Titulus 4

DE consuetudine. Oldra. con172. nu. vi. quia omnes fere obiectus. et con. ccxliiii. nu. xiii. Ad obiectus qui fiunt. dicit quod consuetudo potest mihidicere tria / scilicet actum fraequentatiuum / habitum generat uum / et ius ex vtroque collectinum. de primo loquitur. l. iii C. de epi. audi. et. l. facultas in fi. de iure fisci. de secundo loquitur insti. de rerum diuisito. §. ad pauonum. Et talis consuetudo sic habituata fit quedam natura. Et de hoc loquitur l. i. in prin. ad macedo. ff. et de li. et posthu. ff l. si quis posthumos. De tertio loquitur in sti. de iur. na. gen. et ciuili. §. constat. Probus

¶ Lex. cuius obseruantia non. inducit consuetudinem Io. de imol. in l. prima in prin. ff. ad legem falc. facit quod not. Bart. in l. ii. in fi. ff. de sup. lega. tradit maria. Sozi. con. x. col. fi. abunde: et latius con. cxlv. col. ii. circa primum / vide Alex. in col. 136. in causa. vol. ii. vbi tractat de non vsu legis et consuo tudinis: et con. cxcvi. col. iii. viso testamento. vol. ii. quem. etiam vide distinguentem et con. cxxvii. in prin. et nu. iii. vi. sa facti. vol. i. Probus

¶ Consuetudo est ius. Bar. in l. de quibus. col. iiii. nume. vi. ff. de legibus dicit. Consuetudo est ius non scriptum moribus et vsibus populi vel a maiori parte ipsius ratione initiatum et continuatum et introduatum habens vim legis / vbi hec membra iuribus comprobat in lectura: proquo vide Decium in rub. supra eo. col. iii. nu. iii

¶ Aliter dicit ang. con. cx. col. iii. quod consuetudo est actus. preteritus. qui distat a theotica speculatione / sicut distat tactus a visu intellectuali. Nempe per theoricam videmus: sed per practicam gustamus digestos rerum exitus. Idque magis infunditur quod sentimus. insti. de grad. §. fi. ibi: sed cum magis veritas oculata fide quam per aures animis hominum infigitur.

¶ Et per hec possumus verificare intentum Decii con285. in fine et pro tenui: vbi dicit: quod non venit credendum. doctori asserenti fore consuetudinem: quia si talis docto: viueret non ei crederetur sine iuramento. Minus erge mortuo venit credendum.

¶ Contrariam famen sententiam sentit maria. Sozi. conlxvii. col. vii. visis inuestituris. et con. cxviii. col. i. visa narra. ti puncti: dum dicit quod quando aliquis doctor affirmat. aliquid de consuetudine obseruari in legum interpretatio ne / statur sibi / secundum Bar. in repeti l. de quibus. in. iii. col. ff. de legib. Iason. in con. xv. vol. iii. in fine. Firmat do. Bertrand. con. 392 nu. 5. nihil opponitur. parte prima. Istud late firmatur apud Alex. con. lv. nu. xxvi. prospectus. vol. iiii. et adiicitur in simili quod statur dicto glo. dicentis hanc legem non esse in vsu: vt dicit glo. in l. Rem non nouam. C. de iudi. et in l. si locus quemadmo. seruit. amit. ff. cum aliis Et hoc donec probetur contrarium: quia secundum philoCuicunque perito in arte sua credendum est l. i. ff. de ventre inspi. c. fraternitatis. supra de frigi. c. proposuisti. suprade probatio¬

¶ Tene tamen quod non credatur doctori hoc casu per ratio nes Decii. con. 472 col. iii. testator. Quem vide con. 5. 46 nu. ix. queritur. Probus

¶ Inductum. in statutis dicitur receptum: quia si non reperiatur statutum non ligat. not. apud Alex. con. cxxiii. nu. 24. quod exorditur scripsit ecclis. vol. iiii. Probus

¶ Item. quod hec dictio est inducens repetitionem precedentis qualitatis. Bartho. per tex. ibi. in l. in repetendis. de lega. iii.

¶ Bal. in l. si fortidianum. C. de lega. dicit quod est disiunctiua non aduersatiua: quod est idem. Et dic quaquotiens per dictionem Item / adiicitur oratio imperfecta ratione verbi / vel ex parte suppositi / vel appositi semiinducitur repetitio praecedentis qualitatis: vt sequens oratio suppleatur ex precedenti. argu. l. eiusdem. §. ii. ff. ad leg iul. de sicca. et l. iii. §. i. ff. ad leg. iul. de vi. public. Pro quo vide. ypol. de mar. con. lxxv. nu. vi. cum sequen. vide etiam Decium. col. 423. negari non potest: vbi etiam dicit quod est repetitiua. no. in l. Item in potestate. vbi bar. ff. de his qui sunt sui vel alie. iur. et l. i. §. primo. ff. de publicia. Et subdit etiam quod denotat diuersitatem vt in simili habetur insti. de rerum diuisio. in. §. Item ea que. vbi glo. et facit tex. in l. apud labeonem. ff. de iniur. Et alex. con. clviii. col. ii. abunde quidem vol. vi. vbi dicit quod de hac dictione item iudicatur idem quod de copula¬

¶ Quod autem. supra diximus hanc dictionem Item induc re repetitionem qualitatum prrecedentium vel conditionum ad sequentia illud est verum si repetitio congruere petest: alias secus per l. cum pater. §. cum imperfecto. de lega. ii. not. idem Alex. con. cxix. nu. viii. Super primo dubiavol. vii. facit in simili quod diximus: quod contrariorum eadeni est disciplina seu natura l. et si contra.. ff. de vulga. et l. fi. de leg. iii. Quodque vnum et idem est statutum. Bal. in. c. cum venissent. in vlti. col. supra de iudiciis vt non solum contrariorum est eadem disciplina sed etiam eadem est potenti Bal. in l. ab emptione per illum tex. ff de pac. Iason in coni. col. ii. vol. iii. dic. quod illud verum est: quando est eadem ratio contrariorum: alias secus l. si negocia et l. si quis negocia. ff. de nego. gest. cum aliis not. per. Alex. con. cxi. nu. xiii. vol. vii. firmat Iason. in con. cxxxvi. col. vii. presupponitur in facto. vol. iiii. vide pro intento. domi. con. lxii. et pro distinctione praedicta Alex. in con. cxvii. col. ii. visis supra. vol. i. Probus

¶ Usu. secundum Anto. et Imol. in. c cum consuetudinis. supra hoc ti. dic quod vsus et consuetudo differunt: vt causa et causatum. refert Corneus. com. 89 in fine visis actis. vol. i.

¶ Et de vsu et obseruantia vide Alex. con. viii. col. ii. vol. vi: et de non vsu legis et consuetudinis eundem Alexan. con. cxxxvi. in causa. vol. ii. premissis adde que tradit Iason in con. cxxii. col. pe. viso processu. vol. iiii. quod per contrariam consuetudinem derogatur statuto. Probus

¶ Diuturnis actibus. vt probetur consuetudo requiritur quod testes deponant de actuum frequentia et de temporis diuturnitate: et tales actus factos fuisse. ita et taliter quod appareat interuenisse tacitum consensum populi vel maioris partis vt magistraliter tradit. Cy. in l. ii. versi sed quero quio deponant testes. C. quae sit longa consuetudo. Decius concccclxxxiii. col. fi. pro resolutione / et late. con. 538. nu. sua. et se quen. viso puncto. Bal. in l. de quibus. versi. postremo quea liter consuetudo probetur ff. de legibus

¶ Istud prosequitur Alexa. con. cxxxvi. nu. xvii. in causa: lite. vol. ii. dum dicit quod testes debent deponere de vsu consuetudinis / et declarare vsus frequentiam: temporis diutur nitatem: et tales vsus fuisse vsitatos publice presentibus et scientibus multis et infinitis personis / adeo quod comprehendtur intercessisse consensum maioris partis populi¬

¶ Uide que late citat Areti in. §. ex non scripto. Nu. 91. inst. de iure. na. gen. et ciuili: quod volens probare consuetudinem debet offerre se probaturum tria videlicet vsum populi frequentiam / cum diuturnitate illius actus vsus. Nam ex his tribus resultat consensus: qui est causa meditate consuetudinis. Ponit enim practicam quia dicent testes: quod viderunt vti in hac ciuitate quod primogenitus totam hereditatem habuit: et quod viderunt semel iudicari presentibus centum hominibus. Item quod viderunt alia vice iudicari presentibus ducentum hominibus. Nam tunc iudex videbit si isti tre centum homines / faciunt maiorem partem populi: deinde queret iudex a testibus. quantum tempus est quod viderunt prodicta. Et si deponant de decennio: tunc probata erit con¬ suetudo: quia probata sunt tria expedientia ad consuetudinem.

¶ Sint igitur testes concordes / non singulares / videlicet quod ipsi concordent in tempore et identitate actus: alias essent singulares secundum Alex. vbi. supra et cy. in. d. l. ii. colum. antepe. Bal. in l. prima. C. de testa. Io. de Imol. in l. interpares. ff de re iudic. Et sic non probarent: firmat corneus. con. 89. col. fi visis actis. vol. primo. doc. in. c. fi. supra. isto ti. non immerito videtur difficilis probationis quod testatur fulgo. con. vi. in fine quod exorditur quidam amphitheota. Decius con. cclxxv. sub nu. x. in causa que lucie. et latius. con. ccccii. col. pe. et fi. in causa illustrissimi: quem vide in consi. ccccxx. in fine queritur vbi dicit: quod aleganti consuetudi. nem incumbit onus probandi. glo. in l. prescriptione. C. si contra ius vel vtili. publicam. not. Bar. in l. de quibus in fi. ff. de leg. et in l. omnes populi. in fi. ff. de iusti. et iur.

¶ Et ideo subdit ibi idem Decius id quod supra citauimus quod doctori alleganti consuetudinem non conuenit credendum: quod ibi late firmat.

¶ Attende preterea ad vnum de quo meminit maria. So zi. con. vii. ante finem nunc quesitorum quod per vnicum actum contrarium consuetudini ante perfectam seu completam / vel prescriptam consuetudinem interrumpitur consuetudo Ita quod necessarium est de nouoincipere prescribere consuetudinem: et hoc expresse tenet Panor. in. c. fi. in versi. sed quero circa istam partem. supra. isto titu.

¶ Quod autem diximus de. x. annis ad inducendum prescriptionem: intellige si est preter ius: quia si contra ius commune requiritur tempus imemoriale dictum est singul. archi. in. c. generali infra de elect. Roma. singul. ci. ques ro secundo.

¶ Item quod etiam diximus quod fuerit iudicatum. Ista fuit opinio glo. in. d. l. de quibus et in. §. ex non scripto. Insti. de iur. na. gen. et ciuili: cuius tamen opinio communiter reprobatur. secundum Maria. Sozi. con. xcix. col. prima in causa eximisvbi dicit: quod consuetudo non differt a lege: nisi tanquam tacitum ab expresso. Unde sicut lex inducitur absque actu iudiciario expresse: ita et consuetudo tacite. doc. in. ec. fi. hoc ti. Alex. con. lxv. nu. vii. quoniam omne dictum. vol. vi. quem vide. con. ciiii. col. fi. in causa et lite. vol. iii. vbi comprobat: quod testes in ducti ad probandum consuetudinem non sint singulares. circa actus consuetos. Idem con. xlv. visis attestationibus vol. ii. et con. 196 col. iii. viso testamento. eo. vol. Probus.

¶ Uniuersalis. consuetudo vniuersalis alia probatione non indiget: sed satis est quod allegetur. Et ideo iudex supplet in tali consuetudine. Bal. in l. filiusfa. §. veterani. in vlti. no. ff. de procura. Idem Bald. in l. Iubemus. C. de iudiciis. et in l. si fugitiui. col. prima. C. de seruis fugi. refert decius. con. cxlviii. nu. iiii. Reuerende pater. et con. 447. in fine in donatione facta. et con. ccccxlix. nu. xxiiii. visis. idem dic de generali. Decius con. cccclxxxiii. nu. xx. pro resolutione allegat Bal. in l. si fugitiui. col. i. C. de seruis fugi. idem Decius con. 516. nu. xviii. quoniam: vbi idem dicit de notoria consuetudine. et con. 540 nu. xii. queritur. et con. 586. colum i in causa que mantue.

¶ Firmatoria. consuetudo et lex sunt indiuidua: quia proparte acceptari pro se: et pro parte non minime potest: quod verum: nisi ex dispositione legis esset in parte derogatiua: vt est tex. singularis. in l. i. § his tantummodo ibi ea inefficax quantum in eam partem remaneat. C. de latina liber. tol. Ex quo tex. bal. ibi. colligit: quod lex vel scriptura proparte valet: et pro parte non: quando hoc exprimitur alege. Ude Barb. con. xxxiiii. col. pe. Illud in medium. vol. iiii.

¶ De confessione autem an possit pro parte acceptari: et pro parte reiici vide Sozi. con. ccviii. colum i visis actis.

¶ Rationabilem. que in dubio talis presumitur et ex causa introducta: licet si contra ius commune. Areti. con. xxiii. col. iiii. in presenti: Idem dic in simili in contractu. vt in du bio censeatur licitus et non vsurarius. Bal. in l. rogasti. § sitibi. in fi. ff. si cer. peta. et l. si ea pactione. cum glo. C. de vsur. quia omnes contractus presumuntur celebrati bona fide et sine fraude vsurarum. Bal. in rub. supra de offi. iudi. not. Ia. in con. cliii. col. vi. presupponitur. vol. iiii.

¶ Remoba est. siue inducat mortale: siue veniale peccatum aut alias eius exitus in detrimentum anime tendat. Ioan. de imol. in repeti. c. fi. col. ii. supra de prescriptio. Pro hoc vide Paul. de castro. con. ccclxiii. circa primum / parte prima: et ibi ponit requisita ad laudabilem et piam consuetudinem et con. cccci. nu. iiii. viso processu. in prima parte. et Maria. Sozi. col. vii. col. pe. nunc quesitorum.

¶ Contra legem diuinam. dicitur contra legem diuinam seu contra ius diuinum quando id reperitur in sacra pagina. glo. quam ibi sequuntur doc. in. c. cum diuersis. in verbo videlicet infra de preuileg.

¶ In proposito Io. mo. dic quod quando ex aliquo statuto vt puta episcopi quod dicitur iniquum / resultat quod illius non obseruantia afferret et ex eo sequeretur scandalum maius et minus resultaret malum tale foret seruandum: testatur Prepo. Alex. in. c. de his. el. i. pe. col. 50. di. Idem de lege iniqua tradit Feli. in. c. nihil. iii. col. supra de prescrip. dicens legem iniquam esse seruandam propter scandalum euitandum: dum modo non sit iniqua per contrarietatem adius diuinum: quia tunc nullomodo esset seruanda propterscandalum. ita citat henri. de botis. in trac. de synodo episcopi. in. iii. parte arti. ii. nu. ci.

¶ Et attende ad istam inualiditatem: quia in ea non procedit doctrina. glo. in. c. fi. supra hoc ti. quam communiter doc. sequuntur glo. c. sane. supra de tempo. ordi. videlicet quod licet consuetudo sit inualida excusat tamen a pena. Sozi. con. ccix. col. fi. licet nulla: quod comprobo in sequenti apostilla.

¶ Uide pro premissis membris que tradit Alex. in con. cvii. proinuestigatione. vol. ii.

¶ Non tenet. Idem est dicendum de his que superior sibireseruauit in signum superioris dominii seu vniuersalis / si cut est pallium. c. contra moren. c. di. c. cum nobis. supra de praescrip.

¶ Et ratio: quia in consuetudine inducenda populus declarat suam voluntatem ex ipsis factis l. de quibus. ff. de legib. Sed populus in factis superioris nihil habet declarare vbi inest necessitas obsequendi: non auctoritas imperandi. c. ecclesia. supra de consti. not. Guil. in. c. vnico de cleri. egro. hoc lib.

¶ Ex quo infero: quod non potest introduci consuetudo / quod papa non conferat solus beneficia vacantia in curia quia ide specialiter sibi reseruauit in signum vniuersalis dominisi c. ii. de praeben. hoc lib. facit quod not. Alex. in con. cvi. nu. v. perspectis. vol. ii.

¶ Obligatur. quando consuetudo a pena excuset. vide Alex. con. viii. in fine. Et aduerte. volu. vi. et con. ccxxxiii. nu. xiiii. eo. vol. ii. et consilio. ccxl. nu. vii. perspectis et ponderatis. eo. vol. vi. et co. cxxxii. nu. iii. visa facti. vol. i. Et petrum de Ancha. con. li. consuetudo que habet. et con. cclxxxiii. iure stricto. Alex. in con. cvii. pro inuestigatione. vol. ii. et co. lxxii. nu. vi. visis et oportune. eo vol. ii. vbi idem ait de stilo. vt excuset a pena delicti. sicut de consuetudine dicitur: facit regula de qua ipse alex. meminit in con. ccxii. nu. v. visis vol. ii. quod omnis colorata causa etiam non legitima excusat a dolo. l. igitur. §. potest. ff. de liber. causa l. i. et in fine cum glo. ff. de abigeis l. plagii. cum glo. C. ad leg. fa. de plag. Pro his faciunt quae tradit Iason in con. cliii. col. v. presuppo. nitur vol. iiii. quod si quis facit aliquem actum qui estimatur. communiter licitus contrarium tamen est in veritate quia sapit vsurariam prauitatem quod ex hoc non dicitur vsurarius. per tex in l. si quis sit fugitiuus. §. apud Labeonem ibi et Bar. ff. de edil. edic. quod ibi latius extendit: quem viue deas.

¶ Prescripta. non intelligas de consuetudine interpretatiua quia non requiritur quod talis sit prescripta. Ita tenet Alex. de Imol. con. cvii. nu. xxi. vol. ii. Areti. con. xi. col. penul. procedendum est. Decius. con. clvi. col. fi. statutum. cathedralis ecclesie. et con. ccccxl. nu. xiii. praesnus. Maria. So. zi. con. cxi. col. fi. abunde allegant Antho. de butrio in. c. fi. versi. Ex his / dicit Nicol. de matha. supra eo. ti. ita tenere.

¶ Hec enim consuetudo interpretatiua seu declaratiua habet vim obseruantie / que non requirit tempus sed sufficit quod aliquibus actibus / arbitrio iudicis sit obseruatum. Alex. de Imol. con. xxxvi. col. fi viso themate vol. ii. Istud post Antho. de butrio vbi. supra exemplificat Rochus de curi te in repeti. rubrica huius tituli. supra. in versi. quarto quero. col. prima in lege que dicit ferias messium et vindemiarum esse obseruandas: quia non determinando tempus stabitur obseruantie curie l. presides. ff de feriis. Item exemplificat in leg. dicente cautionem esse prestandam. que non determinat vsque ad quem diem: tuncenim stabitur obseruantie l. finita in prin. ff de damno infec. Et hec obseruantia non prescripta habet locum / solum in his que sunt preter ius: secus si contra ius quia in tali requiritur prescriptio. Ratio ponitur per Alex. in d. con. xxxvi. dum dicit. Stilus vnius. curie vel iudicis non potest operari et inducere derogationem legis contra ius commune: sed solum potest inducere declarationem eius quod esset arbitrio iudicis concessum. facit quia ipsi magistratus non possunt per stilum indu¬ cere aliquid contra ius commune: nec potestatem derogandt legi / seu condendi statutum contra ius commune l. formam. C. de officio praefr. vrb. no. in. c. fi. de hereti. hoc liro Alex. vbi supra. proxi.

¶ Et si debeat probari ipsa consuetudo interpretatiua vide siluam nup. charta mihi. ccxiii. col. i.

¶ Et vlterius dic quando loquimur de prescriptione sim pliciter debet intelligi de prescripta. tex. est et ibi. glosa anplissima vt videre licet in hoc puncto. in tit. de causis in § statuit inverbo praescripta in pragma. tex. no. in. c. cuma na. supra de elec. quem allegat Bal. in l. binos. C. de aduoca. diueriudi. et. in. c. i. in prin. de cogni. feudi. Alex. in con. cxxxvi nu. xvi. in causa et lite vertente. vol. ii. et con. 68 et viso vo. po. Decius. con. 82. nu. xxvi. pro resolutione. pone instantiam in consuetudine que quasi in omnibus ecclesiis regni francie. viget quod dignitas non potest nec debet conferri nisi canonico illius ecclesie quia hec est prescripta credamus glo. pragma. in ti. de. col. in. § item censuit in verbo requireret. meminit Bertrandi. con. ii. col. iiii. in. iii. parte prepositus. in. c. nullus. lxi. di. Probus

¶ Peruenitur ad illud. Idem Io. mo. supra. in. c. primo de res. tex. in. c. ex tenore. et. c. constitutus. supra de conces. preben. quod etiam in penalibus videtur habere locum per ea que volunt glo. panor. alii. et in. c. i. supra de postul. prela.

¶ In contrarium tamen reperio. glo. in verbo contraherin cle. vna de consang. et affini. approbatam. ibi per Car. et Pet. Ancha. et communiter scriben. vbi pena imposita cotrahenti matrimonium non censetur imposita contrahent sponsalia per que peruenitur ad matrimonium.

¶ Firmo preterea per ea que nota. decidit Alex. con. cxciit. consideratis verbis instrumenti. vol. ii. quod prohibitus s cere molendinum sub pena non incidit in statutum faciendo aqueductum. Nec obstat regula l. oratio: quia vt dixi non habet locum quo ad penam secundum. d. glo. contrahere Iason. in. l. ii. ff. de iurisdi. omnium iudic. et latius per eundem in repeti l. quominus. in. ix. no. ff de flu.

¶ Et dato quod procederet in penalibus prout etiam predexi: illud verum esset / vbi eadem ratio militaret in eo per quod peruenitur ad illud videlicet prohibitum: alias secus l. i. C. si rector prouincie. vbi Cy. Bal. Petrus. Ray. et Saly. ita declarat hanc regulam Alex. in d. con. col. fi aducens simile argumentum de toto ad partem quod non tenet vbi non concurrit eadem ratio in parte que est in teto l. sed si lege. §. a deo. ff. de petitio. hered. Probus

¶ Specialibus rectoribus. qui in fauorabilibus sub appellatione patris comprehenduntur / tenuit glo. in verbo parentem. in. § sed et quatuor genera de peni. di. prima. et in. c. pra. tatium. xxx. q. iii. faciunt nota. in. c. infames. vi. q. i. et in l. pa. rentes. et in l. iii. ff. de in ius voc. etin l. fi. eo. no. in. c. supra de cog. spirituali. et. c. fi infra eo. ti. Probus

¶ Ad apostolicam. de qua consuetudine vide per Decit con. ccxv. in. ii. dubio in causa vertente: et late per Petrum deAncha. con. 48. qui talia asserunt.

¶ Et quia in iure nostro diximus consuetudinem maximam vim et efficatiam habere quamobrem ad aliqua specialiter descendo. Primo habeo quod ea que sunt quesibilia per priuilegium possunt queri et induci per consuetudinem In no. in. c. nouit. supra de iudi. refert et sequitur Maria. Sozi. con. lxvii. col. vii. visis: vbi subdit etiam si solus princeps possit concedere l. fi. C. no. vecti. no. in. c. super quibusdam. supra deverbo. significa¬

¶ Et inducitur et tollitur consuetudo per simile tempus quia secundum Areti. in con. xxiii. col. iiii. in presenti / tan tum temporis requiritur et sufficit ad tollendam consuetidinem inductam et contrariam inducendam quantum in ipsa consuetudine inducenda requiritur. Inno. in. c. accedentibus supra de priuileg. Domi. in. c. ii. i1na. hoc te¬

¶ Item cousuetudo scripture inualide et non probant. potest validitatem et vim probationis tribuere / vt in. c. cum dilectus. vbi scriben. supra. isto titu. et Io. and. in. c. i. eo. ti. Bal. in. c. primo. supra de fide instrumen. sequitur Sozi. con. cclxxvii. col. iii. visis publico. Et latius Alex. con. clxx. visis statutis. vol. vii. vbi idem dicit de scriptura valida: vt possit facere inualidam: maxime quando validitas non procedit a iure diuino / sed a positiuo / per regulam quam citabo. in. c. primo in versi. Et quia supra diximus de testa. hoc lib

¶ Uide pro intento. Alex. con. clxxxvii. visa copia. vol. vii. et Pet. de Ancha. con. xliiii. col. ii. versi. ex quibus inferovbi comprobat quod libri censuarii faciunt fidem. Ad idem facit quod not. Steph. Bertrandi. con. primo. col. ii. part ii. post Oldra. con. clvii. in fine: quod exorditur vniue. sis presentes litteras. quod contractus alias illicitus vel suspectus ab omni suspitione illiciti redditur alienus ratione consuetudinis: quod etiam comprobat: idem Bertrandi. con. cxxxii. nu. viii. Dubitatur eadem parte. ii. Alex. con. cxxiiii. nu. primo exordi. consideratis his vol. v. cardi. con. lxxii. nu. ix. titius nunc. et con. 74. in fine / dominus abbas. Idem cardi. co. pe. quod ratione consuetudinis litere que misttuntur inter mercatores / habent vim publicorum documen torum: in quibus locis viget maxime ipsa mercimonia: in tentum placet domi. in con. cxlvii. col. fi. super isto dubio¬

¶ Moderare tamen habes istud secundum ea que no. No apolita. deci. cccii. Aliud dubium. et do. de rota: in antiquio hoc. ti. deci. vii. vtrum valeat. vbi dicunt: quod non valet consuetudo: vt instrumento non apponatur dies et locus: quia ista videntur de substantia actus. vt dicitur de indicionis descriptione vt in auten. vt prepo. no. imper. in prin. et in. c. inter dilectos. supra de fide instru. Alex. in con. lxvi. col. ii. viso processu. vol. primo. et con. cxxiii. col. ii. discussis. eo. vol. Iason. in con. xcii. col. ii. vol. iii. illustris simus.

¶ Ideo remitti non potest per consuetudinem que dicit tur populi tacitus consensus: quia in hoc substantiali non iuuat expressus consensus: arg. eorum que not. Alex. con. clxvi. in prin. viso puncto vol. ii. Ideo si non iuuet expressus multominus inuabit tacitus l. cum quid. ff. si cer. peta. dicoin. c. nullus de elec. infra. et in. c. constitutionem: de regu. Et ex his habeo intentum prolapo. allege. lii. letatus: vbi dicit: quod consuetudo fragilis est etincerta / nunc alba / nunc nigraet frequentius variatur.

¶ Et pro eodem intento vide que dicimus in. c. Romana. in verbo quod vni: quibus adde que tradit Alex. in con. clxxix. circa finem visa scriptura. vol. ii. et. con. liii. nume. ii in causa. vol. i

¶ Item consuetudo ligat minores quando respicit actum: cuius sunt capaces minores sicut maiores. vt in matrimonio. c. fi. de iudi. hoc lib. not. in l. ait pretor. in prin. ff. de minor. et tunc consuetudo comprehendit minores / alias secus ar l. vt gradati. § sed si lege. ff. de muer. et hono. Alex. con. 62 nume. xviii. in causa et lite vertente inter christo phorum. volu. vi.

¶ Item habemus attendere quod aliquando consuetudo concernit siue respicit solennitatem actus / vt pote quod intestamto sufficiant duo testes: et tunc actus extendit vim suam vbique. Quandoque respicit non solennitatem / sed effectum qui ex ca resultat: et tunc locus bonorum debet attendi Bal. in l. si non speciali. C. de testa. Quandoque concernit personam / vt quod primogenitus succedat. et hec non extenditur abona alibi sita. Quandoque concernit principaliter bona. vt quod omnia bona sint communia inter virum et vxorem: et hoc casu consuetudo non viget in bonis sitis in locis consuetudini non ascriptis: vt late tradit Petrus de Ancha. con. clxiiii. visis diligenter / et ante eum Guil. de cuneo. Bar. et alii in l. cunctos. C. de summa trini. et fide catho.

¶ Sienim reperiantur diuerse consuetudines contrarie in eodem loco attende ad ea quae not. Alex. de Imola. com. v. si veira sunt. vol. v. et neapol. deci. cclxxx. in fine quomododam Ioannes. vbi dicunt quod tunc statur illi que est iuri communi conformis. Bal. in l. non solum. ff. de iure dot. et Bar. in l. ii. in fiprin. ff. solu. matri. Item verba contrahentium et instrumen torum super inde confectorum simpliciter prolata de bent intelligi et intepretari in dispositionem statuti: et consuetudinis patrie. firmat Iason. con. cxxxvii. col. ii. in causa. vol. iii

¶ Item consuetudo non requirittitulum sicut prescriptio not. alex. in con. cxxxiii. col. i. super primo quesito. vol. iiii intellige de alia prescriptione quam de ea que sit per tempus. de cuius initio non extat hominum memoria / vt nota idem Alex. con. vi. col. prima. vol. i. vbi vnum subdit in proposito / quod etiam ex actibus negatiuis potest causari proscriptio et consuetudo. Io. And. et alii in. c. primo. supra de cle. ri. comniuga. doc. in. c. fi. supra. isto. ti. et in l. de quibus. C. de legibus

¶ Item illud quod potest facere pactum / potest facere consuetudo. not. doc. in l. de quibus. ff. de leg. et neapol. d. ci. xci. nu. ix. Iterum vbi subdunt: quod consuetudo ita ligat et obligat ac si expresse in contractum esse deductum cum ab ea non sit recedendum. c. ii. ad finem. supra de feud. Bar. in auten. qui rem ad finem. C. de sacrosanc. eccle. Alex. in con. clxxxix. nu. xii. viso et mature. vol. ii. neapol. Deci. cclviii. postquam. et cccxv. nu. xii. vt plurimum.

¶ Item et postremo quando plures et varie reperiuntur opiniones in facto vno obtinet partes illa pro qua consue tudo laborat. Notant Neapoli. deci. clxxxiii. In causa hoctoris. pro quo Ioan. Mona. in capi. licet. de sepul. Idem domi. Neapol. deci. clxxxi. in quodam processum gbilippus Probus.

In eadem ecclesia. merito dicittur in ecclesia propter differetiam que ee asseritur inter ecclesiam et oratorium. In quo non assistunt nec innituntur benencia.

¶ Differentia enim dicitur quia ecclesia illa est que de putatur principaliter ad celebrandum. Consecratur per episcopum et dos sibi constiturtur. capitu. nemo. de consecra. di. prima.

¶ Oratorium vero non consecratur / nec dos sibi constituitur. nec fit principaliter vt ibi celebretur sed ad orandum / Freder. con. cxxx. factum tale est. quedam domus. Qui subdit considerandum esse: an in tali loco sit campanille ex quo etiam demostratur quod sit in ecclesia: quia campana pubis ca non debet esse in oratoriis: sed in ecclesiis. tex. in capitur lo patentibus literis. Ubi Panor. supra de priuileg. et in calitulo inter dilectos. columna secunda supra de donatio. et in capitulo Ioannes. supra de homi. in princi. Sequitur Pecius con. cxiviii. coiumna prima. reuerende pate

¶ Subilige preterea quod hic est sedes materie quotidiane et veriatilis in scholis et palatiis. An alicui liceat sub vno et eodemtecto piuraobtinere beneficia. Domi. et Franc. hic aliqualiter materiam ipsam tangunt ad sobrietatem: non tameni prout visum est mihi Philippo Probo) ad latietatem / scirco trino et vno propitio in presentiarum / tam in pucto iuris que in praxi aliquid addere subcorrectione msrlius sentientis cur aul¬

¶ Primo presuppono / ordinatum ac sancitum fuisse in prinitiua ecclesia / quod quelibe beneficia essent sibi inuicem incopatibilia. c. quia intantu. supra de preben. vbi dicitur: quod murtitudo beneficiorum est canonibus inimica dissolutionis materiam et euagationis inducens: quod suadetlitera tex. nonstri ibicum vnum officium vx digne valeat aliquis adimplere / concordat. capitulo sanctorum. lxx. di. vbi. late Prepo. Alex. hinc Panor. in. c. ad hec de preben. supra. ait quod omins ratio resistit quia est contra naturam recti sermonis cumde eo qu haberet plures canonicatus / oporteret dicere. ecconPetrus canoici venit sicut dicimus de consuetudie que non pot stra duciper vnum soiu impvndius vni vesitas retieat: quia repugnaret nature et vocabulo consuetudinis que dicitur communis assuetudo. Ioan. mona. supra. in rubrica.

¶ Item id non solum contra ius naturale est: verum etiam diuinum / quod vna sit communiunx carnalis: et alia vna spitualis: militat enim argumentum de matrimonio spirituali ad canale. c. inter corporalia. supra de transla. episcopi. cum concor. In quo vnius est et non plurium. c. gaudemus. supra de diuor. tex. in. c. acutius. xxvi. distin. facit. c. cum secundum. supra de prebend. vbi sicut deseruiens certo altari de illo viuere debet / sic viuens de altari illi seruire debet / per locum a conuersis et vix sufficit vnus vni deseruire natura diuinorum: quia articulate. capitu. nonnulli. supram de clericis non residen. ibi cum vnum officium vix implere sufficiant / stipendia sibi vendicent plurimorum l. nemo. el iii. C. de assessor. ibi cum in vtrunque festinat neutrum bene peragat / et ibi neque enim facile credendum est / duabus etiam necessariis rebus vnum sufficere: concordat cap. sicut nobis: et ibi glo. in verbo in paupertate. supra de supplen. neg. prela. et. xvi. q. i. cap. presbiteris: et cap. diuersis: et ibi glo. in verbo diuisus de cleric. coniuga. supra. iuxta id vulgare. Pluribus intentus minor est ad singula sensus. Ioan. mona. et ibi dico: in cap. accusatus. de here. facit cap. siracusane. xxviii. dist. vbi habetur: quod olim habentes vxorem et filios non poterant. eligi in episcopos.

¶ Item pro constanti in iure nostro communi habetur / quod non valet impetratio beneficii nisi impetrans fecerit mentionem de primo obtento quantumcumque modico / capi. ad aures: cap. si proponente. et cap. cum adeo. supra de res. facit. cap. quamuis. et cap. si motu proprio / de preben. hoc libro / et vbique scribentes quod contingit in proposito / cum non sit verisimile Papam velle beneficiare beneficiatum: dixi supra in cap. gratia de res. Que quidem verisimilitudo insurgit aaure communt

¶ Suadet preterea ratio: iura dicunt beneficiatum inhabilem ad beneficia / cap. super inordinata. supra de prebend. et de insti. cap. ii. que inhabilitas surgit eo quia ius comniune inhibet. Ideo concludamus impossibile fore dico de iure communi quem plura posse obtinere beneficia¬

¶ Moueor insuper fundamento hoc. Beneficiorum ecclesiasticorum institutio que confertur in titulum / fundamen tum finaliter suscipit propter cultum diuinum. Ergo implicat ministerium diuinorum: et desernientiam in diuinis vbi ipsa instituitur / licet omnes ecclesie sint vna iuxta illud symboli. Et vnam sanctam catholicam ecclesiam: quod fuit particula Matthei / de quo. supra. in rubrica de summa Trini. Probatur. xxiiii. questio. prima. capi. loquitur. et. supra de his que fiunt a prelato: capi. cum apostolica / tamen distincte sunt singulares ecclesie / et earum administrationes: vt infra distinctos limites distinctus sit administrans et celebrans. xvi. questio. tertia / licet. et inter memoratos / facit text in capitulo super eo. de parro. Et sic merito dicitur: quod quilibet titulus requirit residentiam et deseruientiam / capitu. relatum. supra de cler. non residen. nota. supra hoc libro de rescr. cap. finali.

¶ Sed quem residere et residenter deseruire in pluribus locis est impossibile / arguitque naturale principium. iiii Phisico. ac implicat contradictionem: dico latius in sequentibus: in versiculo / et sic premissis attentis.

¶ Firmo et alio medio. Clericus dicitur vsuarius et non vsufructuarius beneficiorum Ista est communis et veridica opinio quam sustinet Archi. in capitulo Statutum § assessorem. supra de resc. hoc libro quod sensisse videtur. Innocen. in capitulo Indecorum. supra de etate et qualitate Francus in capitulo finali / de offic. ordin. infra vbi tenet contra glo. contrarium tenentem doct. communiter in capit. Relatum. supra de testamen. In hoc tamen regno Gallie dicimus vsufructuarios / pro quo glo. in lege prima / de Anno. ciuili. lib. xi. C. de iure tamen cum communi sto / proqua extant text aperti hinc sacerdoti ex altari viuere non luxuriari permittitur. xliiii. distinc. capitulo primo / etibi glo. fina. que dicit quod sufficere debet clerico quod viuat. id est sola necessaria habeat. Et artatur illa necessitas / tantum ad victum et vestitum: et hunc text allegat Panormita. in capitu. fina. supra de pecul. cler. Et ibi adducit Archi. dicentem quod si clericus expendit de fructibus ecclesie voluptuose: tenetur ad restitutionem. Et hoc dictum ligent digito suo clerici no tre etatis. Et quesita de bonis ecclesie / ecclesia ipsa vt domina potest vendicare. / faciunt not. in capi. si sacerdotes. xii. quest. quarta. Istud tenet multis aliis fundamentis Ioan. de Ligniano / in tracta. de pluralitate beneficorum. Uide Corfetum in singul. in verbo / clericus: et que dico in capitulo Nema de elect. discutiendo. An commendatarius possit fructus dissipare / prout voluit domi. Alciatus in lege pactum creditoris. C. de pactis.

¶ Comprobo premissa et vlterius / per ea que not. Panormita. in capitu. ad hec. de prebend. vbi dicit / quod nemo potest esse de duobus collegiis. lege prima / de coleg. illici. ff. quod verum secundum Ioan. de Lignia. vbi supra. in in subordinatis: secus in subordinatis. Quia in primo casu vt quando quis est de corpore vnius ecclesie collegiate / quia hec corpora se implicant sicut totum implicat partem et sic non compatiuntur Imo necessario se implicant de prescriptis. c. cum non deceat. ff. de excep. rei iu di l. si quis. et. ff. de regul. iur. que de toto intellige etiam n non se impedientibus.

¶ Pone tu exemplum. nam in duobus collegiis singularibus se inuicem compassibilibus potest quis collocari: vte puta poterit quis esse de corpore cerdonum et de corporobatuca torum: qui se percutiunt certis festiuitatibus. Seuitia enim ipsorum se inuicem compatiuntur: quod quis singur lis diebus operetur artem suam / et certis festiuitatibus severberet. Sed de corpore cerdonum et pelipariorum vt quamquam simul idem operetur vtrumque hoc non congruit. Pro hoc vide glo. in. c. preterea vbi Panor. et alii. supra de preben.

¶ Ite non potest quis de iure commnni in duabus ciutatibus fungi duobus honoribus secularibus l. libertus § prescriptio. ff. ad municipa. iuxta illud euangelii. Nemo postest duobus dominis seruire l. fi. C. de offi. asses. d. c. quia in tantum. et. c. de multa. supra de prebendis. Alex. con. xcviii. col. prima viso instrumento. volu. vi.

¶ Concludendum ideo occurrit his et aliis rationibus per sanum cerebrum excogitandis impossibile fore de iuris. communis rigore quem in pluribus beneficiis intitulari. nec reperies ius aliquod dispositiue statuens: quod quis possit esse pluralis in beneficiis: non tamen nego quin inuenias iura narrantia plures / dispensatiue tamen / aut consuetudine vt in tex. nostro glo. et doc. in. c. gratia. supra de reihoc libro / quod aliquando expetit propter vtilitatem vel necessitatem ecclesiarum vide Io. de selua in tractatum beneficio. iii parte. q. xxxix. vbi coadunat plures doctrinas hanc partem tenentens.

¶ In proposito vnum nolo omittere verbum Roffre. in libello. iur. cano. in rub. vtrum possint alicui due prebende dari / vel plures dignitates in eadem ecclesia / circa prin. videlicet / quod nunquam vidistis in scholis aliquem multum prebendatum vel beneficiatum benefacientem factum suum: quo verbo peroptime vsus est instar iurisconsulti in l. sed et si § proponitur ibi bene parum facienti. ff. ad leg. aduiAlia autem dicit / nolo exprimere quia tangerem multos quod nota tanquam dictamen salubre pro quo vulgare adagium: nam luxuriant animi rebus plerumque secundis.

¶ Et sic premissis attentis concludere possumus quem non posse sub vno et eodem tecto plura obtinere beneficia. Et vt facilior resultet conclusio membratim discutio intentum nostrum.

¶ Primo quo ad duas prebendas habes tex. ad Rumbum. in. c. literas. supra de conces. preben. et in cle. fi. eo. titu. vbi glo. cum qua Panor. in. d. c. literas citando dicit. quod plus abhor rent iura duas habere in vna ecclesia prebendas: quam duo curata: cum duas prebendas / etiam iure annexionis. habere prohibeatur: non autem duo curata. c. super eo de brebend iinfra. Et rationem differentie assignant Petrus de Ancha. in. d. c. literas. nu. vi. Et Car. ibi in fine ac collecta. in prin. Dicit enim idem Petrus de Ancha. in. d. c. supereo. col. fi. quod hoc vt dixi non licet iure annexionis sicut in prebenda cui annexa est parrochialis quod obtineatur subseo dem tecto cum personatum / dictante tamen consuetudine que hoc operatur. Alias secus. d. c. super eo vbi glo. fi. et tex. nostro: tu autem vide Panor. in. c. extirpande. §. quivero. nu. xli. supra de preben. Quare in his vniformibus non possit introduci consuetudo prout in difformibus: quia adest set fractio numeri. alias sequeretur quod bis idem posset numen rari. Roma. con. cccxxxvili. quod exorditur presens consultatio vbi videbis de decanatum Bituricen¬

¶ Subest alia quippe ratio: quia subtraheretur ecclesie. auxilium et consilium / fauore quorum dantur canonicatus et sic vt subeant seruitium personale: quia electa videtur fides illorum non seruitium reale principaliter / alias. possent deseruire per substitutum canonici: quod dicere non conuenit viro: quodque per adeptionem secunde in nullo ecclae subueniretur Ideo vnitas ecclesiae et officiorum prohibet et diuersitas ecclesiaxet officiorum permittit: alias consuetudo diceretur corruptela. Testatur glo. prima tex. nostri: et Petrus de Ancha. in. d. c. literas in prin. vbi dicit quod episcopus non potest facere (etiam cum consensu canonicorum) vtvnus habeat in eadem ecclesiaduas praebendas / hic idem de Ancha. in. d. cle. fi. in fine citat poslaurem. quod beneficia que de se sunt compassibilia / si propter locum in quo sunt (vt quia sub eodem tecto) vnum ipso iure repellit aliud: et facit vacare acsi alias essent incompatibilia / vel etiam propter residentiam que importat incombatibilitatem dico continuam: quia impossibile est / quod quis in duobus resideat locis corporaliter sicut impossibile est quod duo corpora stent in eodem loco punctuali. ff. de acquipos. l. 3. §. econtrario. ff. Commo. l. si vt certo. §. finali.

¶ Et quid de duabus pensionibus aut pensione / et beneficio sub eodem tecto sentiendum sit videre licet per eaque dico in trac. de manda. apo. parte finali

¶ Et per hec poterit concludi in questione: quam particulari sermone proponere deliberaueram: videlicet an peradeptionem secunde prebende in eadem ecclesia: ipso iure vacet prima (quod sic) quod comprobo per ea que refert Petrus de Ancha. in d. cap. litteras. in colum. prima. nume. 4. post text et glo. ibi per hoc verbum / vacare / per quod datur intelligi: quod non sit necessaria sententia / et sic quod nullum venit iudicium expectandum / nec expedit irritari l. nam et si sub conditione. ff. de iniusto testa. quod verum secundum Car. ibi si detur in titulum: secus si in stipendium Quia tunc poterit esse pluralis prebendatus in eadem ecclesia: vt videre possumus in solicitatoribus canonicis / que vltra suam prebendam canonicatui annexam ratione solicitationis / aliam percipiunt / facit capi. penult. supra de magistris.

¶ Pone. xiii. fore prebendas: et. xii. Canonicos / vnam prebendam magistro puerorum deputatam: nunc canonicus vnus assumitur ad officium magisterii / et illud siperpetuum: queritur an vaccet prima prebenda / dic quonon: cum non recipiat secundam vt prebendam: sed vt redditus et sallarium vel suspendium / vt laicus. Ista fuit sententia Frederici. consi. cxx. quod sumit sibi initium. quesitum est quid.

¶ Et pro premissis: vide Car. consi. iii. vbi etiam ponit. multiplicem incompatibilitatem / seu incompassibilitatem: et tempora quibus introducte fuerunt in beneficiis ecclesiasticis.

¶ Licet enim sententia superius comprobata / videlicet quod eo ipso vacet prima prebenda per adeptionem secnnde (dico pacificam. d. cle. fina. cap. commissa. de elect. infra. vbi glo. et scriben. quibus adde Domi. consi. lxxviii. colum. fina. Alber. in suo dictionario / in verbo / beneficium. Bellamera. deci. 597. vbi dicit quod cap. de multa. supra de preben. non habet locum nisi assecutio sit pacifica de iure et de ficto. Rota in antiquis. deci. xxxvi. quod latius comproba in cap. commissa. de elect.

¶ Tamen Domi. hic nume. vii. videtur tenere contra. quod aliquando fuit conclusum. Refert prouincialis carta michi. 48. ibi / sed per assecutionem / imo quod primo requiratur monitio / de qua in cap. referente: et cap. preterea. supra de preben. Dicit tamen: quod cancellaria expedit literas tanquam pro vacante

¶ Ideo premissis non obstan. teneas primam / quam substinet Milus in suo repertorio / in verbo / beneficium: carta michi. xvii. et quam videtur firmare Bald. in capi. cum in cunctis. nume. xviii. supra de res. dum dicit quod per acceptationem beneficii non curati vacat curatum / si est adeptus. curatum in eadem ecclesia: secus si in alia

¶ Per que michi videtur / dicendum quod si papa (qui solus dispensat in duabus prebendis sub eodem tecto. notant scribentes in d. cap. litteras / et cle. fina. cum aliquo ad duo beneficia / etiam similia dispenset / sub his verbis: duas prebendas comprehendi non dicas: eo quia non sinverisimile. Imo venit speciali nota dictandum / vt in similicitat Francus hic nume 7 argu. l. Item apud labeonem § ait pretor. versiculo hoc edictum. ff. de iniur. Pro quo adduco vltra scribentegid quod statuit Alexan. vi. pon. tificatus sui anno quarto / sub rubrica de signatura gratie: videlicet ad duo sub eodem tecto nunque cum cura / nisi addas similia vel dissimilia / dummodo non sint duo dignitates vel duo canonicatus. Ita vidi sub forma. dum dicitur / dum modo canonicatus et due prebende aut totidem dignitates / personatus / administrationes. vel officia insimul non existant

¶ Et attende ad ordinationes eiusdem Alexan. sub rubri. de dispensationibus: quia statuit his verbis / dispensatur ad obtinendum duas dignitates in vna ecclesiaad duos menses: et ad duos canonicatus et prebendas adquatuor menses post habitam pacificam possessionem.

¶ Sed quid de prebenda et vicaria siue capellania sub eodem tecto consistentibus: dic secund Freder. in. d. con. cxx. in fine quod vtranque ex dispensatione episcopi habere poterit. Sic hic dicimus de prebenda canonia / et dignitate vnum tamen dicit / quod equum erit / vt redditibus / vel quotidianis distributionibus quas haberet vt canonicus illa bora qua celebrat vt capellanus priuetur quia dum non seuit in choro vt canonicus non debet habere stipendium deputatum seruitoribus chori. d. c. cum secundum apostolum cum simili. Pro hoc vide Car. Petrum de Anchara. et Panor. in. c. cum olim. col. ii. supra de re iudi¬

¶ Uide in terminis eundem Cardi. con. iii. vbi concludita quod per adeptionem prebende non vacat capellania. Et hoc de iure communi quia hec duo non sunt de beneficiis inconpassibilibus primo iuxta. c. de multa. nec secundo iuxta. c. literas nec tertium iuxta fi. de cler. non residen. per Inno. sic non vacant ipso iure cum sint difformia.

¶ Et pro decisione / quod ex episcopi dispensatione possit obtinere duo comprobo quia pro constanti tencmus quod valeat dispensare ad duo beneficia difformia / vt sunt hec secundum Panor. Io. and. Car. Petrum et alios in d. c. litteras. Et in tellige solum de duobus: quia secus de tribus in quibus nullus preter Papam / etiam iure annexionis dispensat. Et in. contrarium non valere statutum et consuetudiuem Franc. bic asserit

¶ Sed quid episcopus sciens Titium canonicum preben. datum in aliqua ecclesia: illi confert capellaniam non facta dispensationis mentione / an tacite videatur cum eo adipsa duo dispensasse: Dic quod non: imo necessarium est quod ipsa dispensatio exprimatur. ita tenet Card. in. d. c. literas in quinta oppo. post Inno. in. c. venient. de fil. presbiterorum. licet Io. And. voluerit tenere contrarium

¶ Secutiue quero. expectans aliquis / in eadem ecclesia plures successiue acceptat prebendas. Nunquid talis variatio et acceptationum multiplicatio poterit tollerari. Inno. in. c. in nostra. supra de rescr. col. prima. hoc dubium videt tangere dicens / quod si pendente questione super ecclesia curata / cuius possessionem non habet / accipiat possessionem alterius similem curam habentis / hoc ipso videtur renum ciare liti mote super ecclesia prima. Et ratio quia recipiendo secundam prime renunciare intendebat: et tunc habet in tentum. Aut non intendebat renunciare secus: vel sic. siintendebat: si obtineret primam secundam dimittere et ad cipere primam. et tunc videtur secundam accipere ad tempus et recipere sub conditione quod reprobatur in beneficiis: ecclesiasticis que debent esse perpetua d. ca. sanctorum. lxx. di. nec in ipsis cadit conditio: ideo pro decisione. q. Inno dic post Guil. de montelaud. in extraua. sedes in verbo ius. ad rem. col. ii. quod vbi secundam cum protestatione recipit aute alias constat de eius intentione per quam non intendit prime renunciare vel liti eius tunc non renunciat alia simpliciter admittendo possessionem secunde non litigioser prime eo ipso renunciat. d. c. de multa. et in casu nostro dic. quod semper possum mihi facere prouideri de omnibus quotquot vacabunt cum protestatione si non habeam ius in iamreceptis et in illis que recipio nunc mihi ius competat / et non alias: quia tales conditiones que de iure insunt non faciunt rem conditionalem quamuis exprimantur. supra de elec. c. significasti. xviii. q. ii. eleutherius late. in l. ii. de leg. ii.

¶ Recipiendo tamen corporalem et pacificam possessionem vnius omnibus aliis et litibus motis super eis renum ciatur. Et hoc modo intelligas Inno. secus si ante pacificam possessionem. vt supra deduxi que omnia possunt deduci pro nominatis ab vniuersitatibus Gallie / qui vigo re suarum nominationum plura beneficia ad collationem aut presentationem vnius prelati spectantia acceptant / cum protestatione horum verborum strepitu concepta / videlicet accepto illud beneficium si mihi de iure debetur / protestans non recedere a mea nominatione si inueniatum non mihi deberi de quo latius per glos. prag. in titulo de colla§. ita tamen. in verbo. nominatorum. Roman. quo ad acceptationem dicto consilio. cccxxix. nume. iii et. v. presens. consultatio. et consilio. ccxviii. nume. iii. et. con. ccclxiii. Domi. con. cviii. difficultas dubii.

¶ Occurrit preterea aliud dubium. Pone aliquis consuetudine / priuilegio siue dispensatione obtinet duo beneficia quodlibet quorum obtinens habet vocem in capitulo. Nunquid iste habebit duplicem vocem. Ista fuit questio mirifice per doc. agitata in ca. cum olim. supra de re iudi. Pro cuius decisione Inno. ibi vnicum verbum dicit quod in. d. c. cum olim potuit contingere: quia forte plurium personarum vicem gerebat puta Prepositi et Canonici simplicis. Et ex verbis doc. ibi tenent Inno. dicere / quem posse habere in eodem capitulo plures voces: et ista est communis secundum moder. ibi.

¶ Mouentur quidem iuribus et auctoritatibus: quia quotiens duo iura concurrunt in vna: et eadem persona / habent vim diuersarum personarum l. tutorem. ff. de his quib. vt indig. et. ff. de in offi. testa l. Papinianus. §. sed nec impuberis: facit. c. Raynaldus. supra de testa. ff de adop. l. si consulet. l. si pater. §. qui duos. et ff. de stipul. seruorum l. 4. et. ff. de serui. vrb. predio. l. si domus. ff de fide iussor. l. generaliter: et. l. titia. §. qui marcho. ff. de an. lega. firmat Maria. Sozi. con. 87. colum. 5. versi. Sed ad hoc in presenti / vbi plura cumulat / et con. 93 col. 5. versi. Et hec firmantur / circa primum / vbi dicit illud procedere / si remanet eadem ratio que esset / si in diuersis personis concurreret. Ioan. mona. in. c. prelatis. de homi. tradit late lapus allega. xcix. Commune Florentie. Hinc dicit Io. and. in. d. cap. cum olim / paulo ante medium / quem communiter ibi doc. referunt maxime Panor. et Feli. quod de facto fuit questio per eum consultain ecclesia Florentina thesauraria est noua dignitas in ecclesia: et habet thesaurarius (licet non alias canonicus) vocem in capitulo et quotidianas distributiones: vt quilibet alius canonicus. Modo ea vacante assumitur canonicus in thesaurarium / qui de speciali iure ecclesie / vel dispensatione tenet vtrumque / queritur an duplicem vocem habeat / et similiter duplices quotidianas distributiones: et dicit quod licet equissimum foret: quod nullus in vno corpore vel collegioduas vices / vel duo suffragia haberet et suo iure: id est iure sui vniti capitis vocis naturalis vel oris: tamen putat quod vtrique illorum iurium debetur vox et distributio / habens licite illa duo iura et sic duplicem vocem et duplices habebit distributiones cum non sit iuri contrarium / vnum diuerso iure diuersis vti suffragiis maxime realibus: id est que sequuntur rem / et debentur ex illa iuribus per eum allegatis.

¶ Ubi vero ex dignitate personatu vel officio per se: sine canonia non haberet vocem talis habens dignitatem personatum vel officium cum canonia vnicam habebit vocem / vt dicere possumus in archidiaconis ecclesie Bituricen. et merito cum vnicum ius habeat cui sit vox debita. Alias rationes / vide ibi per Ioan. And. colum. fina. et alios post eum.

¶ Quo autem ad distributiones licet communis sit quod debeantur duplices: tamen aliqui contradicunt moti rationibus vrgentibus: et contra hanc communem tenet Franc. in cap. vnico. infra de cler. non residen. facit quod voluit Petrus de Ancha. in cap. requisisti. colum. tertia. nume. 17. supra de testa. vbi dicit.

¶ Pone quidam legauit cuilibet canonico sancti Petri decem libras / et ibi est quidem qui recipit cum duabus manibus id est habet duas prebendas / nunquid habebit. xx. Iacobus Rauen. dicit quod sic. Nam quotiens duo iura in eadem persona concurrunt perinde habendum est: acsi in diuersas personas concurrerent iuribus preallegatis. Pet. dicit quod non accipit nisi decem / licet habeat duas prebendas argu. in auten. vt iudi. sine quoquo suffragio. §. istud colum. tertia. et C. de agen. in reb. l. agentes. et C. de proxi. sacro. scri l. hac parte. lib. xii. nota. Cy. in l. prima. C. de sacrosanctis ecclesiis.

¶ Et vtrumque videlicet de voce duplici / et distributione firmat late Cardi. con. liii. Casus talis est Decanus vbi in facto consuluit.

¶ Tu tamen vide Feli. in d. capi. cum olim / et d. Car. consi. liii. Casus talis est Decanus ecclesie. triden. vbi late disputat hanc materiam concludendo / pro parte affirmatiua dicens non esse nouum: quod ille qui habet plures voces vno communi verbo possit vtroque fungi officio: vt ff de aucto. tuto l. a capientis. faciunt notata in glo. in verbo Canonicus / in cap. postulastis. supra de conces. prebend.

¶ Adde Ioan. Mona. in capit. secundo de homicidio infra Uide alia de distributionibus quotidianis que dico. in. d. cap. vnico / de cleri. non residentibus. vbi has questiones. latius expedirem si eas non inseruissem.

¶ Confirmat predicta Bald. in consi. cccxliiii. in quinto volu. propterx auctoritatem Ioan. And. que in iure nostro non minima est: quia fons et turba iuris secundum Cal. eius filium adoptiuum: in capi. vestra. supra de cohabita. clericorum et mulierum. Et sapientiam canonicam suis commentariis locupletauit adeo vt omnes commentatores superarint secundum eundem Cal. in prohe. cle. quod ex eo cognoscitur quia eius commentaria tamquam meliora fuerunt in corpore huius compila. et Cle. incerta.

¶ Et dicit Ang. in l. si certis annis. C. de pac. differendum. esse Io. And. quia est speculum iuris. Et ait Bal. in. c. cum olim. supra de re iudi. vbi habeo opinionem Io. And. nolo recedere a fundamento iuris. refert Do. meus in. c. inter ceteras. nu. v. supra de rescr. tamen non inuenio ibi. tamen idem Bal. con. cxxvi. in prima et quinta parte. con. ccclxxxviii. citat Io. And. Tubam et fontem iuris canonici prout Cal. facit quod notat Maria. Sozi. con. lxxxvii. in fine in presenti vbi dicit. quod freder. Io. And. et Do. Antho. fuerunt patres canonum et summi legiste. Et Io. de Anania con. fi. dicit: quod nemo est qui nesciat que et qualis sit auctoritas Io. And. Igitur non ab re dicitur quod Iohannes Andreas meruit hac salutatione pontificali decorari. Bene veneris qui lux mundi cognominaris notat Anthonius de prato veteri in preludiis ad reperto. Bal. Ad idem Dominus Stephanus. Bertrandi. con. xii. nu. xiii. inspecto processu. parte prima: et ibi etiam de auctoritate Bar. de qua ample meminit idem Bertrandi. con. clxii. nu. ii. visa et sepius reuisa et c. eadem parte prima vbi testatur quod Bar. ipse fuit iuris lucerna et supremus iuris doctor. Comprobat ante eum Alex. in con. cvii. nu. x. perspectis vol. iii. et Iason in con. cxlvi. col. v. punctus vol. secundo.

¶ Dicit tamen idem Bertrandi consilio. cccxxiii. nu. iii. etiam si libellus parte. iii. quod licet Bar. fuerit lucerna iuris multe tamen eius opiniones damnantur nec seruantur in practica secundum lauden. in principio sui trac. de reprobatis notis Bar.

¶ Ex quo infertur quod ad opinionem vel auctoritatem doctoris non est attendendum sed ad rationem que eum mouit per ea que citat Panor. in. c. capellanus. supra de feriis. et in. c. nemo. supra de verborum significatione. facit l. secunda § sed neque ex auctorum multitudine. C. de veteri iure enuclean. notat idem Bertrandi consilio. cccxxxi. nu. v. viso consultationis themate eadem parte tertia. hinc Iason in con. cxxx. nu. v. institutio volu. iiii. quod licitum est etiam in inducando recedere a communi opinione que potest probabili ratione conuinci quod bonus iudex acuti ingenii arbitrabitur secundum hostien. Ioan. Andree et alios in. c. primo. supra de constitutio. pro quo ibi Panor. allegat tex. in l. sed neque. C. de veteri iuri. enu.

¶ Et sic debet intelligi quod supra in prohemio diximus: quod vbi lex deest sufficit allegare auctoritatem maiorum. verum dicas si fulciatur ratione naturali aut alia. Pro quo vide que dico in. c. si cui. de electio. et vltra ea Domi. in consilio xxxiiii. col. ii. super premisso dubio vbi dicit quod non debent auditores moderni sequi decisiones antiquorum nisi quando assignatur in eis ius vel ratio vrgens de iure. Quia non est recedendum auctoritati cuiuscunque nisi sit talis qui possit legem condere / vel dictum suum ratione probet: vt dicit tex. in. c. ego solis. ix. di. Idem Domi. in consilio. 48 columna quarta. presbiter Franciscus / et consilio. lxxxiiii. columna quarta. quia istud dubum. Pro quo vide que late citat Lucas de penna. in l. i. de studiis liber. vrbis ro. li. xi. C.

¶ Attende tamen quod opinio doctorum qui maioris ponderis et auctoritatis sunt debet ceteris preualere. Ang. in l. si idem cum eodem. ff. de iurisdi. omnium iudic. facit l. iii. in prin. ff. de testibus et c. in nostra. supra eo. quod placet Alex. in consilio. lxxvii. nu. xii. in causa et lite. vol. ii.

APpellationum cause. Panor. in. c. fi. nu. iiii. supra de precari. di. citquod non potest induci consuetudo vt appelletur de vicatrio episcopi ad ipsum episcopum / quod censetur eadem persona. Et de natura appellationis est vt fiat de minori ad maiorem. ii. q. vi. anteriorum / vide Io. de Imola. in con. cxx. statuimus. Probus

¶ Immutet statum. facit cle. ne romani. circa prin. de elec. vbi dicitur quod ilex superioris per inferiorem tolli non potest: hoc maxime secundum glo. ibi quando ille inferior ab illo superiore recipit potestatem. hinc dicimus in l. vbi ceptum. ff de iudi. quod vbi ceptum em iudicium ibi finem accipe debet / verum si non est praeiudicium alterius: quia vbi esset non habet locum. faciunt notata per Bar. in l. prima § et post operis circa finem. ff. de no. oper. nunciatio. quod in regnis et comitatibus in quibus sunt homines vassali / et feudatarii non potest fieri prorogatio sine consensu domini secus vbi homines non essent vassalli: et predia non essent tribu. taria. vide iacob. de bellouisu in repeti. §. contrahentes. c. romana infra de iudi. hoc lib. nu. ci. Probus

¶ Sunt patres. Bart. in l. iudices de digni. lib. xii. C. dicit per illum tex. quod iudices et doctores iudicantur esse nobiles qui exuti dignitate inter priuatos habentur. Alex. con. ccxiii. col. fi. vol. vi. et pro dicto Io. mo. hic habeo quod citat frede. col. ccxx. in fine veritatis amica. Prodeat ergo sacrum dictamen de vultu dei iudicium / et oculi iudicantis: videant equitatem: nec famelica scarcia luporum voracitas insatiabilis inebrietur sanguine innocentum. Car. con. xxvii. Orta lite. dicit / quod iudices in ipso iure cuique tribuo do equitatis debent esse amatores l. quod si ephesi. ff. de eo quod certo loco. et veritatis esse cultores. l. vnica. C. de lati. liber. tol. Probus

¶ Esse seruatores. in proposito facit glo. in. cap. i. infra de reiudi. quod iudex recte iudicans dicitur ferre stateram / alias si inferat iniuriam id est si male iudicet non dicitur iudex iu¬- ta. c. forus in fine. supra de verbo. signifi. ibi non potest iusticiacum scelerato homine habere commercium / et prime Io. iii. Qui facit iusticiam iustus est. facit. c. iustum. xxiii. q. ii ibi non enim est iudex si non est ineo iusticia: ad idem quod dicimius quod ordo non potest esse inordinatus quia iam non esset ordo. Dicit enim glo. in verbo copiam in. c. statutum. §. sancinus. supra de rescr. hoc libro. quod vir bonus dicitur iudex ecclesiasticus illius loci a quo bono viro non appellatur secundum. Inno. in. c. presenti. col. ii. supra de rescr. vbi citat quod que tiens iudex iudicat vt bonus vir: ab eius sententia appellari non licet de quo per Io. And. in additio. ad specul. in ti. de appellatio. § in quibus. versi. priuatorum / vbi late vide bis. An liceat appellare ab illo in quem est compromissum tanquam in bonum virum. Et latius per roma. con. 26i. supereo. in prin.

¶ Et ad propositum redeundo habes in sacris eloquiis: ii. paralipo. xix. c. iosaphat. constituit iudices in cunctis cum uitatibus iuda minutis per singula loca / et precipiens iudicibus videte quid faciatis. Non enim hominis excercetis iudicium sed dei. Et quodcunque iudicaueritis in vos redundabit: in simili facit l. rem no nouam. in. fi. C. de iudi. ibi. cum ipsis magis quam partibus terribile iudicium est etc. et ib. glo. Nolite iudicare et non iudicabimini. Et qua mensuramensi fueritis remetietur vobis. ad idem. c. temerarium. xi. q. iii. et ibi glo. vide Montolo. in suo promptuario in verbo in dicium. et in verbo iudex: iustus dummodo sit vigilans. l. in stissimos. C. de offi. rec. prouincie. et is dicitur habere religlonem. C. si ex fal. allega. excu. sit tutor l. prima. Et talis debet esse peritus nec debet abaliis querere quid oporteat loqui. in autem. de iudi. in prin. col. vi. et. c. ex litteris. in fi. supra de consangui. et affinit. Ita dicimus de prelatis. qui deomniquestione debent respondere glo. in. c. qui ecclesiast cis. xxxvi. di. in verbo satisfactionem / que subiungit quod prelati debent tantum differrre a subditis quantum granum a palea. facit dictum Malachie prophe. Labia sacerdotis custodiunt scientiam et legem exquirunt de rem eius mala

¶ Et licet dicamus quod si illiteratus habeat consuetudinem et peritiam iudicandi. potest esse iudex. verum in laico et seculari. Secus in ecclesiastico quem oportet peritum saltem. mediocri iuris scientia. c. i. xx. di.

¶ Contra enim imperitos inud hit ecclesia. Noli querere fieri iudex nisi valeas interumpere virtute iniquitates ne forte extimescas faciem potentis / etponas scandalum in agilitate tua. Philo. v. Ethi. dicit quod iudex est iusticia animata / sicut princeps est lex viua. Et de indice semper presumere debemus peritiam / et quod in dubio recte fecerit. c. in presentia. supra de renunciatio. Notat Petrus de Ancha. con. 234. iste dominus.

¶ Ad idem facit pro intento nostro: id quod dicitur de ordinariis qui dicuntur executo res iurium / et sacrorum decretorum. c. nuper. supra de sen. excommunic. et in ca. fi 18. di. et in. c. significauit. supra de offi. ordi. Roma. com. 332 nume. 5. Quo ad primum: vbi dicit: sunt enim ipsi episcopi debitores sacras canonum regulas obseruare: et. c. cum quibus. 24. q. 3. vbi ipsos episcopos canonum magistros / atque cust des vocat. Sunt etiam patres omnium de diocesi. c. qualis. ii. q. vii. et sic diocesam delinquentes insultumque contra eos facientes incidunt in crimen lese maiestatis / prout singulariter notat. Ludo. Bolog. con. 75. vt in presenti consultatione / alias si non essent subditi in tale crimen non inciderent. glo. in cle. fi. in verbo / non subsint / de re iudi. Quia autem sint partres firmat Car. con. cxx. quod laicus: vide Domi. in sermo. post con.

¶ Adde preterea quod princeps dicitur pater iuris. Ioan. and. in nouel. in cap. i. de excessibus prelatorum. col. 2 et pater omnisi. Bal. in l. quisquis. col. fi. C. ad leg. iul. maie. sta. Et in terris diuine legis imago: ac caput iusticie / et minister principalis: per no. in l. digna vox. et. l. fi. C. de legibAzo. in summa: in rub. de precib. imper. offer. Ad quod neaduertunt principes nostre etatis / imo pro maiori parte dicum tur iurium destructores: diuina prophanantes. Hinc ab hostibus vincuntur / vt legimus de Popeio semper victorioso: et xxii. reges subegit tandem postque templum dei / et eius personas prophanasset: nunque postea dicitur pugnasse quin vinceretur. De his nempe testatur Domi. meus ii. libro. respoc. xxv. nume. 9. Ibi nam noui principes nihil afferunt / nii subsidia prestantias et collectas: predamque veteranorum thesaurariorum tollunt quod damnum extat subditis: non modicum: vt patet exemplo eius qui abigit a corpore egri muscas semisaturas credens prodesse: et tamen nocet / quia recentes musce famelice superueniunt mordaciores et acriores. Facit ad premissa: id quod Citat Barba. in Rubri. de elec. in cle. col. ii. Quia princeps est dominus legum / non tamen est dominus morum / et rationis: his quippe possunt adaptari: eaque vult Domi. meus in trac. de peste / Carta michi. 124 col. ii. ibi Sed horrendum certe hi qui deberent patriam defendere: et ab oppressionibus subleuare inueniuntur oppmere. § si vero refutauerit in auten. vt differ. iudi. colum. ix. Hi sunt furibus deteriores. Nam fures timentes furantur: la gis laqueos formidant isti autem audaciter delinquunt: quicquid agunt legemputant. De his politicanis vide qua dixi post Ioan. mona. supra. in prohemio. No tamen id dicas deChristianissimo Francorum Rege / quia is dicitur ecclesie protector / et deffensor. nota. do. Bertrandi Carpen. con sil. cxxxviii. nume. iii. Rem non nouam parte tertia. Ita et alii principes debent esse ecclesiarum protectores dicit Dmi. in con. lxxxi. in fi. Quia per spectabilem

¶ Et redeundo ad thema. Intelligas. Ioan. Mona. de bonis iudicibus loqui. Quia de malis non venit sub his verbis disceptandum. Nam hi sunt personarum acceptores dicit Alber. in dictio. Non attendunt ad merita causarum. sed personarum / non lucra sed munera / non iusticiam sed pecuniam. Non quid ratio dictet / sed quid voluntas affectet / non quid lex sanciet / sed quis mens cupiat. Non inclinat animum ad iusticiam: sed iusticiam ad animum. Non quod licet libeat / sed vt quodlibet liceat / pauperum causas curmmora negligunt. Ad diuitum causas cum instantia insistunt in illis rigorem ostendunt: in istis mansuetudinem dispensant: cum difficultate respiciunt istos fauorabiliter tractant illos negligenter audiunt istos attente auscultant. Sic lucrum in archa / damnum in conscientia / pecuniam captant nichil dicunt nisi venalitate vel sorde / sepe iusticiam tantum differre: quod litigantibus plus quam totum auferunt. Q maiores sunt expense quam fructus sententie. Nec mirum simultotiens videas tales subito mori / et sepissime in corpore et spiritu grauissime affligi. Istud procedit propter eorum peccata. Ita in simili contra prelatos dicit Feli. in cap. licet Hely. supra de symo. in princi. Et in his possunt merito dici asperiores / lege contra text. in auten. de iudi§. oportet. tum tamen dicas bonos iudices esse clementio. res et asperiores lege: quando faciunt / vt ministri legis et auctoritate ipsius a qua habent potestatem subsistente causa ex seipso augere penam l. quid ergo. §. pena grauior. ff. de his qui nota. infa. Innocen. in cap. primo. supra de constitu. Panor. in cap. dilecti filii. supra de exceptio. alia con¬ gerit in puncto hoc Maleretus intrac de elec. Carta mihi iiii. et. v. vbi citat quod imo hoc casu censetur princeps qua auctor legum potius facere quam ipse iudex / attento quad ipsa princeps reddit auctoritatem legibus quarum vigore index ex causa auget vel minuit penam / id enim nostrumtacimus cui auctoritatem nostram impartimur l. prima ronomnia enim nostra. C. de vete. iur. enucle. Adde propremitsis id quod voluit Decius in l. in ambiguis. § quonena. ffr. de regul. iur. vbi discutit quando licet a regulis iuria in communis recedere. Uide que dico in. c. in fidei. de heretia in verbo nisi ex causa. Probus

EPiscopi. qui potestatem pretoris habent prout marchio. nes iuxta no. per Bar. in l. stiqulationum alie. ff. de verbo. obliga. etin l. fi. ff. de penis. tradit Maria. Sozi. con. cliii. col. vii. Probus

¶ Attribui capiti. Nec est murum cum eadem sit vis legis et consuetudinis. §. ex non scroto: insti. de iur. natur.

¶ Statuta namque locorum consuetudines sunt ius ciuile prima. di. ius ciuile: et l. omnes populi. ff. de iusti. et iur. Panor. in rub ante fi. supra hoc ti. Uide maleretum in tracta. de elec. Carta. 49. Probus.

¶ Maiori discussione. egent. c. vbi periculum infra. de elec. vbi Io. mo. dicit quod quante negocium mains est aliis: tanto inficiens non seruando constitutionem plus inficit. Hinc do. meus de ripa ii. lib. interpreta. c. ad aures. nu. lxvi. dicit. Quod papa facilius concedit minora beneficia quam maiora. Uide que dico late in. c. super eo. de hereti. Probus.

¶ Presuntvetute. Que laudata crescit / ouidio test. in libde pon. lib. iiii. elegia. ii. excitat auditor studium / laudataqu. virtus crescit: et immensum gloria calcar habet. Et pius papa in epistola. lxx. in fi. Est enim laus virtutis excitamen tum. Ea igitur virtutis laude excitati eam voluntatem. inimo propositoque amplectamur / vt viriliter amplexam. teneamus. Consilio lactantii fir. insti. lib. i. sic inquientis viitus enim colenda est / non imago virtutis: de ea senecaepistola. 88 inquit. Uirtus extollit hominem: et super astra mon tales collocat. Nec ea que bona aut mala vocantur aut cupit nimis aut expauescit

¶ Hinc aristo. lib. vii. ethi. holes dii dicuntur fieri propter. virtutem. Causat etiam amicitiam inuisorum / tullio teste. in lib ifa de amicitia. nihil virtute amabilius: nihil est quod magis alliciat ad amandum cum propter virtutem et probitatem et eos quos nunquam vidimus quodammodo diligamus. quod fatem tur idem prius epistola. 84 his verbis. Nam virtus hominiest: vt et quos numquam vidimus amare nos faciat. Et veteres. virtutequam prestantes qui multis amnis nos seculis vitam exuerant etiam mortuos diligamus: sicut fundatores fidei / vel apostolos vel martires singulari deuotione et affectu vel neremur. Uirtus nanque sua natura: amabilis est: vitium vel ro odibile. Eam igitur colamus amemus / et intueamur virtutum vitio postposito / abiecto / et procul a nobis demisso. Probus

¶ Non procedit. Opinio cardinalis. Io. mo. non placuit. Io. and. nec domi. hic. col. ii. licet eorum opinio per eos non fulciatur iuribus / nec rationibus / adherent tamen tex. nostro simpliciter loquenti

¶ Hanc opinionem videtur sustinere Io. an. in glo. in verbo presentia in. c. degradatio de penis infra inquantum dicit quod de consuetudine potest episcopus sine capituli sui presentia procedere ad clerici degradationem / que quidem degradatio dicitur de arduis negociis. Istud poteris corroborare per glo. in. c. si quis abbas. xviii. q. ii. quam refert Barta. in trac. de episcopo. lib. iiii. parte. viii. quod videtur fatem dum cum tex. noster indistincte loquatur vulgata l. de procio. ff. de publicia. Et sic non tenebimus opinionem Io. moquam videtur in simili repetere. in. c. super eo. de here. vbi dicit quod cetus cardinalium est in possessione: vt Papa de arduis non disponat nisi de concilio eorum vbi dico Ratem sisto. Probus.

NOn obstantia. non obstantia secundum Guillel. de moce laudu. in cle. dudum. §. inuantum sunt / de sepultur. Est claula obstaculum alicis deffectus / reuelans. veiterdum extinguens / quo ito gratia irritanda vel rita redderetur. Secundo dicitur de nonobstantiis: quasi duobus nigatiuis nonobstantibus: sed destruentibus remanet stotas quasi faciunt stare rescriptum quod sine eis non valet. supra de rescrip. cum aliquibusm. 2eocin. csipiopterl

¶ Tertio subdit species. Et dic quod est quedam reuelatiua. operans tantumnerescriptum obsit: sed ipsum non tollit. supra de filiis presbytero. secundo et i1fra de preben. c. no potest

¶ Quandoque est reuelatiua et dilatiua / sed non peremptoria. d. c. si propter.

¶ Quandoque est relatiua quo ad vnum et peremptoria / quo ad aliud: vt pote non obstante tali beneficio possit simile. assequi quod possit retinere cum primo. de proben. ls cul. 1.

¶ Quandoque est relatiua et peremptoria vt non obstante tr si cosuetudine: quam omnino cassamus. c. quia sepe. de electio infra et ista est presentis speculationis. Io. mo. quam consuetudinem dicit non tolii. nisi pex nonobitantias / quod verum particulares et non generales. Pro quo glo. no. in extrauagan. sedes apestolica. in verbo. immutari. de offideleg. vbi dicit Quod per constitutionem principis quantuncumque publice vel solenniter editam. Etiam licet omnes nonobstantias de mundo contineat: non tolluntur speciala / priuilegia / statuta / vel consuetudines que non obstantie tantum tendunt ad tollendam furrectionem / non ad talia iura specialia perimenda nisi nominatim specialiter: et expresse taliaper ipsa tollantur. supra de res. c. cum ordinem et de dolo et contumacia. ex siteris.

¶ Dicit eni Io. and. in nouel. in. c. i. col. iii. de fil. presbyte. ro. infra. Quod communia noobstantia posita i literis papalibus non iustificant personam impetrantem: sed literarum impetratarum tormam de quo per Ioan. mon. et alios scriben. in dicto. c. primo.

¶ Et dic nonobstantia in proposito tex. nostri fore necessa ria sub hac verborum forma

¶ Non obstantibus statutis et consuetudinibus illius et clesie contrariis / illis presertim quibus caueri dicitur. Quod nullus possit habere malorem: nisi primo habuerit minorem et gradatim ascendat

¶ Et ista erunt efficacia et valida ad hulusmodi consuetudinis derogationem. Et hec sit rei veritas / notant dominide rota deci. 30. in nouis si mandatur: vbi reperies casus presentis decisionem iuribus et rationibus firmatam et latius per. d. de selua. in. iii. parte. q. xi. col. xvii.

¶ Aliquando ponitur etiam iuramento roboratis quia tunc de eo iuramento debet fleri mentio alias Papa sion videtur. derogare. c. constitutus vbi glo. et doc. supra de rescrip. Inno. in. c. cum inter. supra de renuncia. rerert Alex. co. cxxxvii. nu. iiii. visa quali quali vol. vi. vbi subdit post Ang. in l. prima. §. que onerande. ff. quarum rerum actio non datur quod licet papa vel imperator casset consuetudines vel statuta: non intelligitur cassare statuta iuramento firmata: que possunt leruari absque periculo anime. pro quo glo. fi. in. c. cm non deceat. de elec. hoc lib. quod reassumpsit. idem Alex. con. lxii. in fine in causa et lite vertente inter christororum. vbl. vii.

¶ Themate premissorum retento oritur dubium. Pone papa mandauit quod non obstante consuetudine de qua supra praebenda conferatur. N. tamen tempore date mandati non erat hec cosuetudo introducta: aut debitis modo et tempore firma ta. Adeo quod non erat in suo esse perrecto data tame anteque mandatum esset presentatum. vel prebenda ipsa vacaret consuetudo illa suum sumpsit esse perfectum. Nunc quertur an per hulusmodi non obstantia consuetudinis derogatoria tollatur cosuetudo / aut statutum et sic an clausula hulusmodi non obstan. intelligatur et extendatur ad introducenda vel de presenti solum introducta in hac questione varii varia senserunt. Et breviter Bar. in l. si mihi. §. in legatis. nu. iiii. de lega. primo post Dy. dicit quod papa videtur sustulisse etiam ea que in futurum poterant obsstare arg. l. si seruitus. ff. de serul. vrbano. paedib.

¶ In simili format ibi questionem. Imperator concessit quibusdam commitibus quod possint creare tabelliones et els concedere potestatem conficiendi instrumenta / inter omnes personas cuiuslibet loci non obstante aliqua constitutione vel statuto. Modo post huiusmodi cocessionem factum est statutum in aliqua ciuitate: quod instrumenta facta a quouis. tabellione non valeant nisi habita licentia a communi. Qubiu.¬ est an statutum superueniens preludicet tabellioni habet ti priuilegium ab illis commitibus / et decidit quod non: istat sententiam sequuti sunt. Flo. in. d. l. si seruitus. Ray. in l. si ita esset. ff. de auro. et arg. lega. Paulus de castro in l. cum cosuetudo. ff. de legibus et in d. §. in legatis. late car. imn cle. prima. §. nonulli / in. vi. q. de exces. prela. vbi Petrus de Anha. Idem car. in cle. statutum in. iii. oppo. de. elec. Cy. in l. ii. C. que sit long. consue. et Barba. in additis. ad Bar. in. d. §. in legatis vbi adducit concor. Et ista est communms licet glo. in. d. cle. statutum et in cle. si vna in glo. pe de reb. eccle. non alie. teneant quod solum ab precedentem tantum.

¶ Et priusque ad alia descendam habeo in puncto imtenti quod licet superior deroget pactis: tame no intelligitur dero gare pactis roboratis per sententiam / super pactis subecutam / et sic non tollitur vircus sententie nec pacti ita ro¬ borati. Ista fuit sententia glo. in verbo pacta. in cle. dudum de sepul. quam sequuntur. Guil. Paul. Io. de lignia. et Io. de Imol. ibi referunt etiam ita tenere Ioan. mo. et pro hoetiam allegant in simili no. per glo. fi. in. c. cum non deceat de elec. hoc lib. prout refert Alex. de imol. co. xxx. in prin. ponderatis narratis. vol. v.

¶ Et quia sepius derogationes statutorum et consuetudinum in primis literis: siue bullis omitti dicuntur forte (vt ita dicam) inaduertentia quadam siue ignoranti ideo netuo frustreris intento do tibi salubie consilium. vt quam citius poteris impetres: siue obtineas / a summo pontit. ce (dico sub data tue prouisionis) ab eius cancellaria virtute clausularum in signatura appositarum: gratiam perinde valere Cuius formam ad tui animi faciliorem intelligentiam sub his verbis transcribere curaut Cenes recegeleetiliretelereleeeusgitlis stolicam benedictionem. Hodie siquidem canonica et praebenda ecclesie Bituricen. per liberam. resignationem dilecti filii Bernardini dicte ecclesie Bituricen. de illis quos tunc obtinebat per certum procuratorem suum in manibus nostris sponte factam et per nos admissam apud sedem apostolic. vacantibus. Nos illos sic vacantes et in antea dispositionapostolice reseruatos: cum plenitudine iuris canonici / ad omnibus iuribus et pertinentiis / necnon domum infra claustrum ecclesic huiusmodi sitam / per canonicos eiusdem ecclesie teneri solitam. Ad quam ipse Bernardinus ratione canonicatus et prebende predictorum tenebat et habitabat apostolica auctoritate tibi contulimus et de illis etiam prouidimus prout in nostris inde confectis literis plenius continetur.

¶ Cum autem sicut accepimus in statutis et consuetudinibus dicte ecclesie / priuilegiis quoque et indultis apostolicis ecclesie huiusmodi et illius canonicis concessis / confirmatis et innouatis / inter alia caueatur expresse. Quod antiquiores canonici ecclesie predicte domos per canonicos predictos teneri solitas / pro tempore etiam per resignationem apud sedem apostolicam predictam vocantes. optant. Ac delicti filii capitulum ecclesie huiusmodi domos eiusdem / canonicis pre fatis illas obtinentes concedere et assignare possint et debeant

¶ Et sicut exhibita nobis pro parte tua petitio continem bat / pro eo quod in dictis literis de statutis et consuetudini bus ac priuilegiis et indultis predictis / nulla mentio fact fuit / tu dubites litteras predictas de surreptionis vitio non tari / Illasque tibi minus vtiles reddi et te de super molestari posse / tempore procedente. Nos ne litterarum predicta rum effectu frustreris prouidere / teque qui (vt asseris) de nobili genere. etc. et in decretis bacchalarius existis ac ex dispensatione / et concessione apostolica parrochiales ecclesias. N. et. N premissorum tuorum intuitu. etc. teque a quibur uis excommunicationis. etc. Necnon omnia et singul. et c. inclinati.

¶ Uoluimus et dicta auctoritate tibi concedimus. Quod litere predicte cum collatione et prouisione omnibusque et singulis aliis in eis contentis clausulis valeant / plenamqo roboris firmitatem obtineant: et tibi suffragentur in omnibus et per omnia perinde ac si in eisdem literis de statutis et consuetudinibus priuilegiis quoque et indultis expressi mentio facta ac illis derogatum fuisset prout nos statutis / consuetudinibus / ac priuilegiis et indultis / eisdem etiam si ad illorum derogationem de illis eorumque totis tenoribus. etc. expressio habenda aut aliqua alia exquisita forma seruanda / etiam illorum tenores presentibus pro sufficienter expressis habentes illis alias in suo robore perman suris: hac vice duntaxat specialiter et expresse: harum serie derogamus

¶ Non obstantibus premissis necnon omnibus illia que in dictis literis voluimus non obstare ceterisque contrariis quibuscunque. Nulli ergo hominum. etc. Datum Rome etc.

¶ Tu pro huiusmodi forma et illius materia: vide caricon. xvi. dominus papa Et similem formam per Alber. in dictio nario in verbo. non obstante.

¶ Item ad sequentia attende. Cum sepius statutis aut consuetudine ecclesiarum describatur. Quod quilibet canonicus in receptione in canonicum teneatur iurare quod sit liber re conditionis prout in ecclesia bituricen. quod durum videtur his qui seruilis sunt conditionis. Ideo ad anthidotum dic recurrendum vt sequitur

¶ Bussimne vara, qiin atins et cruernombus busan apostolica auctoritate confirmatis innoua¬ tis cathedralis et metropolitarie ac patriarchalis ecclleturi. Bituri. inter alia caueat exprsse. Quod quilibet nous canicus dicte ecclesie in sua receptione inter cetera iurari eneatur quod sit de legitimo matrimonio procreatus / libereconditionis / non libertus / non libertinus / nec filius seruliberti / seu colliberti / aut svuorum libertorum seu collibertorum

¶ Supplicat igitur huiliter. S. v. deuotus illius orator. N. rector parrochialium ecclesiarum. N. et. N. Bituricen. diocesis cum quo dudum vt quecunque duo curata seualias inuicem incompatibilia beneficia ecclesiastica. Etia lalterum culusuis ordinis regulare foret / obtinere valeret auctoritate a postolica dispensatum fuit prout in literis latius continetur. Quatinus eum specialibus fauoribus et gratiis prosequentes sibi vt non obstante. Quod quonda N. eiusdem oratoris genitor / extitisset homo seruilis coditiouis decani et (apituli ecclesie Bituricen. predicte: tamen postmodum Idem. N. matrimonium cum quada. B. ipisius oratoris genitrice que etiam tunc erat prout existifde vna ex tribus tribubus seu lignagiis de N. nuncupatis dicte diocesis quorum seu quarum femine de familla exvnabictarum trium tribuum ex priuilegio et consuetudine parlum illarum per contractum matrimonium libertati donantur. Eoipso in canonicum dicte ecclesie libere et licite recipi et admitti in omnibus et per omnia perinde ac si dictus. N. eius genitor tempore contractus matrimonii cum predicta. G. libere conditionis et de liberis parentibus protreatus fulsset / quod iuramentum huiusmodi / quod noui canonici predicte ecclesie prestare tenentur et consueuerunt quod de legitimo matrimonio et parentibus libere conditionis orocreati sint prestari solitum / prestare minime teneatur. Ndec ad id cogi possit concedere et indulgere dignemint de gratia speciali constitutionibus etc. non obstan. quiquscunque.

¶ Hanc enim materiam perinde valere plerisque in locis rescribentes reperio tactam / per domi. videlicet con. xi. li. te pendente: vbi dicit quod huiusmodi forma non potest facere concursum in tempore ratione date de res. c. illi qui et. c. duobus el. primo infra de preben. Sed bene facit concurium. fictione. Quia papa fingit idem esse ac si tempore date primarum fuisset / licet in veritate aliter fiunt. Et hanc fict ionem important illa verba / perinde valere. Ac si. etc. on dantur tamen litere ipse super gratiis factis per aium quam per papam / in aliis noua prouisio / testatur prouiucialis carta mihi. lxxxii. Et in ea ponuntur nonobstante beneficiales vel dicitur maxime quando super gratia expecta. lua. Nonobstantibus premissis ac constitutionibus et ordit lationibus apostolicis nec non omnibus illis que in dictis. lteris non obstare voluimus quod et latius prosequar in sequentibus

¶ Et ponitur constitutionibus apostolicis quia obstanapostolice constitutiones ex quo fit preludicium tertio / quia validantur ab eorum data

¶ Et perindem valere super vacantibus non ponitur non obstantibus constitutionibus apostolicis / quia litere reualidantur a data presentium et non a data literarum prime mpetrationis. Ita dicit prouincialis in notabilibus superperinde valere. Ei ita intelligas quod beneficia principis sunlarge interpretanda nisi quando ius alterius perimunt quo. casum sunt stricte accipienda l. quotiens. C. de diuer. rescr. et. l. iii. § si quis a principe. ff. ne quid in loco pub. fiat

¶ Item vt dixi perinde: importat fictionem. notat Iaso n l. is qui. nu. ccxvili. ff. de vsucapio per l. nisi. §. Item scienlum. ff. si cui plusque per leg. falsi. et l. iure ciuili. ff. de conditio. et demo. ratione cuius fictionis dicitur hec clausula pinde acsi / retroactiua. rota i nouis Deci. ccclxxxiii. Belamera Decl. cxxxviii. vbi per clausulam hanc tolluntur. ffectus de dictione acsi. Decius con. ccclxii. pnctus dicit quod notat similitundinem Item quod notet similitudinem hec dictio peride testis est idem Iason. in l. ticia. § idem respondit. ff. de verbo. obliga. lu. ii. et. C. de inoffi. testa l. cum de inofficio. nu. iiii. Bal. in qua margarita in verbo perinde. declus in fub. de probatio. fiu. ix. et con. ccclxi. nu. iiii. Omissa longa / allegat Bal. i l. sed si lege. § perinde. ff. de peti. heredita. vbi dicit quod deno tat similitudinem omnimodam et perfectam et totalem. iuris identitatem / et Bar. in extrauagan. ad reprimendam. in verbo perinde / vbi dicit quod non tame per omnia denotat sinilitudinem glo. in l. i. ff. de recepta l. si differente. ff. qui. no. pig. vel ypo. solui. vide glo. in l. quamuis. ff. de bonis auctoritate iudi. possiden. Bar in. d. l. prima. ff. de recep. et in l. sacrilegii. ff. ad leg. aui. pecui. Et dicitur perinde l. exinde ff. de lib agnos l. si quis a liberis. § alimentis.

¶ Aliquando perinde id est ita. ff. de nego. gestis l. diuortio. §. quod si

¶ Et in puncto hoc facit doctrina quam citat decius con. cclxxv. nu. vii. in causa que luce. Quod in his que sunt. iuris: verba que alias denotant fictionem et improprietatem virtutem significant. Et idem esse tale fore vel haberi pro tali

¶ Habes preterea attendere quod gratia perinde valere dicitur quedam ratificatio / et confirmatio prime concessionis. Et quemadmodum confirmatio non plus iuris tribuit: quam ex confirmata competebat: quinimo nec illam reddit valida si ilia deprehendatur inutilis. c. quia diuersitatem. de conces. preben. supra c. Sigratiose: in fine. de resc. hoc lib. c. Cum in ter eos. de re iud. et quod nota: in l. si quis priores. ff. ad trebel. testatur Pet. de Ancha. con. 5o5. col. ii. quia vt ait lex.

¶ Ita dicemus de hac gratia perinde valere que vt citatum est dicitur ratificatio que valet ex nunc non ex tunc Sozi. con. ccxxvi. col. pe. questio quod patet / ratificatio est quedam conualidatio actus precedentis vt in regularatihabitionem infra. de regul. iur. vbi do. Boerii post dinum tex. in. c. cum quis infra de sententia excommunica. decius in l. contractus. ff. de reg. iur. Et talis solennitas requiritur in ipsa ratificatione sicut in primordiali actu. Roma. con. xxii. viso facto. nu. vi.

¶ Item dicitur quedam suppletio cum aliqua desinit quando gratia hec dari petitur / facit. c. supra in princi. de sacravnctiu. ibi dicitur suppleri quod deest. et in. c. ii. supra de insti. ibi. statutum nostrum suppleatis. et in l. qua actionum. ff de proscrip. verbis: vbi supplet pretor quod legi deest. et in l. oratio. ff. de spon.

¶ Et idem facit confirmatio de transac. c. primo. et de confi. ma. vtili. c. i. et. ii. Que operatur vt actus valeat prout nunc et non prout tunc. no. Panor. per illum text in. c. iii. nu. v. de his que fiunt a prelat. text in l. obseruare. in fine. ff. de offi. procon.

¶ Sed gratia perinde valere ordinatur ad hunc finem vt validet primum rescriptum inualidum. Quia huiusmodi. gratia dicitur quoddam additamentum ad primas litteras Et sic venit in consequentiam trahendum / quod huiusmodi. gratia intelligitur valida. Dummodo tempore illius: non sifalteri ius quesitum Sozi. con. xxvi. in causa: vol. 4

¶ Et quod plus est dicit domi. in con. xi. etiam si papa apponat verba se referentia ad vitium de preterito: dicendo quod non possit obiici vitium precedens / quia per hec verba generalia non est intentio Pape auferre ius alteri quesitum in re vel ad rem. Quod patet ad oculum. Quia addutamentum debet regulari eisdem legibus quibus res cui adiicitur Io. mo. in. c. quamquam in fine. infra. de elec. et ibi dicentex. in. c. fi. § si autem de conces. priben. infra. et de preuileg. quia circa. facit glo. in. c. si apostolice. in verbo preferri: vbi cita tur quod quando rescriptum est confirmatorium / et per illud ad quiritur et augmentatur ius impetrantis quo ad expresisiones qualitatum / eisdem legibus regulare quibus primum rescriptum

¶ Quia rescriptum perinde valere inducit aquisitionem et iuris augmentum / quod patet: quia suscitat spiritum premii rescripti extractum Ideo eto¬

¶ Et repetit omnes qualitates secundum Bar. in extrauagan. ad reprimendum. in verbo. perinde. Non tamen supplet defectus non expressos. Notat domi. con. xv. in quato dubio: reuerende pater. Et sic succedit regula quod appram babatio vnius actus non infert approbationem alterius actus separati / vnde si approbo personam iudicis non intelligoriappro basse eius dicta. c. super questionem. supra de offi. de leg. Idem initestibus. not. in. c. praesentium. supra de testibus

¶ Item sicut iura volunt appellari infra. x. dies / ita et quod ratificatio appellationis per non procuratorem fetem in fra. x. dies similiter fiat. glo. in. c. vt circa. in verbo adherites inifine quam ibi Archi. et Io. an. et domi. sequuntur idem do. post glo. ibi. in. c. quam si t. eo. ti. hoc lib. in verbo petere. perl. pe. ff. rem ra. haberi. Alex. con. lxxxviii. nu. xvi. viso et ponde rato. Io. mo. in. d. c. vt circa infra de elec. et ibi dico¬

¶ Et sic quod extremum ad quem sit habile: quod non foret siius essetiam quesitum alteri. Cum princeps in dubio nunquam tollat ius alterius doctrinis vulgatis. c. quamuis. supra hoc labro de res. not. Bal. quem vide in con. cccxxi. viso instrumn. to parte. iiii. tex. in. c. si propter tua debita. eo. titu. Adeo sucundum doctrinam domi. in. d. concilio. xi. col. fi. Quod licegratia perinde valere habeat eandem datam cum prima gratia tamen gratia perinde valere non tollit ius tertii datum simucum prima gratia si constat quod prius fuit signata quod per ta¬ citatem partis confessionem probari potest Uide Alex. couonm. si. xxxv. nu. vi. volumine. 4

¶ Et hoc nisi expresse et specifice dicat. d. c. quamuis: tenuiIo. mo. in extrauagan. dudum de scismati. in verbo. reddimus. quem refert: et in proposito sequitur domi. con. cxxxviii. col. ii. an habens litteras. et con. cxxviii. Factum tale est. col. iii. et. d. con. xi. col. ii

¶ Et ista que dicimus de hac clausula perinde: vt non proiudicet: quando est alteri ius quesitum vt etiam in sequentibus dicemus videtur comprobandum per ea que scribis Maria. Sozi. con. xli. col. fi Antequam dum dicit. Quod dederium apud acta publicatum non debet corrigiet sic deobaligatiuo desiderio loquitur secus in desiderio disceptati uo: quia est in fieri et non in facto / quia lis non est contestatem ideo mutari potest: sic in proposito vt patet intuent

¶ Et secundum hec intellige que citat Ang. in l. si finita. §. fina. per illum tex. vbi acsi de ea re cautum fuisset. ff. de damno infec. Quod Bart. eoaudiente notabat illum texlicet in litera non ponat / Quod si in aliqua causa statuti dicit aliquem teneri et obligari ac si fuisset confessus tenetur eo modo eo ordine: et vsque ad illud tempus ac si vere confessio manasset / vnde si confessio habet executionem paratam vel finiatur a patre / vel non possit in iudicium deduci nisi seruata certa forma: hec in tali casu sunt seruandirefert. Maria. Sozi. con. ccxl. col. ii. circa presentem.

¶ Et redeundo ad thema quod Papa praeiudicare sub his vebis generalibus non intendat patet tenore hmoni gratie perinde / in qua clausula / apponi est solita: de stilo: subhis verbis: dummodo tempore date praesentium non sit alicum alteri specialiter ius quesitum: de qua per Bellame. clxvii. deci. et car. con. xcii. nu. iiii. quod exorditur. nobiles viri. Et sic capio ista procedere quando papa concedit alicui ius nouum / secundum domi. d. con. xi. col. ii. Secus dicerem quando est aliquod additamentum aliquomodo gratiam comprobans / et sine quo posset subsistere prima gratia / et ipsum principale intentum: vt in forma pretacta in qua gratia / inde non conceditur super principali sed accessoris vltra nturam tituli / vt de se patet pro qua videntur facere ea quo dico. in. c. fi. ibi. Et pro hoc dubio infra de renuncia. Ude decium in l. quod in initio. in fi. ff. de reg. iur.

¶ Item in hoc puncto habes attendere ad vnum quo peride valere de nullo operatur quando est alteri ius questum / proc edere si prima prouisio erat ipso iure nulla / Sec si elidibilis: quia tunc non potuit queri ius alteri ante hiiusmodi elisionem. Pro hoc adduco que voluit Cal. de elec. con. primo et de rescr. con. xii. et Fely. in. c ceterum. col. iiii. in fine. supra de rescrip. Naturam enim huiusmodi clausule perinde dicito fore nature clausule ratificationis / quae non fit in preiudicium eius cui medio tempore fuit ius quesitum / tastatur patrinus noster in con. ccxxvi. nu. 8. quod exorditu. magister Ioannes de Albelaco. Idem in legitimatione Cal. con. iiii. in ti. qui filii sint legiti. facit quod notat Corneus in prima parte. consilio. iii. sub litera. B. vbi dicit / quod natura priuilegii est quod intelligatur siue preiudicio tertii in in re quesito vel in spe considerabili / non autem de omni priuilegio respiciente spem non considerabilem

¶ Et si super principali discutiatur facito tu prope diem quod fiat denuo supplicatio pape in quo erit alligata prima qua narrabis non expressa et in prima omissa quam sub hac verborum serie contexere habebis pro valido animi motus

¶ Pater sancte. cum prinaduertentiam formantias supplicationem cuius copia hic allig tur. Aut aliquo aliomodo omissum fuerit / narrari prefate oratorem in. xx. sue etatis anno vel circa constitutum esse

¶ Dignetur igitur. S. v. literas apostolicas super preincesta et presenti reformatione conficiendas cum oportuna hiiusmodi etatis expressione ac illius sufficienti dispensatine: ita quod defectus huiusmodi etatis: quo ad omnia et singula in preinserta contenta siue alligata supplicatione in aliquo obstare non possit / expediri mandare de gratia speciali¬

¶ Premissis ac constitutionibus et ordinationibus apostolicis: necnon omnibus illis que in dicta alligata supplicatione. S. v. vo luit non obstare. Ceterisque contrariis non obstantibus.

¶ Et sic habes per hec verba quod reformatio non dicitur noua prouisio quod probat doctrina Domi. in con. cviii. col. ii. difficultas dubii. quod quando ius disponit quod dispositio antiqua remaneat salua non intelligitur de nouo disponere sed preseruare antiquam dispositionem / in suis primis terminis vt est tex. in. c. idemnitatibus ad finem de elec. hoc lib. et de statu regula. c. primo. §. ceterum. eo. lib.

¶ Si autem velis videre pulchiam formam reformationis. Attm de ad eundem domi. in con. cx. Beatissime pater. Pro premissis vide glo. pragma. in titulo de auctoritate generaliconcil. in verbo reformat. que dicit quod reformatio est rei voteri facta additio: aut eiusdem renouatio: hec enim sillabere apposita dictioni significatiue significat repetitionem facti antiqui quod prosequitur ibi latius

¶ Et pro huiusmodi reformationibus Adde ea que vo. luit de selua in trac. benefi. iii. parte. q. xii. versi. Octaus qualitas / vbi citat. Quod impetrans reformationem gratie beneficialis non tenetur in ipsa reformatione exprimere que erat in prima gratia expressa / allegat rotam in nouis: xvii. in ti. de preben. quam non reperio cum non extet: nec miror. Quia more aliquorum scribentium allegauit in fide parentum / non reuoluto libro et male / melius forenpauca effundere quam in vnum in iter prorumpere quod berne nouerunt aduocati Bituricenm.

¶ Reperies tamen pro intento suo deci. formalem apud Berlame. deci. 65. Supposita ordinatione domini nostri moderni: vbi reddendo rationem dicit. Quia omnis reforma tio vim noue prouisionis habet. Et quicquid dicitur in prima dispositione videtur cum eisdem clausulis et substantiis dictum in reformatione et econuerso l. talis scriptura cum l. sequen. de lega. primo. Ideo nouam impetrare prouisionem / non est nisi exprimere tacite subintellectam. Et go idem in expresso sicut in tacito / per not. in glo. in. c. ii. d. elec. et. c. vlti. de spon. hoc lib

¶ Uidetur facere in simili quod papa prorogando gratiam ad triennium non dicitur nouam gratiam facere sed prima et tendit quod patet in homine qui cum paruulus nascitur quotidie crescat non diuersificatur / sed idem est arg. l. proponcbatur. ff. de iudiciis. Notat Decius con. 497. colum. prima acurate

¶ Tu tamen dic quod quando secunda gratia extat / et ius est quesitum ex prima mutando eius naturam: et inducendo etiam ius nouum: tunc in tali gratia requiritur mentio beneficiorum que impetrans habebat. Et ista est rei veritas vt patet ex. supra deductis et formarum descriptione: et hoc etiam not. d. glo. pe. in. c. si apostolice hoc tit..

¶ Ex quo: Feli. in. c. in nostra. supra de rescr. Infert regulam suaneralem. Quod in omnibus literis per quas ius antiquum angmentatur vel per quas conseruatur debet fieri metio talium beneficiorum / quod nota pro dispensationibus: hoc prosequere: vt per do. de selua: vbi. supra. Et recordatus est hmoni forme. Car. con. xxx. in fine. Quidem. A presbyter. vbi citat. Quod idem. A. fecit reformari suam gratiam exprimendo plebanatum curatum / sed tarde venere / vt etiam scripsit mihi vir egregius Pet. de Anch. iuris vtriusque. exmius doc. quia ius acquisitum tolli nequit et sine preiudicio iuris aquisiti illi. N. intelligitur datum. c. quamuis. supra de res. pro hac questione vide que scribit copiose do. Brunel. lus doctor Aurelia. in trac. de matri. conclu. ii. carta mihil xxx. Pone stante statuto vel consuetudine loci / quod primo genitus legitimus solus succedit: naturalis post natiuit tem legitimi per subsequens matrimonium non excludilegitimum. Et ratio quia hec legitimatio dicitur qued fictio que non habet locum nisi extrema (copulatiue dicosint habilia / videlicet extremum quod et extremum a quo. Mo in proposito extremum ad quod non potest esse habile: quia tolleret ius damque legitimo quesitum / quod non concedas et in hoc equitas suadeat: quia si fingeretur retro legitimatus exclud ret fratrem natum legitimum: vt dixi. Sic tractaret de lucro cum fratris incommodo iam quasi possessionem primogeniture adepr.

¶ Si ergo est quesitum non debet operari fictio exclusico nem que resultat ex legitimatione facta de naturali per mitrimonium ita dico in themate nostro quod huiusmodi gratia perinde valere que dicitur fictio / non debet operari vt tolatur ius iam que situm tertio¬

¶ Premissa comprobat Panor. con. 84. nu. ii. in primo vol. Et Paul. de cast. con. cccxliiii. in fine in presenti casu. in prima parte / dum dicit. Ad hoc vt iste fictiones retrotra. ctiue locum habeant: oportet omnia esse in eodem statum: extrema esse habilia / vndessi quod impedimentum interunit: inter terminum a quo: et terminum ad quem fit fictio posquod ille actus vere fieri non potuisset: impeditur fictiol. qui balneum. §. titia. ff. qui poti. in pig. hab. et. d. c. quamuis de res. hoc lib

¶ Ex quibus premissis resultat decisio notabilis questionis quod si contingat papam Titio alias tamen minus qual. ficato prouidere de beneficio ecclesiastico / et vigore illius prouisic nis skf. Ianuarii illius adipiscatur possessionem. Et poslea videns prouisionem minus canonicam impetrat reformationem sub forma perinde valere in eaque possessione stenper annum pacifice. Quod veniente aduersario. tuebitur. respectu possessorii. Maxime si apponatur clausula Etiam quo ad possessionem: quia per formam perinde valere omnia retractata videntur / si nondum erat quesitum ius alta ri. faciunt ad hoc. nota. per Petr. de Ancha. d. con. cccccvsumendo a contrario. Secus dicas si prima proiuisio ab alic quam / a Papa processisset: quia vt dixi / non datur forma perinde valere: sed forma noue prouisionis / nec iuuat dicere quod tamen in clausulis signature hec verba: etiam si neutr si nulli perinde valere describuntur: ergo concessa. non sequitur. Quia hec et alia in gratiis apposita videntur concessa secundum stilum cancellarie / ac illius modi ficationes restrinctiones / et ampliationes / vt lacte dicemus in tractatur nostro de mandatis apostolicis / quod si aliter reperirentugratie formate: de falso valde suspicarentur. Quia alias videtur contractus per doctrinam quamcitat Bellamera con. xxxii. col. vi. pro introductione / vbi dicit quod stilus curie facit ius: prout et obseruantia

¶ Red eundo igitur: vnde digressi sumus. More diui Io. annis. cxviii. ibi. Erat autem Simon Petrus. vbi Nyc. de lira citat. Quod ille qui narrat hystoriam aliquam quando occurrunt aliqua incidentia narranda interrumpit principatle ad illud incidens narrandum: quo facto reuertitur ad propositum. Et idcirco dicamus oportet statuta: priuilegia vel consuetudines non tolli per nonobstantias genere les in literis apostolicis descriptas: vt in casu tex. nostri rota in antiqui. 632. Quodque clausula derogatoria ad sta tutum non includit statutum iuratum. rota deci. 633. in artiq. glo. in. c. cum non deceat in verbo effectus i1nfra de elec. reputata singulari. per Ro. sing. vii. vbi per te videbis infinitas remissiones pro hoc puncto¬

¶ Clausula tamen generalis derogatoria in literis apostolicis apponi solita derogat statutis ecclesiarum requiren. sacerdotium. Pro quo habes quod not. Bald. in autenti. omnes peregrini. C. communia. de succe. vbi dicit. quod quando superior cassat consuetudines et statuta sufficit apponat tenorem statutorum: quod dicit nota. dignum pro lite. ris papalibus quae ad beneficia conceduntur / tradit Alexan. con. cxi. nu. xvii. perspectis. vol. vi. non tamen fundationi siue testattoris ordinationi quod non conferatur nisi actum sacerdoti. Rota in antiq. deci. 466. colec. in. c. cum. secum dum. supra de preben. quem videas / et post eum Petr. de Ancha. con. xx. viso puncto / et con. ccclxiiii. et Fely. in tractati quando littere apostolice patro. eccle. nec in. vii. amplo. dico in. c. ei cui infra de preben.

¶ An autem derogatio facta priuilegiis contrariis comprehendat priuilegia futura et sic postea impetrata vide que cumula. Alex. con. cx. nu. xi. Adeo grauis. vol. vi. quod late in simili conprobo in trac. de manda. apostolicis discutiendo an vniuersitates Gallie que post concilium lateran. erecte sunt gaudeant praerogatiuis vniuersitatibus gallie concessis.

¶ Habes insuper exprimere specialem nonobstantiam in his in quibus sacris conciliis generalibus contrauent tur / vtputa constitutionibus de multa. supra de preben. et c.. de filiis presbytero. Cum similibus probantur apponere generalem clausu lam: labet non notatam per Archi. in. c. i. col. i. supra de consti. firmatur per Oldra. con. cccxxvi. quod articuli dati col. ii. vbi dicit Calumnic sum dicere quod sacra concilia quorum auctoritas vim habet. diffinitionis sententie. Et que rescripto papali nisi exprose rescriptum clausulam contineat derogatoriam: tolli postsint nec consensu partium facilius equidem tolluntur sinplices decretales et constitutiones quas solus papa promulgat / quod vna que ex conciliis cum multitudine / ac ex auctoritate tot solennium personarum et de ipsarum concilioet consensu et tot firmata capitibus promulgatur. Idem Oldra. con. cccxxviii. Ad idem primo in principio Domi. conxxxvi. col. iii. versi. preterea / vbicunque edita est aliqua constitutio in concilio generali si venitur ad eius derogationem oportet quod fiat mentio specialis de ea vtputa nonobstante tali constitutione edita in con. generali vel legi. not. in c. nonnulli. supra de re. glo. ordi. in. c. ex parte. supra de capel. MoBald. in l. humanum in. iii. nota. C. de legib. quod placet Alex. in con. cxxii. col. ii. viso puncto vol. iiii. Et ratio alia extat secundum Fely. in d. c. nonnulli in prin. iiii. col. quia quod fit multorum auctoritate dicitur maioris roboris. quid prudentiam in prin. supra de offi. de leg. et ibi glo in verb. plurimor dico et latius in. c. super eo ante fi infra de hereti. Faciunt no¬ tata per Roma. con. cccxxvii. iste sunt rationes. nu. iii. vbi citat. Quod difficilius dispensatur contra quod est maiori atctoritate roboratum. Et sic merito Papa difficilius dispensat contra constitutiones conciliorum. c. post translationem in fi. supra de renun. Panor. in. c. cum dilecti. nu. x. supra de el ectio. Et ita venit intelligendum: quod cita domi. in con. xliiii dominus noster Papa: vbi dicit non fore dubium quod Papa potest tollere in totum et in parte constitutiones concilicasus est in. c. significasti. supra de elec. notat glo. in verbo concilio. in. c. vbi periculum. §. primo de elec. hoc libro. quod in tellige de constitutionibus disponentibus circa modum regendi ecclesiam / non de his que concernunt articulos fidei.

¶ Hinc dicitur quod episcopus nunquam dispensat contra teles constitutiones. glo. in. c. cum dilecti. in verbo in eta te. supra de elec. que reputatur singul. secundum Barba. in. c. nisi. supra de offi. deleg. glo. in verbo carere. in. c. licet canonvbi domi infra de elec. glo. in cle. vna de officio vica. in verbo etate / plene per decium et Fely. in. c. et si clerici. in. §. de adulteriis. supra de iudi. Idem Feli. in cap. primo. colum. prima. supra de rescri.

¶ Pariter nec legatus de latere dispensat contra concilium generale probatur in. c. dilectus. et primo. supra de preben. iuncto. c. ii. de conces. praeben. firmat do meus de ripa in preludio repeti. c. de quo vult deo. col. ii. supra de iudi. et sic nullus alius a Papa / quod intellige prout per eundem Feli. in d. col. iiii. versi. similiter.

¶ Et sic concludere habes quod in difeositionibus (dico) tendentibus ad particularem vtilitatem / et conciliis contrari tibus: necesse est facere specialem mentionem cum derogitione etiam specifica. Ista vt dixi sententia est Archi. vbi supra quam: vt testatur Feli. in. d. col. iiii. totus mundus sequitur quicquid dicat Inno. in. c. pe. supra de cap. mo. vbi refert quod quantum ad mentionem faciendam non est differentia inte alias constitutiones / et constitutiones concilii. Secus si prouisiones et dispositiones ad communem vtilitatem progrediantur / vt si fit per modum constitutionis et de eis non fi. quoquomodo mentio. ita dicit / et late prosequitur Bar. in d. extrauagan. ad reprimendam in verbo non obstan. Bal. in l. humanum. col. i. ii. no. C. de legi. Roma. con. 436. nu. xi. Decius in sermone cocilii. Pisani. col. i. post consilium. cii.

¶ Et quod sit necessaria specialis mentio / et etiam deroga tio prout diximus quod per sequens priuilegium non intelligitur precedenti priuilegio derogatum nisi de precedent mentio fiat. c. veniens. et ibi do. supra de prescrip. c. ex parte et primo. supra de offi. de lega. c. dudum: cum ibi no. de priuilegi. et. c. i. et. c. cum ordinem. supra de rescrip.

¶ Et etiam vbi agitur de praeiudicio tertii non sufficit generalis clausula non obstante etc. sed requirit specialis. c. si propter. supra de rescrip. hoc lib. cum similibus traditis per Alex. in propolto concilio. clv. in prin. videretur in consultatione. vol. vi. vide gl. pragma. in ti. de causis. in verbo. in iure. vbi idem dicit de priuileg. in corpore iuris clauso

¶ Et dicitur ficri specialis mentio: quando singulariter ex primitur: adiectis circunstantiis specialibus: per quas spocifice intelligitur de illo. no. cardi. con. lii. nu. vii. do. Grego. Papa. xi.

¶ Et quod necessaria sit specialis mentio. patet experier. tia / quod videre poteris per singulos dies in prouisioni bus bullatis a curia procedentibus in quibus ponitur quo ad spurios. Defectu natalium ac etatis predicte / ac pict uen. Lateranen. et generalis concilii: ac aliis constitutionibus / et ordinationibus apostolicis nequaquam obstantibus: vide Decium late. con. cccxli. nu. x. viso puncto dum dicit Quod si in clausula dicatur: nonobstantibus constitutionibus editis in conciliis generalibus: et non obstat dictum Archi. in. d. c. i. supra de constitutionibus: vt ibi firma¬

¶ Unum tamen dicit Fely. in d. c. nonnulli. in prin. v. colum. Quod oportet quod fiat specialis mentio ipsius constitutionis concilii: vel saltem per verba equipollentia puta non obstante constitutione concilii que de duabus dictis loquitur / sercundum Panor. ibi cum illud dicatur expressum nominatim / de quo apparet cogitatum fuisse per circunstantias cetissimas: secundum eundem Fely. vbi. supra col. iii. Et sic succadit illud in iure vulgatum. Quod non refert quid de equipollentibus fiat. tex. et ibi glo. fi. in l. fi. ff manda. glo. in l. si mater vos. C. de iusti. et substi. seu an quid fiat verbo. vefacto. c. dilecti. el. i. et. c. vt nostrum. supra de appella¬

¶ Et sic ista mentio specialis non dicitur data pro forma quia si esset data non iuuaretequipollens per ea que tradit Alex. con. ccxii. col. i. vol. vi.

¶ In summa dicito. Quod pro quocumque patiente defectm: natalium: derogatur consilio pictauen. de quo. supra

¶ Item pro moniali eundem defectum patiente derogat concilio viennen. Uide tamen Pet. de Ancha. con. 335 viso diligenter:

¶ Pro patiente defectum etatis derogatur concilio lateranem

¶ Item pro petente dispensari ad quecunque incompatibilia tam secularia quam regularia obtinenda derogatur gene rali concilio

¶ Et quando loquitur de concilio generali intelligitur de cocilio Lateranen. secundo loco facto quia duo fuerunt concilia lateranentia. Primum tempore Alex. iii. Anno milleclxxix. de illo semper in superscrip. decretalium fit mentio dumdicitur in concilio. lateranem. Secundum fuit tempore inno. iiii Anno. 1215. firmat Sozi. con. cxcvii. col. ii. viso priuileg. Et de illo fit mentio in suprascriptionibus dum dicitur in concilio generali. testatur Io. and. in. c. nemo. supra de elec. hoc labro et in data huiusli. et in. c. cum apostolica de his que fiunt a praela.

¶ Et non intelligas quod vocetur concilium generale in suprscriptione: quia in eo fuerit romanus pontifex. Nam omne concilium: generale dicitur: in quo adest papa. Sed appellagenerale quia posterius et in eo fuit maior congregatio praelato rum quos dico non solum episcopos verum etiam inferiores ab eisc. i. ibi prelationes suas. supra de etate et quali. et. c. cum ab ecclesiarum: vbi Barba. no. i. supra de offi. ordi.

¶ Dicit tamen Oldra. con. ccxxx. quod prelatus antonomatice. est solus episcopus. xi. q. i. de persona.

¶ Secutiue habes necessariam nonobstantiam facere in spec fica forma: de priuilegiis Cluniacen Cisternen. et fontisu. braudi ordinis concessis et eorum opportuna derogationi per regulam de qua meminit Iason in con. cxlii. col. fi. Statutum. vol. 4. Quod per generalem derogationem seu per generalem reuocationem nunquam intelligitur derogatum priuilegiis seu causis priuilegiatis nisi de eis nat inentio. glo. singul. et approbata in l. decurionibus. C. de silen. lib. xii. quanipse Iason. vbi. supra auctoritatibus comprobat.

¶ Nam in eisdem priuileg. inter alia cautum reperio. Qui Ipsorum ordinum monasteria et beneficia: nulis nisi sancte romane ecclesie cardinalibus: aut ipsos ordines respectiue expresse professis / et non nisi de consensum abbatum pro tempore existentium et conuentuum possint commendariEt alias de illis etiam per sedem apostolicam pro tempore facte commende seu de illis in huiusmodi commendam obtinendis concesse dispensationes nullus sint roboris vel momenti. Etiam quo ad eorum derogationem de illis eorumque totis tenoribus specitalis specifica et expressa indiuidua ac de verbo ad verbum non autem per clausulas generales idem importantes mentio habenda est

¶ Nunc igitur superest discussio quomodo tollantur hec priuilegia seu per que verba eis derogetur cum habeant clausulam derogatoriam ad alia priuilegia. Et sic in consequentiam trahitur quod quando tolluntur non sufficit generalis clausula / videlicet non obstantibus priuilegiis et c. ita dicit Cal. con. ii. ti. de priuileg. et car. di. con. xvi. Dominus papa mandauit episcopo pistoriensi / late per Freder. con. cxxxiii. Casus talis est. Monasteriis cuiusdemordinis monialium / vbi etfundit plura puncti nostri. latius per car. con. cxxxvi. Factum sic se habet / et Roma. d. con. cccxxvii. Iste sunt rationes. vbi. in prin. allegat theoricam glo. ordinarie in summoxxv. q. ii. dicentis semper presumi debere priuilegium primum non existere renocatum quando de eius reuocatione propter aliam posteriorem concessionem oritur dubitatio. Et ibi late Archi. col. fi.

¶ Et neintanto conflictu sim prollxus. Uide Fely. in. d. quod nonnulli permultas col. et post eum de selua. in. d. iii. parte. quod xiiii. et ibi ad saturitatem Decium in con. clxv. viso tenore.

¶ Ultra tamen ipsos scribentes prosequendo. supra promissum. Addo tibi in practica: verba quibus istis priuilegiis per curiam romanam solet ad plenum derogari¬

¶ Primo quo ad priuilegia cistercien. ordinis sunt hec non obstantibus constitutionibus et ordinationibus apostolicis / ac monasterii. N. cistercien. ordinis iuramento etc. roba ratis et innouatis / illis presertim quibus inter alia caueri dicitur expresse. quod nullus abbas eiusdem ordinis seu monasterii hmoni in commendam obtinens regimini et administratio ni seu commende monasteri cui praeest / aut in commendam obtineabsque dilectorum filiorum capituli generalis dictiordinis licem tia cedere quoquomodo possit sub excommunis late sententie pena per resignatem seu cedentem et eum de cuius persona eidem monasterio prouisum seu cui monasterium ipsum commendatum fuerit eoipso incurrenda nisi vbi cessio bmondoi in romano po¬ tifice pro tempore existente et canonice intrante in suo consistorio secreto facta esset / et alias commende et prouisiones pro tempore fact. nullius sint roboris vel momenti / liceatque monast. aliorum abbetum iuxta regularia instituta dicti ordinis: in omnibus et per omniprocedere / perinde acsi commende et prouisiones facte non fuerint nec teneantur conuentus prefati prouisionibus et commendis / alaquam vt premittitur factis / etiam per sedem / eandem etiam quascumquam sententias censuras et penas in se continentes / quibus ligari nopossint obedire: et quod illis nullomodo: aut non nisi consistoria liter etiam per binas aut trinas litteras abbati Cisterciest Cabilonen. diocesis pro tempore existen. et diffinitorias capituli generalis successiue praesentatas. Et si derogetur derogatiohmonoi non valeat. Quodque ipsius Cistercien. ordinis monasto ria / nullis nisi sancte Romane ecclesie cardinalibus / aut ipsumiordinem Cistercien. expresse professis: et non nisi de consensu abbatis protempore existen. et delictorum filiorum conuentus Monasterii Cistercien. Cabilonen. diocesis commendari possint et alias de illis etiam per sedem ipsam pro tempore facte commende / seu de illis in huiusmodi commendam obtinen dis concesse / dispensationes nullius sint roboris vel momenti: quibus etiam si ad illorum derogationem de illis eorumque totis tenoribus specialis specifica ex expressa ad indiuidua: et de verbo ad verbum / non autem per clausulas generales idem importantes mentio seu queuis alia expressio habenda / aut aliqua alia exquisita seruanda. Forma eti illorum tenores presentibus pro sufficienter expressis habentes et insertis / illis alias in suo robore permansuris: havice duntaxat specialiter / et expresse derogamus contrariis quibuscunque. Datum etc¬

¶ Et attende hic ad id quod Papa dicit expresse derogare quod licet verbis specialibus et expressis non reperiatur ipsa derogatio facta sufficit / tamen id verbis generalibus dictum / aut quod constet de mente: per ea quae tradit Alex. con. cci. nu. x. perspectis verbivol. vi. Quia autem expressum dicitur fieri illud quod exprimitur non specialiter / sed in genere l. fi. in fine Cum ibi no. ff. quod cum eo l. lucius cum ibi no. ff. de vulga. no. Bar. in l. i. in prin. in. ii. q. principa. ff. de vulga. et pupil. sub. et in l. praetor. in prin. ff. de no. oper. niciatio. Et ibi etiam no. per glo. et Bar. quod illud dicitur esse expressuquod tacite agitur / seu quod ex mente vel ex coniecturis facit l. nominatim. ff. de conditio. et demon. et l. ii. ff. de liber. et posthu. l. certum. ff si cer. peta. Et ita possumus intelligere dictum Ioan. mo. in. c. si gratiose. de resc.

¶ Et de hoc ordine Cistercien. vide Domi. con. xli. in prin. pro clariori / vbi dicit quod in hoc ordine prout placet eis vtuntur / albo / nigro / et griso colore not. glo. et Paul. in clemen. prima / de electio.

¶ Quo vero tan. git deregationem priuilegiorum ordinis fontisebraudi. Dic nonobstantibus pie memorie Bonifacii pape. viii. predecessoris nostri / et aliis constitutionibus et ordinationibus apostolicis: ac monasterii et ordinis predictorum: iurament confirmatione apostolica / vel quauis firmitate / alia robo ratis / statutis / priuilegiis quoque: et indultis / et consuetudi nibus / ac literis apostolicis eisdem monasterio et ordini Fontisebraudi / tam per Ioan. xxii. Alexan. ii. Inno. 4. quam etiam alios quoscunque Romanos pontifices predecessores nostros / sub quibusuis verborum formis: et expressionibus concessis: et per nos seu sedem predictam confirmatis et approbatis / illis praesertim quibus inter alia caueri dicitur expresse. Quod in prioratibus dictis ordinis Fontisebraudi / et dicto Monasterio dependentibus abbatissa dicti Monasterii pro tempore existens pro regimine religiosarum personarum. In eisdem prioratibus pro tempore degentium: ad diuini officii in illius recitationem vnam de monialibus in priorissa / et vnum ex religiosis eiusdem monasterii / seu ordinis Fontisebraudi pro celebratione missarum et admini stratione sacramentorum ecclesiasticorum / et bonorum temporalium in priorem deputari possit. Et quod Abbatisse pro temipore et dilecte in Christo filie conuentus monasterii huiur modi ad receptionem alicuius / in illis non teneantur / quodd prioratus eiusdem monasterii / aut ab eo dependen. modo premisso / prout hactenus extitit imposterum / regi et gube nari debeant / illique aliis quam Romane ecclesie cardinalibus aut ipsum ordinem Fontisebraudi expresse professis / aut diconsensum abbatisse / et conuentus predictorum duntaxat conmendari possint: et alias de illis etiam per sedem predictam pro tempore facte commende nullius sint roboris vel mimenti. Quibus omnibus etiam si ad illorum derogationem de illis eorumque totis tenoribus etc. vt supra

¶ Tenorem vero priuilegiorum ordini Cuniacen. concessorum ac eorum derogationem facillime tunctis premitsis elicere poteris a verbis sequentibus que extraxi a facultatibus quondam iuliani in Auinione Legati / et in ma¬ ioribus Iulii. 2. constitutio. appellati / et eidem per Sixt 4. concessis / dum ibi Auinione et cancellaria apostolica residerem registrumque signaturarum primo loco tenerem: ver ba sunt hec necnon ordinis climiacem. Super eo quod illius priratus et beneficia nullis nisi sancte romane ecclesie Cardinlibus / aut ipsum ordinem expresse professis commendari non possint concessis indultis et priuilegiis ac specialibus et generalibus / per nos vel sedem apostolicam de beneficiis hiiusmodi quomodolibet factis seu faciendis reseruationi bus / de quibus forsan specialis et expressa mentio foret habenda quas presentibus pro expressis haberi volumus. Et quid bus inquantum effectui presentium preiudicare possent derogamus ac derogatum esse volumus. Ceterisque contrariis quibuscunque

¶ Ad propositum Cardinalis. di. con. xxxvi. col. pe. circa medium. nu. xx. citat quod per litteras impetratas a papa supbeneficio non derogatur priuilegio Clunien. per quod eis conceditur quod non teneantur recipere impetrantes apostolicos nisi de ordine cluniacen. vel de hoc indulto in literis fiat mentio. Et hoc etiam si in litteris impetrantis sit clasula non obstantibus etc. siue quelibet alia dicte sedis in dulgentia cuiusque tenoris / etiam de qua oporteat fieri montionem specialem

¶ Et attende: quia vnicus est abbas in ordine cluniacenim. prout dicit Oldra con. 204. Prima questio est vbi latem prosequitur de eius potestate quam videas. et post eum Do. Bartholo. de chasseneo. con. xx. nu. xxiii. cum sequen. quod incipit Par. inspecto / vbi dicit. Quod ordo sancti Benedicti et ordo Climiacen. sunt diuersi cum in vnoquoque sit caput: vt per pluta tenet Egidius bellamera. con. xxxii. col. v. Non eniest dubium quod ordo beati Benedicti. Facit vnum caput religionis / in quo quidem ordine vnusquisque abbas facit suum caput. nec vnus subiicitur alteri. Secus in ordine Cluniacen. vt supra diximus. Et est strictior propter statuta et ordinationes nouas / vt prosequitur ibi dictus de Chassanes

¶ Et resoluendo hunc passum / quia arbitror conclusiuam veritatem in paucis consisti posse et debere. Ad alias curas etiam vocatus breuibus vsus sum / ad rem ipsam venio vt verbis Alex. vtar. consilio. cxxxvii. in principio. visa quali quali. vol. vi.

¶ Dico huiusmodi speciales nonobstantias fore necessa. rias sub predicta verborum forma / nisi aliter se habeat stil. lus curie. quod paucioribus verbis derogeretur. Istud fuidictum Antho. de Butrio. con. ii. in fine. refert et sequitur Fely. in. c. accedentes. columna. iii. versiculo soleo. supra de prescriptio. Facit quod singulariter voluit Freder. de senis. con. xlvii. nu. iii. quod exorditur habita super casu predicto. vbi dicit quod si conceditur priuilegium alicui cum clausula derogatoria: quod non possit reuocari nisi fiat de ipso mentio. de verbo ad verbum. Sufficiet in sequenti / priuilegiovel constitutione quod dicatur non obstantibus quibuscunquam priuilegiis etiam si de ipsis esset facienda mentio specialiet de verbo ad verbum. Et assignat rationem: quia si aliud diceremus. sequeretur quod summus pontifex posset sibi auferre potestatem reuocandi priuilegium per indirectum. Quia si haberet facere mentionem de priuilegio primo. de verbo ad verbum. sequeretur absurdum. Cum sepe non po. sit inueniri illud primum: vel haberi maxime si esset antiquum et suorum predecessorum. Et etiam quia non registramtur in curia talia. Et hanc rationem tradit in proposito. car. con. lii. nu. v. Do. Gregorius papa. xi. et vbi subdit alias raetiones / concludit tamen contrarium optimis fundament respondedo aliquibus que pro hac parte: nostra possunt ad duci. quem etiam vide con. cii. col. prima. super facto testamenti. Sequitur hanc rationem Alex. in consilio. cxxxiiii. nu. v. preuiso themate vol. primo quem vide prosequentem quo ad derogationem primi testament

¶ Istam tamen tenet partem. Bartho. Sozinus. con. cxxi. nu. xix. circa primum vol. iiii. vide Decium. con. cxlii. in fine. Et pro tenui Maria. Sozi. late con. clxix. col. pe. antepecirca primum vbi adducit dictum Bal. in capitulo super litteris. versi. quid sit papa. supra de rescriptis. Quod quando papa vult aliquid haberi pro expresso habetur: ac si fuissenspecificata. Et in con. cclxvi. col. fi. in causa que vertitur et con. cclxxii. col. pe. Non prosequendo / et con. ccxcvii. col. fi viso priuilegio. Dum dicit quod papa ad validitatem a ctus a se gesti fingere potest expressum: quod comprobat iuribus et auctoritatibus. Fouet etiam hanc partenm. Iason in con. xi. col. pe. vol. iii. et co. cxxi. viso themate vol. iiii. Alexan. consilio. ccxliiii. nu. ix. perspectis tam verbii. vol. vi. et ibi vide motiua vrgentissima / pro hac parte quam etisustinet: facit quod no. idem Alex. com. 187. nu. 18 videretur. vol. v. Quia in omni materia si per verba derogatoria generaliter prolata apparet voluntas derogantis quod generaliter derogare voluit sufficiet. Et hec videntur procedere in derogatione primi testamenti / vt testatur Alex. ipse concilio. 7. videretur. vol. 4. Et Domi. con. lxv. col. vi. discutiam. et con. cxv. super dubio.

¶ Et pro intento principali: vide que late tradit Domi. ipse in con. cxx. quia in facto / quem etiam vide pro hac clausula / Cuius litis statum etc. pendeat indecisa que solet apponi in prouisionibus propter. c. prim / et secunds vt lite pendente. supra hoc libro. tenet etiam hanc partem. Panor in. c. cum instantia. nume. v. et post eum. Ioan. de Imola. supra de censibus / et Areti. in. c. i. col. vi. in fine. supra de rescrip. dicens quod ista est rei veritas / licet alibi contrarium. Idem Frede. tenuerit quod sentit Io. mo. in. c. i. supra de constit. vbi dixi. Et citat quod Papa possit sibi legem imponere per verba derogatoria quod non credas per predicta / et in hoc errauit tantus bonus pater et defecit in salutari suo / testis est glo. regule can. cellarie. 24. col. 2. que dicit dictum Io. mo. fore truffam satis tamen irreuerenter.

¶ Non procedit etiam secundum Feli. vbi. supra Si ipsa derogatio fiat motu proprio. Quia tunc non est necessaria mentio specialis per ea que voluit Roma d. consi. 327. col. 2. nume. 8a. in fine. Et ratio quia videmus motur proprium principis in gratiis operari non solum exclusionem surreptionis. c. si motu i1fra de preben. Sed etiam quam plura alia inter que inducit tacitam dispensationem / circa inhabilitatem: persone cui beneficium concedit. Cum illa proueniat ex iurpositiuo / et de motu proprio apparet in scriptis / tex. reputat / singularis. in l. 2. C. de cri. sacrileg. vbi dicitur quod improbare / icnquod imperator fecit ex certa scientia est crimen sacrilegii: alios vide effectus per teipsum. Et sic optime facies si potue. ris obtinere motu proprio: quod nota in mandatis apostolicis de prouidendo que solent expediri motu proprio / in quibus nerefert que nonobstantie ponantur: vel non. Uide quae dico de motu proprio in. c. fi de offi. lega. in proposito: vide etiam Decium. con. 142 col. fi. vbi dicit quod quando aliquid debet nominatim / et specialiter fieri non sufficit quod dicitur illud haberi pro expresso quodicit verum maxime quando priuilegium est concessum ad postulationem. Ang. in l. sed et si quis. §. quesitum. in fi. ff. si quis cautio. Idem Decius firmat. d. con. clxv. viso tenore. et ibi late prvtraque parte videbis auctoritates et rationes. et con. 341 viso puncto: vel etiam quando ageretur de graui preiudicio tertiAlex. in. d. co. 124. nu. 10. vol. i. Et per hec verba sit presens materia absoluta quam paucioribus verbis proposuerabsoluere nisi materia logius me traxisset que mente conceperam. Iason in simili / in co. cxli. in prin. vol. 4 Probus.

¶ Antiquiores. Adde vnum quod no. Car. in puncto optionis. con. cxxvi. circa fi. Uacarunt canonica et prebenda / quod si Papa. reseruat prebendam alicuius / si ipse postea optat aliam: vt in tex. nostro / Quia dimissa non est reseruata / sed optata. Et istud dicit fore dictum Ioan. de lignia. in. c. dilecto. supra de prebend. Et subdit ibi rationem. idem car. quia si dimissa esset reserua. ta sequeretur quod eo tempore ex persona vnius due prebendo essent reseruate.

¶ Et pro intento Ioan. mona. hic adde etiam si secundo per capitulum Recepti / dummodo sint priores in data: quia tunc preferuntur in optione: secundis in data licet: vt dixi sint primi recepti hi / rota in antiquio deci. 6. in titu. de consuetudine: quia receptio primorum sit posterior: videtur retrotrahenda ex quo primi erant recipieno alleg. l. primam de consul. l. xii. C. et. l. ii. §. fi. ff. si quis cautio. Uide insuper deci. precedentem: qui non habet ius in preben. da minori / non querit ius in optata maiori. Et ratio in euidenti est: quia in ecclesiis vbi habet locum optio vel ascensus seu permutatio prebendarum fit transitus de vna ad aliam / absceinouo titulo / et absque noua prouisione vel collatione virtute prouisionis seu tituli habiti in prima / iuxta no. hic per Archi. et Io. an. et latissime per Domi. in con. xxi. premitto pro declaratione: vbi videtur adherere opinioni Ioan. and. et Archi. hic / quod non requiratur noua collatio. Si igitur canonicus titulus non habetur in prima non potest haberi: in secunda alias sequeretur quod eam sine canonico titulo obtineret quod non patitur ius. Io. mo. in. c. tibi. §. in praedictis. de resc. facit quia resoluto iure fundamenti resoluitur fundamentum l. lex vectigali. ff. de pigno. et ipo. Paul. de ca. in l. seruitutes. el. ii. ff. de seruitu. facit l. i. § si quis. sub conditione. et. § qui minorem. ff. vt leg. cansa cauca.

¶ Item vbi consequens fundatur in ancedenti / sublate ancedenti tollitur consequens l. egi. ff. de excep. rei iudi. cum similibus ibi per rotam allega.

¶ Et hec optio debet fieri de mino re ad maiorem / non econtra. Rota in no. deci. 227. per. d. Io. moin. c. Cum aliquibus. supra de res. quod hon habet ascendere non descendere. debet pariter hec consuetudo esse quadragenaria. rota in niuis. 460 queritur quanti tempounis Bellamera conclu. i. et. lxiii. quod verum secundum eos: vbi talis consuetudo operaretur trammutationem alicuius iuris spiritualis. videlicet titulorum prebondalium et tunc requiruntur xl. anni. quia contra ius in hoc / quia per mittit fieri propria auctoritate permutationem prebendam contra concilium Turonen. c. maioribus. supra de preben. et. c. quae tum. supra de repe. Cal. con. vii. hoc ti. Secus si talis consuetudo non operetur acquisitionem spiriualis iuris: vt optare domum vel similia / et in hac sufficiunt. x. anni. quia non est contra ius quod prosequere: vt ibi per eos.

¶ Non enim solum semel potest optari: verum etiam pluries Bellamera Deci. ccxxix. vnum tiattende quod rota in no. Deci. ccxcvi. voluit quod prebenda vacans in curia pre textu hmoni consuetudinis optari non potest dicens Grego. xi. Ita per suam Bullam declarasse. et ista est prerogatiua papalis. c. ii. de preben. vbi dico vide Domi. con. xxx. quod incipit Bonifa. ix. Hinc Rota in ant qui. Deci. ccxix. dicit / quod consuetudo vel statutum de optando ne obstat apostolicis impetrantibus / sicut non habet locum in bneficiis reseruatis vt patet in tex. nostro in. §. in prebendia tu tamen dic quod si sit consuetudo optandi etiam si sint expectantes apostolici quod valet. Oldra con. 285 allegationes in causa affridisii. Ista prosequitur late Nicolaus milus in suo aurerepertorio in verbo consuetudo optandi. vbi refert Fredo con. lxii. verius videtur esse quod fere sub similibus verbis describitur per eum in trac. de permuta. beneficiorum quaestio. xxvii. Et dicit quod in scholis et de iure restricto et iuris rigore tenedum esset / / quod hoc in casu optio habet locum. Secus de equita te / cum tempus vacationis sit momentancum et indiuibile et eodem instanti vacat et non vacat vnde enim cum eodem instanti sit ibi vacatio et non vacatio illud accipiam vt revaleat et permutatio habeat effectum / et sic fingamus prebendam tempore non vacasse.

¶ Preterea video quod permutatione impedire non possunt littere papales. c. vnico. infra de rerum permuta. Ergo nec consuetudo illam impedire potest cum consuetudo vincatur a literis papalibus. Facit quod no. supra de prebincum in ecclesiis. reperio tamen ibi additio. Lap. distinguenti. Aut permutatio est facta motu proprio vel etiam ad instanpartis sed in fauorem iuris publici et tunc procedat opi. Frede Aut in fauorem iuris priuati ipsorum permutantium / et tunc secus quia tunc habet locum optio.

¶ Et hoc intelligas nifpermutatio ipsa in fauorem iuris priuati fieret in curia quia tunc ex quo beneficia permutata. dicuntur vacare in cun(vt late dico. infra de preben. c. ii.) non habebit locum optio per texnostrum et quae late discutit Car. con. xvi. Damnus papa. pro his vide Domi. in con. xxxix. in ecclesia cathedrali. vbi dicit quod vi cunque papa confert non habet locum optio quia lex extenditur ad omnes causas quibus adaptatur ratio legis licestrictius lex loquatur in parte dispositiua. glo. infra. cle. i. cilicet de electio. cum aliis ibi per eum alleg. tamen quia ratio tex. nostri ad aptatur ad non vacantia in curia / que conferuntur per perpam / habeat locum etiam in illis. Et subdit ibi idem domi. in fa ne aliam moderationem videlicet quod licet permutatio non fiatu in curia / et sic in partibus vtpote in manibus capituli quod tunc non habebit locum optio propter ipsius capituli tacitum consensum qui operatur renunciationem iuris in eorum fauoren. inducti quod possunt. c. ad apostolicam. supra de regula. late per Iaso. in con. cxl. communitas. vol. iiii

¶ Et attende in proposito thematis nostri quod consuetudo ecclesie que habet quod canoni ci possunt optare non extenditur ad prelatos illius ecclesiavel ad dignitatem habentes. Ita dicit Cal. con. v. hoc ti. 5. ratio. Nam in his qui sunt stricti / iuris vno expressi non includitur reliquum / de rescr. susceptum. et de preben. c. quamuis hoc. lb

¶ Qu habemus quod consuetudo est stricti iuris / et ad vnguenobseruanda dicit Rochus de curte in repeti. c. fi. supra isto ti. Carta mihi. xv. col. iii allegat Panor. in. c. ii. eo. Hic Cal. vbi. supra con. vi. citat quod stante consuetudine quod canonicus non possit optare nisi semel. Certe si semel optauit licet moues tur sibi lis super prebenda optata / tamen non poterit aliam facere oftionem adducit optimas rationes quas videre poteris prirusquam cubiculum ingrediari si non exciteris a demonio meridiamo

¶ Sed quid: pone themate tex. nostri retento. Duo can. nici vnius ecclie mortem casmate aqua vtigne / passi sunt insimquorum quilibet habebat prebendam in omnibus alteri equalem. Modo antiquior et post eum antiquus volunt optare. Antiquum vnam primo optat praebendam. Antiquior cui primo ius optandi conpetebat: vult illam sic iam optatam optare: alius inficit. quid iuris Ista est quaestio notabilis quae terminari videtur per tex. mirabilem et singularem in l. cum aureum. § sed si argenti iuncta glo in verbo optio. ff de auro et argen. lega. vbi Bar. ibi si vasa eranmeiusdem lige quod antiquior non admittitur in quarela ita coperi in teminis decisum per Roma. singul. mihi. 489. legat testator / vbi diciut quod ratione huius lucratus est plusquam. xl. ducatos: pro comprobatione tamen huius quaestio. videre poteris que discutiuntur in simili de patre et filio simul in mari morientibus / per Bar. in l. si in ter. et in l. qui duas. §. cum in bello. ff. de reb. dub. Uide Barba. con. xxiii. col. pe. Scripsit propheta. in primo volu. et Io. an. Mona. in cap. si tibi concesso. de prebendi.

¶ Et quod ista consuetudo non sit reproba / sed honesta multum iuri communi conueniens / quoniam eius effectus est quod au tiquiores tempore meliores possint habere prebendas / et hovtique iuri communi conuenit. Non enim decet vt imperiti magis sint noui antiquis: et rudes preferantur emeritis. cap. qui proderit. lxi. dist. et. c. sequenti / vbi glo. et Domi. qui exclamat contra imperitos / qui a summis volunt habere principium Archi. in. c. sicut. 48. dist. nu. 3. Quia maiora committi non debent eis qui in minoribus non sunt excercitati. Decius in cap. Auaricie. supra de preben. Facit l. prima. Ibi antiquissiu mus quisque prior. ff. de albo scriben. tex. in l. fia. de Tiro. lib. xxii. C. vbi Luc. de penna. col. prima dicens / quod nomina filiorum Irael precepit deus scribi in veste Aaron / iuxta ordinem natiuitatis eorum. Exodi. xxviii.

¶ Hinc dicimus antiquiores semper in altiori loco poni. no. insti. de bo. po. § aliam dixi. supra de rescri. in. c. statutum / ad idem l. vnicuique de proxisacro. scri. lib. xii. C. et. l. per hunc. et. l. nemo. C. de aduo. diuer. iudici. l. ii. §. quo enim antiquitas. C. de vete. iur. enucle.

¶ In antiquis enim est prudentia multo tempore et sua pientia. Iob. xii. Ipsi enim didicerunt apatribus suis propter quod narratio eorum non est pretermittenda. eccle. 8. O quam speciosum caniciei iudicium / et a senioribus cognoscere consilium. O quam speciosa veterani sapientia / et gloriosus intellectus et consilium: vt eccle. xxv.

¶ Hinc dicimus quod consiliarii debent esse senes populi magistri seu doctores iuxta illud. nume. xi. c. Congrega michi septuaginta viros. de senioribus Ifrael: quos tu nosti / quod senes populi sint ad magistri etc. Unde Inno. xx. dist. de quibus seniores prouincie congregat / et eos interrogat. Facilius namque inuenitur quod a pluribus senioribus queritur glo. ibi allegat l. per C. de fidei con. et l. 3. C. de inge. manu. Dico latius. in ca. sup eo infra de hereti. Uide Decium in sermone concilii Pisa. col..

¶ In vno tamen aliquando reperimus quod in pluribus in uenire non potuimus l. prima. §. sed neque. C. de veter. iur. enucle. Urga atque correctio senum tribuit sapientiamus Prouerb. xxix. Beatus Hierony. Augustino ait. Bos senior grauius figit pedem. Item senior maturitate prestantior sensu: et pluns experientia doctior. cap. sciendum. xxvi. questio. quarta: per quem text Alexan. con. 4. nume. 7. ponderatis. volu. 4. dicit quod in antiquis ex iure presumitur maior sapientia / maiorque rerum experientia / facit quod notat Decius / con. 443. colum. 4. in casu ad me transmisso: vbi vnum inter alia subdit quod demones sunt sapientes propter longitudinem vite et longam rerum experientiam / pro quo text in cap. sciendum. xxvi. q. iii

¶ Item consilium senum melius est quam iuuenum. cap. ex multo. de voto. Bald. in. c. i. supra de renum. Quia plus valet vmbra. senis quam ensis iuuenis / et eloquentia. Et ratio quia canicies sapientiam de signat 83 dist. §. porro. Sta / ideo antiquorum dictis / que diutius fuerunt ruminata / et steterunt ad supplicium tanquam aurum in fornace / hii enim sunt qui nobis de derunt principia que successiuis nature et ingeniorum beneficiis suscipiunt incrementum / cui conuenit illud Ciceronis in prin. tuscula. q. Quia nulla res a principio in republica videtur sufficienter promulgata. Et sic dicimus quod nula est ars que singulari sit consummata ingenio / in antiquis est sapientia / et in multo tempore prudentia. Iob. xii. vt prediximus / facit quod dicimus quod sexus masculinus nobilior sit femineo: quod nobis ostendit et demonstrat ordo / et prioritas creationis quam deus operatus fuit in creatione humane nature que prius fuit producta in vno solo indiuiduo / et in sexu virili tantum / vt sic esset primus homo principium omnium indiniduorum nature humane / et consequenter totius speciei suo modo / sicut Deus est principium totius vniuersi / vt quo ad hoc esset in masculo quedam similis tudo hominis ad Deum propter humane nature dignitatem. Ista comprobat Ulpianus in l. prima. ff. de sena. ibi maior dignitas in sexu virili est. Pro his vide que citatr Barba. d. con. xxiii. col. fina. Probus