Titulus 2

E generalibus. que in vno non habent tantum et fectum sicut particularis habet: quod comprodo per ea que citat Maria. Sozi. co. cxxxiii. col. pe. et fi. profecto ni fallor. Quod licet in dispositione legali requiratur monitio. tamen illud est verum nisi vltra dispositionem legalem emanaret circa idem constitutio particularis: quia tunc per talem dispositionem videtur quis moneri / et incidit quis in penam sine alia monitione. Probus

¶ Edito precipit cuius transgressor punitur seu puniri debet / probat Sozinus: con. ccix. in prin. licet nulla vbi idem dicit de consuetudine quod de constitutionibus. Probus.

¶ Uulgo cuius opinio aliquando inspicitur. glo. in. c. pasto ralis / circa finem / de re iudi. adducit illud Ouidi de ponto. vulgus amicitias vtilitate probat. vide que dico in. c. quoniam inra de immunita. eccle. Probus.

OMnium. C. de testa. Archi. in. c. preterea / in fi. xxiii. di. d. cit hanc l. omnium hoc non dicere nisi de toto iure: quod in nostris scriniis est constitutum Tamen io. and. et Petrus de Ancha. dicunt bene stare: et hoc illam legem probare si perficiatur oratis tota: ibi nec dieius successione tractatur. Et intellige de scrinio pectoris vt hic patet. Ex quo inferthic idem Petrus de Ancha. Quia cum est questio super iure. probationes non sunt necessarie. c. sepe / de appel.

¶ Iter. contra processum et sententiam habitam coram papa non potest opponi exceptio nullitatis: quia eius presentia supplet omnem defectum nullitatis omisse: Inno. in. c. i. supra de litisconte. probatur in d. l. omnium / vbi Bal. in prin. dicit quod equiparatur princeps actis et testibus solenniter habitis. Imo protolus videtur operari quia testamentum in presentia principis factum / adminiculo pretoris non eget. Nam vbi est princeps non solum ibi homines astant: sed tata ipsa legalis philosophia concurrit ad testimonium perhibendum

¶ Et per huiusmodi dictum vulgare et alia roma. co. xxxvii. in casu proposite consultationis decidit quod si papa dispensat cum aliquibus consanguineis in gradu. prohibito: qui per antea matrimonium contraxerant scienter: quod eo ipse censetur eos absoluere a censuris. cle. prima de con. et affcum ex facti narratiosie resultet quod iura imponunt penam censurarum excommunicationis que nom presumitur ignerare imo scire / cum omnia iura in scrinio pectoris censeatur habere / quod vulgare etiam probaturper glo. in d. c. preterea. xxiii. di. in fine que addit alium intellectum quam hic per Io. motraditur vidlicet per interpretationem quia iura potest interpretari: cum eius sit interpretaricuius est condere: iura sunt in scola legali plusquam trita et in iudea nota Ideo ea non allegabo propter id quod refert Neuiza. in sua silua nup. carmichi. 216. et. 217. vbi inuehit contra doctores vagantes per vegulas generales quos appellat miseros doctores quod prosequere vt ibi per eum per modum solatii vt euites demonium meridianum.

¶ Et ad propositum redeundo princeps est supra ius contra ius et extra ius. Bal. in. c. cum super. col. i. supra de causa po. et proprie. facit tex. in. c. proposnt. supra de concepreben. Lexque animata dicitur in terris / nec ei potest dici/ cur ita facis / de peni d. ii. §. ex persona. nota. in. c. cum dilecta. supra de confir. vtili vel inutili. Guil. de monte lau. in. c. ab arbitris infra de offi. delega. dixi late. supra in prohemio in verbo interiectio.

¶ Et ratio quare non possix dici cur ita facis videtur: quia in eius facto semper presumitur quod subsit iusta¬ causa prout late diximus. supra in d. prohemio / in verbo relaxatio / vltra quae vide Alex. con. clv. col. fi videretur in consultatione / volu. sexto / vide etiam que dico de principis presentia tractatum de manda. apo. in puncto concernente signatura domini Cardinalis signantis in presentia Pape. Philip. pus Probus

¶ Consiliarios pro hoc glo. est in l. ii. C. si contra ius vel vtili. publi. Et sic non ex suo capite. Cy. in scl. omnium hic allegata Barba. in rub. de testa. col. 35. Fely. in. c. nonnulli. l. 24 supra de resc. Probus

¶ Habet etiam lex maximam efficaciam obtinet per ea que not Guil. in. c. iudex de offi. deleg. col. ii. hoc libro vbi dicit quod maioris efficacie et virtutis sunt ea quae princeps facit legen condendo / quam viua voce ordinando iuxta no. in. c. ad dissoluendum supra de despon. impub.

¶ Adde preterea ad praemissa et maxima ad ea quae in prima apostila dicta sunt quae notantur per oldra. 327. con. Thema quaestionis / cum multis sequen. vbi tractat an papa videatur dispensasse cum pupillo super etate in presentia sua per aliquem presentato. et Barba. in cle. Et si principalis: ver. vtru autem scientia / carta michi. 38. col. fi de papa quipromouit spurium ad episcopatum: quem sciebat spurium / an videatur cum eo dispensasse: et aliis casibus ibi deductis

¶ Per premissum vulgare posset etiam decidi dubium satis frequentatum.

¶ Pone: papa ad supplicationem ciuis lus dunensis committit causam inter eunde supplicantem et Sempronium ciuem parisien / cantori lugdunensi. non facta aliqua derogatione de vna et duabus dietis / secundum deciosionem. c. statutum. § cum autem. de resc. 1. numquid valeat rescris ptum cum papa presumatur habere scientiam situationum huiusmodi ciuitatum famosarum et vulgarium: et sic tacite derogare dispositioni d. c. statutum / istud in affirmatiua videtur tenere in terminis Fely. in. c. fi. col. i. de iudi. per vnum vulgare dictum Bal. in l. ii. C. que sit longa consuetudo in fine dicentis. Nota quod consuetudines multum vulgares princeps presumitur scire quod adornat idem Fely. in. c. super literis versinculo. iii. regula de resc. et in. c. i. in tertia fallem. de re iudi.

¶ Tu tamen dic in puncto nostre questionis quod quamuis scientia ista in multis operetur / tamen in casum proposito non iuuat: quia dictum. c. statutum et c. nonnulli quod disponit diduabus dietis. Includunt in se elausulam derogatoriam ad futura rescripta merito derogatio specialis est necessaria glo. pro hoc est multum not. in l. i. de peti. bo. subla. lib. x. C. et in. c. porrecta / de confir. vtili vel inuti. Panor in d. c. nonnulli. col. 3. et. Fely. col. xvii. late per Curtium con. l. et co. lxv. et. lxvi. col. vii. et sequem. vide quae dico de derogationibus ad hoc necessariis. in. c. cum in tua. de consuet.

¶ Et ad propositum principale natdum redeundo: Panor. In. c. dudum el i. de elec. supra nu. 3. dicit quod. coram papa non sunt allegationes iuris faciende vt in. c. sepe in prin. supra de appella. Ita dicit bolog. in repe. anten. habita col. xxvii. C. ne fil. pro patre vbi dicit vltra quod sueficit dicere ita iure cauetur quod extenditur etiam quando fiunt conciliadecisiua. Panor. in. c. vestra. not. i. supra de cohibita. cler. et mlier. Idem Panor. co. xxi. in prin. in. ii. parte / quod sumit exordii. in quaestione quae ad presens Philippus cornens con. cccxxxii. incipiente licet. ii. vol. et in. iii. vol. con. ccxv. incipi. viso. et coccci. In praesenti / latius Fely. post alios in. c. sicut. nu. xi. Qa autem. supra proxime diximus allegationes iuris coram papa non debere fieri: verum nisi esset vna lex singularis communiter deuians ab aliis regulis vel quando allegaret ad alterius iuris limitationem / vt legis communis. arg. c. pastoralis. supra de fidiinstru. notat Antho. de butrio in repeti. c. vestra in versi. Si queritur an iudex. supra de cohabita. cle. et mulier.

¶ Postrem. adde quod medicus debet habere scientiam medicine. ff. de decre. ab ordi. fac. et in scrinio pectoris tenere traditiones artis. c. ad aures. de eta. et qualita. de quo ample vide Nenisa. in filua nup. Carta. ccxxi. et sequen. vbi inter alia citat / quod aduocati defendunt res / medici corpora / ecclesia animas

¶ Hinc in proposito quo ad medicos et aduocatos dicit do. meus de ripa intrac. de peste. car. mihi. cxxxvi. ver. sexto quod medicus officio iudiciis potest cogi mederi et egroto consulere. Sicut doctor potest compelli consulere litigantibus secundumglo. in. l. ii. de proxi. sacro scri. lib. xii. C. vbi Io. de pla. amapliat etiam in causis criminalibus / probatur in l. sancimus deaduo. diuer. udi. vbi Bar. et Saly. licet Bal. ibi contra teneat / et male. Nam opinio Bar. et glo. est verior et magis communis secundum Fely. in. c. si pro debilitate / col. fi. nu. ix. supra de offideleg. et istud est / de mente Bal. in l. si pater in fi. C. si pen appel. mors inter. Non tamen intelligas quod gratis iuxta illuo prouerb. xviii. de fructu oris replebitur venter eius: et c. xii. d. fructu oris replebitur bonis quisquis: pro quo. c. non sane. xiiii. q. v. et psal. Inclinaui cor meum ad faciendas iustificationes. eto¬

¶ Numquid constitutio. Istud membrum latius examinat hic Petrus de Ancha. nu. vi. versi. x. oppono. Cui adde Bar. Paul. Alex. et Iaso. in l. cum prolatis. ff de re iudi. vbi idem Bar. in ter alios dicit quod sententia principis est lex extrauagans: inferens quod sentetia lata contra lege non valet: quod verum: quando est in corpore iuris clausa. Secus si extrauagans: Tu quo ad punctum: vide late per Prepo. xix. di. in. c. i. Car. co. lxxi. ad finem / vbi etiam dicit quod sententia lata contra extrauagantem non est nulla / licet contra ius commne lata sit nulla. Idem Car. latissimo co. xl. praedicte constitutionis. Alex. co. lxvii. col. ii. vol. iii. Et latius per Feli. in. c. i. nu. xii. supra de re indi. Et de epistola. principis an faciat ius / vide Pet. de Ancha. consi. 369 col. ii. Super isto dubio. Probus

¶ Extrauagans. vide Domi. con. 78. firmantur ista. Ubi intenalia citat extrauagantem probari debere per bullam / quae licliet faciafidem non tamen est statim recipienda / ex quo est contra ius. l. ii. C. de legibus. Et error extrauagantis expressus in sententia: non annullat ipso iure sententiam: licilicet secus sit de errore iuris incorporati. no. in. c. cum contingat. supra de offi. de leg.

¶ Et quod dicimus de errore extrauagantis intellige / nisi obtenta fuerit in concilio ppistoli. Cum ea que in eo fiunt habeantur pro notoriis ar. eorum queno. glo. in l. si tutor. C. de procurato. Que omniacomprobat Maria. Sozi. co. 134. col. 3 visa petitione.

¶ Et dicitur extrauagans: ex quo non est ad volumina communia descrota / et tunc probabiliter ignoratur. c. pastoralis. supra de fide instru. Notat Antho. de butrio. con. 72 visis allegationibus. Probus.

¶ Eos saluemus: per actuum distinctione / vel alio moda ne contrarientur. Domi. co. lxii. col. iii. prosequar: vide quae dic. in. c. Si ciuitas: in verbo exten.duntur. de sen. excommunica. Alexan. con. cxvii. nu. iii. viso titulo. vol. vi. qui. nu. xii. dicit quod quande duo statuta videntur ad inuicem repugnantia / nunquam tollitur. primum per vltimum nisi repugnantia sit talis quod vtrumque statutum non possit per subdistinctione saluari l. sed et posteriores: et l. non est nouum. ff. de leg. Bar. in l. omnes. in. iii. q. prin. ff. de iusti. et iure. vide Alex. co. cxlii. nu. x. viso processu. vol. vi. et con. xxi. nu. vii. Consideratis his. vol. vii. Dico latius. in. c. cum expediat: de elec. i. Notat Alex. con. cliiii. nu. ii. vol. vii. et conxcviii. col. iii. viso. vol. 4. Idem Domi. con. lxxvi. col. iii. Superdubio. Alex. con. lxx. vol. primo. Probus.

¶ Posteriorem. in hac compilatione non datur prioritas nen posterioritas respectu decretalium cum vno / et eodem tempore fuerint approbate. Ita tenent Io. mo. et Io. and. in. c. vt officii. in fine infra. de heret. glo. post tex. in. l. ii. et ibi Bal. C. de testatutel. Et quo ad intentum Io. mo. hic vide Pet. de Ancha. con. 214. col. 3. ver octauo inducitur. Franciscus. Probus

¶ Ualidioribus rationibus. Et sic habes quod debemus ill. sententie inherere: quae est melioribus rationibus fulcita: licet Imperator sit in opinione contraria. Ang. consi. cx. col. iiii. sanctis sima: Decius. con. 271. nu. 13. in casu. et con. 284. in fine. et com. 366. nu. 7. quod comprobat multorum auctoritatibus. Neuisa. in sua silua. Car. mihi. 208 col. fi. versi. limita tertio: prohoc vide quae dico. in. c. scienti. de regu. iur. et in. c. super eo. in fine de hereti. Panor. in. q. quidam episcopus. nu. 13. et Domi. con. 48 col. iii. ibi. Quia validatur fortioribus rationibus et iuribus. Ideo sequenda / facit id vulgare quod fortiora iura allegans in dubieest audiendus. C. Comnia: de succ. autem. Itaque / l. 3. C. de edi. diui Adri. tol. Hostien. in. c. i. in fine. infra de praeben. Io. mo. in. c. i. in fine. infra de conce. praebenm. Idem in. c. i. in fine. infra. de verbo. signifiet ibi dico: quia non debemus auctoritatem dicentis sequi: quando sua dicta non sunt approbata per habentem potestatem / sed eius rationes: dixit tex. in. c. ego solis. ix. di.

¶ Et ideo quando dicitur quod communis opinio venit sequenda / vt per Neuisa. vbi. supra hoc tanim non intellige verum quando illa communis opinio conuincitur per casum legis / vel rationem concludentem / vt tradit idem Neuisa. in. d. versi. limita tertio. glo. est in l. i. de leg. primo / Decius. consi. xxiii. col. fi. allegat Ioan. and. in. c. i. in fine. supra. isto titu. per cap. capellanus. supra de fer. referendo. opi. glo.

¶ Attende contra communem Iacobi Butrigarii in l. i. C. qui pro sua iurisdi. Barba. in trac. de prestan. cardi. prima parte secunda questio. col. fina. Etiam si deducantur per doctorem iuuenem l. i. §. neque. C. de veteri iur. enucl. vbi est text. singul. quod doctor iuuenis sepenumero melius sentit in articuio / quam senserint alii prudentissimi / quia clementissimus Deus melius apperuit ingenium eius quam ingenium aliorum prudentissimorum iuxta illud: abscondam sapientiam sapientibus et imprudentibus reuelabo.

¶ Facit dictum Ioan. mona. ad hoc quod quando vnus et idem doctor variat in vno articulo / tunc in dubio debemus dicere eum tenere illam partem quam magis diffuse examinat: id est validio ribus rationibus comprobat: testatur Ioan. Hannibal. in repeti l. post contractum. ff. de dona. Car. 4

¶ Posset. istud dic sane debere intelligi vt talis superionon videatur derogare legi sue cliam derogatoriam habenti nisi specialiter huic legi deroget quod non procedit in sud cessore vt dico in. c. cum tua de consuet. not. Alex. con. ccxliii. versicu. vii. volu. vi. Dominic. con. 44. Dominus noste Papa. Probus

¶ Derogatoria. Bal. in l. hac lege. col. ii. ver. modo quaro. C. de senten. ex peri. reci. infert ex his verbis Io. mo. Quia papa. potest sibi imponere legem derogatoriam: sed non successorim Iason in con. xi. col. i. videretur vol. iii. dicit tamen illam reuocare posse de plenitudine paestantis: Pro quo Bar. in l. bene in fi. ibi sed quod imperat orvelit dicit. C. de quadri. prescrip. idem Bal. in. c. qui feud. dare po. col. v. in fin. verbis / vbi pro hoc allegat Inno. et Io. and. in. c. cum ad monasterium. supra de statu monacho. et Iaco. butri. in l. prescriptione. C. si contra ius per. c. innotuit. supra de elec. et. c. fi. de res. hoc libro hunc. passum deo dante / deducam in. c. cum in tua. de consuetu¬

¶ Et adde regulam cancellarie. xxiiii. col. ii. vbi glo. dicit quod dictum Io. mo. hic estvna truffa et miratur de Bal. tanto de ctore ad propositum hoc allegare in preludiis feud. in prima et. x. col. licet in. xl. regula in fine videatur sequi quod non placet Paul. de castro. con. iii. nu. vi. in prima parte. Quaniam additione / dum dicit quod papa non potest sibi vel succesori legem imponere a qua non liceat recedere. dico in. c. fi. de reb. ecclesia. non alie. infra. Non mireris quia vt in simili dicit Decius con. ccclxxxvi. nu. 4. licet quandoque bonus dormitat homerus. Tu tamen attende ad id quod. supra dixi in proxima apostil. et sic cessabit inuectiua doctorum. Probus.

¶ Alteri non videtur. adde Bal. in l. fi. in fi. C. sen. rescin. non posse Antho. de butryo. con. lxxiiii. visis statutis. Bal. in con. xi. in prin. videretur vol. iii. vbi concludit opinionem Io. mo. hic procedere in contractibus principis quia eius sud cessor illum tenetur seruare vt ibi late comprobat. Probus

¶ Nonsic paris. vide post Domi. hic Fely. in. c. nonnulli. col. vi. versi. amplia sexto. supra de rescrip. vbi tenet post alios contra Io. Mo. hic qui in hoc sibi videtur contrarius in. c. ii. circa finem infra. de preben. vt intuenti videre licet. Ude etiam Alex. con. cxi. nu. xx. perspectis volu. vi. et Domi. con. 4 4 dominus noster Papa

¶ Et statuta. Adde ecclesiastica statuta capere in terpretationem a iure canonico / Antho. de butryo in. c. ex litteris col. ii. supra hoc titu. Pro quo Bal. in l. si nondum. C. de fur. vbi dicit: statutum punit sacrilegium vtrum inte ligitur de sacrilegio prout consideratur a iure canonico. et dicit esse distinguendum / aut illud statutum sit alaico: et tunc punitur prout consideratur a lege ciuili Aut est editum ab ecclesiastico: et tunc punitur prout consideratur ab ecclesia stico iure / facit elegans dictum eiusdem Bald. in l. finali. C. de suc. edic. vbi etiam Saly. firmat hec Prepo. in. c. nul. li dubium. xii. q. v. col iiii. et. vt

¶ Et quomodo tollantur statuta idem quod ius commune importantia. Uide late per Barb. con. xxiii. scripsit. propheta. in. ii. et. iii. dubiis. vol. primo: et ibi dicit quod texnoster probat melius quam alius de co pore iuris. quod non sufficit facere mentionem de iure communi ad reuocandum priuilegium dispones idem quod ius commune: sed est opus vt reuocetur priuilegium: et ratio quia illud addit vinculum specialius iuri communi / et facit illud fortius: iuuat text in c. ii. de preben. hoc lib. et idem dicas in derogatione quia specialis requiritur quod prosequere / vt ibi per Barba. in versiet adduco glo. Probus.

¶ Conueniant. Et sic dicimus quod valet argumentum deconsuetudine ad pactum vel econtra. Signo con. xxxix. queritur in fine per l non impossibile de pactis. ff. quod vel rum affirmatiue secus negatiue: quia multa possunt fieri per consuetudinem que non possunt per pactum. Domi. con. cxxxix col. iii. in causa reuerendi patris / car. co. cxlvi nu. iii. incipiemnte. Notum sit vniuersis. Allegat glo. rubri. de decre. decur. lib. x. C. reputatam. singul. a doc. quod statuto vel consuetudine possit induci: quod quis pecuniariter te neatur pro delicto alterius. Probus

¶ Cum sint facti. Et sic non presumitur et ideo debent probari. Probat Decius con. cccclxxii. nu. xvi. quod exordituur testator legauit / tex. in. l. in bello. §. facte. ff. de cap. et. c. cum in iure. supra de offi. de lega. Probus

¶ Consuetudinem. Adde Bartol. in repetitione l. de quo bus. ff. de legi. vbi dicit quod statur assertioni doctoris dicentis. Ita obseruat consuetudo / quod notat pro saluando multas glosas: que dicunt. Sed consuetudo / non seruat / Glosa in lege / rem non nouam. C. de iudiciis: in c. i. de treuga et pace. glo. in verbo quam. in ca. fi. supra de praescriglo. fi. in l. si locus. ff. quemadmodum serui. amit. hunc punctum latuexpedio. in rub. de consue. vbi contrarie opiniones proponentur. Prob.

¶ Tollit illud / etiam non faciendo mentionem de priori / vt dicitur in testamentis. Decius in con. 475. in causa quae mantue. Probus

¶ Consuetudinibus vel statutis / dic quod quando praecessit consuetudo et subsequitur statutum idem disponens quod solum habemus respectum ad consuetudinem non ad statutum: facit dictum Ang. insti. de iur. natu. in. §. ex non scripto: quod si de eodem negocio antea fuit consuetudo / et postea est factum statutum / quod ipsa consuetudo est quae ligat: non autem statutum. Nam statutum videtur potius introduci ad confirmationem consuetudinis: quam ad iuris noui introductionem iuxta illud. Qui confirmat iam valida nihil de nouo videtur in troducere l. si quis priore. ff. ad trebel. refert Barba. con. 23. in fine quarti dubii scripsit. vol. i. Probus

¶ Consuetudine reprobata: quae tamen in dubio praesumitur / quod a iusta causa processerit / et sic quod sit rationabilis / notat Alex. co. cxxiii. in prin. circa pri. vol. v.

¶ Preterea expediendo hunc passum. Quero an secunda consuetudo contraria prime tolblat primam: dic quod sic: quod firmatur mediis sequentibus. Nam quad aliquid est de consuetudine introductum / ad hoc vt contraria consuetudine tollatur / tantum tempus requiritur quod sit obseruata consuetudo contraria quantum fuit necessarium tempus ad illam introdicendam / glo. in cle. attendentes: in versi solite: de statu regu. vbi Io. de Imo. in versi. iuxta etc. glo. est etiam not. in. c. si de beneficio / de praebem. hoc lib. faciunt notata per archi. in. c. in his. xi. dist.

¶ Quod verum nisi consuetudo foret reprobata a iure: vt legitur in. c. i. infra. de consue. ibi corruptelam / et aliis similibus.

¶ Tutamem latius distinguendo post Domi. con. cxxxii. Super primo dubio in fine / videlet aut ius reuocat consuetudinem reprobando illam tamquam irrationabilem / vt quia fit super illicito super queo non potest fieri: notat ample Bellame. con. 31. col. 6. versi. ciri ca primam / facit illud quod notat Prepo. in. c. Consuetudinem. xi. di. vbi citat quod mala consuetudo dicitur vsurpatio: et tunc noua induci non potest. Postea / ratio suadet / quia reperiretur sine ratione: que tunc non prodest. d. c. i. de consuetudine. vide que dico in. c. fi. versi. Item talis consuetudo hoc ti. et latem per Alex. consi 196 col. 3 viso testamento. vol. ii. Aut ius reucicat consuetudinem non declarando illam irrationabilem / et tunc post tale ius poterit iterato noua consuetudo induci contraria in ri: not. glo. in cle. statutum in versi. consuetudine / de elec. et glo. in. c. i. de cleri. egro. hoc li

¶ His tamen obstare videntur qu noper Bar. Bal. et Paul. de castro in l. non dubium. et ibi Iaso. versiviii. not. C. de legibus: vbi dicunt quod licet lex / statutum / vel consuetudo fieri prohibens actum vel contractum: et non procedit vltraannullando: tamen actus dicitur nullus. Et si simpliciter dicatur per legem / seu mandetur non fieri: licet ille modus non seruetur / valet actus dummodo non procedat vltra annullando: no. Alexan. consi. xxilii. inspecto processu. vol. 4. Igitur pro concordia: vide Ni. Boeri / in consue. Bitur. in ti. de consue. matri. et doerit. in. §. i. col. v. et Bar. consi. ccvi. in nomine domini: et latius per Feli. in c. cum accessissent. nu. vii. hoc tit.

¶ Pro his facit quod citat Decius. con. clxix. col. i. dum dicit quod considerandum est quomodo statutum loquatur. Si enim statutum prohiberet simpliciter notarium non matriculatum instrumenta conficere: si vlterius non procedit annullando instrumentum: valeret tamen instrumen. tum contra prohibitionem statuti / vt in terminis dicit Ang. in l. vniuersos de decur. lib. x. C. et ibi Bar. Ioan. and. in. c. sicut supra nec cler. vel mo. sequitur Ang. in l. pretor. §. fi. ff. de edendo et Alex. ibi in. §. Is etiam.

¶ Si vero statutum vlterius procoderet annullando instrumentum / valeret statutum: et non esset ab eo recedendum: tradit Ang. in com. 194 visis / et fulgo. con. cli. Egregius miles. col. pe. Sed tunc esset considerandum quod lice.t instrumentum non valeret / mandatum tamen vicariatus non esser nullum / quia contractus est quid separatum ab ipso instrumen to. Bar. in l. si quis legatum. col. fi ff de fal. Instrumentum enim respicit scripturam l. contrahitur ff de pigno. non substantiam. contractus. Et ideo qui renunciat instrumento non renunciadebito: sed tantum probationi ipsius instrumenti. Bal. in l. labeo. §. i. ff de pac. vt in simili dicitur quod iniuriam remittens non videtur. remittere interesse / Bal. in l. si pro fure. ff. de conditio. fur. Panor. in. c. i. supra de iniur. et dam. dato: Ang. insti. eo. ti. in § fi

¶ Et probatio poterit fieri per testes qui equiualent: instrumento. l. in exercendis. C. de fide instru. c. cum Ioan. nes. supra eo. facit l. pactum quod bona fide. C. de pac. Hinc dicit Bal. per illum tex. in. c. ii. supra de resti. spo. quod collatio beneficii facta per vicarium prelati: testibus probari potest. Idem Bal. in rubri. de resc. col. i. quod nota pro iuribus Gallicanis. dicentibus subscriptionem testium in collationibus ordinariorum fore necessariam / de quo per rotam in no. deci. xxii. fuit dubitatum / quod est edictum falcificantibus / grauissimum per ea que cumulat Maria. Sozi. co. cxliii. col. ii. Diu profecto ancepafui. vbi dicit quod quando vnus testis instrumentarius contradicitr instrumento non probat instrumentum: et ista est communis opinio doc. Bald. Bar. et Ioannes de imol. in l. i. §. si quis neget. ff. quam admodum testa. aperiantur. doc. in d. c. cum Io. hannes. supra de fide instru. Bal. et saly. in. d. l. in exercendis. qia ao. Idem Sozinus et latius in fi. con. clxxi. in presenti consultatione quem videas in con. sequem. et co. xlvi. in fine. et con. ccxxix. col. iii. versi secundo premitto. primo aspectu / et Petrum de Ancha. con. ix. col. prima. plurime / vbi dicit quod omnes concordam quod in hoc sufficiunt tres testes: et hoc cum quis vult directe probare contra instrumentum: si autem contra praesumptionem que ex eo oritur leuior probatio sufficit. Et pro amplioriinformatione vide Pet. de ancha. con. ccxxvi. col. ii. ad conroborationem / et Alex. con. xciii. nu. x. in causavo. v. vbi dicit post Io. de Imol. in. d. c. cum Iohannes: quod si tantum vnus tastis est qui coadiuuet instrumentum et duo sunt testes qui contradicunt instrumento / sit presumptio ipsius instrum. ti ex fide tabellionis et vnius testis: vnde tunc debent esse necessarii tres testes ad reprobandum instrumentum: vt in d. c. cum Iohens viud Alex. con. xliii. nu. x. visis vo. iiii. et conxvii. vol. iii. et consilio. lxv. vol. ii. Postremo in hoc puncto attende ad Iaso. in con. xiii. vol. iii. et consilio. cxxiiii. nu. iiii. vol. i. factum sic se habet et ibi videbis ad saturitatem qua modo testes instrumentarii faciant vacillare instrumen. tum si ei contradicant. Philippus Probus

"IGnorantes". licet ignorantia regulariter excuset vt videre licet per Iaso. in con. cxxxii. col. v. et sequen. Statuto. vol. iiii. tamen multis modis falit saltem a tanto. sed a toto secus / verbigratia prohibitum est cuipiam beneficium viuentis impetrare. c. i. deconce. preben. supra adeo quod talis impeerans infamis dicitur. c. audiuimus. iii. q. ii. Huic astipulatur Pet. de abcha. con. ccccv. in fi. quia vt ait lex: et con. cccxcvii. et sic debet depon probat tex. in. c. in primis. ii. q. i. c. non furem. vii. q. i a communione ecclesiastica repelli. d. c. i. nec amplus poterit illud obtinere propter iniuriam hac de causa factam / probat Panor. in d. c. primo eo medio. Sicui. quis non potest eam habere in vxorem: cum qua viuo marito contraxit. c. ii. et. c. fi. supra de eo qui dux. in matrimonio. quam pol. per adul. et ista est communis et vrgens ratioIdeo argu. a simili de matrimonio carnaliad spituale quod procedit iuribus plusquam tritis: sufficiat. c. inter corporalia supra de transla. episcopi cum similibus: et intentum nostrum habtur in regula cancellaria. sub nu. xx. vbi glo. adducit aliam rationem ne detur materia captandi i. cupiendi mortem a terius. d. c. i. et. ii. de conce. preben. in antiquis / prout in simli dicitur de reciproca do natione que inducit votum captam de mortis et sic est plena tristissimi euentus l. fi. C. de pac. Ias. late con. v. in prin. volumi. iii.

¶ Ideo dic firmiter quod quispiam non poterit habere beneficium quod viuente sposo adulteram desiderauit etiam quodammodo adulterando c. sicut. vii. q. i. Et occupans de facto illud dicitur intrusus ita citat per hec Pet. de Ancha. con. cccxcvii. Apparet exnarratis / dicens idem fore in eo qui est adeptus ecclesianper symoniam: qui perpetuo redditur inhabilis propter talem offensam: facit. c. pe. cum ibi not. supra de elec. quod vltimum intellige non solum ad acquisitum per symoniam. verum ad alia quecunque. secus in primo casu.

¶ Et redeundo ad principale intentum ignorantia in hoc casu excusat talem impetranten quando fama vel iusta crudelitas adesset: quod talis foremortuus. quia tunc excusaretur ratione ignorantie. ita tenuit in propriis terminis Oldra con. ccciiii. nu. vii. infrascripte allegationes de quo per Iason. con. lxiiii. col. v. in causa: vol. iii. verum hoc fore quod excusata pena dicte infamie: depositionis / secus a pena inhabilitatis. Et hoc propter maximam ambitionem: volendo viuum a suo expellere beneficio: tum etiam quia si papa aut alius collator ordinarius sciuisset talem impetrasse aut impetrare beneficium viuitis verisimilit non concessisset.

¶ Ideo vt in simili dicit Ison in con. cxxvii. col. iii. dubitatur. vol. 4. quia ad hoc vt quis dossit succedere debet scire causam additionis sue et de eaesse certus et non dubitare l. pupillus si faci. in prin. et l. quod si dubitet et l. sed si de sua. ff. de aquir. heredi. impetrans sif certus de morte priusquam impetret: de qua certitudine vide. per Iaso. in. d. con. lxiiii. col. vi. vol. tertio ita concludit. Do. decius. in hoc puncto fimbrias extendens et latius quam prefati in con. cccxcviii. in causa domini Benedicti

¶ Facit pro his id quod notat idem Domi. Decius con. 72. In causa venerabilis domini Bernardini: vbi loquitur de constitutione procuratoris facta per. patronum ante vacationem beneficii. vti non valeat:. tenet Guydo pape. con. clxxxix. circa. Uide in proposito Io. mo. in. c. sitibi absenti. de preben i1fra Et pro intento Decii vide etiam glo. in. c. ii. de elect. hoc lib. 5. ibi Io. Mo. vbi dicunt non sufficere quod vacet / sed oportet quod collatori constet de vacatione. Car. con. xcix. quod exorditur / dico quod acceptatio generalis: vide. d. regulam Cacel. xx. et ibi glo. et Bellame. deci. xvi. vbi dicit quod hoc operatur incertitudo quo reprobatur. facit dictum Io. Mo. in. c. in electionibus. nu. vi. de elec. hoc lib.

¶ Contra tamen hec habes summum antidotum: videlicet supplicare obtinendo secundam prouisionem in hec verba.

¶ Et quatenus de canonicatu et praebenda praedictis adhudicto. N viuente tamquam per illius obitum vacan. dicto oratori. vt praemittitur / vel alias quouismodo in literis / quatinus opus sit exprimen. prouisum fuerit / et prouisionis hmoni vigore in illis forsan se intruserit. Et propterea ad illos obtinendum sainhabilem reddiderit habeatur pro expresso / seu latissime et dispositiue exprimi possit. Et cum oportuna dispensatione / absolutione / et reahabilitatione / pro dicto oratore ad canonici. tum et prebendam predictos.

¶ Quia si perceperis fructus habes exprimere illos / et alia que refragatur: fit enim compositio de medietate fructuum cum camera apostolica. Istud est notum cuilibet curiali quod his diebus expertus sum in legatiom Francie. Officiarii cuius noluerunt expedire etiam signaturam pro quodam Uberto de prie / qui vt dicebat occupaueraquandam capellaniam de iure pa. laicali / spacio sexannorum sibisola prouisione ipsius pa. laici suffragante: nisi prius soluta medictate fructuum perceptorum.

¶ Et de hac compositione ffuctuum loquitur in simili prouincialis / carta mihi. 44. versi. Consultus. a quodam amico: allegat no. in. c. sacro. supra de senten. excommunica. et c. pastoralis de app. et Do. con. cvi. col. iii. superdicto dubio et Feli. in. c. in nostra. in. ii. correla. supra de resc.

¶ Et redeundo ad thema. Anignorantia excuset Decint in con. clx. versi. Sed tamen his: quod incipit / in causa monast rii / ponit casum quod etiam in facto alieno ignorantia non excusaquando quis tenetur inuestigare. allegat. c. pe. vbi Panor. supra de regu. iur. no. per glo. in. c. Innotuit. in verbo ignorantia. supra de elec. in. c. dura. in versi. euadere. et in. c. ad falsariorum in verbo dixerint. supra de cri. fal. Panor. in c. quosdam. supra de praesump. Istud dictum Decii comprobat Roma. co. 48. nu. 8. psentis. dubitationis articulus: quem videas quo ad punctum / As ignorantia collationis beneficii absenti facta / ipsius tamen procuratore acceptante virtute procuratorii specialis noceat domino / aliud bneficium impetranti in cuius prouisione taciti est prim bneficium / et ibi peroptime distinguit.

¶ Et attende ad vnum quod inter ignorantiam et errorem / lata reperitur discrepantiaNam ignorantia potest concurrere cum veritate: sed error repugnatv. ritati. Decius co. 350 in fine visis allegationibus. et con. sequemnin fine.

¶ Quia si velis defendere partes quod rumor excuset: et inducat iusta causam credendi. vide quae dicit Alex. con. cxv. col. fi. viso themate. vol. 4. et quae tradit Decius in con. 575. col. f. in casu / in quo et Iason in. d. con. 64. vol. 3. Probus

¶ Supina que habet vim scientie Roma. con. 340 in fineallegat. c. i. de po. praela. supra. c. cum in tua qui ma. accu. po. c. quoddam. et. c. quto de praesump. vide Decium. con. clx. col. fi. in causa mona sterii. Alex. con. lxv. col. pe. vol. vi. Et super hac ignorantia videtur non debere stari iuramento / prout regulariter fit / vt comprobat Iason in con. iii. col. ii. vol. iii. Probus

¶ Inducerent. Adde Franc. Curtium. consi. xvi. nu. lxi. allegat. Amho. de butrio. in. c. ecclesia sctem marie. supra eo. et hostiem in quo tuas. supra de Deci. et Barba. con. 23. in prin. Scripsit propheta. vol. i. vbi ipse etiam allegat hoc dictum Io. mo. Ad hoc quod generlia verba non extenduntur ad impossibilia / pro quo adducit miltas prcordantias / et dicas spossibilia etiam propter carentiam et defectum prantis perriam quod generalitas restringitur / vt non habeat locum in casu in quo statuens non habet petatem. c. a nobis / el i. de senten. excommuni. supra Decius. con. 504. nu. 3. in casu occurrenti. vbi pro hoc allegat Io. mo. hic dicens fore illius dictum. Prob.

¶ Non extendit: dictu hoc dicit notabile Antho. de butrio iufra cap. ecclesia supra hoc titu. col. fi. ad hoc quod statuta laicorum generaliloquentia non comprehendunt clericos: etiam de mente ipsorum statuen. pro quo vide bonum tex in. c. a nobis / el. ii. supra de sente. exc. in. iii. notabi. Sequitur Franciscus Curtius. consi. lxxiii. versi. ad vltimum statuti lorentie. Probus

¶ Quod esse non debet in simili dic quod semel punitus iterateo puniri non debet: quoniam deus non iudicabit bis in idipsum. c. praesbiter. et ibi glo. lxxxi. di. Alber. in l. Licet. hic allegataer Io. mo. Iaco. de bellouisu in repeti. §. contrahentes. nu. 14 c. Romana de foro compe. hoc lib. Probus

¶ In quo deliqit. Et tunc statuta et consuetudines loci de licti sunt in consideratione habenda / etiam non solum quo ad teliudiciariam: sed etiam quo ad penam imponendam. Ita dicit Bal. in. c. fi. nu. x. supra de fer. idem in l. ii. C. de noxa. et in l. si quis non dicun. col.. C. deepi. et cle. et in l. si seuerior. C. ex quibus causis infa¬ irroga. et in l. quicumque. et in autem. fed nouo iure. C. de seruis fugi. ita refert Crotus in repe. huius. c. ver. adduco i col. facit quod idem Bal. not. in l. i. C. vbi de crimine agiopor. quod in emittente sagittam contra alium / attenditur locus vbi delictum fuit consummatum: quia potius consideratur qualitas patientis quam agens tis. l. eum qui. §. si iniuria. ff de iniur. quam. q. vide tractatam in ria in obscuri per Io. And. in nouel. ibi enim contrahit / per ea que volunt Bar. Paul. post glo. in verbo onerari. in. §. de nique l. i. ff. de postula. Ex quorum doctrina resultat. quod delinquens eo ipo quod dellquit videtur consentire. vt sibi pena iuris imponatur et ante sententiam dicimus natam obligationem naturi lem post siniam vero ciuilem notatur per apostil. Panor. in. c. fisupra. isto titu.

¶ Facit et clarioribus verbis. Nam dum aliquis incurrit penam videtur concurrere quedam ratio naturalis quae nobiscum nascitur vt supra dixi in prohemio. Quia quis delinquen. do videtur consentire in pena que imponitur pro huiusmodi delicto. l. imperatores ibi te huic pene subdidisti. ff. de iur. fisci. Inno. in. c. in nostra in fi. supra de iniuriis. Car. in cle. pestoralis de reiudi. Bar. in l. ex hoc iure in fine. ff. de iusti. et iur. Matheus not. xlvii. in fine facit in proposito quod no. Bald. in l. de quibus versi. iii. queritur an consaetudo. ff del egi. vbi referente Alex. co. xliiii. nu. vii. videretur / vo. v. concludit quod consuetudo immediate compulsiua vel prohibitiua aut penalis non extenditur ad forensem: sed mediate aliquo facto vel delicto intra territorium commisso bene ligaret Qua consentire tunc videtur qui deliquit: idem Alax. con. clviii. cir. ca primum vol. v. Probus

¶ Territorium. extra quod statutum non extenditur: vt not. in. c. praeceden l. fi. ff. de iur. omnim iudic. l. cum vnus. §. penul. ff. de bo. auctoritate iudic. po. quod verum: dicas nisi statuentes statuendo ligarent subditum quo ad ea quae geruntur extra territorium: quia si hoc exprimatur in statuto non habet locum ria prout id late firmat Alex. de mol. con. xli. versi. sed ita visis quae subtiliter / vo. v.

¶ Uide praeterea eundem Alex. con. c. ex. inspectione vol. iii. vbi late videbis nam statutum liget forenses. Probus.

¶ Impune: vide late an constitutio liget actus factos extra territorium etiam in decisoriis per Alex. con. cxvi. visis quae subtiliter / vo. vi. Probus.

¶ Due negationes. hanc distinctionem sequitur sub his propriis verbis Henri. Bohic in. c. et si christus in prin. supra de iureiu. ponendo exemplum: quando ponuntur diuisim vt in. d. c. et si christus ibi seurmo videtur est est non non. quia hic prima negatio refertu. ad os et secunda ad cor secundum Ber. et Hostien. Uel prima nega tio est interrogans: secunda respondens secundum Hostien. ibi ex istomon potnest intelligi tex. nostur. Istam distinctionem etiam sequitur Prepo. in. c. fi. xlvii. distinc. post doc. in. d. c. et si christus vbi Panor. nu. v. limitat riam nostram videlicet nisi sequatur contrarius absonus intellectus quod firmat Iaco. rebuffus. in l. i. si serui vel libe. lib. x. C. per l. fluminum in. §. quis enim ff de damp. infec. facit l. i. C. de seruis fugi. secundum Signorel. conxxxiiii. Si queritur vbi latius hunc punctum firmat. Tunc et non faciunt affirmationem quia tunc vna stat proprie. Alia superabundat. Plerumque enim ex abundantia cordis quis geminat negationes / not. in. d. l. i. C. de ser. fug. vbi Bal. col. v. et apost. la. ad Panor. in. c. in nostra in prin. supra de res. not. etiam idem Bal. in l. qui se patris in. iii. col. C. vnde liber. et ibi Saly. post eum dant aliam limitationem / videlicet non procebere rula quando duo negationes proferuntur ab homine grosso vel rustico quia tunc stant s termi. negatiue et sic iuuatur alia limitatio ad riam quod de concosuetudine loquendi non procedit ipsa regula vt comprobat dosirier noster contemporaneus in primo lib. de iure primoge. q. ii col. iiii. Et ratio extat in euidenti: quia mens non verba proferentis debent attendi l. sed celsus. §. fundus. ff. de contrahen. emp. l. fi. §. fi. ff. manda l. fi. C. que res pigno. obli. po. firmanlate Iason in con. lii. col. iii. materia vol. iii. Et forte magis negant / sicut quando due negationes affirmant iuncte cum affirmatiuam magis affirmant que affirmaret purel affirmatiua. Qui probatur per tex. c. In nomine domini ibi non inenitabili de testi. ium cto quod ibi in fine notat Antho. de butrio / quem vide in fiverbis limita. et tertio riam nostram non procedere. quando communis vsus haberet quod due negationes non inducerent affirmatiuam arg. eius quod no. Inno. in. c. cum clamor in fine et in. c. cum causam. el. ii. supra de testi. Pro quo Fely. in prohe. Grego. nu. v. facit quod notat Bellamera con. xxxii. §. quia quinto vbi dicit quod nomina ex communi homim vsu et interpretatione suum recipiunt. intellectum vt ff. de suppel. leg. l. labeo et de fundo instruc. l. cum delanionis. § asinam. ff. et. supra de sponsa. c. ex literis. dico in c. ei cui de preben. hoc lib

¶ Quid autem dicendum quando sunt tres negatiue vt in .l. i. ff. de cada. punito. et in lnonnumquam in prin. ff. de colla. bo. no. Bar. in l. prima §. sinautem. ff. de heredi. institu. et in d. l. i. ff de cada. puni. dicit / et in d. l. duobus ff. de verbo. signifi. quod faciunt orationem negatiuam: quia licet due prime affirment / vltima tamen eas destruit / vt per Cy. in. d. l. i. C. de seruis fugi. destruit equidem cum sit tante nature malignantis. quod quicquid inuenit destruit et eius oppositum ponit prout clarificat Oldra. in d. con. xxxiiii. Unde ista dictio vniuersalis negatiua nonnulli equipollet huic particulari: id est aliqui. ita dixit prefatus Apostil. Panor. in d. c. in nostra: reddens rationem quare due affirmationes non faciunt vnam negationem: sicut duae negationes faciunt vnam affirmationem: quia aduerbia confirmatiua non distribuunt / sed ex significato et modo significandi confirmant: quicquid inueniunt qualiter cum que sit illud. Aduerbia vero negandi distribuunt iuxta sententiam Ang. quod negatio est tante etc.

¶ Pro quo habeo que tradit Decius. con. iii. nu. iiiio Et diligenter quod quando due regule concurrunt: vna prohibitua / altera affirmatiua. Prohibitiua attenditur. Bar. per illum tex. in. l. iii. §. liberti. ff. de suspec. tuto. et idem in priuilegiis / si vnum negat alterum permittit / preualet prohibitiuum .l. si ruffinus. vbi Bal. C. de testa. milit. Et quod negatiua magis neget quam affirmatiua affirmet / vide glo. et scriben. in. c. cum dilectus supra de consue. et Decium in con. statim allegando.

¶ Et ideo in proposito licet affirmatiua verificetur in primo actu et restringatur l. boues. § sermone ff de verbo signifi. dico in c. non potest de preben. Secus tamen est in negatiua que extenditur in infinitum. glo. fi. in l. hoc genus. ff. de conditio. et de modo. quam ibi Bar. ad hoc commendat. et Bal. in l. vt praepositionis / el i in ii. oppo. C. quo. et quando iudex pro quo Guil. monserrat: in commento pragma. in. iiii. parte in fi. Decius. com. 490 nu. 6 visis et circunspectis.

¶ Item indefinita affirmatiue prolata non equipollet vniuersali de proprietate sermonis l. si seruitus. ff. de seruitu. vrba. praedio. Bar. in l. si pluribus. de lega. ii. tamen prolata negatiue equipollet vniuersali de proprietate sermonis. glo. not. quam ibi pondcrauit Fulgo. in l. iuris gentium. § sed si remunerandi. ff de pac. Non equipollet etiam vniuersali quando non est eadem ratio. Di. in Rub. de regu. iur. testatur Decius in. d. con. 490. et con. 492 nu. 7 testator / vbi allegat Bar. in l. si pluribus de lega. ii. Ergo si eadem sit ratio secus / vt placet Bar. in l. omnes populi. in. vi. q. principali ff. de iusti. et iur. dicenti quod quando statutum loquitur per verba indefinita: complectitur omnes casus in quibus est eadem ratio / ex interpretatione potius quam ex proprietate sermonis. d. l. si seruitus. Refert Areti. in con. 39 col. i. in facto / qui ibi subdit. Quando statutum loquitur per verba indefinita non habemus recurrere ad materiam restrictiue interpretationis / quando de sui natura talis loquutio non complectitur casum in quo non est eadem ratio. Philippus Probus.

¶ Si nullus. Dictum hoc Ioan. Mona. refert in proposito. Ioan. de Londris doct. Pictauen. in suo breviarlo / in rubrica de iurisdictio. omnium iudicum. Probus.

ET quia materia monitoriorum generalium conuenit textui nostro licetque doc. hic surda aure pertransiuerint / vt in simili placet glo. in l. creditor. § i. in verbo dixisset. ff. de solutio. quamuis in iudiciis et alibi in praxi. frequens sit. Ideo aliqua in praesentiarum de ea occurrunt deducenda: et ea exordiendo habeo premittere / quod licet pro delicto nondum commisso possit fieri statutum / vt in textu nostro / patet etiam quod illius vigore incurratur sententia excommunicationis. Secus tamen est in sententia. c. Romana. §. Caueant. infra de senten. excommunica. notat Frederi. con. xvi. col. pe. Quod sumit initium / capitulum ecclesie / et ratio differentie est / nam natura statuti non solum est sententiare sed causam sententiandi nouiter inducere argu. l. ius ciuile. ff. de iusti. et iur. Sed causa ex statuto non inducitur / nec induci potest ante ipsum statutum: quia non potest dici factum contra statutum nisi prius sit editum et promulgatum ipsum statutum. Ergo de necessitate statutum sententiat respectu cause de futuro: quia respectu cause de praeterito non potest: cum non possit esse causa vel culpa antequam sit statutum. c. cognoscentes. supra hoc titulo / Faciunt que late traduntur per nos. in c. i. in verbo non sunt species infra ist de confes. sed sententia ex se nouam causam non inducit: sed inductam a iure declarat l. sicut § si quaeratur. ff. si serui. vendit l. Pomponlus. §. sed is. ff de procur l. ex diuerso. §. i. ff. de rei vendica. vnde sententia iudicis censetur executio iuris. oportet ergo de necessitate causam praecedere ex qua feratur sententia alias iudex exequeretur antequam causa esset inesse deducta quod esse non debet licet l. i. de execu. rei iudi. muat quod citat Bal. in l. nullus. C. de summa trini. quad ante delictum commissum ei est obuiandum post perpetratum puniendum.

¶ Hinc est quod tractus futuri temporis non spectat ad iudicem. l. i. §. i. vbi glo. ff de vsur. glo. in l. non quam admodum iff. de iudi. et in. c. in nostra. supra de sepul. Pro premissis vide Io. mo. in. c. statutum infra. de rescri. et in. c. Romana infra de sententia excommunica.

¶ Et vt res ipsa patefiat procedam per questiones et partes per quas. vt dixi. supra. in prohemio facilius in cognitione totius adducimur. Et sic sequar doctrinam Io. mo. in. c. in generali de regu. iiii. Prima igitur erit questio.

¶ Quid sit monitorium generale et sub qua forma / et quibus verbis principalibus fiat.

¶ Secunda super quibus iuribus fundetur.

¶ Tertia quis concedere possit vel non.

¶ Quarta pro quibus causis fieri possit et contra quos.

¶ Quinta pro quibus de causis non possit fieri et concedi.

¶ Sexta quibus non debet concedi.

¶ Septima. An iudices teneantur dare.

¶ Octaua an moniti debeant vitari.

¶ Nona et vltima an metropolitanus possit decernere monitoria mn diocesibus suffraganeorum publicanda. Quo ad primum quesitum Car in cle. dispendiosam de iudi. versi. xxi. voluit post lauren. tradere formam quam sentit Io. mo. in. c. constitutionem infra. de senten. excommunica. videlicet monemus vos vt infra dies pone. xxx. pro primo secundo / tertio / et peremptorio. Quorum x. pro primo. x. pro secundo. x. pro tertio assignamus: decimas talium possessionum sitarum in tali parrochia soluatis eidem vel restituatis. Alioquin ex nunc prout ex tunc in his scriptis vos excommunicationis sententia innodamus nisi iustam causam et rationabilem volueritis allegare in contrarium et probare ad quod faciendum talem diem assignamus. Et hec clausula vltima vocatur iustificatoria: et sic non potest pretendi grauamen per monitos. Ideo nec appellari Panor. in c. ex parte. el. i. nu. vili. supra de verbo. signi. Quam formam ibi sequitur Guil. de monte lauduno. Pet. de Anch et Io. de mol. / de hac clausula latius dicam in sequen.

¶ De hoc quoque monitorio generali et illius excommunicatione habes in. c. preterea. ii. supra de appella. vbi est tex. not. cum gloquam insequuntur Inno. Io. And. hostien. Prepo. Franc. coliec. et Decius licet Panor. contra Quia a sententia excommunicationis lata sub conditione sufficit appellare ante euentum conditionis etiam post. x. dies. In aliis vero secus. Alium tamen casum habes in. c. per tuas. supra. de testi

¶ Istud enim monitorium debet precedere excommunicationem: quando recusat soluere cum excommunicatio non sit ferenda propter delictum sed contumaciam. c. cum medicinalis. infra de senexcommunica. ita notat Petrus de Ancha. in. c. peruenit de deci. nu. ii. Panor. In. d. c. ex parte. col. iii. de verbo. signific. intellige de modico. vel nullo tempore: quando fertur pro futuris culpis. quia tempus monet: et tunc videtur secundum Car. in c. sacro. nu. vi. supra de senten. ex communicationis. non fore necessariam secus pro preteritis culpis: quia forte se corriget et emendabit regulariter tantum nulla sententia iuris monitionem requirit / prout illa in textu nostro posita: que procedit ex vigore statuti generalis futura respicientis. Et sic ipsa prohibitio dicetur subrogata et posita loco monitionis. Hinc prouincla. Carta mihi. xxli. dicit quod in his monitoriis generalibus interdum quis denunciatur excommunicatus ipso iure generaliter et monetur ad satisfactionem. Interdum mouetur per duos terminos et deinde excommunicatur. Et hoc vltimum fit in casibus in quibus quis non est ipso iure excommunicatus.

¶ Progrediar vnde exiui istam pretactam formam reperio in. d. c. ex parte in glo. magna ibi quicunque fecit tale quid / vel tale maleficium satisfaciat leso / vsquam ad talem diem alias sit excommunicatus quam glo. reputat singu. Panor in. c. consanguinei. nu. ix. in fi. supra de re iudi. et super hoc monitorio quo ad decimas vltra predicta vide doc. in. c. conquestus supra de foro competenti et c. quoniam / de proba et c. ad nostram. el. ii. supra de iureiuran. et. c. personas. supra de appella.

¶ Hec enim forma habere videtur naturam verificationis dispositionis negatiue in qua siue in verbis / siue in effectu est necesse monitionem praemitti quando in ea non est terminus assignatus notat Car. com. lv. in casu. Do. Christofori canonici Trusien.

¶ Et vt habeas perfectiorem cognitionem forme monitorii: adduco tibi instantiam sub plumbo alias confectam.

¶ Clemens episcopus seruus seruorum dei dilectis filiis abbati monasterii sancti Gildasii. Bituricen. diocesis et decano ecclesiae Bituricen. ac officiali Bitu. Salutem et apostolicam benedictionem significauerunt nobis dilectus filius Antho. Baucheron clericus et dilecta etiam in christo filia Maria etiam Baucheron vxor Petri bilaud. heredes quomododam Maturini / similiter baucherio: et Iaquete du huyssio mu¬ lieris. Bitu. dioce. quod nonnulli iniquitat: filii quos prorius ignorant duersas pecimiarum sumas et res alias dictis significatibus et Mat. ac iacquente: et quodam Guygone du buysso dictorum sugnificantium auuncule tam ratione mutuorum. quam depositorum ac arrendationis fructuum certi beneficii ecclesiastic. le temple nuncupati a preceptoria / lhomme / thiault nuncupat. ta hospitalis sancti Iohannis hierosolimitani dicte diocesis depen. per dictum maturinum facte quam alias legitime debitas / indebite detinendo / occultando / et celando / plura grauia damna dictis significantibus intulerunt. Et ad premissafaciendum / auxilium / consilium / et fauorem dolose prestiterunt: necnon census / fructus / redditus / prouentus terras / domos possessiones / nemora / siluas / arbores / arborum ffuctus / aquarum decursus / vini / lini / lane grani / auri / argenti / monetati / et non monetati ac aliarum rerum qualitates vasa argentea / stamnea / ferrea / pannos vestimenta / lectos / linteimma / mappas / manutergia / discos / et alia domorum vtensilia oues / bones / et alia animalia litteras scripturas publicas. priuatas testamenta codicillos et alia documenta / credita legata iura pecuniarum summas et nonnulla alia bona mobilia et immobilia adipsos significantes tam ratione personarum suarum et successionis hereditarie predictorum maturini Iacquete et Guygone / aliorumque parentum et consangui neorum suorum defunctorum: quorum in toto seu pro parte heredes existunt: quam alias communiter spectan. temere et maliciose occultare et occulte detinere presumunt / non curantes ea dictis sig. ificantibus exibere. In animarum suarum. periculum / et ipsorum significantium non modicum preiudicii. et detrimentum super quo idem significantes apostolice serdis remedium implorarunt.

¶ Quocirca discretioni vel stre per scripta apostolica mandamus quatinus: omnes huumodipremissorum damnorum occasione illatores. auxiliique consilii et fauoris prestitores occultos / ex parte nostra publice in eccliis coram populo per vos vel alium seu alios moneatis vt infra competentem terminum: quem eis prefixeritis dictis significantibus a se debita restituant et reuelens et de ipsis plenam et debitam satisfactionem impendant. Et si non adimpleuerint: infra alium terminum competentem quem eis ad hoc peremptorie duxeritis prefigendum / ex tuncin eos generalem excommunicationis sententiam proferatis / ac eam faciatis vbi et quando expedire videritis vsque ad sasfactionem condignam solemniter publicari.

¶ Qu si non omnes his exequedis potueritis interesse / duo aut vnus vestrum ea nichilominus exequatur. Datum rome. apud sanctum Petrum Anno incarnationis dominice. 1525 quarto kali. Ianuarii pontificatus nostri anno tertio.

¶ In hac forma dicit filii quod verbum comprehendit vtrumque sexum / ac si diceret persone cuius natura comprehenditur promiscuus sexus. Maria. Sozi. con. 57. col. 3. consiliis.

¶ Et attende quod hanc formam expediri petendo. non ab re posui verba hec Anthonius clericus quia ltre in forma significauit minus taxantur per cancellariam prclencis quam pro laicis. Et ita debet fieri in aliis arg. l. cum clericis. C. de epi. et cler. Ita dicit prouincialis carta michi. xxvii. col. ii.

¶ Et licet describantur laici cum clericis. tamen non magis taxantur ratione coiunctionis quae multa operatur vt aliquando discutietur per nos.

¶ Resulta tibi ex pretacta forma quod quis non debet specifice nominari. Ita dicas nec per equipollens aut circunstantias. teneIo. de mol. in. c. si sacerdos. col. ii. nu. xi. supra de officio de leg.

¶ Hinc sumpta occasione io. mo. in. c. romana infra de senten. excommunic. dicit quod hec forma vocatur contra occultos detentores quorum nomina prorsus ignorantur / vnde sicut in simili roma. con. 339 dictus monachus ibi tacitis nominibus vtitur ita in partibus Biturie prouinciae appellantur monitiones tacitis nominibus quod fit tam per taciturnitatem propriorum nominum / quam vt dixi per illa equippolleni. alias fieret fraus legi. arg. eorum quae notantur per doct. post go. fi l. i. ff. Mandati / vbi dicitur quod non refert quid ex equipollentibus fiat. Bar. in l. gallus. §. et quid si tantum. ff de liber. etposthu. Alex. in con. 2. in prin. vol. 2. et. con. 34. circa unem viso instrumento eo. vol. quod verum dicas nisi rec aliter possit specificari: quia tunc exprimuntur nomina et cognomins nec popterea dicuntur deulare ab eorum naturanec hoc in casu dicuntur inciuilia / nec ab eis seu earum concessione in gallia poterit appellari ad curias parlamentorum tanquam ab abusu prout vidi decisum per arrestum hic Pariuius. Et in hoc habes casum in quo necessitas operatur. secundum suam regularem naturam de quo per nos in. c. i. i. de eta. et quali. cudi.

¶ Et licet in forma nostra non inseratur clausulaiustificatoria. dic tamen quo per iudices executores in eorum processu fulminato ponetur. Cum eis tacite concedantur que iuris sunt / et ea sint quibus etc. Iuribus vulgatis sufficiat tibi l. illa vulgaris ii. ff. de iurisdi. omnium. iudi. Ordinarii tamen eam non debent omittere cum non sinaliquis qui post eos in eis manum apponate

¶ Hanc quippe clausulam iustificatoriam Neuiza. in silua nupin verbo monitorie versiculo limita quinto / adduxit ad pracim hoc medio: vt si quis compareret coram vicario epit copi dicendo / quod rem de qua in monitorialibus non habet cum peccato nec contra conscientiam si eam tenet: cum pec cato non tenet / sed est paratus stare inri coram iudice copetenti. Coram quo se remitti petit et desisti a monitorialibus quia a preceptis non est inchoandum. Iason in l. nec quicoam §. vbi decretum. ii. col. ff. de offici. procon. et lega. vt in similiudicitur quod ab executione non est inchoandum. Ratio quia executio est via extraordinaria quae non competit vbi subsistuordinaria. notat Io. de imola con. cxii. Et ideo illas dic esse reuocandas. Iason in l. si pacto quo penam de pac. C. Aut saltem resolui in simplicem citationem virtute sue comparitionis in termino clausule iustificatiue facte. Bal. in l. siclericus / in prin. iii. col. C. de epi. audien. Ita refert in proposito do. Bartholomeus de chassaneo co. xlv. nu. x. factum tale est / doc. in l. de pupillo. § meminisse. ff. de oper. no. numcia. Car. et Lamfran. in. d. cle. dispendiosam in verbo / premoniti de iudi. alias protestatur de nullitate: tali enim casu dicit iudex ecclesiasticus tenebitur eum remittere et eximere: quia ad eum non pertinet cognoscere / an iuste vel iniuste teneat nec poterit excommunicare etiam in genere. Ita dicunt Io. and. inno. Anthonius de butrio et Panor. in. c. nouit. supra de iudiciis. Idem inno. in. c. statuimus de offi. de leg. col. ii. post glo. ibi subiungens quod in occultis quando quis est comfessus factum non est vlterius cogendus. Bar. in extrauaganiAd reprimendum in verbo per denunciationem / tenet Petr de Ancha. in regula ea quae. viii. q. principali de regul. iur. infra. doc. in. c. Cum sit generale. supra de foro compe. vbi omnes dicunt quod nisi ita diceremus sequeretur inconueniens / quod iude ecclesiasticus traheret omnes causas ad forum suum: quod intellige nisi peccatum esset notorium si denuncians vult quod procedatur coram iudice ecclesiastico / debet probare quod talem rem teneo cum peccato: quia tunc ratione delicti iste talis est subditus ipsi episcopo. d. c. nouit et ista est verior secundum Crotum. Hic in versiculo quarto adduco in fine.

¶ Et priusquam ad secundum quesitum progrediar: habes ad vnum in puncto attendere quod citat thesaurarius Andegauen. in. c. audi. xi. q. iii. est tamen multum a remotis hoc dictum vt in simili dicit glo. in. §. illud in verbo permutantes. in fine / in prohemio. fforum. Quod inter alias causas qua re deus excommunicatos hodie non permittit affligi per diabolos sicut antiquitus: est quia prelati nostri temporis non ponderantes vb ignorantes quid est excommunicatio: non pacentes animabus indiscrete excommunicationens ferunt.

¶ Quo attinet vero secundum quesitum videlicet superquibus iuribus fundetur monitorium generale dic quod sufper. d. c. si sacerdos. supra de officio ordi. c. quidam. v. q. i. vbi archi. et Prepo. tractant de monitione generali facta ab episcopis in sinodo / aut alibi / omnibus beneficiatis vt resideant in silis beneficiis. glo. no. in cle. i. in verboeo ipso. de hereti. qua reputat singularem Car. ibi in versi. vii. quero huius partis. et Panor. in. c. extirpande. §. quia vero. in repeti. supra de preben. et in prohemio Gregoria. col. xii. et Fely. in. c. porro de sen.¬ excommuni. Et est magistralis secundum eundem Felynum in. capitu. sicut tuis. supra de simo. Ad hoc quod constitutio eccllesie militantis legat crimen occultum: quod verum. nisi constitutio poneret verbum publice per glo. in cle. prima in verbo publice de vita et hone. cler. secundum Fely. in d. c. Porro.

¶ Fundatur etiam super. c. episcopus in sinodo. xxv. q. vi. et in. c. ad nostram et in. c. i. supra de iureturan. et in. c. constitutus. de testibus. Collec. in. c. tue. supra de penis vide et latius rotam in nouis deci. 444. Extra rotam vbi reperes longe plures tex. ad materiam huiusmodi quesiti etiam iuris ciuilis aliquando per Bal. et Petrum de perusio illius fratrem in cont ingentia facti adductos pro corroboratione eiusdem sententie generalis. Contra non soluentes charitatiuum subsidium Et per hec succincte sit expeditum hausmodi secundum quesitum.

¶ Tertium quesitum. Quis illud monitorium generale concedere possit. Dico quod ipse summus pontifex. et in forma qua supra: solutus est concedere illud. Et expeditur per cameram contradictarum: in qua praesidet auditor vt deduco et de aliis ipsius roma. curie. cameris in tractatum de manda. apo. quem videas pro informatione praxis dicte curie et de hoc non est facienda lex tamquam de non dubio doc. in. c. mandatum. supra de res. Tex. in l. quod labeo. ff. de carbo. edic. et l. ancille. C. de fur. Iason in con. cxxiii. col. 3. viso testamento vol. 4. Cum sit ordinarius ordinariorum / et cum omnibus ordinariis tanquam princeps concurrat not. in. c. licet / el primo / de praeben infra. glo. in pragma. in titulo de causis in verbo finiatur. x. q. iii. c. cuncta per mundum. io. mo. in. c. si eo infra de elec. et ibi dicam et in. c. Ne aliqui depereti.

¶ Idem dicerem de legato sedis apostolicoCum possit omnia que specialiter non reseruantur secundum communem prout citat Io. de anania con. 94 col. iii. visis et ponderatis: quod verum dicas maxime in his quae sunt iusticie. Quia in eis vices papegerit. c. cum venerabiles. supra de consue. Specul. in. ti. de legato: in. §. Nunc ostendendum. versi. legatus igitur: Goffre. in summa eo. ti. in. §. ingressus. doc. in. c. nuper. supra de senten. excommunica. inno. in. c. quod traslationem eo. etiam ti. Idem sentit in terminis nostris: vbi dicit quod concedit senten: Quicunque fecerit furtum sit excommunicatus. Cum sit iudex ordinarius. C. de offi. rec. prouincie l. qui ordinariam / )intellige de legato de latere / quia alii non plus habent potestatis quam in priuilegio continetur. c. porro de priuileg. supra et c. pe. de offi. legati.

¶ Et quod sit ordinarius tenet Barba. in trac. de prestan. car. in. 2. parte. q. i. versi 3 iurisditio. et apostil. ad Panor in. c. litteris. supra de resc.

¶ Illud etiam concedit episcopus seu eius in spiritualibus vicarius / d. c. si sacerdos. supra de offi. ordi. Et ad instantiam cuiuscunque petentis contra detinentes res suas: vt nisi restituant infra certum tempus sint excommunicati. facit glo. in l. ciuile. C. de fur. quam sequitur Bar. Bal. ang. Alber. salyus. Paul. Flo. et Alex. in additio. ad Bar. ibi / Stephanus costa. in. c. constitutionem col. pe. infra. de senten. excommunica. hoc tamen verbum restituant galli nostri temporis non admittunt sed huiusmodi monitoria solum contra scientes bona detine. re et occupare laxant ad reuelationem condignam et non restitutionem seu satisfactionem ne eneruentur ordinariorum iurisditiones iuxta decretum de causis alias a decreto et publicationem earum tanquam ab abusum appellatur quod nota.

¶ Et dic ad cuiuscumque petentis instantiam habilis / cum omne vniuersale recipiat restrictionem de habilitate l. i. cum ibi not. per doc. C. de summa tri. et fide cat. dico in. c. nullus circa prin. infra de tempore ordi. Quia excommunicatis non conceditur. vt latius in posterioribus vcrbis deduco et in. vi. quesito. Et ratio potest esse / vltra ea que dicimus. Quia per hoc videretur quodammodo agere: quod iuribus est nostris prohibitum. c. pia de exceptio. hoc lib. quod licet non possit agere tamen potest retinere: quia agere: et retinere discrepant prout in simili dicit Alex. in co. lxxxiii. col. ii. visa vol. ii. quod aliud est ingredi et aliud est retinere vel egredi: ibi declarat quod vide. Facilius enim permittitur retentio quam petitiol. per retentionem. C. de vsuris. l. ii. C. de fidei co. Et hoc in simili casu not. Ang. et Alex. post alios quos ibi refert in l. precibus in glo. fi. C. de impub. Facit quod citat Benedictus capra con. xix. Et si viso et considerato: vbi concludit quod mulier quae prohibetur petere / non prohibetur retinere: quia facilius conceditur retentio quam petitio: vt patet in excommunicato vt supra diximus qui retinet seu retinere non prohibet. tur. c. Intelleximus. supra de iudi. iuncto. c. cum inter. supra de excep. decius con. 298. nu. 4. viso instrumento et con. ccc. Nu. x. visa quem vide con. 449. nu. 22 visis: et con. 498 nu. 4. viso casu.

¶ Et attende quod monitorium huiusmodi debet esso certum videlicet quod principaliter constet de mente excommunicatoris cum excommunicatio ab excemmunicatoris intentione. vires sumat: facit quod no. glo. in. c. ii. supra de testib. cog. et in c. p. et. g. supra de offi. deleg. c. i. supra de iudi. Faciunt notata per cal. con. viii. An existes in titulo de res. vbi not. Quia effectus dispositionis regulatur secundum intentionem agentiaexpressam: vel presumptam. ff. de actio. et oblig. C. obligationum substantia et supra de diuor. gaudemus et. xxvi. di. deind. Io. mo. in. c. presenti de senten. excommunica. ibi quintus dicitur. allegat. c. fi. supra de preben. dico de mente non comprehendento aliquod inconueniens per ea quae notat Io. mo. in. c. romanainfra de senten. excommunica. et post eum et alios ibi Petrus fauennas in suo compendio in ti. de setem. excommunica. hoc lib. col. vi. vbi dicit quod sententia excommunicationis non potest ferri in vniuersitatem / vel collegium / sed excommunicantur tantum. culpabiles: et si feratur secundum communiter doc. est nulla. nec intelliguntur excommunicati singuli de vniuersitate quia sequeretur inconueniens: vcilicet quod ligaretur absens vel puer vnius diei. Et si excommunicans intenderet excommunicare singulos de vniuersitate non teneret / tamen possesferri excommunicatio isto modo generaliter: excommuni¬ co omnes illos de vniuersitate: qui fuerunt mandato meorebelles secundum Io. and. et alios ibi et late per io. mo. in d. c. romana circa finem i1fra de senten. excommunica. Citans illud quando subsequitur inconueniens vt non procedat quiusprodi sententis.

¶ Redeundo ad primum propositum quod monitorium debeat esse certum. Bal. in. d. c. si sacerdos: nu. v. ait quod si epistcopus dicit: excommunico vnum ex illis qui tale furtum fecerit / quod nullus est excommunicatus: quia non constat de mente pronunciantis: cum non constet de corpore l. ita fider ff. de iur. fi l. Item. § si plures. ff. ad leg. aquil. et quod noin l. eum quem. ff. de iudi. licet hostien. dicat omnes foreexcommunicatos. Sed non est verum sub correctionetant viri vt in simili de eo. dicit Io. mo. supra. in prohe. in versiculo. ex quibus colligo / quod probo. Quia si testator dicit. exheredo vnum ex filiis meis cum plures habeat / vllus est exheredatus not. in l. ii. ff. de liber. et posthu. ibi. Nam si plures sint filii benigna interpretatione potis a plerisque respondetur nullum exheredatum fuisse vbi glo. propter odium exheredationis / Secus vbi non foret fauor quod in prosposito militat. Quia odium est excommunicatio.

¶ Collec. dicit opinionem Bal. habere locum in foro contentioso secus in foroconscientie in quo quilibet debet se reputare excommunicatum Io. de imol. dicit si constat quis ille sit: quod ille erit excommunicatus / secus si non constet quia tunc sententia erit nulla.

¶ Pro his videntur in arg. facere: que citat Mari. Soi. con. cix. col. fi. Non potuissent magis subtiliter quod incertum tempus non constituit quem in mora. arg. a contrario l. magnam. C. de contrah. stipul. vbi Bal. et in l. si post tres. ff. si quis cautio. idem Bal. et Sal. in l. si pacto quo penam. C. de pac. et habet locum regula quod dies incertus non interpellat vt puta quando quis peruenerit ad tempus legitime etatis: traditur in l. quotiens in diem. ff. de verbo. obliga.

¶ Et ideo premissis attentis merito possumus dicere: quae quando ordinarius generaliter excommunicat eos qui feccruit aliquid vel non reuelantes: si intendat aliquos ab hoc monitorio eximere non ligantur in veritate: sic similiter quando fit ad instan. alterius nonligat vltra intentionem eius. c. bone. el. primo de postul. prela. vnde Neia. vbi. supra versi. Limita sexto / citat quod quando is ad cuius instanumconceduntur monitorie prius pactum fecit cum parte quod etiam si faceret publicari monitorias in eis non vult comprehendi quod tunc si succedant in publicatione non tenentur. pars nec scientes propalare: quia vt dixi excommunicatioregulatur ab intensione excommunicatoris etc. Panor. in d. c. si sacerdos in fine prout in simili dicitur de rescripto quod ricipit vires ex mete rescribentis. Imo. in. c. cum ecclesiastice. supra de excep. glo. in verbo intentionis in. c. super eo. supra de offici. delega. late Barba. con. xxiii. in. v. dubio. Scripsit propheta vdl. i. facit illud / tolle mentem de medio et verbum remane bit sine intellectu. l. ii. §. voluntate. ff. solu. matrimo. Bal. con. 347. col. fi. Ecce formata parte. iii. vide Sozi. con. 58 col. ii. visis priuilegiis: quod mens disponentis in quibuscum que atten ditur.

¶ Comprobatur istud per simile / videlicet quod dicimus delege positiua cuius precepta non se extendunt vltra intetionem precipientis: sanctus Thomas quem refert Adriam nus in suo quolibeto primo littera Carta. ix. colum. iii suadet etiam id quod not. Pe. de Aancha. con. ccviii. col. pe. Iudex de iure. quod intentio disponentis mensurat dispositio nem: et potentius agit intentio quam verba l. labeo. ff. de sufpel. lega. cum simili. firmat Ma. Sozi. consi. cxxiiii. colum. ii presens consultatio. Quia in proposito. Si concedens sciuisset hoc pactum: verisimiliter excommunicatorias non concessisset: ergo concesse non ligant prout in simili dicitur apud Do. de rota in no. deci. 449. de literis obtentis aliquo tacito quod si expressum fuisset princeps illas non concesi set: et sic concesse sunt ipso iure nulle. Faciunt notata per Panor. in. c. ex parte de offi. ordi. nu. vi. et in. c. i. supra de locato vbi dicit quod quando constitutio penalis emanat in fauorivnius: contra faciens non incidit in penam. si ille de culus fauore agitur consentit: vnde preceptum factum debitori quod soluat infra pascha sub pena excoicatio. non ligat. si cresditor sibi tempus prorogat. rosarium Busti. iii. parte seurmone. xxxvii. littera q. Secus dicquando litere monitorie suueexcommunicatorie ante prorogationem forent execute. Ita quod lam excommunicatio suum fuisset sortita effectum / quia tunc nihil operatur solus partis consensus: vt non sit innodatus de quo per Bar. in l. i. §. et post operis nu. v. ff. de noui operis nunciatio. Aliuas non haberet locum ria iuris quod illius est ab soluere cuius est ligare. ideo opus est absolutione quae procas¬ dat a stomacho excommunicatoris. Sequeretur enim absudum: quod partes fungerentur potestate ordinarii in tollendo excommunicationem per eorum solum consensum quod non venit dicendum. Etiam si pars foret Cardinalis aut epist copus / aut quauis alia potestate et iurisdictione fungeretur cum oporteat differentiam interuenire inter istos per no. in. c. fi. supra de insti. dico in. c. perpetuo infra de postula. prelanon dubito tamen quod hoc posset papa de plenitudine potestatis / cum habeat omne imperium quae tamen plenitudo non presumitur nisi clare appareat. dic. in. c. i. super verbo plenitudine / de scismat.

¶ Et per hec concludo quosdam executo tes litterarum excommunicatoriarum male et abusiue procedere: ex equendo excommunicatorias sub hac clausula confectas. Ex quo bas presentes litteras receperitis excommunicamus / excommunicatosque a nobis nuncietis in hoc quod hodie. xxi. nouembris recipiunt litteras ipsas illasque exequum tur de data. xxx. eiusdem mensis et putant excommuuicationem non laxatam nisi ab ipsa. xxx. quod est absurdum: cum non sit in eorum potentia diuertere naturam mandati cuius fines sunt attendendi diligenter. ff. mandati l. diligenter cum similibus precipue iudicium ecclesiasticorum et potissime pape quantuncunque durum sit et vix ferendum / sustinere et adimplere oportet. c. in memoria in prin. xix. di. Bel. lamera con. xvi. in prin. facit l. illa vulgata prospexit. ff. quia quibus manu. liber. non fiant. Io. mo. in. c. quicunque. infra desentem. ex communica. et ibi vide eundem in proposito: quod ex communicatio partium consensu tolli non potest prout nec eius executio prorogari: vide etiam que late dic. in arg in. c. tibi et in. c. fi infra de res. prout in simili dicimus de iuramento quod non potest remitti a quouis principe seculari. cum spectet ad ecclesiam / notat copiose Alex. con. 137. col. pe visa. vol. vi. ad quem attende in con. xvii. nu. 4. vol. 3 pondecatis / dum dicit quod pars cui prestitum est iuramentum / non potest illud remittere iuranti: postquam incidit in periurium. Sed ante sic. Bal. in anten. quod eis. C. de nup. post Bar. ii l. Labeo. ff. de iureiur. per quod comprobat vnum videlicet quod secundum communes conclusiones non debet concedi absolutio a iuramento ei qui prius venit contra iuramentum quam petierit absolutionem a iuramento: quia frustra legis auxilium et c. c. quia supra de vsur l. auxilium in fine. ff. de minor. xxv. annis. vide rogo que pro premissis dicit Alex. in con. cxiiii. Ponderatis his. vol. i. Et sic intellige que dicunt Neapol. deci. 80. nu. v. fuit magnum quod pars potest remittere iuramentum vt not. in. c. consuluit de vsur. et per Io. and. in. c. ii. de spon¬

¶ Item monitorium generale concedit etiam vicegerent curie camere apostolice Auinionen. a sancta sede apostolica ibi deputatus / prout vidi tempore do. Anthonii de castro hispani decretorum doctoris famosissimi quidem: et in preclara Aunionen. vniuersitate cum domino meo regente: quod publicatur per omnes prouincias etiam regi Francorum subditas et me in causcellaria legationis Auinionenim degente a nonnullis practicis accepi quod quedam Francorum regina sentiens se culpabilem contentorum in quodam monitorio generali ab eodem vicegeren. emanato se opposuit ipsius publicationi: suasque cora ipso vicegerente in scriptis tradidit oppositionum causas: istud enim procedit ratione sibi attribute specialis facultatis / et ordinarie potestatis quiibi habet de quo vicegerente et eius authoritate meminit Sozinus con. 237. quod incipit. Difficultatem facere videbatur: vbi dicit quod omnes cuiuscumque dignitatis et qualitatis turbantes iurisditionem suam potest excommunicare. et etiam meminit Domi. con. xv. in quarto dubio: reuerende pater.

¶ Idem poteris dicere de legato Auinionen. et aliis legatis siue missis / siue natis / siue de latere: quod patet ex mente iuris communis quo disponitur illa que sunt iusticis ad illorum cognitionem spectare: notatur in. c. i. et sequen. supra et infra de officio lega.

¶ Sunt enim ordinarii in prouincia sibi decreta. c. ii. infra. de offi. lega. glo. in. pragma. de colla. § Item circa in verbo presentandum col. pe. Areti. in. c. madatum col. iii. supra de rescrip. Et concurrit: dicit cum episcopo in collatione beneficiorum iurordinario: in hoc tamen non residet quia id habet ex specialiprerogatiua et priuilegio. c. primo in fine de offi. lega. hoc lib. Et in signum huius naturam impetrationis papalis / potius sortitur quam collocationis facte ab ordinario tex. et ibi glo. et scriben. in. c. fi de offi. leg. eo. libro: vide glo. no. in cle. fi de offi. ordi. que dicit quod eius collatio est extraordinaria super inducta collatoribus preiudicans / et sic respectus diuersorum dicitur ordinaria et extraordinaria: videlicet in hiis que sunt iurisdictionis ordinaria in his vero quo sunt collocationis extraordinaria / prout dicit iason in con¬ cxxxii. col. pe. Statuto vol. 4. quod officium pupillorum est iurisditio extraordinaria et odiosa. c. de cetero vbi Panor. de pac. glo. in verbo processus in. c. primo infra de rescrip. glo. in. c. quo niam. supra de proba. quia per ea detrahitut iurisdictioni oidinarii. c. studuisti: et. c. sane de offi. de lega.

¶ Idem dic de conseruatoribus priuilegiorum apostolicorum vniuersitatum propter amplam eorum iurisdictione quod tamen non concedas in gallia: dictate in contrarium. regia et senatoria lege / ratione pretensorum abusiuum et eneruationis ordinarie iurisdictionis aut alio nescio quospiritu ducta: hac tamen et quauis contraria lege non obstante / citra pape i nhibitionem non credo tanquam filius apostolicus et obedientie quem culpabilem ab ipsis monitoriis ex pectore ipsorum conseruatorum progredientibus fore exemptum / et ab earum censuris immunem: imo ligatum censeo saltem in foro conscientie arg. eorumque. supra proxime deduxi eis enim competit iu:risdictio (sola dictante consuetudine) quo sufficiens est. c. licet. supra de foro competen. glo. in prag. in tide causis in. §. statuit in verbo consuetudine / dico in. c. romana: de supplen. neg. prela.

¶ Et si velles dicere quod hoc fuerit decretum: ratione huiusmodi pretensorum abusiuum et eneruationis iurisditionis ordinarie: vel aliorum casuum. Et sic ex causa propter. quam licet leges et ius commune transgredi testatur inno. in c. i. supra hoc ti. refert Bal. pro notabili dicto in. c. i. §. iniuria de pace iur. firmam. et in. c. i. qui feudum dare po. et in l. i. C. qui accus. non possunt et in l. i. C. de precib. imper. offer. latius comprobo in. c. in fidei in prin. de hereti. in hoc responsum in presentiarum non habeo congruum ideo ratum sisto

¶ Et redeundo ad propositum dico ab ipsis gallis et eorum stomacho non potuis se tanquam frigido tantum dictamen egredprout in simili citat glo. pragma. de colla. in. §. Item quod omnia in verbo scilicet: facit quod citat Io. and. in. c. consanguinei. supra de re iudici. dum dicit quod pronunciatio. iudicis / quod excommunicatus non si t non mutat veritatem si vere excommunicatus sit: facit quod notat Petrus de Ancha. con. lxv. pro clariori. Ideo dico in proposito quod curie supreme parlamentorum gallie ista non possunt facere vt sub correctione dicam / pro quo habeo que in simili dicit de iuramento et eius viribus per constitutiones laicales sublato. Alex. con. xviii. versi. ii. moueor viso sta¬. vol vi. vbi subdit quod in spiritualibus non debemus attendere dispositionem legisciuilis cum non spectet ad forum suum: sed debemus attendere ad legem canonicam. Et in his imperator debet habere recursum ad ecclesiam quod intellige quando comtrariantur secus si non contrariantur: quia tunc leges ciuiles la gant etiam in foro conscientie / quia que non continent in se per catum sunt obseruande etiam in foro penitentiali et ista est commun is conclusio secundum Panor. in prohemio Gregoriano. supra rex pacificus. q. ii. et in c. i. co. ii. supra. isto ti. quia ex quo lex est iusta dei auctoritate est edita: et ipse deus videtur eddisse per suos ministros. c. quo iure. viii. distin. et prouerbo vili. per me reges regnant. et c. Idem dic de statutis laicor glo. i. in. c. quae in ecclesiarum. supra hoc ti. Iason con. lxvii. col. fivol. iii. viso secundo.

¶ Caueant ideo moniti vigore earum Bonarum enim mentium est timere culpam vbi culpa non est / iuribus et auctoritatibus vulgatis. Hoc comprobatum est ampla enim est iurisdictio ipsorum conseruatorum maxime tribus modis / s ratione priuilegii apostolici iuris communis et consuetudinis / consensus enim vniuersitatis dau eis iurisditionem ordinariam super scolares l. fi. C. de ius risdictione omnim iudi. not. in. c. cum ab ecclesiarum et ibi glo. i. in fine. supra de offi. ordi. dicit quod quilibet prelatus et ecclesiacollegiate habet iurisdictionem ordinariam in subditos: et talem habet iurisdictionem electus a collegio seu vniuersitate cuiusmodi sunt hi conseruatores et horum locum tenentes vocamus vicegerentes. de quorum natura et potestate vide ample per Do. meum de ripa in. c. eam te. nu. xlv. de resc. ii. lib. interpr.

¶ Et quod tales conseruatores possint oncedere tales monitorias generales vide notata per cardinain repe. c. perpendimus. nu. xviii. supra de senten. excommunica. vbi dicit quod quilibet habens iurisdictionem ecclesiasticam: siue ordinarius siue delegatus id potesti nec curo dicit vndecumque habeat siue de iure commuui siue speciali¬

¶ Pro intento etiam habeo quod dicit Io. mo. in. c. ii. de sentenm. excommuni. quod quilibet iudex siue ordinarius siue delegatus potest testem quo ad actum deponendi absoluere ad cautelam / cum alias iurisdictio non posset explicari ita in proposito venit dicendum

¶ Delegati autem an possint monitorium generale concedere Petrus rauemnas in proposito in suo compendio in tide senten. excommunica. col. v. hoc lib. citat iudicem delegatum ferre posse sententiam excommunicationis contra participantes excommunicatis: In duobus tamen casibus duntaxat

¶ Primus casus est: quando insurgeret turbatio iurisdictionis ipsius delegati: et quando excommunicatus ex participatione fortius induresceret: Istud late comprobatur per ea que citat Sozinus in. d. con. 237. vide not. in. c. sane el ii. et. c. i. supra de offi. delega.

¶ Dicit tamen Lauren. de Rodulphis in trac. de vsur. ii. parte. q. 125. Incipiente: quid si iurauit quod in crimine vsum rarum non solum quilibet ordinarius tales generales monitorias concedere posset. Sam etiam delegatus: nisi ex forma concessionis esset sibi interdictum: faciunt pro hoc notata per Inno. in. c. fi. post medium. supra de offi. delega. vbi testatur conseruatores posse de occultis circunstantiis inquirere licet non possint de occulto facto vel de occultis paruis que sunt principalia. Pro comprobatione premissorum vide (vt dixi) que not. Io. mo. in. c. solet infra de senten. excommunica. vbi dicit quod testis excommunicatus a quouis: potest ad cautelam absolui quo ad actum deponendi per quencumque siue iudicem ordinarium siue delegatum et ratio: quia alias iurisditio iudicis non posset explicari sine elusione iurisditionis et partis producentis et istud fit ministerio legis l. ii. ff. de iurisdic. omnium iudic. cum simili.

¶ Secundus casus est quando illa participatio fieret in villipendium iurisdictionis pro quo habes in argu. ea que not. Alex. de imola con. xiii. versi. vi. presuppono consideratis his vol. vi.

¶ Ex quibus resultat quod in ipsis duobus casibus argumento identitatis rationis: quibuscumque iudicibus ecclesiasticis: etiam delegatis apostolicis et ordinariis: permissa est concessio monitoriorum generalium alias non essent concessa ea sine quibus: quod firmatur peid quod notabiliter voluit fely. in. c. de testibus col. ii. versi. iii. declara. in fi. supra de testi. vbi dicit quod in dispositione hominis comisso vnum censetur commissum aliud sine quo: licet actus expediri posset tamen melius expeditur cum ipso. l. cuicumque. §. sed et si pecuniam. ff. de insti. not. glo. in l. i. §. quo depositi. ff. depo. vide Io. mo. in. c. i. infra de res. et Franci. do Are. in. c. cum caussam el. i. col. i. supra de testi. vbi citat quod iuder siue delegatus / siue ordinarius potest punire impedientem testes produci / Idem in c. i. de offi. delega. vide etiam. Io. mo. in. d. c. solet infra de sententia excommunica.

¶ Item facit regula de qua recordatur Sozi. con. 244 col. ii. considerata / quod ille qui habet iurisdictionem super principali questione intelligitur etiam habere iurisditiouem in dependentibus et conexis. Et qualis enim in his omnibus videtur ratio ideo debet fieri extentio vt declarat Christofor. Por. Insti. qui. mo. ius / pa. po. soluitur vide postremo. Pet de Ancha. con. 350 in prin. in questione predicta premissis iunge quae d. cit Io. mo. in. c. accusatus circa finem de hereti. quod iurisditio commissa extenditur ad eandem impedientes l. i. primo rsep. ff. si quis ius dicen. non obtemper. c. i. supra de offi. deleg. et infra hoc libro de penis romana.

¶ Et hec procedunt dummodo tales non sint vinculo excommunicationis innodati: quia si essent / non possent concedere generalia monitoria / cum excommunicatus alium excommunicare non possit. Io. mo. in. c. presenti infra de senten. excommunica. et ibi dico glo. est nota. in summa. xxiiii. q. i. dicens quod licet sit occultus: alium tamen excommunicare non potest quod placet Guil. de monte lauduno in cle. pastoralis col. viii. de re. iud. qui idem dicit de aliis a claue procedentibus quia per excommunicationem exercitium prelationis est substractum

¶ Unde si scirem prelatum meum fore hereticum secretum et me excommunicaret / possem celebrare in secreto sine metus alicuius irregularitatis: secus si in publico per notata ibi. per Archi. Sed tamen cum tales in aliqua dignitate tolerentur et sunt occulti / non nominatim / satis videtur quod possint excommunicare: beneficia conferre litteras impetrare. et alia huiusmodi quia hoc ipsa dignitas videtur facere. Et non ipsa persona excommunicata. viii. q. 4. c. nonne / facta enim eorum tuetur pretor. Prepo. in. c. cui est. xi. q. iii.

¶ Nec obstat quod excommunicatus excommunicare non potest / quia iutelligitur de nominatim excommunicato: et interdicto: et non tolerato. Inno. in. c. si vere in. versi. Item dum tolerantur ante finem. supra de senten. excommunica. Ubi dicit quod percutiens clericum excommunicatum incurrit excommunicationem latam a canone si quis suadente diabolo. xvii. q. iiii licet talis percussus sit extra ecclesiam. quia hoc priuilegium est concessum in fauorem ordinis clericalis. non personarum. c. contingit de senten. ex communica. hereticum autem percutiens non credit excommunicatum / et verberantem incidere in canonem. Uide etiam Inno. in. c. cum dilectus. supra de consuetu. col. fi. vbi tangit hunc passum / extendendo eum ad suspensos a iurisdictione ita intelligas glo. no. in. c. Audiuimus. 24. q. i. que dicit quod si ab officio tantum suspenderetur posset excommunicare quia secundum Inno. vbi supra quod ab his solis prohibentur que sunt interdicta sibi et quae dehendet ab illis / non ab aliis cum pene sint moliende de penidi i. c. pene.

¶ Et quod. supra proxime diximus de fauora ordinis clericalis. Secus dic si fauore persone excommunicate per ea que tradit Maria. Sozi. con. 58. col. 4. quod Banniti et rebelles perdunt omnia iura proprie ciuitatis prosuo commodo facientia. Ea autem quae suum incommodum concernunt nullatenus relaxantur. Bal. et moderni in l. i. C. de hered. inst. Pro quo videtur facere quod no. Bal. in l. i. C. de his que pe. no. versi Item pone testator / quod si testator mandat heredi sub pena mille / quod det titio fundum certa diaet illa die sit titius excommunicatus / quod tunc opus est noua interpellatione ad inducendum moram idem Sozi. con. cix. col. pe.

¶ Et ratio quod excommunicatus alium excommunicare non possit videtur tradita per ea que volunt Archi. et Prepo. in. d. c. si cui. xi. q. iii. vbi dicunt quod extra ecclesiam nulla est iurisdictio. Ad idem io. mo. in. c. presenti iinfra de sententia excommunicationis qui dicit in proposito quod qui est extra comunionem / alium excludere non potest. quia possessus alium possidere non potest l. sic eiicerit. ff. de adul. et. l. heres la. iii. ff. de acquirenda heredi. Et redeundo ad thema vide eundem Io. mo. in prohemio Bonifaciano quod nichil ad nos de his foris sunt et ibi dixi et ideo sententia lata non tenet alleganit. xxiiii. q. i. c. aperte vbi dicitur non habentur exconrinunicati qui ab hereticis excommunicantur et ibi glo. notab. dicens quod qui titubat in fide dicitur hereticus. Idem lo. mo. in. c. ad apostolice. vbi de senten. et re iudicat a. facit. c. vbi sana eadem questio et. ibi glo. aurea citans quod omnes virtutes patiuntur detrimentum ab vno vitio de penidi. quinta. c. i. Sic in heretico omnes virtutes iurisdictio nes et potestates extinguntur vno vitio: scilicet heretice prabitatis quadem paritate rationis. Idem videtur in excommnicato perscuerante dico quia ethnicus quasi dignus igne infernalis montis ethne positi in sicilia: secundum Io. and. et Panor. in. c. nouit. supra de iudi. et talis appellatur hereticus. c. fi. iiii. q. i. et ibi Prepo. dicit quod dicitur hereticus quia ab vnitate et sacramentis ecclesie sunt separati. c. si quem. de senten. excommunica. dico post Io. mo. in rubri. de hereti. i.

¶ Pro premissis adde vnum quod voluit roma. consilio. xviii. visis. supra consultis quod vbi deficit subiectum non potest esse qualitas. l. eius qui in prouincia ad finem. ff. si cer. peta. et ff. de acquirem. po l. Pomponius in fi. et l. i. de condi. ob causam. C. de quo per Neuiza. in silua nup. carta mihi. §4 col. i. et dico late in. c. i. in verbo non sunt species de confes¬

¶ Quia in proposito dicimus deficere subiectum saltem habile ad quod scientia certa principis se extendere presumitur no. Alex. in co. cxxii. nu. xx. viso puncto. vol. iiii. Ergo deficit qualitas: quod est iurisdictio. Cum idem sint non habe. re: vel minus habile habere: prout diximus de vxore im potentis viri ad coitum que dicitur vidua glo. in l. plagia rii. C. ad leg. fauiam de pla. tex. in. c. ii. ibi iuxta communem modium. loquendi: ite ilia dicitur ecclesia viduata quae licet episcopum habeat intile tamen perhibetur habere. supra de trasla. episcopi. facit quod no. Io. mo. in rub. de rescrip. supra Iason in l. quotiens nu. iii. ff. qui satisda. cog. latius per tyraquellum de iur. Mari. Carta mihi. lxiiii. col. i. ponentem exemplum in adolescentula seni numpta quam dicit et nuptam / et viduam.

¶ Et inquantum diximus. supra quod nulla est iurisdictio extra ecclesiam: intellige san: vidlicet in ecclesiasticis negotiis vt etiam diximus. supra in prohe. Secus in ciuilibus et criminalibus quia in his sententia extra ecclesiam habet firmitatem / arg. c. Iulianus. xi. q. iii. hinc traditur post innocentium in. c. quod super his. supra de voto. et vot. tredemp. Archi. et Prepo. in. d. c. fi cui. xi. q. iii. et Domi. in. c. si a subdelegato / circa finem de offi. de leg. i. quod iurisdictiones / dominia et possessiones licite et sine peccato possunt esse apud infideles hec enim non tantum pro fidelibus sed pro omni rationali creatura facta sunt iuxta illud Omnia subiecisti sub pedibus eius et omnia hominis gratia comparata sunt / testante Io. mo. in rub. de homi.

¶ Ista quippe dico facere ad propositum. Quia si hec permittantur possideri ab infidelibus qui aliquando tollertur in terris fidelium et maxime vt videmus in terris ecclesie vt puta Auinionen. et comitatu venaissini / et aliis plerisque locis propter illud non preteribit generatio hec donec oniafiant: et commemorationem passionis christi. Sequitur quod summus pontifex in eos exercere habet iurisdictionem ciui¬ lem et criminalem / et ratione horum dare potest priuilegia dummodo non sint verecunda et opprobriosa fidei christiane: texet glo. in verbo principum in fi. in cle. prima de testib: qui hoc casu non potest: sicut dare rescriptum quod non reddatur iusticia: quia non valet cum esset contra ius naturalie testatur Io. and. in. c. que in ecclesiarum col. ii. supra de constituin antiq. Ang. in l. si non speciali. C. de testa. facit quod noinno. in. c. ne dei. supra de simo. vbi citat quod quando papa mandat aliquid quod est peccatum / vel contra substantiam ordinis non debemus ei obedire aut quando ex eo decoloraretur status vniuersalis ecclesie / facit glo. in. c. fi. ix. q. vltima quod papa non potest priuare omnes clericos vel episcopos. quia etiam non esset reddere ius vnicuique. Et ideo cum eonon debemus adherere: per ea que citat neuisa. co. Patre. comederunt. col. xviii. quod non est habitandum vbi non fit ius.

¶ Uenio ad quartum quesitum pro quibus causis fieri possit monitorium generale dico quod pro occultis id est pro eruenda veritate horum que nota non sunt experiri volenti. alias si nota forent impetranti: et de hoc possit resultari plenalegitima probatio non esset admissibilis impetrans / Imo excluderetur effectu monitorii via inadmissibilitatis / et inciuilitatis: ista resultant ex tenore ipsius monitorii in quo cautum repperiri debet quod impetrans ignorat / aut probabilmodo fides et probatio ei non resultat de contentis in eonquia quando constat debet agi via ordinaria coram iudica competente: ista poteris verificare per ea que voluit felyin. c. ii. col. v. versi. circa tertium. supra. isto ti. vbi dicit quod quando aduersarius est certus non debent fieri ista dicta generalia ymo si fiant nichil valent. Ut ibi per eum: quod dicit esse notandum contra citationes quae fiunt per edicta quando aduersarii sunt certi quod firmo post Domi. et Petri de Ancha. in. c. fi. de elec. i. Faciunt notata per car. con. 7quo Abbas sancti benedicti nu. 3. et sequenti. qui ait quod edictum per quod iubentur vassalli venire ad inuestituram capiendam infra tempus sub pena preuationis: non artat eos / ex quo sunt certi: vide Petr. de Ancha. in regula ea que: colxx. octaua questione principali vbi tenet quod non debet procedicoram ecclesiastico in peccato notorio: quando illo casupotest recurri ad iudicem laicum

¶ Sed super occultis in quibus non pateret probatio nisi per huiusmodi monitoria: quia tunc licet adire iudicem qui potest melius prouidere alias nec iudex laicus nec ecciesiasticus possent ei succurrere quod esset iniquum

¶ Et ad propositum premissormum ait prouincialis carimichi. 43 quod cancellaria dat huiusmodi monitoria in forma significauit pro omni restitutione secreto facienda seu satisfactione super quacunque iniuria illata etiam infamie verbalis facti vei scripture de quorum mentio extat in. c. quod dicam. xiiii. q. 4. et in toto titulo ad leg. aquil. et aliis tex. pereum ibi allega. dicens dari pro damnis ratione iniurie patri profilio in potestate vel viro pro sponso / pro vxore aut sponsa non econtra. Et heredi propter damna defuncto illata vel cadaueri: dico. infra. in. v. quesito ibi non conceditur etiam

¶ Item dat contra eos qui ad maleficia committenda auxilii dederunt siue ante siue in maleficio per ea que notat Socon. 188 visa bulla

¶ Et licet monitoria ipsa pro occultis tantum debeant concecedi: si tamen pro notoriis concedantur tenebit excommunicatio / probat glo. multum commendata in c. i. supra vt litenon contestadicens quod monitus vigore illius monitori debebit absolui sine aliqua satisfactione et absque grauamine. Et iudex tenetur ei ad interesse. c. sacro. de senten. ex communica. quia il lum excommunicauit iniuste et contra formam canonum: faciunt notata per Inno. in. c. statuimus col. i. supra de offi. delega. quia credere: vbi resultaret notorietas ex serie monitorii. Secus si non constaret / quia tunc pars teneretur que notorietatem huiusmodi non debuit ignorare / nisi successisset in facto altetius regula qui in iure infra. de regul. iuris et ff de regul. iu ris l. qui in alterius: dic tamen quod adhuc non venit excusam da / cum debuerit se informare de modo alias si excusaretur. pars remaneret grauata

¶ Postremo pro his vide not. in. c. reprehensibilis. supra de appella. Et quod debuerit se informare facit quod in simili cito in. c. ii. in verbo et sibi imputet de filiis praesbitero: et in. c. presentium in verbo: et imputet: de test

¶ Progredior preterea ad secundum membrum huius quarti quesiti videle contra quos concedetur monitorium generale dic quod non solum contra detinentes sed etiam contra facientes conceditur: vbi sunt tales res euase: vel apud quem nunc sunt / vt propalent tales res et homines qui nunc ipsas detineni. Ita Cy. Bal. Ang. et alii in d. l. ciuile. C. de furtis. in l. 4. in. §. si tibi iudicium. ff de conditio. ob turp. caus. Panor. et io. de anania post alios in. c. qui cum fure. supra de fur. vbi idem Panor. in. ii. nota. dicit quod conscius furti tenetur indicare furtum querenti domino: alias peccat / addendo quod per illum tex. iustificari potest sententia episcoporum cuius vigo re quotidie subditos suos furti conscios admonent vt habeant reuelare non reuelantes excommunicant. Merito possumus dicere esse peccatum in non reuelando: cum alias non possent excommunicari quia non datur excommunicatio nisi pro peccato mortali id est ratione cuius mors eterna accidit

¶ Suadet aliud quia mors in iure nostro intelligitur de morte ciuili hoc est de sententia excommunicationis probatur in. c. per venerabilem. supra qui filii sint legi. Notat Alex. co. cxlv. nu. vii. viso themate vol. vii. quod verum dicas nisi sit aliud adiunctum quod immutet / vt pote dicere poteris iuuare illud euamgelii / morte turpissima condemnemus eum

¶ Ex quibus infertur non fore licitum aliquid capere a fire vt no indicetur vel vt occultetur l. qui vas. §. vetare. ff. de fur. et l. si a seruo. ff. de condi. ob turp. cau. vide que pro hoc traddit Io. mo. in. c. i. infra. de accu¬

¶ Attende tamen ad verbum hostien. Relatum ibi per Panor. quod nullo iure tenetur indicare furem maxime quando timetur de morte furis et sic multo magis de morte sui ipsius indicantis.

¶ An autem quis teneatur indicare furem instante parte. Ista est magna contentio inter canonistas et legistas. vt poteris videre per Panor. et alios in d. c. qui cum fure. per Iaso. et alios in d. l. 4. de condi. ob turpocau. Latius et cumulatiue per Neuiza. vbi. supra. in. ii. col. cum aliis. 4 sequentibus col. vbi concludit quod instante parte potest quis cogi indicare furem seu propalare quod si non faciat poterit excommunicari. Pro quo est tex. formalis etiam loquens de fure in. c. delectus vbi Panor. in i. nota. supra de exces. praela. Ibi tamen loquitur quod iudex ex officio hoc potest non commemorando de parte tu tamen hoc poteris saluare per in quod voluit Neuiza. vbi. supra col. 4. quod licet pars accuset: nichilominus iudex dicitur procedere ex mero officio nobili: et accusans dicitur stimulus instigans iudicem / vt voluit casia. laum. et etiam Claudius de Seissello pulchre in l. ima perium col. 4. ff. de iurisdi. omnium iudic. et de hoc nobil. officio intelligas loqui Panor. et alios: secus de puro et mero suo officio non nobili / videlm quando nemo / impetrat seudefert: de quo Parpa. in. c. qualiter et quando el. ii. supra de accus. nu. xxi. Cepola: co. lxi. decreuit / circa sinem: late Prepo. in c. de accusatione. ii. q. viii. col. xl. vbi enumerat. ix. differen. tias. An iudex inquirat ex officio. An ad instantiam alte rius quod autem instante parte possint compelli propalare / vt rificatur stilo curie romane tibi. supra. inserto: dicitur enim suficiens in hoc puncto questionato inter doctores ad illud dec idendum. cum fundetur in iure communi secundum Alper. in dictiona. in verbo stilus. debet enim ille obseruarisupra de fide instrumen. c. pastoralis. c. bone. supra de confir. vti. v. inuti. c. omnes. xxii. di¬

¶ Merito inoleuit consuetudo diocesanorum in obseruatione ipsius stili curie romane in qua est vberrimus fons canonistarum. Fely. in. c. quoniam frequenter. §. porro. col. 4. supra vt lite non contesta. materque aliarum ecclesiasticarum curiarum daenet magistra notatur. supra. in prohemio. et in. c. fi. supra de foro cope l. prima. §. et si quis. C. de vete. iur. enucle. igitur inferiores stilum hunc seruare tenentur. Car. in clenim. quamuis rigor in prin. de appella. Non enim licet membra a capite discedere. c. cum non liceat. supra de prescrip. proponitur nempenobis tanquam speculum. c. si romanorum. xix. di. et. c. ecclesiarum. xi. di. hinc dicit Panor. in. c. bone. el. ii. nu. xii. supra de postula. brelato. et prouincialis carta mihi. xxxvi. quod stilus cascelarie facit ius quando est tali antiquitate approbatus de cuis contrario non extat hominum memoria et fuit continue obseruatus.

¶ In proposito dicit Bal. con. xxxiii. vo. iiii. quod sumit initium presupponendum / ad finem. Quia boni stilli seruandi sunt quia inuenti a peritioribus: et vbi prudentia est mortua est penitentia. Facit etiam quia cauncellaria maxime innititur textibus / prouincialis testatur. carta mihis xxiii. col. ii. in fine. Bonifacius de vita in cle. prima nu. xlviii. de seque. po. et fruc. dicit quod stillus cancellarie est optimus iurium interpres l. si de interpretatione. ff. de legi. Hinc dicitur quod obseruantia stilli excusat a pena delicti. notat Alex. con. clxxxii. nu. vi. visis et oportune vol. 3

¶ Conceditur preterea contra testes qui veritatem alicuius negocii sciunt / quorum nomina ignorantur / saltem non lunt deponere pro quo est tex. singularis secundum Areti. ibi in. c. constitutus el. primo. supra de testibus in prima col. ibi nota singulariter textum probantem quod excommunicatio generalis pro culpa futura potest ferri quando precedit culpa vel offensa dicente ibi fore casum in quo ecclasticus iudex habet iurisditionem in laicos qui impediunt exercitium iurisdictionis. sue in causis ad se pertinentibus. Ad quod notat illum tex. Panor. ibi in. iiii. not. dicens. Nota practicam vt feratur excommunicatio generalis ex quo ignorantur impedientes faciunt etiam notata in. c. ad nostram el. ii. supra de iureiur. in. iii. not. vbi citat bonam praxim citandi testes quando ignorantur. persone vt fiat generale preceptum sub excommunicationis pena / vt qui super tali facto nouerint veritatem compareant ad testinonium proferendum Iuuantur praemissa per ea quae volui hosti. in. c. i. supra de testib. cogem. quod quilibet potest compelli testificari vbi veritas aliter sciri non potest: cum veritatem. tacere peccatum sit mortale. xi. q. iii. c. quisquis / et sic non obstat. d. c. ad audientiam quod loquitur in materia peccatiSubiicitque idem Panor. ibi quod si iudex ecclesiasticus a iudicealaico requiratur de talibus monitoriis in causa pendento coram ipso laico potest et debet ecclesiasticus illas concedere in genere et etiam in specie quando persone non ignorantur: quia secundum eundem Panor. laici et clerici siue ecclesiastici iudices debent sibi inuicem auxiliari prout firmo in. c. fi infra de sta. regul. not. Rauennas in suo compendio in ti. de offi. ordi. col. ii. vbi dicit quod debet prius informari per processum per quem si constet quod petit iniuste non tenetur nec debet. tunc vnus alteri auxilium impendere: quia non debet esse executor ad malum contra conscientiam. Paul. de castro con. 414 col. iii. in facto presenti prima parte. Pro hoc vide Neuiza. vbi. supra versiculo / amplio tertio. Qui licet hanc matertam optime declarauerit tamen vt verbo Sozi. co. xcii. in causa domini Antho. iii. vol. prima col. (vtar) ibi vnde faciam sicum ille qui vadit post terga optimi messoris spicas aliquas colligendo. Et attendead id quod. supra proxime diximus iudices sibi inuicem auxiliari debere: glo. in verbo publicum in. c. i. supra de offi. ordi. non tamen vnus per alium cogi etiam laicus. per ecclesiasticum / nec econtra: maxime de communi obseruantia huius regni gallie sed supplicari: testatur Maleretus in trac. de elec. carta michi. 57. Et sic non videtur obtinere partes dictum Antho. de Butrio concilio. xl. statut. ciuitatis: vbi dicit quod iudex ecclesiasticus potest compellere. laicos ad declarandum statuta non comprehendere ecclesiam.

¶ Et vt habeas praxim in hoc puncto monitoriorum / contratestes producendos in foro laicali dic quod debes in primis supplicare iudici laico coram quo pendet lis quatenus eo quod deest tibi probationis copia facti coram eo propositi noti. tamen aliquibus tibi ignotis testibus aut notis propalare. tamen denegantibus / dignetur permittere te posse in hoc implorare auxilium iudicis ecclesiastici: qua permissione. obtenta obtinoas literas monitorias generales / narratiua processus inter partes habiti prius facta / postea deducas factum ex quo deest tibi probationis copia. Et in fine poni procures clausulam sub his verbis contextam videlicet non intendimus tamen in huiusmodi monitorio nostro comprehendere partes sibi aduersantes ac consilium earum in his que fecerunt et sciuerunt vt consilium / alias essent inciuiles et ratio premissorum in apparenti resultat ex his quenotantur per fely. in. c. si duobus col. fi. supra de appella. vbi dicit quod quis non tenetur docere de iure faciente pro sua parte aduersa. Et subiicit quod potest tacere veritatem quando non potest in foro contentioso cogi eam propalare. Nec est peccatum / etiam si esset vsurarius. fely. in. c. ex parte decani. col. lx. supra de res. et Panor. in. c. suscitatus col. fi. eo. tea.

¶ Et attende in hac materia: ad statuta et leges laicorum quia habent locum apud nos. etiam in foro conscientie / maximen. cum tendunt ad supplantandos malos mores. Not. mariaSozi. con. xcvii. col. ii. abunde post freder. con. xxi. col. pe. nunquid heres.

¶ Hanc enim praxim expertus sum in proprio facto in quadam possessorii causa ratione beneficii mota / et tunc per appellationem partis aduerse ad supremam parlamenti parisiensis curiam deuoluta in qua obtinui supplicari. Et ista est communis obseruantia: quam insequi habes / que optima videtur in strepitu examinis testium affuturorum cum videantur coacti ad ferendum testimonium: et sic minus dicuntur suspecti: quod videtur notandum nisi fallor et in simili dicit Sozi. vbi. supra

¶ Postquam enim habueris a testibus propalationes coram hoc iudice ecclesiastico / Has ille remittet ad iudicium laicale latius discutiendas et forma ac solemnitatibus iurium corroborandas / cum non faciant fidem prout infra subiicio¬

¶ Et per hanc remissionem finem suscipiet iudicis ecclesiastici iurisdictio. Rota in antiq. deci. 719. Continentia enim cause diuidi non debet l. Nulli. C. de iudi. c. lator. supra qui filia int legiti. Ubi Panor. et Prepo. facit l. vbi ceptum. ff de iudi¬

¶ Sed quid an quis seipsum teneatur prodere: et reuelare maleficium in monitorio designatum fecisse: dubium. hoc mouet Neui. vbi. supra ver. amplia quarto. referendo opiniones diuersas: tandem concludit quod teneatur. Istud tamen proxime dictis aduersatur vlterius in puncto progrediendo citat quod ipsemet iudex infamatus si requireretur deberet se prodere. Nam si iusticiam teneatur facere alteri multo magis contra se. Pro quo. l. altius. ff. si serui. vendi. bi quia quod alium facientem prohibere ex officio necesse habuit id ipse committere non debuit: quem tex. ibi floria. allega / contra predicatores predicantes bona et mala pro se viuentes: contra quos vide notabile verbum beati Iohannis. Chrisostomi dicentis. Si bene dixeris: et male vixeris / tur solius condemnator eris. Nam bene viuendo et bene instruendo populum instruis quomodo viuere debeat: Bene autem docendo / et male viuendo dominum instruis quomodo condempnare debeat / hec reperies. xl. d. c. multi sacerdotes / ad idem tex. et ibi glo. fi. in. c. vno. supra de nat. ex libero ventre. Et si dicatur non faciat iudex. Responde quod non inspicimus quid facit: sed quod facere debet l. pe. et fi. ff. de iusti. et iur. Non qualis sit predicator: sed quid predicet inspicitur Decius in c. nouit: nu. xxii. supra de iudiciis versiculo quarto / abbas concludit.

¶ Et licet hic dicamus iudicem teneri propalare: tamen siipse iudex ecclesiasticus decernat monitorium generale contraomnes qui tale homicidium fecerint et ipse illud fecerit proiterea non incurrit censuras ecclesiasticas / per ea que luculentissime adducit in simili Petrus de Ancha. in repeti. c. canonum statuta / in. xii. qui principali / versiculo / vlterius aduertendum / vbi late discutit quod quis seipsum non potest excommunicare quod fatetur glo. in. c. quotiens cordis oculus i. l. vii.

¶ Supram deduximus debere eximi consilium partium cuius anchora dicuntur aduocati et quibus veritatem dicimus seu verius fatemur coacte / dico coacte vt doctrinam Io. mo. in. c. i. nu. i. supra de summa tri. et fide catho. sequar / prouifacimus confessori vicario christi iuxta illud. Bal. in. c. supeeo. supra de coha. cler. et mulier. Nam si curam medicantis expectas oportet vt vulnus detegas. ff. de in ius voc. l. sed et si hac. §. patronum / et quibus quis strangulatur nominatim exponat l. i. de praediis cur. lib. x. C. specul. in ti. de aduocate §. nunc tractemus / in princi. Et sic merito exquiparatur ad uocatus confessori. Nam quemadmodum debet aduertere confessor ad salutem anime. ita et aduocatus ad victoriam cause / facit quod notatur. ff. de iusti. et iure in l. prima. vbi aduocati appellantur sacerdotes. hinc dicit ibi Iasor nu. viii. col. v. quod recti iudices et aduocati vtentes legibus prouidebent meliorem vitam faciunt quam fratres predicatores voalii religiosi. et ibi. alberi in l. per diuersas. C. manda. et in l. prima circa finem. ff. de iusti. et iure. et ante eum hostien. in prehe summe. col. iiii. sub nu. viii. vbi dicit. Sed qui sunt hi et laudabimus eos. Fecerunt enim mirabilia in vita sui. Nam multi suo sensu ducuntur. c. i. et. c. ne initaris. supra isto titulo. pauci quos equus amauit Iuppiter. quod intellige cum grano salis videlicet si eorum studia et labores sufferrent principaliter gratia obediendi praeceptis diuinis et non gratia lucrivel ambitionis et non vt magis victoriam cause quam salutem anieponderent vt sepe per aduocatos fit: notat Petrus de Ancha. con. cxci. de pluribus. et Do. Setph. bert. con. cclxvi. in fi. lampridem. parte. ii. vbi dicit aduocatos solere dicere clientulia in hoc confitearis causam perdes / nec tamen dicunt si hoc negaueris animam perdes. Nam deus iussit. In sudore vultus tui vesceris pane tuo. Gen. iii. ita discutic Neuisa. carta mihi. xcv. vbi refert Io. delignia. dixisse pape volenti sibi dare preleturam quod nolebat bibere sanguinem mortuum deputatum paupribus / sed potius sudorem manuum suarum ex quo deus concesserat gram vt viueret de labore suo: quod vide in suo trac. de plurali benefi. col. fi.

¶ Facit in proposito illud Cassiodorim. Quid dignius aduocationis officio quod peregrinum negocium ad suas trahit molestias vt laboribus subueniat alienis. sed heu misera tempounis conditio / hodie ad veritatis subuensionem non ad lucidationem iusticie exercetur. Ideo exclama / bo cum diuo Ber. lib. i. de confidera. Miror quam admodum aures diuine audire praesent hmoni disputationes aduocatorum ut pugnas verborum / corrige deus prauum morem: praescinde lin guas vaniloquas et labia dolosa claude. Hi sunt qui docuo runt linguas suas loqui mendacium. Discreti aduersus iustici. abm eruditi pro falsitate. Sapientes sunt vt faciant malum. Ele quentes vt impugnent verum hi sunt qui instruunt a quibus fuerat instruendi. Astruunt non coperta sed suas struunt calumnias. Ibnocentie destruunt veritatis simplicitatem / et obstruunt iud cii vias. Multi etiam contra legis veritatem et verba a iusticia. deuiant diuinis secularia preponentes de rebus ecclesia non alie. supra c. cum laicis. et de deci. ad audientiam. et l. ab Anastasio. C. manda. vbi glo. dicit quod ipsi omnia mala nouerunt: vide que dico quo ad iudices in capi. ii. de consuetudine.

¶ Et ideo redeundo ad propositum nostrum si confessor cui ex necessitate dixi non teneatur propalare vt not. per scriben. in. c. omnis vtriusque / de peni. et remissi. supra etiam si papa. mandet. Panor in. c. dilectus. nu. xlviii. supra de exessib. prelacum non dicitur scire: quia non scit vt homo: per sensum corporeum sed vt deus. Alex. con. xxxv. col. i. vol. primo.

¶ Imo si interrogetur cum iuramento potest responder senichil scire. Ang. de claua. in verbo confessio. et Alber. in eodem verbo in dictionario col. v. verbo. confessionem celare. Feli. in. c. testimonium. col. pe. supra de testi. et c. i. col. i. supra de excep. Latius dominus meus in trac. de peste. Carta. clvi. cum duabus sequentibus: notat ample lapus allega. 94. quidam praesbiter: vbi tractat de mulier is confessionis reuelatione que dixit talem non fore eius filium / an praeiudicet tali filio et veniat presbiter culpandus. Alex. in simili con. clxxix. post prin. visa scriptura. vol. ii. Idem possumus dicere de teste qui pertranseunde audiuit confessionem sacramentalem alicuius: quia vt dicit prefatus domi. meus in. d. carta. nu. 10i. Quia testi huic honesto non videtur credendum: ne detur occasio malis sacerdotibus supponendi testes post parietes qui audiant: et postea reuelent: licet Feli. in. c. i. supra de excep. sentiat contrarium cum non audiuerit confitentem in foro penitentie. Ita etiam idem poterimus dicere de aduocatis et procuratoribus ac solicita toribus: et etiam medicis ne dicantur preuaricatores et proditores cause l. i. ff. de preuarica. idem specul. in ti. de aduoca. d. §. Nunc tractemus. col. 3. in versi. caueant. Idem Bar. in l. i. §. is quis. ff de fal. Ang. in. §. preterea. col. i. instit. de leg. aquiluet Ang. in summa in verbo falsarius: et non intelligas verbum secretum in puncto hoc prout dicit tex. in cle. nolentes de hereti. vbi dicitur quod secretum dicitur illud quod probari non potest: sed potius secretum dicitur etiam quod quinque homines sciunt. c. veritas. §. econtra. de peni. distin. i. Notat neapol. deci. cclxv. nume. 84. illustrissime: quos vide pro intento de vassalo qua tenetur tenere secretum doni.

¶ Uoluit etiam Neuisa. versi. tertio / restringitur vxorem eximi ab hmondoi monitoriis / quod non videtur tamen fatendum: per ea quem notantur in deci. 3 tholo. vbi Aufrerius concludit quod vxor tenetur contra maritum testaficari maxime vbi deficit probationis copia. Idem dicit Nenisa. de descendentibus / et aliis quos numerat angelica in sunima / in verbo / denunciatio. col. fi. Qui sicut non tenentutestificari: ita nec propalare ob tales monitiones: et est de mente Panor. in. c. ad nostram / el. ii. supra de iureiu. dum dicit quod tacere veritatem est pctnim scilicet quando quis potest compelli exdicere. Iuuat quod in simili notat neapol. deci. xci. nume. vi. Iterum quod sicut quis non tenetur aliquid probare: ita nec nominare: quia appellatione probationis / venit etiam nominatio. tex iuncta glo. in verbo nomina ediderit. ff de offi. consul¬

¶ Idem quando propalans ob hoc poneret se in scandalo aliquo per ea qui voluit diffuse prouincialis. carta. 68 Et Bal. in. c. nur. cius. supra de testi. vbi si ille qui solet mittere minas executioni minetur mihi mortem: si recuso tunc deponere sum excusatus. Ita pari ratione propalare: quod extendit Prepo. in. c. i. § similiter / per illum tex. de consue. recti feudi. in vassallo / in probalando contra dominum. Tangit hunc punctum dominus Alceatus in l. stipulationum. in. §. catho. nu. xxv. ff de verbo. oblig. vbi dicit quod nemo tenetur reuelare quando imminet periculum lesionis in corpus suum. c. officii. supra de penitem. et remissic.

¶ Hec tamen non procedunt in aliis personis etiam si habeant sub relatione secreti / vel iurauerint non propalare. Ita tenet Franc. de Are. in fine post Inno. in. c. qualiter / et quando el primo. supra de accusa. quia tunc licet promiserit non reuelare secretum et iurauerit: nihilominus cogitur: ad id secretum reuelandum si interrogetur in forma testis. Idem dic si secretum illud publicam vtilitatem respiciat: et super vtroque dicto. vide Bal. et Ang. in l. fi. ff. qui satisda. cog. Panor. et alios in. c. Intimauit. vbi glo. et. c. constitutus. supra de testi. late per Feli. in. d. c. Intimauit. et in. c. olim. col. 3. sura de accu. decisio. tholo. ccxl. late Cardi. consi. xxxv. in primo dubio. quidam habens vnum filium.

¶ Et istud teneas. quicquid dixerit Bal. in l. nullum. C. de testi. vbi citat quod qui iurauit non reuelare secretum si vult testificari repellitur. Quia aut dicit falsum: aut est periurus. Allegat Io. and. in. c. literas. supra de praesump. Nam vt patet ex dictis Inno. vbi. supra. Istud iuramentum non obligat testem: ergo non est perturus / et sic valct eius testimonium: etiam dato quod non penituerit. Et ista est communis opinio secundum Car. vbi supra in d. con. 35. vbi subdit quod absolutio non est necessaria sed superflua: quia in eo quod emnecessario destruendum: auctoritas superioris non est necessaria de lega. iii. l. fidei commissa. §. si quis

¶ Non enim valet iuramentum de veritate tacenda Fely. in. c. olim. quia illicitum dicit d. glo. et sine peccato seruari non potest: cum veritatem celare sit pctniam mortale. xi. q. iii c. quis. et. d. glo. in. c. intimauit. quam. ibi sequitur Inno. Hastien. Ioan And. Panor. Car. imola. et Fely. qui dicit post Panbr. Quod etiam non valet contra alium qui eos testes non induxit ad tale inramentum prestandum /

¶ Pro premissis videntur facere que citat Alex. de Imola. con. xiii. versi. preterea est clarum / consideratis his / vol. vi. dum dicit quod ad probandum conspirationem factam contra aliquem possunt admitti testes etiam criminis participes et qui iurassent non reuelare etiam si precium pro hoc accepissent. c. fi. supra de testi. cog. glo. in. c. veniens el. primo. supra de testi

¶ Itellige etiam si testis dicat quod ei fuit dictum tanquam sub sigillo confessionis quia adhuc tenetur licet iurauerit. Panor. in d c. dilectus. supra de excessibus prela. et clarius in. d. c. omnis vtriusque sexus: col. fi. facit / quia hoc iuramenti est illicitum: ergo nullum et non seruandum. glo in. c. Ad audientiam. el. ii. supra de iureiur. in verbo: repeterent quam Fely. in. d. c. nouit. col. xi. dicit singularem. Do tamen tibi similem in. c. auctoritate. xv. q. vi. propter hanc tamen non miunus illam dicas singularem per doctrinam Bar. in l. Lucius titius. ff. de heredi. insti. et Paul. de castro in l. fi. C. de testi. vbi domint quod lex etiam dicitur singlaris quando habet vnam concordantem

¶ Pro premissis vide Iaso. in l. qui iurato. in prin. ff. qua satisda. cog. vbi dicit post tex. Quia non dicitur periurus. iuramentum non seruat ex causa iure permissa et ante Iaso. attestatus est Alex. con. xviii. col. i. vol. vi. viso statuto. alleg. l. si libertus. ff. de oper. liber.

¶ Limita tamen predicta nisi talis testis laicus / aut alius non in sacerdotio constitutus fuisset adhibitus ad confessionem ex causa necessitatis / puta tanque interpres vt quia confitens Alemanus aut Anglicus erat: et confessor gallus: vel in defectum sacerdotis quia hoc casu potest laico confiteri. glo. in. c. ii. in glo. fi de peni. et remissio 1nfra simlis glo. in. c. pastoralis: in verbo preterqua / in fine. supra de offi. ordi. quam sequitur Panor. in. c. quanto. supra de consue. col. fi. vbi apostil. ad eum / dicit hanc confessionem non prodesse quantum ad diminutionem pene purgatorii: bene tamen quo ad danationem eternam vitandam / quod fomentatur per. d. glo. proterque ibi non potest istum absoluere vel ligare quia non habet claues ecclesie. c. i. §. vna. de summa trini. et fide catho.

¶ Uide latius per Do. meum in. c. decernimus. nu. cxxx. versi decimo octauo dubitatur. Et in suo trac. de peste. Carta mihi. liii. col. fi. ibi decimum priuilegium facit: quia de spectantibus ad clericos. Illud solum licet laico. quod reperitur sibi expresse concessum. hanc regulam ponit glo. in. c. fi. xxiiii. q. i. sentit Panor. post Inno. in. d. c. quanto: supra de consuetu. Maleretus in tractatum de elec. Carta. xxxv. col. iii

¶ Idem dicas in muliere vt in casu necessitatis possit et confiteri quemadmodum laico. Hostien. in summa de peni. et remissio. §. cui confitendum. col. ii. Et sic melius dicas confiteri laico et mulieri (qui idem dicuntur in hoc actu / cum neu ter habeat claues) quam non confiteri. arg. no. per glo. finalem in. d. c. quanto. supra de consuetu. vide thesaur. pontificalem in rubde confessio.

¶ Finito tamen periculo est confessio reiteram da sacerdoti. Hostien. vbi. supra et Fely. in d. c. pastoralis

¶ Et sic his duabus rationibus cessantibus: tenebitur renelare secundum Fely. in. d. c. intimauit. dicentem procedere etiam si talis confessio fuisset facta laico in forma confessionis prosalute anime dum modo non ex causa necessitatis: quia licet debeat tenere secretum: debet tamen intelligi vt predixi nisi producatur in testem.

¶ Adde tamen quod licet teneatur propalare non tamen denunciare. Ita Do. meus de ripa in trac. de peste. Carta. clix. nu. cxxxiiii. cum aliud sit testificari: et aliud denuncia re vbi ponit aliam limitationem quod quis non teneatur etiam propalare esto quod publicentur tales monitorie: puta quando scientia et cognitio nihil prodesset impetranti.

¶ Et vt sequar doctrinam Prepo. Alexandrini in. c. nerui. xiii. d. in prim quod in rebus. dubiis vtile est ponere exempla: et presertim hominbus qui sunt tardioris ingenii.

¶ Hinc dicit philo. iii. rheto. homines aut subtilis id est perspicacis ingenii sine his mediis perueniunt ad rei sibi per doctrinam tradite noticiam. Ideo pone Meuius. peregre profecturns deposuit certam pecuniarum summam penes Ttium. cui fecit apocham per quam constabat / quod si idem Meuius peregremoreretur: quod eandem pecuniam donabat Titio. Nunc mortuo Meuio in peregrinatione Titius ondit dictam apocham Sempronio amico suo / petens ab eo quod sub sigillo confessionis omnia secreta teneret. promisit Sempronius quia dicit se pro certo scire quod ill est apocha scripta et subsignata mann dicti Meuii. Queritur an stante monitorio generali publicato ad instantiam venientium ab intestato ad hereditatem dicti Meuii teneatur Sempronius reuelare dictum depositum. Istud iacet in dubio: et prima facie videtur dicendum quod sic: quia scit Titium penes se habere dictas pecunias: ergo debet parere dicto monitorio iuridice proposito. d. c. Is qui cum fure. supra de fur. et. d. c. dilectus: et vtrobique Panor. supra de exces. prela. Alias non propalando duo delicta comittit: primum inobedientie / quia non paret suo superiori. c. ii. de maio. et obedi. Secundum falsitatis / quia tacens veritate falsum committit / sicut si falsum diceret l. qui testamentum. ff de fal. et. supra eo. ti. c. i. not. Alex. con. ii. nu. 5. vol. 7. vbi multa iura adducit: et Pe. de Ancha. con. 224. col. i. Iste dominus executor. alleg. aute. praesbiteri. C. de epi. et cler. Decius / con. 47. nu. 7. in controuersia Alex. con. 74. nu. xi. viso testamento. vol. i. facit illud vulgatum. Nam qui mendacium dicit nocere desiderat / qui veritatem occultat prodesse non vult Sozinus consi. cii. cum presentis consultationis ii. volu. vbi hanc materiam late disputat quem precor videas: quia nostris conclusioni: bus non adheret.

¶ Item peccat mortaliter tacendo veritatem: vt supra deduxi: interestque publici iuris / ne veritas occultetur. Feli. in. c. per tuas. col. fi. supra de iudi.

¶ In contra. rium tamen se habet rei veritas: videlicet quod non teneatur reuelare / quia editum contra detinentes / debet intelligi de detina tibus iniuste: et hec est mens non solum superioris monitorium concedentis: sed etiam impetrantis illud et illa debet precipud attendi: per ea quae supra deducta sunt: quibus iunge ea que tradit Iason in consi. 143 col. 3. Spectabilis. vol. 4. vbi dicit quod est regina / et dominatur verbis quod multipliciter comprobat. vt videre licet. Subiungens quod voluntas est radix verborum. eius substantia prima / et lingua cedit cordi cum sub iugo mentis verba consistant. Bal. in. c. mandatum. col. i. supra de rescrip. hinc in proposito dicit prouincialis / carta mihi. 68 col. i1. Q cancellaria in his caute ponit iniquitatis filios / detento res et temere ac maliciose occultantes / vel nequiter detinentes: quod patet ex forma preinserta. Ponit etiam verbum presumpserit quod referri dicimus ad eum qui temerarie et dolose agit. capi. ii. vbi Panormi. et Feli. supra de iudi. Idem Feli. in capi. Nonnulli. §. sunt et alii. col. xiii. supra de res. et in cap. iudei. post glo. de testi. et in rubri. de presump. Idem de verbo vsurpare / prout dico in cap. Romana / de penis. in cap. vnico de cleri. non residen. vide apud Alex. in con. cxxiii. nume. xvii. Scripsit volu. quarto

¶ Non ergo intendit ligare eos qui non inique vel temere non reuelant: sed ex iustis causis abstinent a reuelande vt supra deduxi: dicens vlterius non teneri reuelare / quando ex alia iusta causa in ratione naturali fundata: vt potafilius / patrem furem / vel econtra

¶ Et sic excommunicator tacite censetur huiusmodi personas eximere / vt ex eius presumpta mente luculenter resultare potest: prout. supra deduxi. in 3. quesito. Alias si non faceret esset iniquum et iniustum et contineret manifestum iuris errorem: quo casu non ligat. capi. per tuas. de sentem. excommunica. cap. venerabilibus. § penul. eodem titu. hoc libro. et capitu. cum contingat. supra de officio delega. vbi Panormitanus columna penultima

¶ Et in foro conscientie dicit prouincialis. vbi. supra sententia non esset timenda. §. ex his. ii. q. iii

¶ Pro premissis ib. nequiter detinentes: video facere doctrina Hostien. Ioan. And. et doc. in capi. nuper. in princ. supra de senten. ex communi. ca. vbi dicunt / prout refert Francis. Curtius / consi. 21. nume. xxxi. Quod licet capiens clericum et incarcerans vio lenter / incidat in excommunicationem. Si tamen id faciane clericus ille offendatur ab alio / meretur premium et non penam: et dicitur defendisse non offendisse. Istud placet in simili Hierony. de Tortis. consi. suo. col. x. quod reperies post consi. Anto. de Butrio.

¶ Habeo preterea pro comprobatione horum satis tamen a longe siue a remotis / vt in simili dicit glo. in prohemic fforum. in d. §. illud / in verbo permutantes / in fine. supra. Rela. ta que citantur per Neuisa. consi. patres comederunt vuas col. xxi. Quod licet se iuuare per simulationem: quia etiam homines iusti pro tempore / aliqua simulare possunt: pro susuorumque salute. Imo si fieret preceptum / quod omnes debet rent comparere: vel ire ad concilium / et sciat aliquis quod hofit / vt tractetur de consentiendo rei illicite non tenetur ire ad concilium. Feli. in. c. quod super his. supra de maiori. et obedien¬

¶ Quia in casu proposito Titius licite detinet hanc summa causa mortis donatam: ergo etc. Et dato quod scriptura huiu modi forte non probet in foro fori: tamen probat in foro poliet in foro conscientie / de quo principaliter in praesentiarum queritur. Omnis enim qui habet voluntatem defuncti pro se: licet non folennem: potest tamen sibi relicta tenere. Inno. et ab in. c. quia plerique. supra de immuta. eccle. quem sequitur Bar. Alex. et moderni in l. nemo / de leg. i.

¶ Idem si contrariam volumtatem defuncti habeat / dum tame adsit auctoritas legis vt patet de testamento quod non fuit registratum infra tempus statuti / et sic inualidum quia tunc succedens ab intestato pote rit in foro conscientie hereditatem retinere excluso eo qui a testa. vocatus erat. vel illud non fuit receptum a notario matriculato: Iason in con. cxxii. viso processu: vol. iiii. Quia non peccat qui legis auctoritate peccat. xxxii. q. iiii quod Qui peccat / et hoc maxime procedit quando lex fuit edita propbonum publicum: quia talis lex non nutriens peccatum senuari debet et ligat in foro conscientie. c. quo iure. viii. di. no. Alex. con. lxv. col. iii. quoniam omne datum. volu. vi. facit quia videtur voluisse secundum ius et municipale disponere / dice in. c. i. in verbo / suppletur de testamen. vide precor pro purcto Iaso. in con. lxvii. col. vi. viso vol. iii

¶ Firmo predicta per ea que voluit Fely. in. c. de cetercol. fi. versi. ad vltimum: vbi concludit quod constitutiones episco vel pape mandantes quibuscunque scientibus aliquem tenere et possidere beneficium cum simonia / vt habeant propallare snb pena excommunicationis late sententie. Non liganscientes qui non possunt fidem facere dicens. Quia sciens proditionem tractatam contra principem / quam probarinon potest: si taceat non incidit in penam l. quisquis. C. ad leg. iul. de qua vide que late tradit Iason. in con. cvi. proponuntur. vol. quarto. Ita dicit Ang de malefi. in glo. che. ay trad. to col. ii. versi. quis possit accusare per l. nostris in fi. C. de columnia. Quod prosequitur ypol. de Marcil. in singul. lxii. incipiente Nemo debet vbi / citat post alios aniam Bar. cruciar et sepeliri in iferno propter opinionem per eum in hac materia tuditam: quod tamen non credas prout nec de martinmo de quo meminit Do. Bertrand. carpen. con. ccxxxv. nu. iii. multo sunt parte prima. quia potuit penitere de omnibus forest ctis. instar illius qui edidit romanum de rosa de quo in silum nup. carta mihi. cxliiii. col. fi. Premissa refert et sequitur Prepo. in. d. c. nerui: post glo. in verbo formidat. xiii. distinc

¶ Nam non debet aliquis impeti de delicto / quod probari non potest etiam si ille confessus fuerit delictum in penitentia racit. c. omnis. supra de peni. et remissio.

¶ Item dicit tex. in. c. plerique. ii. q. vii. quod boni viri tacent id quod probare non possunt dicto. cap. plerumqueii. q. vii. et hec sunt diuino iudicio relinquenda. Ioan. moin simili in. c. religionum / de religiosis / domi. facit quia iurimentum de veritate dicenda non extenditur ad penitus oculta. Neuisa. vbi. supra versi. amplia quinto. col. quarta. monto lo. in promptua. in verbo argentum / versi fi. et in verbo / fur. col. ii.

¶ Premissa tangit Decius. in l. culpa caret. nu. xi. ff. de regul. iuris vbi adducit alios in hoc concordantes quod non teneatur reuelare: facit quod notat Io. mo. c. i. infra. de censi. quod nemo est compellendus de occultis dicere veritatem: et in hoc habet locum regula iuris quod paria sunt aliquod non esse vt esse et non apparere l. duo sunt titii. ff. de testa. tu. c. solen. nitatis: de consecra. di. prima.

¶ Postremo firmare possem per ea que notantur in glo. qui dominus noster. xxiii. q. ii. in verbo ex insidiis / et glo. in verbo malignantium in. c. cupientes: de electione hoc libro. communiter approbatis. vbi dicitur quod qui habet ius in princ pali. cauillationes et malicias aduersarii potest per alia repellere. Pro quo habeo quod citat Sozi. con. cclxxxiiii. col. iii. versi. preterea prestantissime doctor ibi. Et si volum. subtilitates querere ad fundandam iniusticiam et lesionem multo magis est licitum illas querere ad tollendam iniusticiam: quia non videtur fraudem facere qui fraudem excludit l. cum pater. §. titio / in fine / de lega. ii. glo. fi. in. c. ad audientiam. supra de his que vi metu. Io. de Lond. in breviario. in rub. de verborum obligat ionibus in l. natura. ff. Iasorin l. ex hoc edicto. §. si stipulator. ff. de eo per quem fac. et par lus. de castro con. cccxcix. quod incipit priusquam. In prima par te / hinc Inno. in. c. olim causam col. iii. supra de resti. spolia. dicit quod si tu habes rem meam quam recuperare non possum. vel propter tuam potentiam / vel fraudem / vel quia deficiunt mihi probationes / vel aliter / quod tunc licet in foro conscientie furari vel aliomo recuperare quod dicit mirabile floria in l. si seruus col. prima. in fine. ff. ad leg. aquil. et si sequar tur homicidium ratione huius non dicitur irregularis. dictum innocenti comprobat Cardi. con. cl. col. ii. dum dicit quod cum quis non potest consequi iusticiam a supertre licitum est sibi propria auctoritate recuperare sua / glo. c. ius gentium prima distinc. in puncto quae vbique a doc. comedat Et pro hoc allegat idem Car. de milite vassal. qui contuma / est. c. vnam. in fi. col. x. vbi permittitur vassallo in defectum iusticie sibi consulere. Do. de pari / quod euenit / quia in defectum magistratus ad ius priscum reuertimur: quo cuique licebat ius sibi dicere / dictum Innocen. vide late comprobatum. per ea que tradit Alex. in con. 135. col. i. Circa primum dubium. vol. i. vbi arguit ad partes: quas videto: sequitur Inno. Domi. et Franc. in. d. c. cupientes. vlterius deducendo quod si tu mutuasti mihi decem presentibus testibus / que postearestitui sine testibus / et deinde a me repetis / et velis stare meo iuramento: quod potero iurare non fuisse mutuatum: ex quo habeo ius in principali. Bal. in Rub. C. de fide instru. col. 9. versi. incidenter / etiam quero quia non videtur dolum committere quidolum excludit l. cum pater. §. titio. in fi. de lega. 2. vbi glo.

¶ Hinc iacob. de bello visu: in prac. in rub. de furti et latro. citat quod gartiones furantes dominis suis potentibus et recusantibus maliciose salaria eis soluere non committunt furtum / saltem quo ad deum: allegat casum fore de mili. vas. qui contu. est. c. i. in fine: hoc idem permisit deus populo suo israel: facit quod citat in proposito Io. de Lond. in breviario in rubri. de vi et vt ar. ff. quod qui per iudicem rem non potest recuperare hoc potest auctoritate propria furtiue / Inno. in. d. c. olim. supra de resti. spoli. dum modo ex tali furto / nec malum / vel scandalum valeat gnari contra quencumque. c. cum ex iniuncto. §. super eo. supra de no. ope. nuncia. firmat Alex. in d. co. 135. vol. i. Quod comprobo iuribus et aucto ritatibus per Neuisa. vbi. supra versi. limita quarto. col. 5. latissimo adductis: et ita habes limitare quae in proposito citat do. PerRebuf. in repe l. vnice / in. ix. no. C. de sentem. quae pro eo. quod interest profer. Et sic idem poteris dicere de monitoriis / vt propter bonam causam: nec testes / nec principalis teneantur propalare per predicta et ea quae praedixipost Domi. meum: et in hoc residet dictus Do. Neuisa.

¶ Pro praemissis adde vlterius ea quae voluit Anto. de Butrio. in. c. per tuas in fine. supra qui filii sint legiti. vbi dicit quod licitum est aduocato in conscietia fouenti iustam causam / allegare per fas et nefas / et causam defedere: firmat do. Io. de Londris doct. Pictauem. in breviario. suo in rub. de nego. gest. ff. in verbo conseruat / dum dicit quod si ad uersarius malicias adhibet / quod tunc per contrarias malicias et cauillationes potest repelli: quia tunc non facit maligne / sed ad sui iuris conseruationem. adde Cepol. con. 26. col. 2. et Pet. de Ancha. com. 145. in fine dum dicit / quod dolo versari non dicitur qui fraudem qualitercumque excludit: vide Ioan. Mo. in. c. primo in prin. de resti. spolia. et que tradit Decius / con. 581. nu. x. viso puncto / Cum equidem liceat bona de fendere armis / etiam decipiendo hostes: multo fortius per tales allegationes pro dicto Anto. licet non alleget do tibi glo. ad casum expresdam in. d. c. Dmnus noster. 23. q. 2. not. Ipolitus singul. 177. Maliciis hominum Alex com. 135 vol. primo. incipiente circaprimum. Panor. post glo. et hostien. inde primo. col. 2. supra de his que vi metu ve cau. fiunt / vbi dicit promissa licere aduocato: dum tamen sine mendacio hoc fiat quod erit difficile quibusdam Bal. in rub de fide instrumen. C. col. 2. versi. incidenter etiam quero. Barb. in. c. sedes. col. 3. supra de res. Idem Barba. in prohe. cle. §. Quaniam nulla in prin. quod aduersus maliciam vtenlum est malicia. Decius in l. Ea est natura. ff. de regu. iur. vbi idem dicit de iudice: quod de aduocato hic dicitur. Nam iudex ad veritatem inuestigadam potest vti cauillationibus et etiam simulare / vt probatur in. c. afferte de presump. Nam propter vtilitatem publicam ad bonum finem permissa est simulatio. c. vtilim. 22. q. 2 hinc Domi. in. c. quamque. 2. q. 1. col. pe. versi Ad tertium: dicit post Archi. in. d. c. vtilem. Quia iudex promittens delinquenti sibi remittere delictum / si publice confitetur / quid ex tali confessione potest eum damnare. Et iudex excusatur a tali simulatione per illum tex. in cap. vtilem / dicens quod sic fecit Alexam. 3 pro his facit l. qui vltimo. ff. de penis. Feli. in. d. c. afferte / tamen Decius ibi videtur in iudice contrarium concludere / et quod talis non debebit virtute hmoni confessionis condemnari / vt poteris late post eum videre / maxime in foro conscientie: in quo non est licitum fidem rumpere: prout nec host quando promittitur. 23. q. i. c. noli. Et de hac simulatione: vide Ioan. de Londris in breviario. 22. q. 2. in verbo vtilis et in rub. ff de rei vendica¬

¶ Subsequitur quintum quesitum. Pro quibus causis et rebus non debet monitorium generale concedi / dico primo. Quia prore leui: vt puta pro canibus / qui plus habent incommodi quam commodi: iuxta illud vulgare Que nocitura tenes / quamuis sinchara relinque. Pro quo l. proprie bona et l. bonorum appellatio ibibona dominr ex eo quod beat id est btons faciunt. ff de verbo. sign. Et sic non iuuat solus affectus: si amliter non prosint canes arg. l. partia et l. praecedem. ff. ad l. falci. Secus tamen dicas pro canibus vtilipus quia hi beatos faciunt in custodia corporum et bonorum

¶ Et per hec dico prelatos nostri temporis venatores: non posse obtinere monitoria hec pro recuperatione illorum canum et auium: qui eos non beant id est beatos faciunt. Imodamnatos et seruitores infernales reddunt: de quibus latiusdico in. c. statutum. supra de res. de his enim meminit Do. menin trac. de peste carta mihi. cxlviii. col. i. nu. xxviii. ibi Prelati autem bona pauperum deuorant / et nisi latum ventrem inflatasque genas ostentant se prelatos esse et plenam prelature possessionem adeptos fuisse non credunt. Et tales cuim tat glo. in. c. peruenit. x. q. iii. fore cecos circa nepotes de quo per Panor. in. c. dilecto. supra despreben. vide Bal. in l. tutor. §. que tutor ibus. ff. de excusatione tutorum /

¶ Uide etiam glo. in verbo venter / in. c aduersitas. vii. q. i. ibi p: elatus qui quandoque ventrosus est. dico. i1nfra de resc. in c. gratia / meritis enim / et non sanguini: beneficia: et principatus debentur. Testatus est Helius romanus imperator in filios proprios.

¶ Et inquantum. supra diximus de prelatis idem dicas de nobilibus nostre etatis saltem maiore parte illorum / qui conuiuantur laute et splendide / expensis rusticorum et singula miliaria singulis. diebus conficiunt / vt ventrem impleant et se omnino saginent. Io. de pla. in l. denotum de meta. lib. xii. C. prout refert idem Do. meus in trac. de peste. carta. lxxv. col. ii. versi sed expedit et contra eosdem prelatos. Car. cxxvi. col. fi.

¶ Item nec etiam pro vna gallina conceditur. Hinc synodus prouincialis Bituricen. facta anno millesimo quingentesimo. xxviii. super reformatione ecclesiastice iurisdictionis (et vt quidem aiunt etiam bursarum) statuendo dicit non decernenda hmoni monitoria nisi damnum ratione cuius impetrantur sit est imationis trium solidorum turon. nec moniti culpabiles pro minori damno excommunicationis sententia / minime innodantur: illudque in ipsis literis monitoriis exprmatur: quod licet expressum non esset propter hoc tamen non forent excommunicati obstante intentione excommunicatoris. A qua vt dixi. supra regulatur excommunicatio. Ad quod adde Archi. in. c. solitane col. i. lxiii. di. vbi dicit / quod si intentio est ipsius excommunicantis statim liga re / contra facientes statim ligantur / argu. ff. de acquir. poss. qui absenti / tenet Franc. cur. con. xx. ni. xxliiii. vide que dico in. c. i. infra de conces. preben. et licet dicatur iusticie: habet tamen quo ad hoc conformitatem cum gratia perregulam quam citat lapus alleg. antepe. circa finem. Quod priuilegia gratie dependent et habent suum effectum a voluntate concedentis. Non eius cui concessa sunt. Et hec constitutio habet robur inter subditos suffraganeorum arg. eorum que not. in glo. in verbo sententie. c. romana. de senten. excomunica. hoc libro.

¶ Pro his habeo regulam seu maximam in iure. quem citat Io. de Anania in. c. sicut. col. ii. supra de homici. post Bar. in l. diuus. ff. de sicca. quod in qualibet pena spirituali attenditur. animus et cogitatio / non euentus.

¶ Item nec datur pro damno leui: dato per anserem vel galinam. arg. eorum que notat. Petr. de lauandrie in trac. de docto. iiii. parte. q. 8 n

¶ Uide que late dicit Alex. con. ciiii. in fi. statutum loquens vol. primo. tamen Iacobus de bellouisu in practica in rub. de furt. et latro. nu. xliii. dicit quod pro primo furto illarum quis relegatur: et pro secundo suspenditur. pro hoc facit quod notat Alex. con. cxxxviii. nu. ix. visa copia. vol. vi. vbi dicit quod quis non potest resistere telo contra eum qui res leues et modi. ci valoris importat / prout potest contra eum qui res magnas asportat quod nota.

¶ Non conceditur etiam quando petitur in eo inseri res criminosa / et diffamatoria alicuius persone: puta qui cognouerit talem mulierem carnaliter / habeat propallare. Proquo. l. item apud labeonem. § ait praetor. ff. de iniur. faciunt notata per Sozi. con. xviii. visa narrati puncti peti. col. iii. et. iiii. Barb. con. xv. capio vltimo. iiii. vol. et. v. q. i. c. i. vbi Prepo. dicitverbis. / specificis et sequem. quod tex. ille est contra farsas gallicanas maxine Parisien. nisi tales excusemus: quia illas faciunt causa iocinon ad infamandum aliquem. c. i. xv. q. vi. et. c. si quid. xiiii. q. v. Uel pro honore reipublice et sic no dicuntur fecisse animo iniuriandi licet in alicuius contumeliam cadat. dicit Decius. con. cccclxxxii. in fine in questio. quod facit pro scolasticis collegii cardinalis monachi Parisien. cuius fundato auctor noster. Io. mo. dicitur inquo reperitur sepultus vt videre licet in choro capelle eiusdem collegii

¶ Et in hoc operantur voluntas et propositum quae distingunt maleficia l. qui init rie. in principio. ff de fur. c. cum voluntate. supra de senten. excommuni. no tat Io. mo in c. i. et ibi dico de homicidio infra Et si causa infamandigraue foret putandum per ea qu voluit. Prepo. ins. c. facta. ix. q. iii. vbi dicit quod detrahens fame aliene homicida est: vide que dico in. c. primo infra. de iureiurando Et ratio premissorum est quia aliter iniurie nascerentur vnde iura nasci debent / quod non concedas l. meminerint C. vnde vi. et. d. cap. qualiter et quando el. i. supra de accu. So. zi. consi. 164. colum. 3 versiculo tertio loco: in fi visa bulla. Cal. in titu. de rescriptis. consi. 8a per cap. peruenit. xi. q. i. Idem Sozi. con. 266. colum. 21. In causa que vertitur / vbi dicit quod id non est contra Papam presumendum: et id patie velle. Et sic in consequentiam trahitur: quod aggrauatoria super istis concessa: sunt tanquam super inualido fundamen to et sic nulla minusque ligant / per ea que voluit Ludo. Roma. consi. 454. nume 15. in presenti quatuor / vbi dicit: quod secundum Decretum non est aliud / quam secunda iudicis aggrauatio / in odium contumacie / quod fundatur super presistentia / primi l. si finita. §. Iulianus. ff de damno infe. facit vulgare quod non possunt bono peragi exitu / que malo sunt inchoata principio: capi. Paulus. prima. q. i.

¶ Pro quo habeo quod sublata re super qua sit dispositio et interpretatio: tollitur ipsa interpretatio: casus est in l. vnicain princi. vbi Bal. in prin. C. de lati. liber. tol. per quam dicit ibi ipse Bal. quod reuocatis aliquibus statutis: reuocate sunt omnes reformationes facte circa ipsa statuta. Ad idem text in l. tutelas. C. de capi. diminutio. vbi mutate nomine tollitur dispositio fundata in illo nomine: tradit Maria. Sozi. consi. 123. colum. fina. Suprascript

¶ Secus in aliis iniuriis que fuerunt alicui improperate / quia tunc postest obtineri monitorium: vt puta quia vecarunt Titium latronem aut homicidam / et tunc contra tales et pariter scientes obtinetur. Et datur quo ad iniuriantes qui primo significantem latronem homicidam dicerunt / et cetera huiusmodi. Non autem inconfuso: videlicet qui talem dixerunt Titium latronem. Et ita sepe vidiistud tenet prouincialis / carta mihi. 43. colum. prima. dixi sipra: in quarto quesito versiculo. Et ad propositum premissorum

¶ Postremo non conceditur contra scientes / quamdo principalis propalauit: cum propalatio talis super flua. esset iuxta illud Philoso. Nec natura abundat in superfluis pro quo lex satis vulgata hec stipulatio. §. diuus ibi per iniquum esse superuacua cautione heredum onerari. glo. fina. in capi. tertio. supra de maiorita. et obedien. Iason in l. decem. nume. xxx. ff. de verborum obliga.

¶ Ad premissa in argu. faciunt ea que notat Feli. in capsiscribam. in prin. supra de presumptio. et in cap. primo. colum. prima. supra de offi. dele. Quia excommunicatio que non est profutura ferri non debet / vide que dico in proposito: in. c. Solet: in verbo non petens infra de seten. excommunica.

¶ Intelligas quod principalis propalauerit / adeo quod ex ea propalatione significanti resultat ampla et sufficiens facti probatio. Alias tenentur scientes ex quo minus est propalatum iuribus vulgatis.

¶ Pro hoc puncto facit ratio sepius. supra geminata: quod intentione excommunicatoris regulatur excomnicatio / quia si excommunicator sciuisset principalis propalationem / verisimiliter non concessisset monitorium / dari solitum pro rebus ignotis et occultis: vt discussum in. 4. quesito extitit que probari possunt postquam alias per reuelantem detectum fuerit / prout dicimus de subdito qui sciens non reuelauit tractatum contra principem / vel suam rem publicam: de quo per Decium in. c. quia quesitum / sub nu. 7. versiex quo infert. supra de offi. de leg. et hoc fuit dictum Bal. contra quod / vt dixit Bar. obtinet locum in praxi: vt indistincte procedat: siue probari possit: siue non: quia quoquonodo sciat / tenetur reuelare: tamen pro dicto Bal. contra Bar. in l. i. §. occisorium. ff ad sileia. facit secundum Decium: vbi. supra tex. in. c. quapropter. ibi probationibus competentibus exibitis. 2. q. 7 Dictum tamen Bar. esto quod sit verum de iuris rigore: et in praxi obseruatum / recipit tamen modificationem et temperamentum. et non procedat in patre et filio. In patre quidem quia non debet filium offerre ad supplicium l. miles. §. desertorem. ff. d. re militari. Sali. in l. propter insidias. C. qui accu. non po. Ioan. de Anania / in. c. fi. supra de his qui filios occiderunt: in filio etiam erga patrem / quia correlatiua sunt / vt deduca in rubri. de renuncia.

¶ Et prosequendo intentum: quero an testes qui hanc propalationem facere recusauerunt. parti teneantur: breviter videtur quod sic: per ea que nota Petr. de Ancha. consi. 340 in fine viso themate: quod si quis sciens fecerit fugere debitorem: quem creditor facere capordinauerat: quod ille qui eum fugere fecit: tenetur ad resartionem debiti quod propter fugam non potest consequi / argu. C. de oper. liber l. si a debitore cum ibi not. et. C. de asbsesso l. 3. et. C. de exac. tribu. l. quotiens: et ita tenuit Raymun. Pro hoc accedat. ff. de eo per quem fas est l. i. §. i.

¶ Sexti quesiti adest discutio / videlicet quibus non de¬ bet concedi monitorium generale / et dic quod quam admodum. supra in tertio quesito versi. et hec procedunt declaratum fuit quod excommunicati illud non possunt concedere / ita nunc paritate rationis tanquam de correlatiuis dicemus: quod ipsis excommunicatis non conceditur. ratio succedit / quia excommunicati dicuntur senui diaboli. glo. 2. in l. pedius. ff. de recep. arbi. et sic serui per cati l. fi. C. de senten. pas. Hinc glo. in. c. audi denique. xi. qui. iii. quod diabolus habet potestatem in excommunicato / quasi in pecore. Idem hostien. Io. And. et Panor. in. c. quorum dam. supra de iudeis / quod diabolus vtitur excommunicato sicui. rusticus vtitur suo asino vl iumento / idem Panor. in rubre de sententia excommunica. in fine. supra. Rochus de cur. in. c. fi. coliii. not. ii. de consua.

¶ Item excommunicatis aliquid communicare non debemus. c. sicut apostoli cum tribus sequentibus. xi. q. iii. et in c. primo de excep. infra. notatur in. c. pastoralis. §. primo. supra de aupels

¶ Preterea excommunicatio priuat hominum consortio. sicut fetidum cadauer. Bal in l. ii. col. ii. C. quibus res iudi. non no. et non solum excommunicatio a eommunione sacramentorum et hominum priuat. Io. mo. in. c. primo infra de res. Sed etiam per eam deus separat communionem a grataet custodia sua: ita Panor. in. c. si quis / not. iii. supra de reb. eccle. non alie. merito venit dicendum / quod auxilia ecclesie non debeant eis suffragari cum committant in eam l. auxilium vbi glo. fi. ff. de minor. xxv. an. c. frustra. supra de vsur

¶ Et sic eis non debent concedi hmoni monitoria cum sit fotior neruus iurisdictionis ecclesiastice / facit quod voluit Io. mo. in. c. i. in prim infra de res. ibi qui est exclusus. accedit vt inciusi¬

¶ Istud poteris comprobare per ea que voluit Panor. in c. nouit in. ii. additio. sub nu. xxix. de iudi. supra vbi dicit quod non admitterentur ad denunciatiouem euangelicam secus in aliacriminoso emendato.

¶ Firmo et vlterius per deci. tholo. clxxxix. vbi dicitur fuisse conclusum quod repelluntur quando excommunicati veniunt principaliter per viam actionis et prouocando ad iudicium / impetrando tale monitorium vide que in proposito dicit Aufrerius in prima deci. tho.

¶ Et licet vt 1fa deduco in. viii. quesito tales excommunicati ingenerali non debeant vitari / propter hoc tamen non minsunt excommunicati. notatur. in pragma. in ti. de excommunica. non vitan. in fi. ibi in aliquo reuelare vbi glo. dicit quod quis deimprobitate sua non debet consequi commodum l. itaque fulo. ff de fur. Nec ex delicto suo non debet eem melioris coditionis. c. audunus. de collu. deteg. supra et c. eum qui beneficium de preben infra nec ex culpa sua consequi penam et premium. c. si quelibet. xxii. q. ii.

¶ Facit quod pena non prestat immunitatem l. sine hereditaria. ff. de nego. gestis. et l. relegatorum. §. fi. ibi est einim perquam ridiculum ff. de inter. et relega. quod quis propter delictum sium vel penam non debet quis esse immunis. concordat tex. in. c. legi. xvi. q. i. vbi glo. in verbo deterioris ad idem. c. in telieximus. supra de iudi. vbi Barba. illum notat ad hoc quod inhabilitatus ex culpa sua ad certum actum / solum intelligitur quo ad commodum suum: secus ad incommodum. Istis. tamen excommunicatis poterit succurri medio dedacte per Antho. de butrio post hostien. ibi in. d. c. quia frustra. col. prima. supra de vsur. vbi dicit quod licet criminosus non audiatur iudex tamen inquirere debet ex officio proprio vt faciat resarcire damnum cui debetur nihil allegat hoc tanm tene menti tan. u notabile / secundum eundem et singular. secundum Franc. de Aretio in. c. nouit in finalibus verbis supra de iudi. Panor. in. c. parrochianos in. ii. nota. supra de senten. excommunica. dicit quod incidens in sententiam canonis debet. denunciari publice excommunicatus. Et hoc spectat adobficium prelatorum etiam nemine requirente: et debet talem facere vitari / donec satiffecerit leso et fuerit absolutus. Inuantur preterea excommunicati quando partes appellatium aut reorum sustinent / quia via defensionis eis non clauditur. notat Io. mo. in. d. c. primo.

¶ Pro premissis addo ea que notantur in d. c. nouit / in verbeiudicare. supra de iudi. vbi dicitur quod multa permittuntur raetractari indirecte propter peccatum / que alias retractari non possent / hinc dicimus quod si ego tibi detulero iuramentum iudiciarium super debito centum aureorum mihi per te debitorum: et iuraueris mihi nihil. debere ex quauis causa tunc iuramentum hoc quacumque probatioe postea mihi adueniente non retractabitur l. prima. C. de iureiur. et in. §. siquis postulanti. insti de actio. tamen iudex aut promotor s scalis poterit informare: constito de periurio condemnaberis mihi. c. peccatum infra. de regul. iuris. Pro his vide docto. in. d. capitulo nouit: et Panormi. in capitulo ea. supra de senten. excommunica. et Io. mo. in. c. cupientes. nu. cxxli. de elec. Et paridem de puteo in tract. de sindica. Carta mihi. 17. colum. 2. nume. 9. Quia vbi iudex viderit aliquem locupletari cum iactura aliena: facto sibi intimato debet ex officiprouidere. Bar. in l. fina. et in l. plane. ff. de peti. heredi. Barba. in consi. 42. col. 7. illud. nume 17. volu. primo

¶ Et iudex non debet pati / vt quis vtatur iure. incompetenti. Bal. in l. cum proponas. C. de pac. et Bar. in l. si vnus § pactus. ff de pac. quibus adde Domi. in consi. 58. quidem vsu rarius: in versiculo exceptio dilatoria. Inno. in. c. debitores. supra de iureiu. et eundem Domi. in consi. lxiii. in fine / dubia. Iason. in consi. cxliiii. Statutum. vol. iiii Aggredior sextum quesitum quod paucioribus absoluam: postqoai pcedeti re ita exigente fui prolixior: scilicet an iudices teneantur hmoni monitorium postulantibus concedere / dic quod sicum ratione peccati procedatur / in quo officium iudicis exuberat Car. in cle. dispendiosam. q. 23. de iudi. Ideo iudices requisiti tenentur impartiri officium suum / etiam nobile petenti consistens in ipsomet iudice / quod tenet Feli. in d. c. per tuas. col. fi. supra de testi. post Bar. in l. i. nu. xi. ff. de iurisdi. omnim iudi. vbi dicit quod mmuriam facit iudex. si deneget l. i. §. pe. in finalibus verbis. ff. de aqua quo. et esti. vbi glo. dicit quod immo est debiti solutio / pruilegii concessio / arg. l. hoc iure. § pe. ff. de dona. Als potdeuegatione appellari: dicunt Bar. et Feli. vbi. supra et sic per superiorem cogi. Citat Panor. vbi apostil. in. c. bone / el primo nu.1 4. de postu. praela. dixi. supra. in prohe. in verbo dispensatio / vide Antho. de butrio. in. d. c. bone. col. ii. vbi refert quod licet oni. cium iudiciis omnino respiciat bonum priuatum / tenetur tamen iudex ex officio supplere: quando sumus in materia pacti / allegat. c. ad nostram / el. ii. supra de iureiu. vbi videbis tex. aprtum ad hmoni monitoria generalia

¶ Ad idem facit quod notat Pet. de Ancha. conclxvii. in principio visis diligenter: quod iudex ex officio de occurrere manifeste iniquitati / etiam si parti esset via praeclusi per pactum / vt not. Bar. in l. i. ff. quod vi aut clam. hinc est quod i magistratus non obuiat delicto futuro: debet ab officio remouen. Bal. in l. i. § quies. ff. de offi. prefecti vrb. pro quo vid Imo. in. c. i. col. vlti. supra de postu. praela. quibus iunge quae late congerit do. Pet. Rebuf. in repeti l. vnice. not. ix. in princi. C. de sen. quae pro eo quod interest profer. Et dic quod in talibus non est lacus penitentie per ea quae dicit Alexan. con. ccvi. col. pe. viso themate. vol. ii. quod non licet alicui reuocare libellum continentem aliquam cxtorsionem: allegat l. qui ea mente cum sua materia. ff. de fur. Et propter id iu dex non impeditur procedere / et veritate perquircre et punire: vt est tex. secundum quod declarat Bar. et alii in l. transigere. C. de transac. et in l. si maritus. §. si negauerit. ff. de adul. doc. in. c. i. supra de collu. deteg.

¶ Unum preterea tibi in hoc puncto / dico quod licet pars accuset: dicitu nihile minus iudex procedere ex mero iudicio nobili: et accusans dicitur stimulus instigans iudicem / reiert Neuisa. vbi. supra versi. Amplia primo. col. 4. dicens non referre quomodo procedatur videlicet an diocesanus concedat ex eius officio / an aliaad mei instan. postqum differentie huic potest vnico verbo imponi remedium. Non enim curamus de modo: dum tamen hobeamus effectum l. si mater. vbi glo. fi. C. de insti. et substiturbi nihil refert quid de equipolentibus fiat l. Iulianus § ait pretor. ff. de conditio. et demo. cum aliis ibi per eum / et per nos. supra allegatis. Maxime in foro ecclie vbi non obseruantum totapices iuris. Notant doc. in. c. dilecti. post glo. primamisupra de iudi. late per Iaso. insti. de actioni. in. §. Item si quis infraudem.

¶ shoc enim officium iudicis habet maximi. priuilegium: quia licet statutum simpliciter excludat exceptionem: non tamen videtur facultatem implorandi auxilium iudicis excludere / saltem vbi alias pars locupletaretur / cum aliena iactura l. plane. et l. fi. ff. de peti. herad. vbi vtrobique. Bal. et Ang. firmant: et Bar. in d. l. i. §. ii. ff. quod vi aut clalatius Alexan. con. xcvii. viso. vol. vi.

¶ Facit ad premissa quia vbicunque iudicii constat ex actis: potest ipse ex offici. seo supplere: glo. et Cy. in l. i. C. vt que desunt aduo. et glo. in l. ii. ff de feriis cum aliis nota. per Alexan. consi. 138. nume. xi. visa copia. volu. vi. Et hoc maxime vbi vertitur per ficulum anime: quia tunc impendit etiam non petitum officium. not. Pet. de Ancha. consi. ccxxxiiii. in princi. Casus talis / vide que dico in. c. primo in verbo. Et de negato diconfes.

¶ Attende tamen ad vnum / quod iudex ex officio inquirens: habet naturam accusatoris / et subiicitur his quo ipse accusator subire tenetur / prout tradit Alexan. in con. si 164. nume. 4 viso volu. primo.

¶ Octanum quesitum: An sic moniti debeant vitari: dico illud breviter prosequendo / quod licet olim teneremur vitare excommunicatum ab hominc vel a iure / non notorium / etiam ante denunciationem: nisi mihi soli pateret: quia tunc in occulto et pri¬ uato tenebar eum vitare. not. in. c. cum non ab homine. supra de sentenexcommunica. et in cle. grauis in verbo publico. eo. ti. Quia excommunicatio trahit secum executionem. c. pastoralis. supra de appellaIo. mo. in. c. Is cui: et ibi dico aliquam de sententia excommunic. infr. Camen contra istud videtur tenere lapus alligatio. xlv. col. prima. magister hospitalis / dum dicit quod nemo est vitardus pro excommunicato / nisi appareat vel pr: obari possit. Imoet habens certitudinem de excommunicatione si est occulta non est vitandus in publico. d. c. cum non ab homine.

¶ Hodie tamen iure gallicano non tenemur vitare excommunicatum non denunciatum specialiter et expresse / si tamen fuerit tenemur. Eteim quem ita notorie in excommunicationis sententiam constiterit incidisse: quod nulla possit tergiuersatione conlari / aut aliquo iuris suffragio excusari: ista sunt verba concordatorum et pragmatice gallie vbi Do. guymier istud quasitum late discutit: ideo manum in eius messem ponere non lui: cui adde que in proposito dicit Neuisa. vbi. supra ver amplic. iii. col. ii. et Io. mo. in. c. i. in fine de homi. vide ad intentum predictorum Calca. con. cxxii. circa finem. Ibi non debeo credere aliquem excommunicatum si mihi dicatur / nisi iudicialiter fiat / vel de mandato superioris hoc est episcopi vel ordinarii. Adde etiam vnum quo ad materiam / quod denunciatioexcommunicationis que fit in his nouam non inducit excommunicationem sed antea latam notificat vt patet de appella. pastora. lis / notant Domi. et Prepo. in. c. inferior. xxi. distinc. nec valet priuilegium in contrarium vt non tenearis excommunicatos hmoni vitare. c. cum et plantare. §. excommunicatos. supra de preuilegis comprobatur. Quia nullus postest se tueri priuilegiovt delinquat seu contra iura inuehat: ita concludit notabiliter Io. mo. in. c. episcoporum infra. de priuileg.

¶ Nonum quesitum est. An propalationes faciant fidem breviter dico quod non: moueor sequentibus. Primo quia antequam depositio testis faciat fidem / opus est citatione partis aduerse vt veniat visura testes recipi produci et iurariiuribus vulgatis / sufficiam t notata per doc. in. c. ii. et in. c. de testibus. supra de testi. vbi Fely. col. iii. nu. v. versi. Et inquetum. Bal. in. c. fraternitatis not. iiii. eo. ti vbi adducunt aliud requisitum / videlicet iuramentum quod debet precedere non sequi. alias esset preposteratio que euitari debet Bal. in l. iurisiurandi: in prin. C. de testi. vbi limitant contra aliquos nisi incontinenti post depositionem iurassent: quia tunc est presumptio / quod quando deposuerunt cogitauerunt de iuramento prestando: et ideo presumuntur verum dixisse propter reuerentiam iuramenti quod sciebant se prestaturos sicut si prius prestitissent

¶ Pro hoc faciunt nota. per Do. meum de ripa respon. lib. primo. c. viii. vbi dicit quod si lex prefixerit terminum volenti reconuenire: vt ante litem contestatam reconueniant. c. i. et. ii. supra de mutuis peti. tamen incontinenti post litem contestatam conceditur reconuentio. Bal. in l. cum venissent. col. fi. nu. x. ibi tertio quero. supra de iudi. sequitur Iason in l. edita. C. de eden. Quia que fiunt incontinenti inesse videm tur l. lecta. ff. si cer. peta. ista est decisio Io. mo. Licet prefati doc. non allegent in. c. dispendia. §. reus infra de res. posl. prin.

¶ Et adeo iuramentum est requisitum: quod papa sine voluntate partium non potest dispensare ita dicit Fely. in c. constitutus. col. vii. nu. 15. ibi vide absolute. supra de res. quoa istud est de iure diuino Gene. xxxi. §.

¶ Et sic ex quo in huiusmodi propalationibus faciendis / aut factis non interuenit nec citatio partis nec iuramentum propalantis / sequitur quod non faciunt fidem. Ideo debent examinari in figura iudicii. Et poterunt ad eas sereferrre secundum Iaso. in l. legata inutiliter in fi. vi. no. de lega. primo. et ibi lancel. col. fi. Fely. in. c. cum tua col. pr. ma. versi. limita. iisupra de testi. vbi dicit quod si dictum non valuii ex defectu solemnitatis si in hac depositione concurrit solemnitas requisita conualidatur vt ex nunc allegat Sozi. infr d. l. iurisiurandi. Idem dicit Ipoli. in l. ex libero. col. iii. ff. de questio. Floria. in l. i. col. prima. ff. de testib. nu. iii. Bar. et Bal. in l. fi. ad finem. C. de testibus vbi dicunt quod testis quid fuit examinatus. si denuo examinetur de eodemmet nego tio potest petere sibi legi suam primam depositionem: quaiudex potest sibi facere legi si vult. Idem Fely. in d. c. cum in tua. Bar. et alii. in l. eos. ff de fal. et dicit Bal. in. d. l. fi. Quod si volunt dilationem ad videndum quod primo deposuerunt / quod debet eis dari. Quia in quantumcunque bonis et perfectis viris potest cadere obliuio memorie. l. peregre ibi. Nec infirmitatem memorie. ff de acquir. po. et de facili possunt capi in verbis. Quod intellige nist essent suspecti vt dicitur de iudice qui se facit partem assumen do defensionem quod sua sit iurisditio tunc facit se suspectum. non pont cognoscere super declinatoria sui fori / et consequenter an susit iurisdictio glo. in verbo copia: ad finem: vbi Domi. in. c. statutum. de res. hoc lib. Panor. in. c. solicitudinem de appel. Iason in consi. 132. in fine. vol. 4. Statuto: quia tunc iudex debet conari eos capi verbis / non autem dilationem dare ad maliciam sua instruendam / quod si cesset debet dari (secundum casus discussionem) longa / vel breuis. Notat Sozinus. consi. cxcii. in fine. capio difficultatem.

¶ Et in his testibus statur eorum prima depositioni / iurate dico / et non secunde: quod facit ad infra deducendat Pro quo vide Ferra. cautela. xiii. que sumit initium. Questio / Sozi. con. xcii. in causa domini Anthonii. vol. iii

¶ Predicta tamen cessant in propalationibus / videtur equidem quod non debeant legi prime propalationes / cum nullus sit timor variationis: quia primum dictum non est iuratum / et nihil facit quominus testes possint contrarium cum iureiurando deponere. absque timore contrarietatis / quia stabitur dicto iurato. Bar. in. d. l. eos: et Ferra. ius in. d. cautela. 13. Dicunt enim Ipol. sio. et Feli. vbi. supra quod est in arbitrio iudicis facere: vel no facere testibus legi talem depositionem. Ideo videtur in proposito / quod nulla subsit iusta causa propter quam debeant sibi legiperpalationes. Imo potius subest causa: propter quam non debeant. Quia a communiter ac: identibus / obtinentes tales monitorias faciunt scribi tales propalationes: per aliquam personam sibifidam / quae coadiuuat dicta propalantium: et illa describit quanto fauorabilius potest pro isto obtinente monitorias ex quo videretur iniquum / quod isti testes debeant se postea ad tale dictum referre: arg. eorum que congerit Barba. lib. ii consi. xxv. praeclare. col. pe. Paul. de castro primo lib. con. clxviii. Alis esset daro materiam subornandi testes: quia quamuis sit licitum instruere testem: vt deponat dictum suum congrua ratione. Ita quod conclu. dat / non tamen est permissa instructio ad deponendum: mutata substantia veritatis. Curtius in repeti l. admonendi. col. 77. ff. de iuretur. Feli. in. c. praeterea col. pe. et fi. supra de tefti. cogen. et in. c. licet causam. col. xix. versi. et vnum circa. supra de proba. Banerius in. § pater. ad fi. insti. de testa. Decius consi. 189. col. 8. nu. 14. ibi secundo respondetur.

¶ In hoc tamen quod. supra proxime diximus standum prime depositioni iurate videtur contrarium huic quod notat Alex. con. ccli. quidam testes recepti. vo. 6. Quia testis vacillans potest ratione vacillationis torquari / et potius statur depositioni facte cum tortura quam alteri allegat l. si postulauerit. § sed si negauerit: et ibi not. Bar. ff. de adulet Bal. in l. 3. C. ad leg. iul. de adulte. et l. fi. C. de questio.

¶ Uidetur tamen quod praemissis possit adhiberi cautela / videlez quod propalantes iurent / dic hoc non iuuare: ex quo sponte iurauerunt cum monitorie nos non compellant deponere cum iuramento / sedsolum propalare: testis enim debet coacte iurare l. iurisiurandi. et. l. si quando C. de testi. Alas qui se ingerit est suspectus l. que omnia. vbi glo. suspectus / in fi ff. de procura. Feli. in d. c. ii. col. viii. supra de testi. Ipol. in. d. l. ex libero. col. iii. et in l. si vnus. §. seruo qui vltro. ff. de quaestio. Corneus. lib. iii. con. 284. in presenti consultatione littera. m. hinc Panor. in. c. cum. p. supra de ad cu. dicit quod flle qui se offert deponere contra me / dicitur inimic. reus. Pro quo facit quod notat Pet. de Ancha. con. clvii. col. ii. Summe prudentie: ibi ex hoc enim solo quod sic se ingerunt sunt suspecti: et quodammodo ambitiosi dum se reputant sapientiores ceteris / arg. d. l. que viam. ff de procura.

¶ Ideo concludo / non esse legendam propalationem: et si legatur et se referat testis: depositio sua redditur suspecta. Secus dicit Neuisa. vbi. supra si propalans scripsisset primo suadepositionem manu propria absque dictamine alicuius pers ne. Quia tunc cessaret suspitio.

¶ Postremum quesitum superest discutiendum. An Archiepiscopus seu metropolitanus possit decernere huiusmod monitoria / in diocesi suorum suffraganeorum publicanda: instantibus suis: vel suffraganeorum subditis: et contra eos / sinem permissione tamen et licentia ipsorum suffraganeorum

¶ Istud dubium videtur dependere ab alio / videlicet anmetropolitanus possit adiri per viam querele per ipsos subditos suffraganeorum ipsis suffraganeis inuitis. Et breuiter / vt ad rumbum veniamus: dic quod non / tam dispositione in ris communis: quam consuetudine siue etiam prescriptione: iure quidam probatur per. c. Romana / in prin. de foro competen. hoc libro: vbi Archi. dicit post prin. quod metropolitanus iudex peregrinus vocatur / quetum ad subditos suorum suffraga. neorum. vi. q. iii. scitote. in fi. quod placet Egidio Bellamere ibi. col. iii.

¶ Item quilibet episcopus in sua diocesi iurisaditionem habet episcopalem seu ordinariam. Ita quod eius clerici subditi non possunt consentire in alium iudicem in prima instatia sine licentia episcopi sui diocesani. tex. in. c. significasti supra de foro compe. quod licet Archiepiscopus in omnibus diocesibus suorum suffraganeorum iurisditionem habeat episcopalem / non tamen ha¬ bet episcopalem seu ordinariam: vt inter subditos episcopi possit cognoscere. notat Inn. c. pastorali. supra de officio ordi. vbi dicit quod Archiepiscopus no habet iurisdictionem ordinariam episcopalem in tota prouincia / nec simul concurrit cum episcopo: idem Inno. in. c. duo simul. supra de offi. ordi. quod si subditi episcopi nolunt comparere conram eo non tamen propter hoc Archiepiscopus iurisditionem habet per eos vt causas eorum audiat. sed solum vt prestet auxillum ordinariis ad compescendum eos. Quod firmat ibi Car. col. fi. Idem Inno. in. d. c. romana vbi dicit quod subditi suffraganeo rum non possunt consentire in alios / quam in suos ordinarios per d. c. significasti: idem Inno. in. c. contingit. supra de arbialias sequeretur absurdum: videlicet quod in potestate subditorum esset iurisdictionem superioris abdicare: si non in globo saltem in particulis quod est idem: quia per destructionem omnium partium: sequitur destructio totius. c. monemus. xii. q. ii. ibi ne ecclesia dei ad nihilum redigatur: facit dictum Bal. in. c. intellecto. supra de iureiu. vbi dicit quod per particulas posset totum regnum dissolui. Ideo rex non pont aliquid de regno alienare. tex. in. c. i. de prohibi. feudi alia na. per lotha. quia possent dietim subditi episcoporum sponte coram archiepiscopolitigare et nullus litigaret coram episcopo: et sic sua iurisdictio vacua remaneret. dicit Archi. in. d. c. romana. in verbo in his ideo confusionis sequela locum obtineret: iuxta illud. Nam ordo confunditur cum sua iurisdictio vnicuique non seruatur. c. peruenit. xi. q. i. tex. apud gallos in ti. de causis in. §. inoleuerunt / in pragma. et in tade colla. in. §. ordinariis / post prin. et in concor. eo. ti. de causis. quod operabitur priuationem iurisdictionis inferioris Quod dicere non conuenit viro. Testis est Bal. in. c. pasto. ralis / col. i. nu. iii. supra de offic. ordi. vbi cita quod superior non potest priuare inferiorem sua iurisdictione ordinaria per tex. in l. fi. C. de offi. prefec. aug. facit tex. in. c. per singlas. ix. qu. iii. vbi vnumquemque oportet episcopum habere sue diocesis potesta tem / et ly oportet de sui natura importat necessitatem. l. eos. C. de appella. faciunt etiam ea que dico in. c. per exemptionem infra de priuilegiis.

¶ Facit equidem id quod notat dePetrus rebuffus in repeti l. quod iussit not ii. nu. lxviii. cum sequen. ff de re iudi. Quod Archiepiscopus ab episcopias sue prouincie causas non euocat quia inter eos (dicit dominus meus de ripa ilcest interpreta. in. c. cum. M. nu. cxcv. supra de constitu.) locus est preuentioni vt not. in. d. c. pastoralis supra de offi. ordinar. facit. c. si a sede / de preben. hoc lib. etiam per citationem. c. postulasti. et ibi Sozi. supra de foro compe. l. i. quis postea. ff. de iudi. nec episcopus causam ab abbate euocat. c. quto / et. c. graue: et ibi glo. fi. supra de offi. ordi. que glo. dicit nisi abbas esset negligens. Nec abarchidiacono. c. ii. supra de excessi. prela. nec a capitulo. c. irrefragabili. supra de offi. ordina. minusque a plebano aut alio prelato inferiore iurisdictionem habente. Quod verum si tales inferiores ipsam iurisditionem ab episcopo non recognoscant. archi. Domi. et Prepo. in c. de persona. xi. q. i. Imol. in d. c. pastoralis. col. ii. Secus surecognoscant prout Archipresbiteri Bituricen. diocesis quia hi non habent a lege vel consuetudine sicut alii. not. in c. cum ad ecclesiarum. supra de offi. ordi. igitur euocat quia in hibere potest ergo et tollere / arg. l. si quis / in principio de lega. iii. c. nuper. supra de senten. excommunica. Franc. In. c. vt non stram / col. iiii. supra de appella¬

¶ Pro prosecutione intenti habeo quod citat henri. boic. in d. c. pastoralis in fi. quod si Archiepiscopus absoluat excommunicatur ab episcopo in casu non concesso a iure / non valet absolutio tanque a non suo iudice concessa: idem tenet hostien. in sum ma in. §. est et alia regula. versi. sed queritur an epsscopus in ti. de senten. excommunica. et eo titu. goffr. in summa. q. xciii. Idem tenet. Nam licet archiepiscopus habeat iurisdictionem in persona suffraganeorum: non tamen in subditos eorum et in hoc fallit regula si vinco vincentem te a fortiori vnia co te: de qua per scribentes in. c. auctoritate de conces. praeben. hoc libro: et in glo. l. de accessionibus. ff. de diuer. et tepo. prescrip. et glo. in auten. licet. C. de natura. libe. ita dicit Io. de imol. in d. c. pastoralis qui subdit quod differt iuriditio episcopi a iurisdictione archiepiscopi. Quia iurisditio. episcopi se habet vt genus et distribuitur ad quemlibet speciem subditorum sue diocesis. Sed iurisdictio archiepiscopi licet sit vniuersalis in tota prouincia non tamen distribuitur ad quemlibet de prouincia. Hinc est quod episcopus potest absoluere eos de sua diocesi per prelatum sibi subditum excommunicatos / puta per Archidiaconum qui dicitur eius vicarius. c. primo. supra de offi. archidiaco. Sed episcopus non legitur archiepiscopi vicarius: archiepiscopus quippe in prouincia habet potestatem ligatam non episcopus. c. nullus. iii. q. iii. c. cum ab eccleiarum. de offi. ordi.

¶ Item firmare potes intentum per ea que citat Sozi. in c. cum contingat. not. vi. supra de foro compe. quod de iure communi solus piscopus est ordinarius in tota diocesi / tam in ciuilibus que in criminalibus: exclusis penitus aliis prelatis inferioribus: et idem notatur in. c. i. et in. c. cum episcopus / de offi. ordi. hoc libro et ideo inter subditos suos / sibi competit iurisdictio / et in hoc casu archiepiscopus non potest suis suffraganeis legem vel consuetudinem imponeret: nisi solum quantum ad illa in quibus sibi subsunt

¶ Sed in cognitionibus causarum inter suos subditos in prima instantia sibi non subiiciuntur / cessante appellatione igitur etiam nulla consuetudo episcopis potest per archiepiscopum indici. Testatur lucas de penna in l. vnica / dipriuileg. vrb. constanti. libro. xi. C.

¶ Preterca habeo quod in simili notat Iacobus de sancto geor. in questio. feudo. quod xxxiiii. vbi dicit quod si princeps inuestiuit vnum nobilem dicastro cum mero et mixto imperio et omnimoda iurisdictioni posthac non potest se intromittere de primis causis rusticorum subditorum illi nobili: istud reperio ante eum tactum r Bal. in l. i. q. xliiii. ff. de rerum diuisio.

¶ Et ratio est quia ex infeudatione vassallus habet iura vtilia cum vtilitatis effectu. Ideo debet in prima instantia inter suos subditos cognoscere. Sic episcopus cui data est iurisditio omnimod in sua diocesi per legem mortuam et etiam viuam scilicet per papam / ex qua datione archiepiscopus censetur exclusus ex quo solo capite habeo intentum: quod archiepiscopus non potest huiusmodi monitoria de iure communi concedere: inuitepiscopo contra eius subditos prout nec de consuetudine / ciper eas ad viam simplicis querele deueniatur. Quod et comprobo. Primo per tex. in d. c. Romana vbi ponuntur quinquacasus: duo in principio / et tres in secundo respon. ibi nisi aliud in his tribus etc. Ubi ius dat potestatem archiepiscopo veleius officialicognoscendi inter subditos episcopi: si hoc habeat ex consuetudine. Ergo in duobus primis casibus scili. cet pretermisso appellationis articulo vel per viam simplucis querele non dat cognitionem etiam stante consuetudine: quia si tex. hoc voluisset illud expressisset: sicut in tribus vltimis casibus per tex. in. c. inter corporalia. supra de transla. epi. vel generaliter loquutus fuisset in omnibus quinque casibus / non exprimendo aliquid specialiter de tribus vitimis. Ideo cum specialiter de tribus disposuit: vt consuetudo locum habere posset / censetur ab illa dispositione duoprimos exclusisse / tex. est in. c. cum inhibitio. supra de clan. de spon. cum de illis cogitauerit separando tres vltimos ab illis. Pro hoc habeo quod notant Ang. in l. tres fratres. ff de pactis. et io. de imol in. c. fi. de suc. ab intesta. quod pater substituendo masculis / censetur exclusisse femellas: et substitutum voluisse preferri femellis: cum loquendo de masculis videtur cogitasse de femellis.

¶ Item postquam iste due dispositiones sunt propinque: papa ordinando in tribus vltimiscasibus verisimiliter cogitauit de duobus et tamen non disposuit de duobus / sicut de tribus: ideo voluit illas dispositione diuerso iure censeri: et sic consuetudinem locum non habere in duobus primis. ita intelligunt tex. d. c. romana. archi. ibi. in prin. et in verbo ex his / allegat. c. qualis. xxv. di l. cum pretor. ff. de iudiciis. c. nonne. supra de presum. et Io. and. in principio / quibus communiter alii assentiunt et Guiller. ibi dicit in verbo pretermisso. Quia alias nichil esset quam voluntarie et e simplicem querelam causas aliorum vsurpare / quod est contra. c. romana de offi. ordi. hoc libro.

¶ Firmo preterea quod non valeat consuetudo: quia in hoc puncta habemus constitutionem prohibitoriam vt licet videre in ci. i. ibi ne suorum suffraganeorum et c. de offi. ordi. hoc libro. et di c. romana ibi nec appellationis articulo etc. Et constitutio. prohibitoria de sui natura operatur actus in contrarium gesti nullitatem. Ista est doctrina glo. in l. i. in fi magne glo. C. ne fide iussor. do. den. comprobat Luc. de pena in rub. nefisc. quam vendi rem euincat / libro. x. C. vbi dicit quod dictio neest aduerbium prohibendi sequuntur scriben. in ru. et in l. i. ff. ne quid in flu. pub.

¶ Nunc habeo quod contra canones preceptiuos et prohibitiuos / non valet consuetudo. Inno. in rubr. de consuet. in fi. quem ad hoc citat calde. con. 4. sub dicto tiEx quo sequitur quod episcopus non potest consentire / quod archiepiscopus in omnibus causis suorum subditorum per viam querele adire posset cum legibus prohibitiuis renunciari non valeat. Saly. post glo. in l. libertorum. C. de testi. qui dicit hoc verum quando vergit huiusmodi renunciatio in detrimentum alterius. Secus si in solius incommodum renum ciantis: firmat romanus con. 403 nu. xx. pro decisione dic. latius in. c. tibi / de res. Bene tamen potest consentire in vnicausa: vt archiepiscopus adiri possit. arg. c. significasti. supra de foro competenti: et ratio quia per id non rumpitur neruus. ecclesiastice discipline: quod in generalitate fit et et sic non valet consuetudo. c. cum inter. supra de consuetu. fely. in. c. cum contingat / versi. 4. fallit. supra de foro compet. ex eo etiam quia ex ea consuetudine induceretur illicitum et incoqaueniens: quia sua cuique iurisdictio non seruaretur vt dixi. Pro hoc habes doctrina Ang. et Iacob. de bello visu in auten. vt nulli iudi. in. §. nuli / in fi. col. ix. vbi dicunt quod consuetudo mala quantuncumque logena. ab omnibus obseruata / non debet obseruari / et inducens illicitum et inconueniens non est seruandum. firmat Compo. ii. rub. de consuetu. in fi. facit pro premissis / quia statutum non potest preiudicare nec comprehendere non subditos. l. i. in fi. ff. de tuto. et curator. dat. ab his. l. etiam. ff. de tutel. l. neque. ff. qui dari tutor. po. probat tex. noster. facit l. fina. ff. de iurisund omnium iudic. comprobat latius Alex. con. xix. versi. 3. quod dato circa primum vol. vi. vbi idem dicit de consuetudine Balin l. de quibus versi. iiii. queritur an consuetudo extendat virtutem suam ad forenses. ff. de legib.

¶ Item archiepiscopi et alii prelati ecclesiastici dicuntur protectores et custodes: ac magistri sacrorum canonum. ci. cum quibus. xxiiii. q. 3. dic. in. c. non putamus: de consuetu. i1. Et debitores vt eos obseruent et custodiant. c. cum sumus. ix. quod 1. et id iuramento firmant. c. ego. N. supra de iureiur.

¶ Ex quo infero non licere archiepiscopo consuetudinem introducere: per quam canonibus contraueniatur / Alias esset legem sui superioris destruere / quod non potest vt patet intuenti cum ex hoc sequeretur / quod totum ius communs posset subuertere in singulis casibus a iure prouisis / aliud statuendo vel consuetudinem inducendo / quod sentire non modicum differt ab heresi.

¶ Item consuetudo non valet contra legem nisi fuerit inducta ab eo qui legem expresse tollere potest / not. in l. i. et fi. C. que sit long. consueInno. in. d. rub. de consuetu. col. i. nec iuuat quod diuersimod contra iura inducuntur per populum plures consuetudines quia id verum si sint rationabiles: secus si irrationabiles. io 1. de consue. hoc libro. Sed rationabiles dici non possunt consuetudines / que canonicis obuiant institutis / quibus expresse dictatum extitit ne vnus alterius iurisdictionem vsurpet: sed suis sit contentus terminis. testatur Petrus de Ancha. in. c. postulasti. col. ii. supra de foro competem. allega. c. scriptum. vi. q. iii. et. c. venerabilem. supra de alec. faciunt que citat Alex. con. xviii. versi secundo moueori / viso titulo et statuto vol. vi.

¶ Item talis consuetudo videtur abusiua patet quia esse sibi ipsi inferior et superior non compatiur. tur. c. cum inferior. supra de maiori. et obedi. quia alias a seipsia ad seipsum appellaretur / quod est abusus not. in d. c. non putamus de consue. hoc lib. Si igitur sit abusus qui inuenitur sublatus per. d. c. romana et alia iura. Igitur contraria consuetudo induci non poterit. Pro quo habeo que citat Bal. in auten. omens peregrini. col. i. C. communia / de suc. vbi dicit / quod quando princeps tollit consuetudinem presenten seurationem illius tanquam abusiuam etiam censetur tollere futuram vt in l. iii. §. diuus. ff. de sepul. viola. idem Bar. in l. si mihi. §. in legatis / in fi. de lega i. Cy. in l. ii. C. que sit loga consuetudo. Iason in l. cunctos populos. C. de summ. trini. et fide catho. in prima lec. nu. lxxxiii. docto. in c. ii. supra de consuetu. et in. c. statutum in prin. 1fra de renuncia. vide quo dixi in. c. i. hoc titulo.

¶ Quod vt appareat abusiua ipsa consuetudo / habeo quod in causis tres sunt instantie episcopi / scilicet metropolitani. et pape: et duo appellationes vt in cle. calumniis de sentem. et re iudi. vbi Io. de imol. et alii. Sed si archiepiscopus per viam quaerele cognoscere de causis subditorum episcopi non essent nisi due instantie et vnappellatio. Igitur illa consuetudo tanquam abusiua et irrationabilis ac contra canonicas constitutiones censetur sublata / nec potest interum introduci. Firmat Bal. in l. dudum. C. de contrahen. emp. vbi dicit quod tollens consuetudinem praesetem tollit etiam futuram. glo. in verbo consuetudine in clestatutum de elec. quod verum. nisi subsit nunc ratio noua rtonabilis quae non erat tempore sublate consuetudinis. Panor in. c. fi. supra de consuetu.

¶ Consuetudo enim sicut lex habet fundamentum in ratione ideo si contraria legi reprobatur: Ratio quia ipsa de principis consensu inducitur / etsic eam videtur inducere l. ii. §. omnia. C. de vete. iure enumerito sit rationabilis sicut lex. c. erit. iiii. di. non obuians iuri positiuo nisi cum ratio ne / vt causa / alias dicitur corriptela vt probat tex. noster / et sic multa temporis longinquitate firmatur vt in auten. vt nulli iudi. §. i. col. ix. c. flagiti. xxxii. q. vii. et. c. quo iure. viii. di. Sm hoc in casu nullomod. est ratio / nulla ve causa vt archiepiscopus adeatur per viaquerele: priuando episcopum sua iuriditione sibi a iure da¬ ra. Igitur non potest ex hoc capite archiepiscopus concedere huiusinodi monitoria in subditos episcopi: publicandat cum per id videtur deuenire ad cognitionem prime instantievt patet per clausulam iustificatoriam de qua factus. supra extitit sermo.

¶ Et per hec stet confutata capelle tholo. decisio. cclxxv. Item an metropolitanus / vbi dicitur contrarium horum que supra diximus per no. d. c. romana et Collecta. in. c. significauit. supra de foro compe. quae non obstant vt recte intuenti apparere poterit quod comprobo. Primo non obstat d. c. romana vt iam per premissa liquidum est minusque obstant notata per Collec. cum conueniant cum deci. d. c. romana. tamen arguit de intento / quod consuetudo dat iurisdictionem minori ergo multo fortius maiori. autem. multoma gis C. de sacrosanc. eccle. Etiam in casu supposito vt inferior episcopi possit adiri per viam querele et id acquirit ex consuetudine secundum Io. and. et communiter scribentes in d. c. romana¬

¶ Istud tamen argumentum de minori ad maius nec econtra viribus non subsistit in materia iurisdictionis nisi inquamtum a iure vel consuetudine conceditur. Et hoc tam respectum personarum quam rerum. Primum firmo quia licet consuetudine vel prescriptione acquiri possit per prelatum inferiorem ab episcopo: facultas cognoscendi inter subditos epist copi accumulatiue vel etiam priuatiue / exclusiue siuem abdicatiue si hoc sit expressum in consuetudine. not. Maria. Sozi. in. c. cum contingat not. vltimo. supra de foro competenti / tamen acquiri non potest quod de persona episcopi superioris sui cognoscere possit: quia hoc archiepiscopo tanquam etus superio i competit not. scriben. post tex. in. c. pastoralis. supra de ofafi. ordi.

¶ Secundo videlicet quantum ad res firmo pertex. in aiten. de defen. ciuita. in. §. iudicare et in. §. audiant col. 3m. Istud latius deduco in. c. eos ibi nam indignus etc1fra de tempo. ordinan. Ideo non insisto

¶ Pro comprobatione dicte deci. capel. tholo. aufrerius ibi. ita fuisse obtentum in curia romana per tres sententias conformes contra quendam episcopum suffraganeum / asserit / il lud tamen non suffragatur pluribus de causis. Prima quia res inter alios acta quodque. 13. legibus non exemplis est iudi candum dixi supra. in prefatio. nu. 52. vbi concludo verum maxime quando res non est dubia. vt in proposito per ea que supra dicta sunt.

¶ Item late sunt contra ius constitutionis: igitur nulle ipso iure. c. cum inter vos. supra de sententiet re iudi. Guiller. de cuno. in l. si cum inter te. C. quando prouo. non est nec. per illum tex. Et tales sententie non habent nomen l. 4. §. condemnatum. ff. de re iudi. Late per Bonifa. de vital. in cle. pastoralis. §. vt igitur eo. ti. Et sic nunquam transit in rem iudicatam testatur glo. in. d. c. cum inter vos in verbo contra ius et in. §. diffinitiua. ii. q. vi. medio. cuius si executio facta sit renocabitur. Idem Bonifa. in cle. i. nu. xxvii. de re iudi. vbi Barba. col. v. citat trium sententiarum executionem impediri si in promptu de nullitate ipsarum doceatur quod facit in proposito: quia in promptide nullitate docetur quia late contra ius constitutionis igitur non nocent illi contra quem late fuerunt / quia nulle meriure et sic ratificari non valent. prout dicimus de sententialata non suo iudice Bal. in l. obseruare. § post hec in. vi. quod ff. de offi. proconsul. vbi dicit. Bar. quod de consensu partium ratificari non potest. Iacob. butry. in l. fi. §. vbi autem. C. de bo. que lib. Panor. c. i. col. antepenul. Nu. xxiii. supra de re iudi. Alex. in l. eius. ff. sicertum pet. decius post Inno. et communiter alios in. c. prudentia nu. xix. supra de offi. delega. glo. in l. i. in verbo inchoata. C. vbi de cri. agi opor. quam not. Panor. in. c. sciscitatus es. supra de renuncia. similis glo. in. l. ii. circa finem de iure fisci libro. x. C. et in l. licet. ff. de iudi. quas ibi approbant Bar. Bal. Paul. et Ang. et eas intellige quamdo erat defectus iurisdictionis aliter quam ex consensu partium per. d. l. obseruare. §. fi. Princeps tamen auctoritate absoluta potest illas confirmare secundum Ang. in d. l. licet. vide in proposito roma. con. liiii. quod exorditur visis.

¶ Item moueor quia sicut dicitur quod consuetudo est stricti iuris vt non extendatur de vna prouincia ad al iam / etiam si sit eadem ratio dico in. c. ne aliqui de here. ita et sententia dicitur stricti iuris non complectens nisi in casibus specialibus / personas vel causas non nominatas in ea. Io. de imol. in. c. quoniam frequenter. §. quod si super. supra vt non lite contest vbi sententia contra colonum vel depositarium lata non preiudicat domino absenti vel ignoranti ita tenet Bar. in l. ii. nu. xvii. C. vbi in rem actio exer. deb. Et generaliter: sententia lata contra vnum non nocet alteri ignoranti. ci tat late Barba. in. d. cle. i. col. xii. et. xiii. de re iudi. et ibi Io. de imol. qui dicit quod sententia non nocet tertio non vocato / perno. in. c. super eo. supra de offi. delega. firmat antho. de butryo. in. c. vt debitus col. iiii. supra de appel. vbi dicit quod tertius prosuo interesse comparens potest impedire executionem trium sententiarum latarum contra alium eo non vocato / facit tex. in l. creditor in prin. ff. manda. Uide que dico in rub. de sententia et re iudica. Et quod est fortius: quia sententia lata contra vnum ex sociis habentibus causam indiuiduam non nocet alii. Testatur Alber. in l. si de communi. ff si serui. vendi. facit quod citat Bar. Sozi. in l. modestinus. ff. de excep. quod sententia lata contra vnum ex heredibus ad vtilitatem debitoris non nocet alteri sicut dicimus quod sententia latecontra vnum ex reis stipulandi non nocet alteri. Alex. in l. sepe. ff de re iudic. licet debitum ex eodem fonte procedat. refert Sozi. in. d. l. modestinus. vide Areti. in co. xxii. diligenter.

¶ Et per hec habes luculenter quod nec de iure. nec de consuetudine archiepiscopus potest adiri per subditos suffraganei per viam simplicis querele inuito ipsaepi scopo quod comprobo etiam non posse adminiculo nec pretextu cuiusuis prescriptionis.

¶ Primo non vale prescriptio si is contra quem prescribitur non potuit prohibere prescribentem / testatur Io. de imol. in l. i. §. denique ff. de aqua plu. arcen. Sed episcopus non potest prohibere archiepiscopum cum sit sibi superior igitur non valet prescriptio.

¶ Secundo vbi lex expresse resistit consuetudin vel prescriptioni non procedit consuetudo / vel prescriptio. c. cum instantia de censib. supra fely. in d. c. cum contingat col. ii. versi. iii. fallit. supra deforo compet. etiam si reperiatur im memorialis. Panor. in. c. accedentes et c. cum ex officii. supra de prescrip. facit quia nulla praescriptio potest procedere: quanmdo quis errat in iure communi Ioh. and. in. c. cum persone col. ii. infra. de priuileg. Ex quo capite insurgit mala fides archiepiscopo: quam ius canonicum in prescriptione non admittit. c. fi. supra de prescrip. cui iuri standum est in puncto nostro. Panor in. c. de quarta eo. ti. Quod autem liquide appareat insurgere malam fidem: quia archiepiscopus non potuit credere prout nec potest / quod subditi episcopo essent sibi subditi in prima instantia: cum ius commune faciat contra eum. Qui enim vult acquirere possessionem vel quasi alicuius rei seu iurisdictionis: debet eo facere animo quod credat vti iure suo l. fi. ff. quemad. serui. amit. et. l. fi. ff. de itineractuque priuato. firmat Inno. in. c. ii. col. i. supra de cap. mo. Et hoc in casu archiepiscopus non potest id credere: cum sciat iuris communis dispositione / episcopum esse ordinarium: et naturalem cognitorem causarum suorum subditorum / et fudare intentionem suam super hoc de iure communi in sua diocesi per. d. c. cum contingat: et d. c. romana. Et sic sciuit hoc sufum non esse ergo ad alium pertinere omnibus modis. l. fi. C. vnde vi. merito in mala fide dicitur constitutus: cuius etiam superuenientia in vna causa de iure nostro impedit prescriptionem: testantur Areti. et Imol. ambo quos dicitur sequi hercula. col. xiii. in l. i. §. ex pluribus. ff. de acquirpo. quod seruit intento. Quia licet predecessores nisi fue rint prescribere: nichilominus superuenientia male fidei in successore accidit cum ipsa concomitetur eum qui vul vti accessione temporis suorum antecessorum: quia qui vtitur sui auctoris adminiculo: cum sua causa et suis vitiis vtitur. l. Pomponius. §. cum quis. ff. de acquir. po. glo. pragma. In ti. de pacifi. po. in verbo possedit et ibi late. Et istud procedit tam in vitio reali quam personali secundum Bar. in. d. §. cum quis: quod firmat scola scriben. in. c. quia Guil. supra d iudi. et Io fabri. insti. de vsucapio. in. §. furtiue vbi dicit quod mala fides prelati: vel rectoris ecclesie nocet eidem ecclesie etiam illo a beneficio remoto per l. non solum. §. Pompo.ff. pro empt. hinc. Ioan. de platea institu. de vsucapio. in § diutina. Quod mala fides monachi nocet monasterio per l. ii. §. si seruus. ff. pro emp. igitur non iuuat prescriptio eoetiam quod deficit titulus et plura alia requisita quorum omisio et carentia facit contra iura mercari l. quam admodum de agricol. et sensi. lib. xi. C. et. l. non dubium et de sacrosan. eccle.

¶ Et per hec sit liquidum thematis nostri intentum / quod licet potuisset brenioribus verbis expediri non tamenita clare sed magis obscure iuxta dictum Io. mona. in. c. vnico in princi. de testa. Et vere obscurus fio cum breuis esse cupio prout in simili dicit. glo. in. §. illud autem in verbo canpendium in prohemio fforum et Car. consilio. clii. Nimis graue ibi. Et in hoc quanto quis plus cogitat tanto surgilu maior dubitatio. Philippns Probus.