniuersitatum sed a concilio Basilien. et Lateranem. cum inferior ibus non liceat apponere decretum vt ibi per eum non tamen intelligas etiam quod iliud in ipsis nominationibus appositum decretum reddat collationes in contrarium factas nullas / cum in ipsa pragma. dicatur / quod si non conferantur beneficiagraduatis vel nominatis non petentibus non sunt propter hoc nulle collationes. §. statuit. in fine de colla. quod si petant aliter sancitum est: quia tunc sunt ipso in renulle. d. ti. §. quod si quis

¶ Reliquum aliud habes in puncto hoc: quod quotiens decretum respicit factum interponentis ipsum decretum / sicontraueniatur ab interponente pro se valet indistincte. ci. primo de constitu. hoc lib. Idem si pro alio et motu proprio secus si ad petitionem alterius: quia tunc non valet nisi ex certa scientia. ita tenent Domi. col. fi. versi. queriturr vtimo. et Franc in. c. statutum infra. de preben. Et sic requiritur mentio specialis: de decreto cum clausula illius derogatoria Deciusconsi. 229 stante constitutione sub nu. iii. Probus.

¶ Imputari. vt quando quis potest aliquid consequi iuris remediis opportunis: si illis non vtitur / dicitur per eum stare et eius negligentia et culpa arguitur vt probat tex. no. ii c. licet episcopus depreben. hoc lib. et in. c. commissa. de elec. eo lib. glo. in verbo annum in. c. licet canon eo. ti. et lib. Car. in cle. siuplures eo. ti. tradit in simili Sozi. con. cclxxxiii. col. iiii. in presenti vbi subdit quod arguitur negligentia eo ipso quod probatur quod quis habuit potestatem agendi et excipieno in iudicio allegat glo. in. c. si clericus de preben. hoc li. Probus.

¶ Amittit ius suum. Pet. de Ancha. con. 211. quod exord. tur de iure communi. dicit quod licet statutum excludat omnnexceptionem nullitatis: tamen nullitas causata ex dolo perptis non videtur exclusa. Quod enim si per falsa instrumen, ta par gratiam vel sordes sententiam obtinuit nulli puto dubium condemnatum posse tales nullitates opponere. Non obstante statuto l. venales. C. quando prouoca. non est nec Et quemadmodum generalis constitutio et priuata dispositio aliquid permittens non. complectitur dolosos et odiosos: it nec statutum l. lucius. §. lucius titius. de leg. ii. facit quod no. in. c. alma infra de senten. excommunicat. vbi dicitun quod iuris beneficio non vtuntur odiosi et auctores delicti. Probus

¶ Et vigilantiam. Ioan. mo. in. c. primo. nu. i. de homi. post tex. ibi dicit quod pastor tenetur continuare laborem et solic tudinem circa oues: vide hostien. in capitu. primo. columna ii. sipra de bonici. Probus

NOn est perinde in proposito. dic quod excommunicatio lata sub conditione puta te excoco nisi satisfeceris intra certuempus / non retrotrahit. Ideo i talis impetrat rescriptum apostosicum ante conditionis cuentum licet non satii faciaet sic reperiatur propter hoc non dicitur rescriptum nullulate discutit Petrus de Ancha. con. clviii. in fine. Proquo adducit / quod dispositio concepta sub conditione potestatiua non fingitur retro per no. in tex. nostro: quod. aperte probatur in. c. preterea de appella. supra vbi aphellatio interposita a sententia excommunicationis conditionalis impoditur effectum executionis quam secum trahit quod non ra¬ teret si haberet effectum sententie pure. vt eo. ti. pastoralis.

¶ Item conditio suspendit natiuitatem obligationis l. cedere diem et l. conditionales. ff. de verbo. obli. Item penr dentia appellationis a sententia afficiente statum persone operatur / vt ea pendente: que geruntur sint valida l. que ailatronibus. §. i. ff. de testa. et l. si quis filio. §. hi tamen. ff. de iniusto test. Ergo multo magis debet hic operari hec conditio que (vt diximus) impedit natiuitatem obligationis: appellationis autem effectum iam inesse productum extinguit vel suspendit iuxta no. in l. i. in fine. ff. ad turpil. dico et late in rubi. de appella. et facilius est impedire quam pe im ere. c. quemadmodum. supra de iureiur. quod facit contra. doctrinam Bald. in. c. question. in prin. supra de appel. quod si absolutus impetrauit beneficium et postea reincidat in excommunicationem: debet priuari dicto beneficio: quia illa reincidentia trahitur retro / et fingitur eadem excommunicatiocum prima: quod refert et sequitur Decius co. cxlv. in fine / queritur in effectu. Istud tamen non placet: quia fictiones. in sententia excommunicationis et aliis actibus spiritualibus non habent locum sed secundum veram existentiam iudicantur. vt no. in. d. c. pastoralis. Probus

¶ Habet: vide quod notat ang. in l. officium in fi. ff. de reivendica. quod instrumentum continens donationem principis ex certa scientia factam / transfert dominium: quia princeps habet potestatem transferendi dominium ad libitum volum tatis. Decius con. 54i. nu. xiiii. viso puncto / allegat alex.. con. xviii. in causa et lite. col. fi. lib. ii. late per Ia so. in com. 128 nu. v. volu. iiii. verba permutationis.

¶ Item dona tio principis non requirit insinuationem l. sancimus. et in aute. ibi posita. C. de dona. Roma. con. lix. nu. vii. ad discutiendum. Idem dicit de donationibus factis a ciuitatibus vicem principis obtinentibus. Idem etiam dic de duce mediolanensi qui non recognoscit superiorem: neque antecessores sui recognouerunt a tanto tempore citracuius non est memoria / habet enim iura imperialia in terris suis et in eis exercet iurisdictionem quam facit imperator in terris imperii. not. Idem alex. con. xi. nu. ix. alias consulu. vol. vii. Idem in duce Sabaudie qui dicitur vicarius perpetuus imperii qui potest in terris et locis suis omnia que potest imperator facere per totum orbem. Iaso. in consi. ate alleg. Et sic habes quod cum principe multum iuuat agere proquo attende ad Iaso. in con. cxxxvi. nu. iiii. vol. 4. Quod licet alias in feudo nouo concesso duobus vel pluribus fratibus vno ex eis decendente sine liberis eius pars reuertitur ad dominum tamen fallit in feudo concesso in eadem inue stitura duobus fratribus / ab Imperatore vel Rege ausalio prin. tunc inter eos habet locum ius accrescendi excliso de certo domino: vt ibi late probat. Probus.

¶ Uoluntas que proprie dicitur illa que sit expressa. Bal. in l. ii. supra voluntatem. ff. solu. matri. vbi id Alex. comprobat et sequitur. nam verbum vellet: cum effectu intelligitur et cum actu subsecuto l. iii. §. si quis sic. ff. de sta. liber. Decius com. cccviii. nu. x. in casu ad nos transmisso¬

¶ Ultra premissa vide quod citat in proposito Maria. Sozinus con. xciii. col. v. versi. preterea circa primum: quod volum. tas testatoris et legis equiparantur / allegat. §. disponat his per Io. mo. alleg. et l. i. C. de testa. mili. per quod concludit: quod sicut nunquam testator videtur prohibere falcidiam nisi expresse prohibeat. vt in auten. de hered. et falsi § si vero expressum: et in auten. sed cum testator. C. ad leg. falci. Sic eodem modo statutum / quod est lex municipalis non dicitur prohibere detractiones falsidie ex quo non dicit expresse. Uide vlterius et late Sozinum. con. cxvii. colum. prima. visa et diligenter. Probus.

¶ Est lex. pro hoc vide que dicimus in. c. hoc consultissimenin verbo non vult infra de reb. eccle. non alienand. Firmat Panor. in con. xi. in prin. tria sunt. volu. ii. Ange. consiur. 296 col. ii. doctor insignis: ibi defuncti enim voluntas pro legoseruanda est: et in omnibus dominatur cum non est iuri cotraria. Pro quo habes attendere ad ea que tradit Bar. in l. i. col. pe. C. de pac. vbi dicit: quod preceptum testatoris factum in testamento in fauorem alicuius non seruatur prolege: et sic non habet locum tex. in d. §. disponat hic per Io. mo. alleg. quia ille in cuius fauorem fuit factum preceptum potest illud remittere l. quotiens. C. de fideicommissis l. cum. pater. §. libertis. de leg. ii. quod non habet locum in minorem bus: quia ipsi propter eorum facilitatem non possunt precepto / licet facto / in eorum vtilitatem renunciare. Bar. in l. filiusfa. §. diui. col. i. de lega. primo. tradit Decius. con. 343 nume. iii. consuluit

¶ Intentum. Io. mo. possumus comprobare per ea que cui¬ tat idem decius. con. 357. nu. v. in casu magnifici: quod reseraprtum imperatoris contra testamentum non valet l. si testamentum. C. de testa. facit tex. in l. rescripta. C. de preci. imper. offer. et hoc confirmatur quia testamentum: quoad supstantiam eius est de iure gentium: licet quo ad solennitates sit de iunre ciuili. Bar. in. l. interdum de conditio. indeb. quia eoipaso quod gentes esse ceperunt: de bonis suis disponebant

¶ Et nota quo ad istud quod est quo ad solemnitates et eamedio habet locum regula l. nemo potest de leg. primo prout firmat maria. Sozi. con. xlviii. col. ii. versi. sexto firmatur quia solennitates cum cocernant formam actus et publicam vtilitatem non possn omitti. Probus

¶ Esse in suspenso. Bar. in d. l. Receptum. col. ii. nu. v. hic. per Io. mo. allega. dicit hanc materiam subtilem / videlicet contractus inter viuos sistere posse in pendenti: Ideo proaliquali et breui illius informatione adde eun. Barr. in l. vsufructus. ff. de stipula. seruo. citare: quod actus viuentiumpossunt effa impendenti ecaliorum arbitrio confirmentur la. si quis arbitratus. ff. de verbo. obliga. Et sic quando a parte stipulatoris nihil erit implendum l. si seruus communis. eo. titu. de stipul. seruorum.

¶ Intrando materiam. Bar. in. d. l. receptum. dicit primo quod actus vtuentium non possuntesse in pendenti de iure conmuni: sed in seruitutibus vt puta quo ad acquisitionem in ris realis possunt. vide Bal. in l. fi. C. de contra. emp. et vendi. et in l. vnica. C. si seruus exte. latius in. l. in questioe. col. x. C. de senten. pas. quod quedam sunt in quibus consideratumr initium / et illa non possunt esse in pendenti quantum ad id sufquo initium consideratur. vt l. i. §. si filius de leg. iii. et. in l. si minor. ff. de seruis expor. et in l. i. de regu. cato. hinc est quod ad habilitatem vel inhabilitatem personariim inspicimus initium. Flo. in. d. l. receptum. col. i. ibi not. quod quando factum vno tempoo fingitur factum alio requiritur habilitas extremorum: etsic quod eotimpore quo fingitur possit fieri. de quo per Bar. in l. si is quiam ff. de vsucap: Et ideo quo ad hec non potest actus pendere. ff. de verbo. oblig. l. inter stipulantem. § sacram

¶ Merito dicimus quod iudicium non potest esse in pendenti: quia inspicimus tempiis litis l. no potest. et l. non quem a dmodum. ff. de iudi¬

¶ Quedam autem sunt in quibus non consideramus initiumsed euentum / vt quando agimus de capacitate legatarii in quo consideramus tempus quo sibi defertur legatum: quoad tunc tractandum est de capacitate: vbi captio illa incipit l. intercidit. ff. de lega. prestan. et in l. vsufructus. ff. de stipul. seruo. Et ista talia possunt esse in pendenti vsque ad templitis: post vero non possunt pendere. d. l. receptum Istud confirma ratione: quia vbi inspicimus euentum aliquiod potest esse in pendeti vt l. qui soluendo non erat duos et l. tempus. ff. de heredi. insti. Item actus quo ad solennit. tem in pendenti esse non potest: cum ea consideremus act initium. d. l. prima de regul. cato. sed quo ad voluntatem refert / aut loquimur in his. in quibus est voluntas et iste possunt esse in pendenti et sunt donec viuit testator. Bar. in. d. l. receptum. Aut in quibus voluntas non est ambulatori. immo est immutabilis / et ista non possunt pendere quo ad voluntatem l. sicut. C. de actio. et obligatio. et l. commodato § sicut. ff. commoda

¶ Flo. in. d. l. receptum. in hac materia succinctam facit dist. ctionem quod nec dispositib inter viuos / nec vltima voluntas aut iudicum rescriptum vel queuis alia dispositio potest pendere quo ad valorem: siue dispositio sit pura / siue conditionalis:rquia semper eo modo quo concepta est / aut statim valet / aut statim est irrita. Nam dispositionem valere vel non valere istud totum dependet a dispositione iuris: que semper certa est / vnde non pendet: sed quantum ad ex fectum resultantem ex valore actus / omnis dispositio potest pendere: vt etiam secundum eundem flo. possumus decere rescripta et priuilegia quo ad effectum pendere. c. si gratiose. supra. isto ti. et. C. de precib. imper. offer l. diuersa. C. si contra ius vel vtili. pu. l. praescriptis. Non enim solum actus hominum sunt in pendenti.

¶ Uerumetiam ipsi homines in eo statum de quo vide glo. in. §. si ab hostibus. vbi doc. insti. quo mo. ius pa. po. soluitur.

¶ Et ad hoc quod contractus possunesse in pedenti not. Guil. de monte lau: in. c. primo. col. ii. de offi. ordi infra

¶ Dic etiam rescriptum posse in pendenti fore. notat Domi. con. cxxxi. casus talis est col. fi. dicens quod secundum rescriptum est in pendenti an valeat vel non / propter precedentiam primi: quia potest dari casus in quo secundum valet ex non vsu et ex negligentia primi impetrantis secundum rescriprtum indicatur validum. c. tibi qui. hoc ti. et lib. et de praeben. si clericus. eodem libro. Secus dic de collatione beneficii / quia non potest esse in pendenti: dico in cap. statutum / el. i. de preben. Probus

¶ Essent ludbrio. dic quemadmodum leges non debent esse ludibrio: vt hic / et in cap. bone. el. ii. iuncta glo. in verbo / illuderent. supra de postu. prela. que allegat. lxi. distin. cap. nullus / sed nichil est / allegat etiam. vi. questio. iii. in cap. denique. Idem / sed melius facit l. prima. C. de rela. et l. penultima. in fine. C. de cura. fur. vbi non debet fieri creatio curatoris ludibriosa. Bolog. consi. 2sup colum. fina. dicit quod non est credendum statuentes. voluisse aliquid ludibrio vel superflue introduxisse: vt § quibus. in prima constitu. C. l. prima. §. dolum. ff de dolo. Ita nec decreta pretorum l. si pretor. ibi alioquinillusoria huiusmodi edicta et decreta pretorum. vide Oldra. consi. cccvi. quod sumit sibi exordium / quamuis pater reuerende / et glo. in l. cum non solum. §. vbi autem in verbo / non autem. C. de bonis que liber. Ioan. mona. in cap. eos infra de tempori. ordi. Ad idem Alexan. consi. lxxxi. nume 3visa consultatione. volu. vi. vbi ait / quod in dubio non debemus interpretari dispositionem ludibrio / et superuacuo factam esse l. si quando / in princi. de lega 1. c. si papa. de priuileg. hoc lib

¶ De hoc verbo ludibrium / habes in l. vnica. in princi. C. de nudo iure. quiritum tol. et in cap. commissa infra de elect. Ubi Archidi. dicit quod ludibrium est aliqua res que ludo et contemptui haberi digna est / sequitur ibi Ian. And. et Domi. allegantes illud. Sapien. xii. cap. ad finem / qui ludibriis et increpationibus correcti non sunt dignum dei iudicium experti sunt / citat etiam ibi Francus quod hoc fit vt non videatur lex imposita verbis sed rebus et effectualiter. Car. post glo. iii. in cap. in tamtum. supra de symo. Hinc Petrus de Ancha. in dic. cap. commissa. nume. iii. dicit quod si ecclesia condemnauit aliquam terram ad destructionem murorum / modo sunt destructi quod postea non possunt refici / quasi destructio debeat esse perpetua / non momento duratura: de quo per Cy. in l. si seruus. C. de penis: facit quod notatur. supra de constitu. cap. ex literis. Alias lex diceretur. facere aliquid frustra: quod non est fatendum l. qui bis. idem. ff. de verbo. obliga. facit ad premissa / id quod vo. luit Domi. meus in tract. de peste / Carta. michi. lxxxiii. colum. fina. nume. ccxxxvii. quod quelibet dispositio ita interpretanda est ne reddatur elusoria / vt in similiarguit Panor. in cap. que in ecclesiarum. nume. lxxiiii. versiculo / limitato tamen. supra de constitu. bene facit textin lege prima. §. qui pecuniam. ff. de calumnia / et in cap. si ciuitas. de senten. excommunica. infra. Idem Domi. meus primo libro respon. cap. xix. nume. xii. ibi alioquin constitutio ipsa ludibriosa foret / et de facili fraudabilis. quod non est permissum l. fraus legi. ff. de legi. non dicereturque lex. cum iusta non foret. Archi. in cap. erit autem lex. iiii. distinctio. in fine / iuxta illud Esaie. x. Ue qui condunt leges iniquas: inuenta enim est et prodita lex vt diuinas et humanas res bene disponat / et omnem iniquitatem expellat. Car. in prohemio Gregoriano.

¶ Preterea reperio hoc verbum ludibria / in cap. cum decorem. supra de vita et hono. cleric. vbi Ioan. And. dici. ludibria quasi illusoria / sequuntur Car. et Petr. de Ancha. Panormi. autem dicit ludibria dici narrationes rerum inhonestarum: que non debent fieri in ecclesiis et nec etiam per clericos: vbicunque quinimo canon dicit cdericos non debere interesse istis ludis: Imo si clerico- existente in mensa veniat histrio et buffo debet clericus a mensa surgere / et potius recedere quam ista audire: vt in capitu. non oportet / de consecra. distinctio. v. Si tamen fiant ludibria / causa recreationis sui: vel alterius infirimi / vt legimus de propheta et aliis: qui cytharam tetigerunt: non erit illud de genere mali / nec infamiePhilippus Probus

DUobus. hoc. c. ponit nouam materia / siue nodum casum / et alias non decisum / etia noua fornam: quomodo sit procededum in eo. Et ideo hades verificatum illud: quod quando super noua matela ius reperit noua forma non est ab ea recedendum: quinimo eius omissio vitiat dispositione. glo. singul. in cle. ilicet de iure patro. prout dicit Petrus de Ancha. co. 55. vltra praedicta. Et ratio quod inducat noua forma et sit ius nouum: quia quando duo concurrunt insimul eade paritate de rigore iuris neutrum debet admitti l. si fuerit. ff. de reb. dubiis cum multis silibus / ibi per glo. et doc. adductis. Qui in casu. c. nri. vult alterum admitti certa rorma / et modis conneratis.

¶ Et pro intellectu. c. huius habes attendere quod intelligitur de bnficiis vacaturis non quando fit collatio de vacantibus / vt hic habes aperte per litera Panor. in. c. 2. supra de offi. de leg. et Feli. in. c. capitulum. supra eo. isto titu¬

¶ Paritas enim ad imparitate reduci potest / tam ex parte coferentis que cui confertur / vt pote. P. Impetrauit motur proprio: et 5. ad instan. a. Papa. Et P. est nobilis doctor. aut alias qualificatus. F. vero est simplex clericus: qui liet sint impetrantes a Papa et eiusdem date tame additum es paritati. P. primo. clausula motus proprii: que facit cessare dispositione huius. c. arg. c. si pluribus infra de prebe. Regulam cacel. habes sub nu. xv. vbi glo. ampla. doc. in. d. c. sipiuribus / et in cap. si motu proprio eodem.

¶ Secundo / qualitas nobilitatis vel gradus / que prelationem inducit: vt in. d. regula. xv. et in pragma. in ti. de cola. et in concor. de elec. In hoc tamen vltimo non videtur cosentire Ioan. and. et Domi. hic: quibus non adhereo / maxime propter iura Ballicana: que libenter admittunt has qualitates et merito. Et per hec resultant duo casus a regula tex. nostri excepti.

¶ Tertius potest adduci / quado alter impetratium eiusdelate habet clausula anteferri secundum Domi. hic: pro quo de selua in trac. bnfi. in. 3 parte. q. 35. colum. fina. quam vocamus etiam clausulam gratificationis: que debet eode medio expediri cum principali prouisione: alias non valeret: quia facta postque ius esset quesitum alteri in re: secus ad rem. Cal. in titu. de res. consi. 8. in fine.

¶ Hac de causa semper conmlleui apponere in memorialibus meis ad curiam destinam dis. Et cum clausula gratificationis / quatinus opus fuerit ad longu et late in literis extendenda: qua credo fore efficaciore quauis alia qualitate gradus / nobilitatis aut possessione: cum euidenter constet de intentione prouidentis / a quaprocedit omnis virtus illius per ea que. supra dixi in cap. vt liarum / loquendo de intentione excommunicantis / de consti¬

¶ Quartus casus est: quand vnus habet clausula non obstate quod pro alio scripserimus / vel alia simile: vt hic late per Domi. colu. 2. versi sed pone / quod reassumit idem de selua vbi supra quos videas vbi dicunt quod he clausule fingunt aliquem fore priorem in data / vt aliquid operentur tanque superada ditum ad extremum. Probus

¶ Canonicos compellandos. inquetum hic loquitur de iudica. li. de superiore qui eos compellat ad concordiam vel ipsemet xequetur hoc: scilicet alterum eligendo secundum Guil. de mocelau. post Io. And. hic per. c. cum simus. ix. q. iii. et. c. nullus infra. de iure patro.

¶ Dic quod quando est paritas locus est gratificationi vmdoc. hic. et car. in cle. si plures. de iure pa. Panor. in. c. cum autem nu. iii. supra de iure patro. doc. in. c. per venerabilem. deeicc. et eo. ti i s. c. quia propter l. fi. ff. de religio. et sump. fune. vbi glo. iuribus fulcita. c. cum aduocatus. supra de iure pa¬

¶ Sed cotentio oritur inter doctores quem deboat gratifica re superior. An magis merente qui semper fuit bonus anqui olim fuit malus / nuc vero est bonus. Archi. in. c. nos cosuetudinem. xii. di. dicit quod gratificari debet is qui semper bonus fuit. per. c. statumus. et per. c. nec meritis. lxi. di. et. c. quid proderit. ea. di.

¶ Hlo. tamen in. c. fidelior. l. di. dicit contrarium. per illum tex. videlicet quod potius eligendus est qui peccauit et penituit: quam qui semper fuit bonus: quia magis scit compati. c. consideradum. ea l est di. vbi fidelior factus est Petrus. postque fidem se perdidisse defleuit atque ideo maioro gratiam reperit quam admisit. facit. c. potest. de pe. di. prima. quod infirmus fortior resurgit

¶ Ex quibus resultat contrarietas. Tu tamen post Domi. et Prepo. in. d. c. fortior. dic quod vbi simul cocurrent. ille qui deliquit et ille qui non deliquit tunc potius debet preferri ile qui non deliquit / quam ille qui deliqun¬

¶ Si autem simul non concurrant / tunc ille qui deliquinnon est repellendus si penituit / ex eo quod peccator fuit: sed potlus debet. promoueri: quia melius cognoscit qualiter iliis debes mulereri. Et ita transit Panor. in. c. dudum. el. i. supra de elec.

¶ Quod autem dicitur de Petro rationabile fuit: cum primus fuerit qui meruerat inter discipulos veritatem de chrio pronteri dum dicit. Tu es christus filius det viui: qui in hunc mundum venisti. Ideo tunc sibi domns respodit. Beatus es Symon bariona: quia caro et sanguis non reuelauit tibi. Et ego dico tibi quia tum es Petrus et superhanc petram edificabo ecclesiam meam. Et sic teneo cumArchi. Domi. et Prepo. Et ista est communis: et pro ea rationes etiam naturales suadent vt patet intuenti viro: quoad sentit Car. in. d. cle. si plures. de iur. patro. §. fi. prima. q. vbi dicit: si parilitens est / distinguenda erunt merita. Eandem opnionem ibi sentit Io. de Imol. quam Rochus de cur. in trac. de iure patro. in verbo honorificum / nu. xl. et duobus se quen. dicit / omnibus consideratis sibi placere: quia fortissu me fundamenta adducta pro ea stringunt: maxime tex: in. c. sin. supra de iur. patro. vbi formaliter dicitur: quod sit in plures. partes fundatorum se vota diuiserint ille preficiatur ecclesie qui maioribus iuuatur meritis. Idem tex in. c. fi. lxiii bi. vbi glo. ampla¬

¶ Coprobare preferea sic: regula communis est. quod vbi non qunt pares: non est locus gratificationi / probatur in. d. c. cum autem. in fine. Sed quando quis est idonelor altero clare apparet inter eos non esse paritatem. ergo hoc casu nonerit locus graetificationi. faciunt nota per Barba. con. xxiii. col. prima vol. primo. quod exorditur: scribit propheta: quod in beneficiis conferendis preferendus est senior: et ante eumBal. in. iiii. vol. con. clxv. ordinatio testamenti / vbi allegat l. fi. ff. de fid. instru. Et hec habet magnam equitatem / maxime in foro conscientie /: quia illem vulnerat conscientia qui potest eligere ydoneiorem et eligit ydoneum. fio. frederic. con. xcv. col. prima super dubitationum articulis. Ans. to. de butrio in. c. constitutis. el. iii. supra de appella. col. prima. vbi notat argu. quod non saluat conscientiam quis eligendo vti lem vbi vale teligere vtiliorem. Panor. in. c. quoniam. fin. xii. supra de iure patro. vbi refert ad ea que dicit in. d. c. constitutis.

¶ Ite iudex est superior intet hos duos / scilicet quis poius eorum admitti debeat / ergo iusticiam ministrare debet: aliter non dicetur iudex. c. forus. supra de verbo. significa. Saprofecto iusticiam non ministraret si repelleret ydoneiora admisso ydoneo data paritate. Placuit etiam hec opinio ipil Rocho de curte vbi. supra. in verbo / onerosum / in. iii. q. perd. c. nos consuetudinem / et est magis equa¬

¶ Hunc punctum reperies nouissime et iuculenter tactum per dominum Petrum rebuffum. Do. et obseruandissimum. in repe. c. postulastis. in. iiii. notata. nu. cxcv. et sequen. supra de cieri. excomunica. mi. vbi probat istud iure diuino / canonico / et ciuili: vt videre licet quia non transcribo.

¶ Super premissis dubium oritur: an gratificatio huiusmodi possit fieri per executores. Pomi. in con. cxxxiii. col. penultima. quod exorditur: casus talis est. dudum benefi. cio sancte Marthe / et rota tenent: idem esse in presentatio ne executoris: cum executor dicatur collator. notat Innoin cap. pro illorum. supra de preben. Ergo idem erit in presentatione facta executori. Tu tamen teneas quod Domi. et Framhic concludunt soli ordinario et non executori fieri debe. re / vt procedat gratificatio. Et sic executor nihil poterit in hoc: quod firmat Petr. de Ancha. consi. 55. vltra predicta nume. primo. Et ratio est in euidenti: quia cum in gratificatione debeat adhiberi cause cognitio: quis sit magis ydoneus / vnus de executoribus non potest cognoscere de ydoneitate vel habilitate alterius / in suis literis non expressis. cap. p. et. g. supra de offi. de leg. Et pro hoc text noste stat expressus dum dicit hi ad quos spectat canonicorum receptio et collatio prebendarum alterum quem vo. luerint eligere teneantur.

¶ Item text noster artat ad aliam electionem de alio faciendam per capitulum Sed executores si essent centum non facerent capitulum: sed ibli vt singuli cognoscerent de illa gratificatione. c. pastoralis. isto ti. supra ad ipsos. Igitur verba tex. nostri non possun. adaptari in casu gratificationis: ergo nec prouisio illius texvendicat sibi locum in eis postquam verba deficiunt l. Ita autem ff. de admi. tuto. et. c. indemnitatibus in fi. de elec. hoc libro

¶ Item suadet / quia in vno voluit Papa. capitulum grauare. scribendo quod prouideatur: ergo in alio releuare / videlicet vt habeant gratificare / quod est equum l. eum qui. ff. de iureiur.

¶ Item constitutio et quelibet dispositio disponens continuatiue in diuersis casibus intelligitur vniformiter disponere / etiam in personis et rebus disparibus l. iam hoc iure ff. de vulga. et pupi. substi. et l. si legatarius. de leg. 3. Si ex go in gratificatione necessario text noster intelligitur de canonicis vel maiori parte ipsorum: ergo eodem modo intellexit in casu preuentionis: quod verba expresse dicunt. Ergo non debemus recurrere ad coniecturas. l. ille aut ille§. cum in verbis. de leg. 3 Attendant prelati Gallie qui gratificare possunt in vacatione beneficiorum occurrente in mensibus Aprili et Octobri: vt viderelicet tenore concordatorum

¶ Preterea dici quod gratificatio non solum habet locum in prouisionibus beneficialibus: verum etiam in aliis actibus puta in iudiciis / vt dicit specul. in titu. de incidem. questi. versm quid si plures. Etiam in iuramenti delatione: idem speculain ti. de iura. dela. versi. quid si actor: idem in commodato / vt siquis habebat res duorum accommodatas: quod si non potest vtramque euadere / tunc est locus gratificationi vt euadat quam vult Bar. in l. si vt certo. §. quod vero. ff. comm¬

¶ Et de hac materia videas remissiue. glo. in d. l. fi de religio. et sump. fune. glo. in l. ciues. de Imol. lib. x. C. glo. ii l. si titius / vbi Alexan. ample. ff. de verbo. obliga. et in l. qua filiabus. § primo. de leg. primo. et in l. prima. §. primo. ff. de liber. ho. ex hiben. Bal. in l. si quis seruum. § si inter. de leg. 2. et ibi Ioan. imola. et Bal. in l. in quibus. C. de secun. nup. vbi dicit quod gratificatio patris habet locum quando dubitatur quis ex duobus fuerit primogenitus: tamen in auten. ex testamento. colum. vlti. de col. C. dicit ambos succedere in regno. Bal. in l. fina. C. de testa. mili. et in l. si quis ad declinandum. col. x. versi. vlterius queritur. C. de epiet cleri. Anto. de Butrio / in finalibus verbis: in cap. cum super. supra de re iudic. Bal. in cap. exposuit: in fi. supra de dila. vide etiam doc. in l. si quis: in graui. ff. ad Silleia. Bal. in con8 in prima parte. colum. 2 dominus Thomas / vbi quis potest de suo / non de alieno gratificare: de leg. 2. d. l. si quis seruum. §. si inter. et in auten. lucrum. C. de secund. nup. vide in l. ii. § si cum omnes. et ibi glo. ff. ad Silleia. glo. in cap. vonerabilem / verbo / fauere. supra de elec.

¶ Et attende: quia gratificatio non habet locum nisi vbi est iure expressum: refert Franci. de Aretio. in consi. 142 nume. xxiii. ex facto proponitur. allegat doc. in cap. in no. stra. supra de testi. vbi Ioan. And. in nouel.

¶ Et vt habeas perfectum intentum materie gratificati nis: hic inserere curaui clausulam / et modum prouidendi per Papam quando vult gratificare quodque si contingat ter et alios quibus forsan hodie de ecclesia et decanatum predictis / vt prefertur vacantibus conferri: aut de illis prouideri. Ita tamen quod iudex coram quo causa inter illos / et a lios quoscunque super decanatu et ecclesia predictis perderet / quatinus gratificationi propter paritatem et mutuum concursum locus esset eisdem gratificare posset concessimus: aut illos forsan contulimus vel conferri manda uimus / adeo propter paritatem vel concursum pares senequales esse vt mutuo vos impediatis / tibi quod iudex coram quo causa huiusmodi super ecclesia et decanatu predi¬ ctis pendebit / gratificare et te omnibus anteferre possit erdebeat voluntate nostra posteriori et ordinatione premissis ac alis constitutionibus et ordinationibus apostolicia ceterisque contrariis. Non obstan. quibuscunque auctoritate apostolica earundem litterarum tenore de speciali dono gratie indulgemus et insuper ex nunc irritum et c. attemptari.

¶ Uel breuius. Etiam si forian illos alicui seu aliquibus alio vel aliis conferri et de illis etiam prouideri concesse rimus / et mandauerimus. Ita et adeo vt in data pares. seequales sitis et mutuo impediatis / et propterea locus gratificationi existat / tibi gratificando apostolica auctoritat conferimus / et de illis etiam prouidemus decernentes prout est irritum et ci¬

¶ Quodque si omiseris huiusmodi clausulam in prouisio ne beneficii inserere / poteris facere expedire eundem clausulam ad partem. Et forma erit tenoris sequentis

¶ Camens ac. Nobilius generis /sliterarim scientia / vite ac morum honestas et c. prosequamur hodie: siquidem per nos accepto: quod prioratus sacti Io. dor. up. B. N. diocesis / quem Bo. memo. A episcopisCaturicen. ex concessione et dispen. apostolica in commendam dum viueret obtinebat. commenda huiusmodi per obitum. eiusdem A episcopi. qui extra Ro. curiam debitum natura persoluit cessante / adhuc eo quo ante commendam eandem vacauerat modo nunc vacare noscatur. Nos prioratum tunc certo modo quem pro expresso haberi voluimus vacan. tibi per te quoad vixeris tenendum / regendum / et gubernamdum / per alias nostras litteras commendaumus / prouin illis plenius continetur

¶ Nos igitur qui prioratum predictum / etiam forsam certomodo vacantem alicui sen aliquibus personis commendauimus seu contulimus aut commendari vel etiam de illo prouidericoncessimus vel mandaumus cupientes (vt ceteris. paribus) quatinus locus gratificationi existat / ceteris omnibus anteferri. Ac volentes te qui vt asseris de nobili genere ex vtroque parente procreatus existis premissorum tuo. rum fauore prosequi gratioso / teque a quibusuis excommunis etcTibi quod si contingat aliquam / seu aliquos / cui seu quibus forsan hodie prioratum predictum contulimns. vel commendauimus / aut conferri seu commendari concessimus vel madauimus / adeo propter paritatem vel concursum equales. esse vt merito locus gratificationi existat iudex coram queo causa super eodem prioratu pendere contigerit / tibi gratificare et prioratum. predictum tibi adiudicare possit et debeat premissis ac constitutionibus et ordinationibus apostolicis / necnon omnibus illis que in dictis literis voluimus non obstare / ceterisque contrariis nequaque obstantibus auctori tate apostolica tenore presentium de speciali dono gratie indulgemus. Et insuper ex nunc irritum etc. attemptari nulli etc. Datum Rome etc¬

¶ Et attende quia hanc formam nec aliam premissam poteris facere expedire nisi hoc habeatur in signatura: alias secus Ideo non omittas dicere in tuo memoriali. Et cum clausula gratificationis quatinus locus existat etc. Udi tamen dare clausulam derogatoriam statutorum ecclesie: licet in supplicatione fuisset omissa et data prouisionis ipsius et litere super ea fuerunt confecte ad partem. Ideo verissim. liter credendum est quod alia posset obtineri: licet in supplicatione non fuisset descripta quod nota

¶ Restat preterea videndum de gratificatione pro expectante. Pro cuius informatione dic vt sequitur.

¶ Nos enim eidem dominico vt si contingat eum et quoscumque alios expectantes etiam cuiuscunque status / gradus / ordinis conditionis / nobilitatis aut alterius qualitatis existen. qui canonicatum et prebendam predictos acceptassent / et de illis sibprouideri obtinuissent / etiam coram vobis seu quibusuis aliis iudicibus litigare et adeo in diligentiis et data que requiritur pares essem et se inuicem quomodolibet impediant / vos aut iudices predicti eidem dominico canonicatum et prebendam predictos adiudicare possitis et debeatis premissis et aliis constituti nibus et ordinationibus apostolicis statutis et consuetudinibus ceterisque contrariis nequaquam obstan. apostolica auctoritate praefita tenore presentium de speciali dono gratie concedimus pariter et indulgemus.

¶ Et ne illotis manibus ab huiusmodi paritatis materia in vacuumque recedere videamur vt verbis iuriscum. vtar. in l. i. versi. illotis etc. ff. de orig. iur. tradit in simili Ludo. Bolog. in addi. ad Io. de Ana. co. xix. et Alex. con. lxxvii. in prin. Quia per suprascrip. vol. iiii. Subiicia mus oportet et per modum solatii paritatem similiter forenecessariam inter mortales signanter coniugiis suppositos. de quibus non possum non compati: licet de viris nostre professionis eccle¬ fiastice minime compati videantur. c. primo et capitulo clericis ibi clericis laicos infestos oppido tradit antiquitas quod et presentium experimenta temporum manifeste declarant de immuta. eccle. infra. hos quippe paritas ipsa in sinum educa re habet alias data disparitate ipsa / multa temporis progressu succedere contingit. Conueniant / ideo in diuitiarum paritate / cum si pauper vxorem ducat diuitem fiet ipse de domino famulus / de magistro mango / de patiem te impatiens / de letali die tristiciei dies / iuxta id citatum. a Cremonen. singul. 66. Repetitum vero a contemporaneo. nostro domino Nicol. Boerii. con. 3. colum. 2. post consuetu. Bituricen. quando maritus ducitur ad domum vxoris est signum maxime tristicie: quod non aufugiunt nostre etatis viri potissime in ciuitate Bituricen. et hic Parisius quidem nouitii: qui fere pro ampla dote victum in edibus parentum coniugum non dicam miserrimum querunt quod dolendum. Digni enim sunt profecto tales: quod cornua eis non mutentudum tamen cornum varietur.

¶ Paria quippe in regno hoc coniugibus succedunt: vt vxores viris dominentur / vs enim abat ius. Dicit idem dominus Nicol. Boerii / in d. consuetu. de consuetu. iur. sta. perso. in. §. 4. colum. 3 citando: quod verificatur dictum Ang. con. 144. quia mariti sunt causa cause / et fatui / et bestie. Nesciunt enim extrahere sarrabulas / nisi de manu vxoris. Dohis profecto potest intelligi dictum Anto. de Butrio. com. 55. in questione / vbi dicit: quod docet experientia maritos de pauco facere conscientiam cum multum ab vxoribus perceperint. Hinc in proposito Ioan. lup. de dona. inter virum eua vxorem. car. 3. in prin. quod sponsus debet venerari sponsam / et non econtra: in cuius signum ipse debet recipere non dare / vt amatores amasiis suis.

¶ Possunt certe hi dicere illud Plauti. Argentum accepi: dote imperium vendidi / tempe. statemque in domum introduxi. Contra tamen dictum lupi habes quod vxor tenetur marito reuerentiam (vt nostri vocant) exhibere l. i. §. cum autem. C. de rei vxo. actio. et l. alia causa. §. vlti ff. solu. matri. vbi Roma. et Franc. Areti. ex hoc inferunt: quod cum ex iuris dispositione generaliter he persone quibus reuerentia prestanda est / sine venia et iussu praetoris in ius vocari non possint l. generaliter. ff. de in ius voc. Ideo non potest vxor maritum in ius vocare non petita venia.

¶ Et sustinendo dictum lupi dic: quod ibi loquitur ridiculoso quasi sentiat contrarium fieri debere. Gene. 18. ibi postquam senui: et dominus meus vetulus est. glo. in l. pe. C. de inoffi. testa. Bar. in l. donationes. C. de donatio. montaignein trac. de Bigamia. prima. q.

¶ Et dicit Iason in l. transactionem. nu. 2. C. de transac. quod vxor tantum reuerentiam debet marito quantum filius patri¬

¶ Disparitas / pterea non fiat in etate / vt inuenis cum seneno copuletur. Nam quidam aiunt quod quando senex vxorem iuuenem duxit eoipso cum vxore mortem etiam duxit ratione coitus frequentati: quam philosophi vitam abbreviare dicunt. Hinc dicitur quod mulus est longioris vite quam asinus / castratique plus viuunt quam coeuntes / et Philo. primo de animalibus. galline multum ouantes cito moriuntur: arboresque / que multum fructificant: cito desiccantur: quia cibus eorum transit in semen et libidinem. Intemperatos profecto et indiscretos sepe videmus multum coeuntes maxime mulieres publicas ea ratione: quia semen dicitur progredi a cerebro: quod (si multum prodeat) fit vacuum et sic sonorosum et debile instar vasis / vt patet in naturalibus.

¶ Dicemus etiam non quadrare in coiugio infirmum / prout nec senem: cum senectus per seipsam morbus sit. Panor. in cap. magne. supra de voto / et senex minus presumitur viuere quam eger / grauiter senex equiparetur / grauiter infirmo. de cler. egro. cap. vnico. infra senectus est propinqua morti. glo. in titu. de colla. in pragma. in. §. Item quod vniuersitates in verbo permutationis: facit lex ciuitatibus de leg. primo ibi alimenta etatis infirme.

¶ Ex quo resultat: quod omnes senes dicuntur infirmi. Hinc frater Bernar. in parte prima Rosarii. sermo. 24. citat: quod puella ducta a sene potest feretrum secum ducere seu deferre pro tumulando maritum. Et Porcus insti. de nup. colum. 4. quod senectus est tantum apta nuptiis: sicut bruina messibus / ridiculum loci sponsus est senex. Ait enim Eneas siluius epistola. 83 quod cum omnibus infideles sint femine: senibus quidam infidelissimen sunt. Et fulgo. in l. precipiunt ediles. ff. de edili. edic. aliquando amico suo dicit. Si capis iuuenculam faciet tibi cornua: cum hec etas odiosa sit maxime adolescentulis

¶ Ratio suadet: quod senes non copulentur vxoribus / cum in eis desit vnum substantiale / videlicet proles. Nam vt dicit. Prepo. in cap. fraternitati / in prin. supra de eo. qui cogno. con. sangui. vxor. sue. Non sufficit quod super ripam acherontis vi¬ tulus depastus sit: nisi antrum subintrauerit: etiam non sufificit recte ambulare si iter non perficiant / et sic hastam rectam habere siue effectu not. Barth. Sozinus in l. i. col. iii. ff so. lu. matri. Et hac deficiente non video fieri matrimonium. etiam si alia duo concurrant / copulentur hec tria Albert in rub. de spons. C. col. fi. Hinc Quidius circa huiusmodi. disparitatem. Nam quam male veniunt ad aratra iuuenci: tam pungitur magno coniuge nupta minor. Et Panor. in. c. i. col. ante pe. supra de probatio. Omnia enim debent suis temporibus conuenire. Et Cicero post medium de amicitia dispares enim mores / disparia studia sequuntur: quorum dit similitudo dissonat amicicias. Igitur si deficiat substantia le illud / deficit et omnis modus pacis inter coniuges tractande. Arg. eorum que notat Lapus vb. supra. carta. 80 in prin. col. ii. vbi dicit: quod mentula est optima mediatrix. Et propterea refert quandam viduam romanam querentem maritum mediocris etatis / que noluit eum / cui morbus neapolitanus corraserat mentulam: quia non adesset medium pecis componende si rixa. suborta fuisset prout euenisset arg. a communiter accidentibus Istud primo retulit Pogius floren. in suis face. facetia que incipit / mulier vidua. Sic in propo. sito senex non dicitur habere mentulam: ratione cuius nuptie tales dicuntur parari scolaribus / vt dicit Christoforus porcus insti. de nup. col. iii. vbi citat: quod si mulier iuuenis nubat cum sene / datur sibi materia vtendi nuptiis scolarium. prout tradit in proposito nostro Aureolus in addi. ad Guil. in. c. vnico / de spon. hoc lib.

¶ Et quod senex non habeat mentulam / patet: cum sit inutilisEt paria sunt non habere / vel habere inutilem. Io. mo. in c. quamuis de elec. hoc lib. et in. c. si tibi concesse / in fine / de proben infra. Facit glo. not. in l. plagiaria vbi Bal. C. ad leg. faui. de plagia. que dicit: quod vxor habens virum inutilem dicitur vidua. Ad idem. capitulo. ii. de translatio. episco. supra qua ecclesia dicitur viduata que licet episcopum habeat / inutilem tamen perhibetur habere: vbi car. et Panor. et Iason in l. quotiens. ff. qui satisda. cog. vbi ponit multa similia ad propositum. Alex. in l. filii. §. vidua. ff. ad municipa.

¶ Ultra predicta adde: quod similia sunt non esse vel esse et non apparere tex. in l. In lege. ff. de contrahen. emptio. et l. sunt duo titii. ff. de testa. tu. Et ad propositum mentule parificantur nihil habere / vel non habere quod sufficiat. Archi. in. c. priscis. lv. di. subdens. Cui satis est quod habet satis illum habere constat. Et cui satis non est / satis eum constat egere. Uide Tiraquel. in trac. de iure mari. Car. 64 Adolescentulam mulierem esse nuptam / et viduam. que seni nupta est. Talis nempe consuenit concupiscere mortem senis mariti. Bar. et Paul. in l. pater seuerinam. §. socrus. ff. de condito. et demon. et in l. mutiane. col. prima eo. ti. vide quam dixi supra. in. c. cum in multis. isto ti. de sene. vide que tradit do. Stephanus Bertrandi. con. cccxxxvi. col. iii. quam admodum parte prima.

¶ Non sit etiam disparitas in prosapia: videlicet non copulentur nobiles cum ignobilibus: quia si rusticus ducat nobilem semper eum vociferabit rusticum atque contemnet cum mos nobilium sit odere rusticos: et l. contra Io. de Salua in trac. benerefici. iii. parte. q. 7. et ibi late

¶ Ad propositum diuus ille hieronymus patronus meus. in. iii. parte epi. trac. vii. epistola. xxvii. col. prima citat ver ba hec. Queruntque alios non quibus iuxta dei sententiam seruiant: sed quibus imperent. Unde et pauperes eligunt vt nomen tantum virorum habere videantur: qui patienter riuales sustineant: de quibus meminit glo. in. c. horren. dus. xxxii. q. v. et in cle. prima. in verbo inibi. de regul. et trans. ad religio¬

¶ Sepissime profecto insignes mulieres. id ex nobili generis prosapia seruis etiam vilissimis se exponunt: testatur. experientia rerum magistra. Ideo requiritur paritas inteconiuges quo ad statum et genus: de quo ait Ceobolus syndus ex septem grecie sapientibus sextus vxorem de paribus duo to: quia si ex maioribus duxeris cognatos habebis dominos: vide Maria. Sozinum. con. xxv. col. ii. circa predictam consultationem vbi dicit: quod inter equales nuptie sunt ex consilio contrahide l. creditor. § primo. ff mandati iuxta illud. Si vis nubere nube pari. Pro quo Alex. con. lxxx. col. prima. vol. vii. vbi dicit. Bonum autem et aptum matrimonium est nubendo pari. vbi disputat an in causa matrimoniali sucurratur minori per beneficium resti. in integ. quod nota pro intento nostro. Et in tali matrimonio admittitur testimonium patris et matris. cap. super eo. el. secundo. supra de testibus. dummodo aliter non appareat suspectum. notat Alex. con. cliii. nu. iii. visis narratis. vol. v. et consilio sequenti.

¶ Minus etiam sit disparitas in nuptiis siue earum nume ro: vt iuuenis non ducat viduam / nec econtra. Ex his enim solent quam plarima oriri scandala: inquit enim Sozinus in l. hec conditio. col. 2. ff de dondi. et demon. quod reiteratio niptiarum est cantra honastatem: et quod magis reipublice expedit honestatem scruari quam multiplicatio populi procedenm ex corrupus moribus.

¶ Ex secundis nempenuptiis contristatur anima mariti desuncti. §. nos igitur volentes in auten. de nup. col. 4. ibi. quod deum simul et animam defuncu contristaret. Sic etiam cotrisfatur prima soboles / vt in d. mten. de nip. § soluto. Igitur dicimus cadauer occisi contu stari emittendo sangumen ex superuenientis occisoris / prout sepius vnsum est. Conaristatur etiam ipsi inuenes ducentes vidu / prout audiuimus de quodam lemonico qui cum quandam viduum eius vxorem cogunosceret / sen cum ea actiones suas commnniraret / cepit valde fremescere et aspirare vocaclamorosa / et dicere tristitia motus / illud dauidicum carmen De profundis clamaui etc. Interrogatus dixit vidue vxori pro defunatis orare: eo quod tam latam et spaciosam viam et prebussent. Et licet coiuges dicantur solum sibi communicare actiones / non passiones: quia actiones consistunt circacorpus / et iam sunt effecti rua caro: passiones vero consistunt circa ammam / et non possunt coiuges vnitatem habere in anima. Non enim est dictum / enunt duo in anima: sed duo in carne vna testatur do. Baunellus in trac. de matrimo. conclu. xx. vesi. qintus casus. Carta michi. 96 col. 2. Tamen ibi maritus dolore motus et quodammodo passiones communicabat: quodque eidem vxori erat grauis dolori cum non tam latam viam habere appetant vxores: sed artam summopere desiderant: idque medicamentis instrumentum suum restringere sciunt / prout Caracosa / de qua Prepo. in cap. consultatiode frigi. et malefi. que vt placeret marito suo / tantum se restrinxit: quod ipse nec alius amplius cum ea talpas fodere / aut actiones suas carnales commnicare valuit. Ideo sodientes ipsi eorum moneant vxores / ne hoc modo sua stringant instrumen ta. Contristantur quippe eo etiam quod veteranam sit difficile reformare vitam ad suosque mores. reducere d. l. precipiunt ediles. ff. de edil. edic. vbi Sali. quod vidua scit vitia sua et alieniuxta illud. quod noua testa capit inueterata sapit. glo. in. c. cum in iuuentute. supra de presump. vidua enim semper exclamani primum virum / etiam si fuisset demon et in dies eam verberibus affecisset / et tu esses sanctus semper obiicit bona primi tractamenta. glo. not. in auten. de fideiusso. in verbo / apparentem. in prin. col. prima. Couenit illud iuuenalis / semper haobet rixas alternaque iurgia lectus / in quo nupta iacet: maxime anando prolem habet ex primo viuam. A tali enim prole semper te necandum minatur.

¶ Attende: ideo ne nubas cum his que pro defunctis deprecantur: sed cum virginibus / ex quibus bina tibi dos rasultat pecuniarum videlicet (a hec reperitur triplex notat Alex. con. 63. nu. 7. Super primo. volu. 2.) et ipsius virginitatis: que secunda dicitur dos Panor. et doc. in ca. i. supra de adulter. Hinc est. quod virginem de ilorans dicitur furtum commitie re: vt patet in auten. de leno 2col. Hinc Ioan. Crifo. Inuehit cotra tales transsumptiue. xxxi. q. i. c. hac ratione dico. 2. nubentes / quod secundum veritatis rationem fornicari conuincitur qui secundam duxit vxorenm Et terila quippe dos in aliquibus reperitur: videlicet in pulchris puellis / testatur tiraquellus de iure mari. Car. 28 colum. fi. in fine / quod pulchritudo puellarum est dos.

¶ Hinc dicimus: quod pulchre filie facilius inueniunt maritos. Citat Paris de puteo / in tract. de syndica. in versi. quia pluries. nume 29 not. in l. si voluntatem. de do. promissio. Et econtra propter difformitatem difficilius nubunt. argu. capquam admodum. de iuretur. supra Et quarta dos dicitur nobilitas argn l. cum post. §. 2. ff. de iure. do. vbi doc. quod si nec pecuniant nec virgmitatem / nec pulchritudinem / nec nobilitatem: adhue tamen ei superest quinta dos: quia mulier pro dote seipsam dat. Ioan. de Londris / in rubri. ff. solu. matru.

¶ Alia ratio suadet. Nam in dies votum captande mortis emittunt.

¶ Preterea coitus vetularum est a deo noxi. ns / vt statuat terminos vite et breviores iuxta illud phileUetulam non cognoui / cur debeo mori / et nauis stultifer. quod aruinam querunt sub podice aselli. Si enim iura nostra abhorreani / et maius peccatum diiudicent fornicari cum vetula et turpi / quam cum iuuene pulchra. glo. fi. in cap. fur. 14. q. 6 Iason in. §. cum ex maleficiis. colum. 2. insti. de actio. Feli. in cap. cum quidem. colum. 4. supra de iureiuran. Ita in consequentiam trahimus / id ad secundas nuptias. Sis ideo memor Rubri. de viduis animalibus non habendis. lib. 12. C. non te decipiant ornatus et paramenta. Quia in his matena superat opus. Puidius hethamor. 2. Uulgus ina¬ troduxit contra vetulas / mallem potius plumaur aut pellenquam carnem. Et ideo si nubere cupis habeto pre oculis istud besiodi philo. consilium / puellam accipere opartere / vt gratis eam moribus imbuere prossis: quia vir honestus et magnanmus vult tenerem puellam sibi copulare secundummorem regionis et non cum aunosa et ad hoc homines facilius inclinantur / vt est manifestissimum natura. dicit Petrus de Ancha. con. 230 in prin. presupponitur.

¶ Concludamus oportet qx premissis e his que per nos habentur post Io. mo. in rubrica de vsur. in verbo / bene tradere cumipso domino Io. mo. quod paritas reduncta ad imparita. tem per premissas qualitates que sunt aliquid additumad alterum extremum tollit paritatem et alium excludit a gaudiis:

¶ Paritas eiim paritatis inducit presumptionem amoris arg. l. non solum. § de vno. ff. de ri. nup. Et paritas rationis paritatem causat dispositionis l. a titio. ff. de verbo. obliga. et l. illud. ff. ad l. aquil. cum similibus. Pbilippus propbus qui potuisset hanc materiam pluribus aliis comprobare: selnon curauit: dum iste modus implendi cartas similibus et auctorstatibus soleat lectorem a proposito legendi diuertere et fastidiu: ganerare. prout in simili dicit dominus et preceptor meus dominus Franciscus de ripa in suo tractatum de paste car mihi. xxv. cal. ii. in quesito au pestis et cuset a residentia et ersi sed dubitatur an liceat discedere infine. Adhuc tamen dico solum verbum citando Bal. inti. de pace tenenda vbi ait: quod si habens duos oculos prouoca. ad bellum illum qui vnum habet oculum tium debet vnus oculus sibi claudi et idem dicit in digitis et membris aliis: refert barba. co. lxii. col. fi. vol. primo. Unde Paul. de castro con. cx. in. osa que vertitr in. ii. parte qui dicit: quod modi. cum aditum vni ex paribus reducit ea ad imparitatem aleg. tex. nostrum.

¶ Reliquum in proposito thematis attendamus: quod licet dicatur: quod paritas vel disparitas inter contrahentes matrimonium variis ex causis consideretur: puta nobilitate potentia / diuitiis / et honore. c. super eo. el. ii. supra de testibus. Et etiam mores persone l. vidue. C. de nup. et l. humilem. C. de incest. nup. et de hac nostris temporibus vltima fit quastio non tamen requiritur: quod copulatiue conueniant in nobilitate / diuitiis / moribus / honore et similibus ad hoc vt dicantur pares. sed si vnus eorum excedit in vno: alius in alio per hoc non dicitur disparitas no. in. d. c. super eo / vbi Bal. dicit quod vnus ex predictis recipit compensationem cum alio. Pro hoc vide que in proposito late tradit Alex. conccix. ponderatis his. vol. vi. Probus.

¶ Additum. dicin simili / quod vbi additurvel detrabitur illa talis dispositio seu verborum expressio non dicitur amplesimpliciter facta quod comprobat Alex. con. xxxvii. nu. ii visis his. vol. v. Et pro hac theorica Io. mo. habeo vnum de quo meminit Iason in con. cxlviii. col. i. viso processu. vol. iiii. quod quando dubitatur de possessione antiquiori ille quiprobat iustiorem causam / debet obtinere. quia qualitas postessionis facit vnam probationem alteri preualere: et tanto iustior et potior est possessio: quanto magis est a proprietas te causata. Bald. in l. data opera ad finem. C. qui acu. non po. Probus.

INdulgentie super fructibus materiam hanc diuersis in locis lipariam iuenies: conabori autem aliquantulum illlam in vnum coadunare. Primo imunam Alex. vi. quasdam ordima ciones pontificatus sui annoquarto editas. Prima est inqultum de fxuctibus perciplendis in absentiam debet concede stando in romana curia vel alio altero beneficiorim residendo. seu studio vbi illud vigeat generale nsistendo

¶ Secunda est aliquando petitur vbilibet vel alibi rest Ien. hoc semper cassatur et subsequit post hec verba vidi tiicet raro concedi. in seruitio regis pro aliquo secretario ut confessore vel consillario eiusdem regis / cum additio. ne verborum videlicet: quendium in seruitio regis erit vel durante seruitio huiusmodi. Et pro hoc facit qia remota causa remouetur effectus. c. cum cessante. supra de appella. c. gum infirmitas. de peniten. et remissio. l. generaliter. C. de exscopis et clericis l. adigere. §. quuis. ff. de iure patro.

¶ Tertia est in indulto huiusmodi derogantur statuta priuilegia hulusmodi ecclesiarum. Hec et alia deduco in. c. vnico. infra de cleri. no resid. vbi infero formam supplicandi prophuiusm odi indulgentiis obtinendis. Utra que vide nota ta per Petru de Ancha. co. ccxxxii. Primo inquirendum est de iusticia petitoris quem derensoris. Antho. de butrio in co. xxiii. visis puncto et quesitis. vbi disputat: an valeat statutum quo fructus grosse mense reducatur ad quotidianabistributiones in preiudicium clericorum absentium. in studio priuileglato vt studentes percipiant fructus in absetia statuentibus de priuilegio certificatis. Et decidit quod nomotus quia in scientia clericorum publica. vtilitas ecclele vertit vt hic per Io. mo. nu. ii. quibus permaxie noscitur inaAgere: quia ex repulsione eius scientie grauissima damn ac animarum pexscula prouensunt. de elec. eum ex eo. infra vbi Ioannes mo¬

¶ Item contra antiquam consuetudinem / statutum factum ad exclusionem non residentium non valet: quanque nuntri re publicam vtilitatem videatur inquantum applicantur redditus ad proprios vsus et sic adest mixtura priuate vt litatis / ad quod tex. in. cum omnes. supra de constitu.

¶ Conceduntur nempe huiusmodi indulta de percipiengis fructibus variis modis in gne vt subiicio: vbi. supra Alimodo in particulari quo ad certa beneficia: et de hoc in prosentiarum subdo forma sub hoc verborum contextu formata peanisme pater. i.fillilausuas caulesii ueatur expresse: quod canonici dicte ecclesie fructus canonicatuum et prebendarum et capellani perpetul in dicta ecclesia perpetuarum capellaniarum per eos obtentarum percipere non possint nisi canonici per sex et capellani per decemenses. Anno quolibet in eadem ecclesia residentiam fecerint personalem. Et canonici absentes pro canonicatum prebenda sex et capellani etiam absentes tres ducatos capitulo eiusdem ecclesie soluere teneantur.

¶ Supplicat humiliter S. U. deuotus or. 1. vf. ffi. canonic. Asten. et perpetus capellanus ad altare scte. N. situm in dicta et clesia ac fructuli et prouentuum camere apostolice debitirum in partibus illis collector de nobili genere procreatus quatinus eum specialibus fauoribus et gratiis prosequentes sibi vt quoad vixerit fructus ett. canonicatus et prebede / ac capellanie predictorum: quos ipse or. obtinet ctum ea integritate (quotidianis distributionibus bunti xat exceptis) percipere libere possit / cum qua illos perciperet si in eadem ecclesia per sex ratione canonica. tus ac prebende et per decem menses ratione capellanie predictorum resideret. Et ad residendum interimin eadem ac etiam ad soluendum sex ducatos ratione dictorum canonicatus et prebende ac tres ratione capellanie: predictorum minime teneatur. Nec ad id a quo quam inuitus compelli possit / concedere et indulgere dignemini de gratia speciali. Non obstan. se. re. Bonifaci. pape. viii. U S. praedecessris ac aliis constitutiombus et ordms tionibus apostolicis et premissis: quibus pro hac vice placeat derogare: ac aliis eiusdem ecclesie iuramento. et c. roboratis statutis et consuetudinibus ceterisque contrariis qui buscunque / cum clausulis et oportunis.

¶ Pro derogatione buiusmodi consuetudinum et statutorum attende ad ea que tradit Alex. in consilio. cxxii. col. ii. viso puncto vol. iiii. vbi dicit. post Bald. in. c. cum omnes. supra de constitu. quod si est consuetudo in ecclesia quod nullus possit perci pere fructus beneficiorum in absentia. nisi in ecclesia saltem per amum fecerit residentiam: et postea papa concedit preuilegium studentibus Papie de percipiendis fructibus beneficiorum in absentia / non obstantibus quibuscunque statutis et consuetudinibus ecclesie sue: nec facit mentionem specialem de illa consuetudine speciali: quod nihilo minus sufficiant illa verba generalia: vt habetur plene per Bar. in extrauaganti ad reprimendam. in verbo. non obstatibus: et in l. fi. in. fi. et ibi per Bal. post. Cy. C. si contra ius. rel vtili. publie¬

¶ Et subdit / pro comprobatione: quod quando superior quatsat consuetudines / et statuta sufficit apponere clausulam generalem: licet non apponat tenorem statutorum.

¶ Non intelligas ramen destatutis iuramento firmatis: e quia actus iuratus semper strictius accipitur et non dicitur subiacere iuri positiuo. c. cum contingat. supra de iureiur. iuncto l. prima. §. et cum lege. C. de rei vxor. actio. et. c. quamuis. de pac. hoc. lib. dico. in. c. i. in verbo statutum de filiis praesbytero.

¶ Istam modificationem late comprobat. Alex. con. cii. nu. xi. circa statutum. Et pro ea adducitur glo. pe. in clemen. dudum de sepultur. vbi statutum confirmatum per superiorem non tollitur sola clausula generali. Et istud fuit de ctum Io. mo. ibi vt refert ibi glo. quod sequitur. Roma. in l. si vero. §. de viro. in. xxiii. fal. ff. sol. matri. vbi dicit: quod gene ralis clausula non obstante / non intelligitur derogare illia que aliquo sunt confirmata adminiculo: nisi de eis sit facta specialis mentio. Firmare etiam id videtur Panor. in. c. inter dilectos. nu. xiiii. supra de fide instru. dum dicit: quod princeps in dubio non intelligitur seu presumitur velle venire contra sententiam vel compositionem / de eis mentione non habita. c. ex multiplici. supra de deci. et. c. olim. supra de prescriptio.

¶ Premissis adde alex. in con. 37. nu. 35. viso et oportune: vo. du. ii. vbi adducit glo. fi. in. c. cum non deceat. de elec. hoc litro: per quam dicit Ange l. i. §. que honorande. ff. qua. re. actio non dat. in lectura / que magis communiter habetur. quod licet Papa vel imperator casset consuetudines vel statuta: non intelligitur cassare statuta iuramento firmata. Quod prlacet Lappo abba. et Io. and. in nouella in. d. capcum non deceat. Pro quo allegant. c. i. de consti. hoc lib. 3. c. quia sepe. de elec. et. c. cum aliquibus. de rescrip. eo. lib. Idem tenet Ioan. de mol. in. c. dilecto. supra de preben. et in cle. dudum. de sepul. vbi glo. inverbo pacta. quam pro hoc dicit singul. Roma. singul. vii. vbi vide que in proposito cuinulat apostilator ad eum

¶ Sequitur dictam glo. Alex. in con. cxxv. nu. vii. viso titulo. vol. ii. per quam dicit probari: quod licet sit derogatur. pactis velstatutis non intelligitur derogatum pactis vestatutis confirmatis.

¶ Adde que perpulchre tradit Alex. in con. cxcvi. col. fi a summo. volu. ii. et con. ccv. in fine visis his. eo. volu. et late consilio. xxvii. col. fi viso libello. vol. i. Probus

¶ Et dico ambitiosam in proposito. vide que volunt Archi. et prepo. in. c. omnes. xlvii. di. quod nil miserius est quam terrenis desideriis estuare: nil quietius quam nil appetereet. nerui. xiii. di. Et insuper adducunt auctoritatem Inno. iii. in lib. de mise. conditionis humane. Opes cupidus congregat: Auarus conseruat: Ambitiosus affectat et superbus extollitur. Ambitiosns autem semper est pauidus: senper attentus ne quid dicat vel faciat quod in oculis hominum valeat displicere: humilitatem simulat: honestatem imitatur: affabilitatem exhibet: benignitatem ostendit. Et subsequitur. Cunctos honorat / vniuersis inclinat: frequen¬ ter curias visitat: optimates assurgit et amplexatur: applandit / et adulatur. Bene nouit illud poeticum. quod est Duidii de quo meminit Io. mo. in. c. fi. in fi. supra de constitu. Si nulus puluis fuerit tamen excute nullum. item promptus et feruidus vbi cognouerit placere: remissus et tepidus: nisi putauerit displicere: improbat mala: detestatur iniqua: ambitiosus libenter agit de principatum quem ambigit ista credito vera quia quendam ambitiosum hec omnia facientem noui ipse ego Philippus Probus

¶ Dum viuit. Bar. et glo. in l. Annua. §. a ticia. ff. de annuis. lega. dicit quod perpetuum i. vsque ad centum iinfra annos multis modis sumitur: vt per glo. in. d. l. prima. ff. pro socio. hic per Io. mo. allega. et per Petrum de ancha. in. c. olim. nu. viii. supra de verborum significatio. Bar. in l. si vsufructus. ff. de vsufruct. leg. Prepo. Alex. in. c. omnes. xlvii. di. in princivbi contrariatur Io. mo. dicendo: quod dispositio que durat ad mortem hominis: dicitur esse temporalis / et non perpetua. allegat glo. in. c. diaconi. in verbo. vltionis. xciii. di. Adde eiam Iaso. in l. Stichum. §. stipulatio. nu. 5. ff. de verbo obliga. et ibi ampla additio reperitur. et in l. si quis id quod nu. 40. ff. de iurifdi. omnium iudic. vbi dicit: quod nichil subsole est perpetuum l. eum debere. ff. de serui. vrba. predio. Bartho. Sozinus. con. 84. nu. v. vobl. primo. accuratissim. et eleganter luc. de penna. in. l. iii. de fundo rei priuate. lib. x. C. et in l. ii. col. fi. de his qui ex publico. lib. xi. C. vbi dicit. quod perpetuum proprie est quod caret principio et fine: et subiacet mortui temporis. Bonifa. in cle. vnica nu. ii. de offivica. et cle. vnica. §. in quibus. nume. iii. de suppl. negli. prelatorum. Probus

¶ Ancilla alteri / in proposito dic: quod si aliqua ecclesia vulconsuetudine querere ea que tendunt ad honorem: vt quia vult inducere: vt pre ceteris habeat aliquam preeminet tiam: vt voluit Archiepiscopus Rauenne. c. contra moren. lo0. di. hoc non posset: quia ecclesia non potest se aliis proferre / et sibi honores assumere. c. in scripturis. viii. q. prima. quem tex. ad hoc allegat glo. fi. in. d. c. contra morem.

¶ Et intellige de illis: qui tendunt ad honorem / qui communiter non conceditur ecclesiis sine priuilegio apostolico. pone: vt ibi haberet canonicos cardinales / vel vterentur in signiis episcopalibus: vt in ecclesia. Lugdun. et Auinione vbi portantur cappe rubee instar cardinalium. Secus in ilis que licet tendant ad honorem: tamen pro ecclesiis infariorea communiter habentur per tex. in. c. cum olim. supra de cosuetu. ita dicunt Domi. et Prepo. in. c. catholica. xi. di.

¶ Et pro themate vide ectiam quod citat Maria. Sozin. con. cv. col. ii. prosequendo. quod vnum officium iudicis mercennarium alteri non deseruit. glo. in l. si heres furiosi. §. fi. ff. de petitio. heredita. Probus

¶ Turpia. turpia dici alunt que non licet fieri. Hinc est quod delinquens dicitur turpia facere / faciendo id quod non licet l. prima. C. de de conditio. ob. turp. causam. Maria. Sozi. con. cii. col. fi. in presenti vbi subdit: quod inhonestum censetur turpe. Probus

¶ Lateranen. que est pincipalior in vrbe et orbe: quia primo fuit fundata: ita dicit glo. regul. cancel. in. vii. regul. col. ii. Io. mo. in. c. fundamenta infra de elec.

¶ Est equidem ecclesia patriarchalis: et ibi papa: siue summus patriarcha frequentius residet: testatur Archi. in. c. ii. de prescrib. hoc lib. vbi dicit hanc ecclesiam gaudere beneficio siue priuilegio prescriptionis centenarie: quod plecer Panor. in. c. ad audientiam. nu. xiii. supra de prescrip. et Se zino con. cclxvi. col. v. versi sed ad primum in causa quae vertitur. Et in simili Alex. in con. clxix. col. prima. viso themate. vol. ii. Probus

¶ Et scio. Io. mo. in presenti glo. hoc verbo sepius vtitur. vt videre licet in diicursum illius. in capi. cum persone post prin. de priuileg. in. c. a collatione de appl. in. c. super eo / de hereti. quod euidenter dicere potuit quia erat cardinalis et vicecancellarius Bonifa. viii. huius decretalis auctoris dixi in prefa. Probus

¶ Concesse. Adde attendendum ad huiusmodi indulgentias: quia ipse dicuntur habere vnum tacitum / videlicet quod videntur concedi accedente episcopi consensu per ea que traditur Decius in confilio. 541. nu. 17. visa donatione. Probus

¶ Que principes non comprehendit. idem dico in cardinalibus sancte Roma. ecclesic: precipue in casu tex. nostri videlicet in reuocatoriis priuilegiorum alias concessorum. quantuncunque generalissima: nisi de his fuerit facta mentio specialis. Ista fuit doctrina ad quem omnes in passum recurrunt Io. mo. in. c. primo in prin. quam ibi sequi tur Io. andet alii post eum infra. de scisma. vbi dicit sic fuisse obtentum in prebenda: quam expectabant duo cardinales antesui cretionem / canonici auctoritate apostolica effecti qui videbantur in reuocatione expectantium probendas per clausulam generalem complecti quam effecit Bonifacius Papa. viii. Et ratio secundum Roma. consil. 498 in casu quo queritur. columna prima. nume. vi. et. vii. quia quanto ipsi sunt viciniores Pape: tanto minus presumitur per Papm. eis penam aut preiudicium inferri. Uiciniores esse non possent quam sint: pars enim corporis sui esse dicuntur. vi. q. prima. ff. quis cum militibus et c. ad leg. iul. maie. quisquis. Et doct. post glo. in. c. excommunicatis. supra de offi. lega. c. felicis. de penis. infra.

¶ Unde in proposito habes tex. valde singul. in l. pe. C. de dona. inter. vir et vxor. quod licet iura in communi prohibeant de nationem inter virum et vxorem: non tamen habent locum in augusta. Et ratio: quia est pars corporis imperatoris / et radiatur radiis ipsius. Et ideo iura loquentia de vxori non habent locum in augusta. Ita in proposito iura in renocatione non habent locum in cardinalibus: cum sint parcorporis Pape. Et ideo dicit Bal. in vsib. feu. in. c. i. in. § Item sacramenta. col. pe. de pace. iur. fir. quod licet donatio inter patrem et filium non teneat: tamen tenet inter principem et filium eius: nec requirit confirmationem per mortem. Et illud est ex quo est pars corporis eius: et mouetur argu. d. l. pe.

¶ Et sequitur Ioan. mo. Panor. in cle. 1. de exces. prela. col. i. facit glo. no. in. c. inquisitores / in verbo expresse infra. de hereti. vbi dicitur quod si dicatur: quod contra quoscumque cuiuscumque status / conditionis / aut dignitatis induratur: non ticontra episcoposinquiritur: nisi id exprimatur propter episcoporum prerogatiuam. c. quia periculosum infra. de senten. excommunica. Quia cardinales episcopos in multis precedunt. notat Ioan. and. in. c. ii. supra de cleri. non residen. et latius per Barba. in tracta. de prestan. cardi. fere per totum. Igitur ex hoc capite habes intentum per arg. de multo magis: quod est in iure validum. not. in autenti. multo magis. C. de sacrosanct. ecclest.

¶ Item facit theorica vulgata: quod generalis dispositio subquacunque verborum prolatione concepta / si sit odiosa conprehendit omnia sine qua communiter accidunt / non superlatiua vel maxima / siue disponat generaliter de personis / siue de rebus. c. sedes. de rescri. c. qui ad agendum infra. de procurato. cle. fi. eo. tit. d. c. quia periculosum: et quod no. in. c. ii. de preben. infra et. c. dilectus. iuncto. c. ii. supra de concepreben. et. c. de multa. in fi. supra de preben. Et ratio huius conligitur ex l. Item apud labeonem. §. hoc edictum. ff. de iur. ibi. Ea enim que notabiliter fiunt: nisispecialiter non tentur / quasi neglecta videntur. Adde de selua in tractatu benefi. iii. parte. quaestione. xii. versiculo. Item si cardinalis.

¶ Comprobo et vlterius. Certum est quod nulla constitutio / siue lex ligat ipsum statuentem maxime principem l. prin ceps. ff. de leg. et. l. digna vox. C. eo. quodque natura statute rum et canonum est ligare subditos tantum non seipsos. c. quod autem. supra de senten. excommunica. hinc est quod concedens indulgentiam siue remissionem illa vti non potest. Specul. in titu. de peni. et remiss. in fi. Io. and. in mercur. late in regula cui licet. Sed cum cardinales sint pars corporis Pape et veluti membra sua c. nouit. et. c. quanto. supra de his que fiunt a prela. Et de eorum assensu cuncta presertim grauiora ordinet et disponat. c. per venerabilem. §. rationibus qui filii sint legi. Ioan. mona. in. c. super eo infra de hereti. vbi date dedu. opost Barba. in dic. tracta. de praestan. car. in prima parte quest. ii. antepe. col. Sequitur quod cardinales non comprehenduntur sub generali et odiosa et restrictium dispositione. argu. c. cum non liceat. supra de prescrip. Et sic sue cedit illud: quod vna et eadem res diuerso iure censeri non debet l. eum qui edes. ibi quod absurdum est. ff. de vsucapio. Et ideo possumus dicere: quod inter Papam / et cardinales sit indissolubile vinculum sicut inter virum et vxorem.

¶ Equum est igitur vt participent de eius priuilegio. sicut augusta de priuilegio principis. d. l. princeps et familia de priuilegio domini. c. licet de priuileg. infra et socius de priuilegio socii de temp. ordi. c. cum nullus. § religiosi hoc libro. Istam sententiam sequitur glo. regul. cancel. iii. in fine. Quod probat etiam Petrus de Ancha. in con. ccxcv. Pro clariorieuidentia vbi concludit: quod regula de vero valore exprimendo non habet locum tanquam odiosa in cardinalibus. Premissis etiam assentit modernus dominus et preceptor meus domi. Franciscus de ripa in primo respon. lib. cxv. vt in simili / verbis petri de Ancha. vtar / per eum citatis / con. viii. circa finem / difficultas questionis vbi fatetur de Bal. id quod fateor de ripa

¶ Et inquantum. supra diximus: quod natura statutorum et cannum est ligare subditos per hoc / firmatur statuta et alia que fiunt per laicos in preiudicium ecclesiastice libertatis non valere. no. in. c. ecclesia sancte Marie. supra de constitu. quod tamen limitare habes non procedere in quao rendis: quia in talibus statuta laicorum valent / in preiuo cium ecclesie. car. con. cxliiii. statuit ciuitas Domi. con. lxx. iiii. col. ii. attentis / late per Alexan. con. ccix. col. iii. et. iiii statutis. vol. ii. cum duobus sequentibus. Petrus de Ancha. con. xi. factum super quo: vbi dicit quod si laici faciunt statutum bono zelo: vt sibi prosint et non principaliter / vt aliis obsint: valet statutum / licet resulter in preiudicium ecclesie in querendis. Bal. in rub. supra de constitu. Decius. con. cclix. col. ii. visis his. et con. cclxxxi. col. fi. versicu. non obstat alia ratio. In casu tramsmisso de Hyspania: quod dicit Petri de Ancha. dicit fore Bal. et perillud firmari theoris cam Areti in l. iii. ff. de testamen. quod quando lex disponim in fauorem delinquentis: per quam legem datur materia delinquendi / talis lex non valet: quia non est honesta et per consequens est nulla. Sed si lex disponat principaliter in fauorem eius qui non deliquit: tunc valet vt videtur in situto: quod spurii succedant

¶ Ualet etiam statutum laicorum in fauorem clericorum factum. Decius. con. cclxxxii. in fine viso puncto. Item prolimitatione ad regulam vide que citat maria. Sozi. conxxxvi. col. iiii. recte vbi vult post Io. and. in regula sine culpa in mercuria. quod licet consuetudo laicorum non liget claricos. vt in. c. ii. supra de consuet. et plene in l. prima. C. de epsiet cleri. Tamen in quandam consequentiam clericus secumdo genitus excluditur vigore consuetudinis volentis promogenitum excludere secundo genitum / quasi sicut perso nam exemptam a iurisdictione statuentis in consequenti comprehendit constitutio: ita et fortius capiet bona / pro quo adduxit plura iura. Uide etiam eundem Sozinum. com. cxxii. in fine prestantissime / et con. ccxli. col. iiii. circa priman. et que dico. in. c. eos. de immuta. eccle. infra.

¶ Et licet hoc dictum Io. mo. sit iuribus et authoritati bus multipliciter comprobatum: tamen ipsemet Ioan. mo. contrarium fatetur verum in extrauag. prima in verbo clericos de senten. excommunica. ibi sed forsan: ibi non est mihilcredendum que pro me dixi: cui dicto videtur domi. in. d. c. vnico. 1ra de scismati. assentire / cum fuerit cardinalis et conatus defendere partem cardinalium /

¶ Tu tamen dic. quod his non obstantibus primam opinionem Io. mo. fore veriorem mediis subsequentibus. Plmo: quia ipse domi. non probat: quod tempore quo dixi hoc est set cardinalis. Et si dicatur Imo fuit cardinalis quand hoc de seipio dixit / vt patet etiam ex dicto Io. and. in nouel. supra. in prohemio quod ibi reassumpsi: quia adhoc respodetur id posse procedere quando solus Io. mo. hoc dixisa set: sed quando habet multos et illustres doctores contestes / qui etiam illud affirmant tunc ex confirmatione allarum tollitur illa suspitio. Iste est tex. valde singul. in l. siquis ex argentariis. § cogentur. versicu. quid si humilis et deploratus vnus ediderit. ff. de eden. facit pro premissis quod tradidit Iaso. in con. cxxxvi. colum. vi. volu. iiii. quod quando glo. vel doctor in tribus vel quatuor locis vnum tenefillud est sequendum quamuis alibi in vno loco contrarium teneat secundum Bal. in l. praecibus. C. de impub. et aliis substiEt redeundo ad vltimi m dictum habes id quod dicit Ange. con i. quod dictum testis domestici sustentatur ex dicto alidrum testium habilium. ita test. Bar. in loco. supra pxine alleg. col. fi¬

¶ Dicit tamen idem Barba. in. d. trac. in. d. prima parte etq. xii. col. ii. nu. ix. quod consuenit Papa in sua constitutione quando vult comprehendere cardinales facere mentionem expressam de illis venerandis patribus d. c. primo de scismati¬

¶ Uel dic prout vidi in legato Aunionen. per Leonem. x. dari super hoc expressam declarationem per quam dicebat quod sue intentionis et voluntatis nullatenus fuerat per constitutiones suas facultates legationis sue reuocare quominus vti posset donec aliud duceret declarandum et in aliquo restringere etc. Et ista est vtilis cautela vt tollatur. omnis ambiguitas populo. Formam et materiam quarum declarationum vide in omnium ecclesiarum prouinciali. et per Ang. con. cclxxxiiii. Bonfacius episcopus seruus seruorum. etc.¬

¶ Et attende ad vnum quia has declarationes papa potest facere partibus absentibus: licet quis pretendat interesse arg. eorum que no. Alber. in l. fi. C. de legi. vbi citat quod concedens priuilegium potest illud interpretari etiam absentibus partibus. Ude Bal. et Bar. in l. ex facto. ff. de vulga. et pupil. substi. et que dico in rub. de priuilegiis, Probus.