Titulus 21

IN integrum. Uerbum hoc intelligitur sine diminutio. ne / comprobat Alex. in con. cxli. in fine viso testamento vol. ii. Neapol. deci. cclviii. postquam / hinc di. cimus quod qui est in alterius potestate: non habet. personam integram / quia est capite minutus. gl. in l. cum non so.¬ lum. §. necessitatem. C. de bonis que lib. Idem Neapol. deci. cclix. numero quinto. Nunquid. Probus

¶ Restituuntur. Etiam ex clausula generali si qua iust causa mihi videbitur que competit etiam vniuersitati. Notat Maria. Sozi. con. lxxxvi. in fi. in causa. Probus

¶ Restitutio. Cum Ioanne mo. conuenit Calca. con. iii. in fi. et e llegat l. ii. §. hoc interdictum. ff. ne quid fiat in loco publico. Et dic quod restitutio tollitur per verba l. citantia hoc verbim¬ inusolabiliter / sicut hoc. verbum omnino excludit dispensationem / testatur Maria. Sozi. con. cxv. circa primam questionem.

¶ Item alio modo tollitur quia quotienscumque lex seu statuti facit expressam et specialem mentionem de absente vel minore vel de alia per sona / cum a iure communi conceditur restitutio stante speciali mentione statuti aduersus dispositionem statuti poterit concedi restitutio. Notat Alex. consi. clxv. nu. v. dubitatur. volu. vi.

¶ Item petens restitutionem in integrum debet probare saltem summarie de iure suo notat Domi. in con. cxliiii. col. i. Opponitur / tamen beneficium restitutionis. in integrum excluditur per iuramentum / etiam absque eo quod aliter appareat talem fuisse certioratum de beneficio restitutionis Bar. in l. si duo patroni. §. idem Iulianus. ff. de iureiuram. Latius Alexan. in co. ante pe. col. prima. volu. ii.

¶ Item restitutio a principe concessa intelligitur sine proiudicio tertii / comprobat late Calca. in consi. xxxvi. nu. xxix. Casus in facto proponitur / vbi subdit quod intelligitur ex nunc id est tempore quo conceditur l. i. §. si pendet. ff. ad macedo. not. Decius consi. 525. nu. 8 visis his extenditur tamen ad socios quia restitutio facta vni consocio / intelligitur etiam facta alteri et prodest. Inno. in capi. auditis. eo. ti. Calca. in. d. consi. iii. in fine: quem vide in consi. li. nu. xiii. Licet his que pro intento quod restitutio intelligitur ex nunc / et sine praeiudicio tertii.

¶ Et quod diximus de iuramento / adde modificandum secumdum quod tradit Ioan. de Imola in consi. lxxxi. quod vbicunqu. quis dicit se enormiter lesum non habet sibi nocere iurame. tum comprobando intentum dictaminis Ioan. Mo. hic vltra premissa dic quod verbum restitutio seu restituo ex sua propria significatione significat repositionem in pristinum statum omnino / tex. in l. ii. §. fi. ibi restituere autem videtur qui omni. remittit in pristinum statum. ff. ne quid in loco pub. tex. in l. videamus. §. in fauiana. ff. de vsur. facit l. quod si minor. §. restitutio. ff. de minor. tex. in l. i. in fi. C. de senten. pas. resti. et in l. princeps. ff. de verbo. signifi. et in. §. restituti insti. quib. mo. ius patri. po. tol. et in l. ii. ff. de nata. resti. et in l. i. C. de iur. aureo. anullo. Notat Anto. de butrio in consi. xix. col. i. quia hic agitur Bar. in l. fi. C. de senten. pa.

¶ Bal. in. l. imperialis. C. de nup. sentit quod restitutio puri. gat omnem maculam / eo quod omnia reponat in pristinum statum.

¶ Attende ad praemissa quae sepe faciunt ad quaestiones quotidianas. Pone Titius commisit crimem lese maiestatis: ratione cuius bona sua fuerunt confiscata / et sic perdidit dominium illorum postea fuit per principem restitutus: qritur an debeantur per et laudimia ex eo quia de nouo illa bona habuit. Breviter videtur respondendum per praemissa quod non / quia restitutio / est in pristi num statum repositio: et sic est no nouum: sed antiquum dominium Ideo non debentur laudimia / quia non est mutatum dominium: prout dicitur de filio succedente patri notat Calca. in. d. consi. iii. nu. xxiiii. quia non dicitur aliquid acquirere de nouo l. in suis. ff. de libe. et posthu. idem Calca. in consi. iiii. col. ii.

¶ Ultra predicta habeo sequentia. Primo / quia restitutio. equiparatur fictioni postliminii / et retrotrahitur / et perinde haberr debet / ac si nunquam felonia esset commissa l. si quis filio exheredato. § penul. ff. de institu. testamen.

¶ Quod autem restitutio retrotrahatur firmant Ange. et Imola in l. si alienam. § in extraneis. ff. de heredi. insti. et ibi. clarius Paul. de castro post Bal. vbi dicunt quod quando restitutus bona recuperat simpliciter / restitutio retrotrahitur nisi agatur de preiudicio tertii / licet Bar. senserit contrarium in d. § pe. tamen quod retrotrahatur firmat Carolus Ruinus in repet. §. et quid si tantum l. Gallus. ff. de libe. et posthu. firmatur apud Bal. in co. lxiiii. punctus paulatius / parte. v. quod restitutus ciuis semper fingitur fuisse retro ciuis / eo quod restitutio retrotrahatur l. aristo. ff. de manumissis testa.

¶ Secundo / fideicommissum extinctum per confiscationem suscitatur per restitutionem / probat Roma. in con. ccxlvii. nume. iiii. primo dici potest

¶ Tertio / quia iura in alium translata que fuerunt ablata condemnato / ministerio iuris duntaxat: secuta restitutione recuperantur l. siue patronus in princi. ff. de iur. patro na. et l. fina. C. de senten. pas. Bald. et alii in d. §. et quid sit tantum. Probus

¶ Causa restitutionis / An restitutio in integrum competat ei contra quem sententia est lata: vide in l. cum minores. C. si aduersus rem iudi. et in capitu. suscitata. supra hoc titu. tractat Sozi. con. ccxlii. col. prima circa primum vbi mouet aliud / quod quando de iure communi denegatur appellatio potest in integrum restitutio peti glo. communiter approbata in l. vnica. C neliceat tertio prouoca. Bar. in l. minor. §. sed et si ff. de minor. Firmat Alex. co. lxfx. col. ii. in causa. vol. iii.

¶ Et dic quod natura restitutionis est per omnia in pristinam causam reponere. et statum l. quod si minor. §. restitutio. ff. de minor. quod latius comprobat Antho. de butrio in con. xix. col. i. Quia hic agitur de autoritate episcopali / et hoc vult Ioan. mo. hic. quod intellige vt in preceden. apostil. diximus videlbet sine preiudicio tertii

¶ Et attende / quia in petendo restitutionem in integrum: debet concludi per minorem se non solum minorem et lesum l. naet postea. §. si minor. ff. de iuretur. sed etiam debet concludi se lesum sui facilitate / not. Io. de Anania co. xlviii. in prin. circa. presentem vbi dicit quod si quis minor fuit lesus prout fuisset deligens paterfa. non posset restitui. Bar. in l. non videtur circum. scripta. C. de in integ. resti. minor. ti. generali. Et Ludouic. Bolog. ibi additio ad eundem Io. de Anania idem tenere. ipsum Bar. ait in l. verbum. § sciendum per illum tex. ff. de minor. et in l. minor autem magistratus. ff. eo. ti. et Antho. de butrio in. c. costituit. supra. isto ti. et Bar. in l. prima ante finem. C si aduersus rem iudio

¶ Uide Alex. in proposito con. xxi. nu. ix. viso processum satis vol. pri. Pro hoc facit doctrina Bal. in l. ordinarii. C sGae rei vendi. vbi dicit quod quando intentatur interdictum vti possidetis: non sufficit dicere se turbatum / nisi in libello exprimat causas turbationis: facit quod not. idem Alex. in con. lxxxi. clarissim.¬ omineiudex / vol. iii. et Decius con. 562 nu. xii. viso puncto: ad idem Bal. in l. interpositas. C. de transactio. quod non sufficit dicere in libello se passum metum / nisi dicat per quem modum fuit illatus metus. Facit etiam doctrina eiusdem Bal. in l. i. C. de his que pene nomine: quod quando petitur recursus / non suffici. dicere se grauatum iniuste / nisi exprimat causas grauaminis: idem dicit quando appellatur ab interlocutoria in leeos in fine. C. de appella¬

¶ Uide que in proposito expressionis qualitatis dico in. c. pia in prima apo. de exceptio. Pro quo habes attendere ad regulam citatam ab Alex. con. lxxxii. col. iiii. viso processu. vol. tertio / et consilio. clxxxii. nu. v. viso et opportune volu. ii et con. finali. col. prima / viso processu eo. vol. quod quando aliquid profertur a lege cum aliqua qualitate vtrunque debet probari. scilicet illud: et qualitas eius. Notat Bar. in l. prima. ff. nequid in flu. pub. per. l. praetor. §. docere. ff. vi bo. rap. Uide Decium con. cccccxciii. nu. iiii viso puncto et Alex. con. c. nu. tertio. super primo / volu. primo. et con. cxix. numero quinto. viso processum / eo vol.

¶ Et subdit idem Alex. in d. consi. lxxxii. de dictione posteprolata alteste: vt dicat incontinenti vel ex interuallo / cum ad vtrunque possit adaptari / et aliquando requiritur quod accedat interuallum alicuius temporis: extra tamen proprium significatum. Idem de dictione postea que aliquando ad longum interuallum refertur l. nam et postea. ff. de iureiur.

¶ Pro intento attende ad vnum quod tradit Alexan. in consilio. lxxxxii. numero octauo. in causa vertente vol. pri. quod vbi lex vel statutum / requirunt testes optime opinionis. est articulandum et probandum / quod erant optime opinionis. Et ideo si statutum disponat / quod ad probationem mortis alicuius qui extra territorium dicatur decessisse: interueniat probatio per tres testes optime opinionis deponentes de forma: quod non erit probata mors nisi probetur illos deponem tes esse optime opinionis et fame. Probus.

POtest. Ad hoc vt ecclesia consequatur restitutionem in integ. duo requiruntur. Pulmo quod ecclesia sit lesa. Secundo quod hoc manifeiste appareat. c. pe. supra de reb. eccle. non alie. ad quod manifestum ostendendum / vide que travol. iiii. Notat Decius in con. ccccclxiiii. circa finem in causa magnificorum. Probus

¶ Et ecclesia Que ealii quantuncumque a iure priuilegiatis tenentur in eo quod facti sunt locupletiores. Firmat Decius com282. col. ii. viso puncto dominr autem facti locupletiores eo ipso quae praecium receperunt: nec apparet consumptum in pupillo. ff. de solu. not. Petrus de Ancha. con. v. col. i. pro parte nobilis et latius con. xlix. de iuribus professionis / et Car. con. cxxxiiii. col. ii. B. et A Germani. Probus

¶ Minoris. Ad quem decipiendum natura humana est multiprona: ideo magna suadet equitas eis subueniri / dicit tex. in.. i. ff de minor. No. Petrus de Ancha. cosilio. 330 col. iiii. visis facti: qui dicit con. cccxxxviii. visa copia / per d. l. i. quod subuentio minorum est inducta naturali equitate: facit l. in pupillo. ff. de solu. Uide Decium con. ccccclvi. viso consilio

¶ Et dicas minorem: non habere restitutionem in delictis l. si ex causa. §. nunc videndum. ff. de minori. et l. auxillum / in prin. eoti. Firmat Decimus in con. 521. nu. 18. consultus. Et dic quod priuileglum hoc restitutionis / tamquam reale transit ad heredem / etiam annis. maiorem quando causa restitutionis est deceptio siue lesio. not. Bar. in l. interdum. ff de minor. et in l. non solum. ff. de in integrresti. minor. et in l. quia tale. ff. solu. matri. quod placet Neapol. deci. ccxi. pupillus litigabat / quos vide deci. seq. quo ad minrem maiori succedentem / dico latus in sequentibus: qui dicunt quod minor non vtitur iure suo / quando succedit defuncto cui non competebat restitutio in integr. propter aliquam probationem non factam

¶ Si autem sint consortes litis cum minore / an restitutio quae comptit minori extendatur ad minores litis consortes: dic non in diuiduis / secus in indiuiduis secundum eosdem Neapol. deci. sequen. Ulterius adde / quod minoris etas fauorabilior est ad obtinemdam restitutionem in integrum / quam absentia (etiam causa rei publice) casus est clarus: et ibi Bal. in l. fi de resti. in integ. ti. generali. ff. vbi patet quod absens legitime deffensus restituitur ad appellandum sed minor restituitur ad totam causam: et ita tenet glo. in l. necnon. §. quod eis. ff. ex quib. cau. maior. tradit et latius Maria. Sozi. con. cliii. col. ix. versi. consequenter / Pulchra et subtilis Et hoc beneficium restitutionis in integr. competens minori est (vt supra diximus) tante vertutis priuiligiate / quod tramsmitti videtur ad heredes / iuxta id quod no. Bar. in l. qui duos. ff de reb. dub. videtur. tex. in l. non solum. ff. hoc ti. et per Bar. et doc. in l. pantonius. ff. de acqui. heredi. et per Bal. in l. si pupillorum. C. de repud. herdi. traditur in l. si infanti. C. de iure delibe. sequitur Sozi. consi. ccvii. col. iii. in causa domine / vbi mouet / quid de herede infantis dicendum an ad eum transmittatur ipsumbnficium resti. in integr. et subdit ibi. col. iiii. vnum notandum / in materia rub. quod ad hoc vt beneficium restitutionis tramsmittatur est necesse quod competat in vita / et quod possit intentari d. l. non solum.

¶ Et attende / quia licet defunctus qui iurauit (in contractu) teneatur (petendo rest tutionem in integrum) obtinere relaxationem a iuramento: non habet tamen eam necesse petere heres eius / no. Inno. Hostien. Io. And. in. c. veritatis de iureiu. et hostien. et Io. And. in. c. fi. supra de sepul. tradit et sequitur Alex. co. 129 col. fi videretur. vol. s6p. ratio / quia vinculum iuramenti est personale: et sic non transit ad heredem: vide que pro hoc dico in ca. si is cui de accusatio¬

¶ Et quod ecclesia et minor equiparantur not. do. Bertrandi in iii. parte. consi. ccxl. nume. ii. Allegata.

¶ Item prelatus ecclesie et tutor. Neapoli. decisio. clxix. nume. v. in dicta causa. Probus

¶ Quadriemnium Quod incipit currere a die noticie siue scientie quo ad sui initium / et est vtile: licet postquam incepit currere sit continuum.: vt probatur in l. fi. C. de tempo. in integ. resti. pe. Fin. mat late Alex. in com. 89 nu. xi. et seq. viso puncto. vol. ii. et con. clxix. in fine viso themate. eo. vol. ii. quod placet Decio in con. 564. in fine / in causa magnificorum Alex. con. 84. col. ii. in causa vertente. vol. 1

¶ Et ideo si lesus staret per centum annos quod non peteret se restitui in integrum: numquam sibi ignoranti factum et lesionem / curreret tempus petendi resti. in integrum. Bal. in l. falsi. C. si ex fal. instru. refert et sequitur Alex. co. clxix. in fine viso themate. vol. ii. vbi etiam sentit / quod contra prescriptionem quadriemni datur restitutio in integrum / et sic multomagis contra praescriptionem. xl. annorum glo. Bar. et doc. in autem. quas actiones. C. de sacrosanc. eccle. Car. Panor. et Imola. in cle. infa. eo. ti. Panor. in. c. i. supra eo. et co. 32 videtur primo dicendum / partoprima. Firmat Roma. con. clxvi. col. fi viso diligenter propositi thematis consultatione. Uide Alex. co. 71. col. 2 videretur vol. i. et in col. fi. et late Neapol. deci. 329 nu. 6. dictat. Firmat thema nostrum Decius con. ccciii. sub nu. 7. versi. non obstanin casu occurrenti / et late com. 328. col. 2. in casu proposito / tan. git idem Alex. con. cl. nu. iii. viso themate / et his. vol. vii. et consi. 3i1 ponderatis his. vol. v. vbi allegat pro hoc Paul. de castro in l. fi. C. de dolo. et con. 81 col. 2 reuocatur in dubium eo. vol. v. dem Alex. co. cxvi. in prin. perspectis ponderatisque / vol. v. vbi etiam loquitur de praescriptione contra pupillum. idem Alex. co. lxix. col. ii. in causa. vol. iii. vbi concludit hoc tempus non currere prbabiliter ignoranti.

¶ Preterea / dic quod (etiam post quauriennium) ecclesia petit restitutionem / quando est lesio enormissima: et praeiudicium siue damnum ecclesie est grauissimum seu eminentissimum: quod comprobat Sozi. con. cclxvi. col. x. in causa quae vertitur: istud sentit Io. mo. hic in fine / et glo. fi. post eum / no. tant Anto. Panor. et Imola. in ca. pe. supra de reb. eccle. non alie. Ita intelligas quod dicit Iason consilio. xxvii. col. fin. Ad eruendum veritatem / volu. primo vbi dicit quod ecclesia restituatur infra quadriennium tantum / et non vltra. cap. contir. git. supra de transac. et capi. i. supra de prescrip. Innoc. in capi. i. supra isto titu. vide eundem Iaso. in consilio. liiii. quia ibi late tractat punctum hunc / et in consilio sequen. et Calca. in consi. lxxvi. col. penulti. casus do. Catalanus.

¶ Et pro intelligentia puncti hmoni Sozi. vbi. supra dicit quod damnum graue seu grauissimum potest dupliciter considerari: vno modo respectu vnius rei seu cause ad ipsam causam seu reputa si est damnum in tertia / vel dimidia / vel in tota re / vel causa / iuxta no. per Bal. in l. pe. C. de arbi. et Bar. in l. si societatem. § arbitrorum. ff. pro socio. Secundo accipitur danum grauissimum / habito respectu ipsius rei ad qualitatem persone / et quantitatem patrimonii illius qui patitur hoc dam num: Bar. in l. admonendi in pe. col. versi. Sm animaduertendim. ff. de iureiur. glo. et doc. post tex. in l. ed et si susceperit. ff. de iudi. late discutit Iason in. con. cxxxiii. vol. iiii. praesupponitur Et dic vnum in proposito / quod quando quis habet probabilem ignorantiam lesionis: nunquam currit sibi tempus petendi restitutionem in integrum. Bal. in l. falsam. C. si ex fal. instru. Alex. sequitur in con. xxxix. nu. xxi. Stantibus / vol. vi. dixi. supra latius in precedentibus. Ratio / quia permittendo labitempus restitutionis: videtur renunciare / sed quis non inteb ligitur renunciare quod sibi ignorat competere l. mater. de inoffi. testa. ff imo nec iuri de quo dubitat an sibi competat / Bar. et doc. in l. manifestissimi per illum tex. C. de furtis.

¶ Et quo ad damnum grauissimum et eminentissimum / vide que etiam dicit Alex. con. cl. nu. iii. et. iiii. viso themate et his vol. vii. Et de quorum lesione / dic quod multum iuuat in restitutione: nec impediaur per generalem renunciationem. Notat Io. de Anania con. xvi. in fine viso puncto et his que abunde.

¶ Item quod damnum dicatur grauissimum attenta qualitate per sonarum firmat late etiam (quod est arbitrandum iudicis arbitrio) Alex. con. lxvii. nu. iii. videretur stantibus his vol. v. vbi subdit post Bal. in l. si in emptione in prin. ff. de munc. per illum tex. quod enormiter dicitur ledi minor: quando priuatur edibus que fuerunt maiorum et predecessorum suorum / ad hoc quod no. glo. in l. nam quod. §. i. in verbo pupillum. ff. ad Trobel. vide tu pro intento Alex. con. cxxvii. viso processu vol. ii. vbi etiam tractat de leso qui iurauit an restituatur / pro quo vide que latissime tradit idem Alex. in con. xxvii. viso liber lo vol. primo / vbi vnum notandum subdit: quod ad hoc vt quis sibi preiudicet per iuramentum: non requiritur quod sciat particula riter et in specie omne ius dependens a facto super quo iurat sed satis est quod iuret super facto quia videtur iurare supeomni iure descendente ex illo facto l. si duo patroni. §. Iulia nus et l. duobus. §. si quis iurauerit cum l. seq. ff. de iuretur. vnde iurando non venire contra contractum / videtur in genere cogitare de omni remedio per quod venire potest contra contractum: ideo esto quod specialiter non habnerit scinepiam de omni iure quod sibi competere posset ad rescindendum contractum et sic de beneficio restitutionis: in integrum tamen satis est quod in genere cogitauerit de omni remedio quod sibi competere posset l. qui iure militari. ff. de testa. milita.

¶ Premissis adde Decium consilio cccccli. plene et subtiliter: vbi (in simili que diximus de minore enormiter leso) aiumulierem enormiter lesam que pro vna dote renunciauit hereditati patris / matris / fratrum / et sororum: notat Petrus de Ancha. consilio. xxxix. pro clariori. Et subdit idem Decius ibi numero quarto post Bald. in rubrica. C. de rerupermuta. quod in contractu damnoso / in muliere et minore sinplicitas presumitur / et iuramentum est captiosum et iniustuam et quod debet per episcopum relaxari: quia sicut sunt faciles ad renunciandum: ita etiam ad iurandum l. si mulier. C. ad velleia l. doli. §. diuersum. ff. de nouatio. Calca. in confilio. xxv. numero. xlvii. Titius nobilis. Uide que tradit latissime Alexan. in consilio. cxxv. visis volumine primo: et Iason in consilio. clx. col. tertia volumine secundo quidam nobilis.

¶ Si autem queras an restitutio detur contra transactionem in qua interuenit lesio vltra dimidiam iusti pretii. Uide Neapol. deci. ccxx. col. prima vbi concludunt quod non et hec est communis sententia

¶ Ad eorum tamen dicta attende ibi: quia etiam nu. vi. approbant id quod. supra proxime dictum est de facilitate

¶ Quod si queras / an minori currat prescriptio consuetudinaria: vide Neapol. deci. ccclxx. tria dubia / vbi dicunt / quod sic: sed datur restitutio in integ. Bal. in l. fina. C. in quibus cau. in integ. resti. non est nec. Car. flo. in cle. vnica in. ix. q. hoc titulo.

¶ Et hoc remedium restitutionis / transit ad successorem minoris per tex. in l. minor autem magistratus. §. fi. ff. de minor. et in l. ea contra. §. quod si maioris. C. de tempo. in integrresti. vbi Bar. et Bald. Sicut efficacia iuramenti not. Calca. in consi. lxxix. colum. ii. per auten. sacramenta puberum. C. si¬ aduer. vend.

¶ Postremo in puncto hoc dic vnum / quod quando aliquid potest se habere ad lucrum et damnum / licet casualiter contingat damnum / non per hoc quis dicitur ledi / et si sit minor / per hoc non debet tanquam lesus restitui in integr. text no. in l. fideicommisso / vbi Paul. Alex. et alii. C. de transactio Bald. in l. cum alchimedorum. C. vt in pos. lega. Iason in consi. cxxxi. col. ii. Nicolaus. volu. iiii. Probus

¶ Quadriennii. Uide Neapol. deci. clxxv. vniuersitas / et de ci. cccxc. vbi multa tractant quando ecclesia non restituitur. Probus.

¶ Uariatio. Adde idem quod dicitur de seditione quasi seorsum intuitio dico in. c. decet. de immunita. eccle. Probus

¶ Fraus. De fraude obuianda / vide que dicit Maria. Sozi. con. cviii. col. vi. versi. Nec etiam obstat / in hac consultatione / et Anto. de butr. con. xlii. viso puncto.

¶ Attende etiam pro punct. Rub. ad Calca. in con. 25. vbi discutit de l. ii. C. de resc. vendi¬

¶ Ex. Dictio est quae denotat causam imediatam l. i. §. ex incendio / et ibi Bar. ff. de incendio rui. et naffra. Sozi. con. cclxv. col. animpe. Paenentis Alexan. con. lxi. nu. v. viso processu. vol. v. allegat l. i. C. si seruus exterus l. non dubium. C. de legi l. eo tempore de pec. lio. Bar. in l. i. §. emancibatus de comiun. cum emam. libe. Idem Alex. consi. lvi. nume. vi. Aldronandus eo. volu. Decius in consi. cccccxxxix. nume. vii. in inclyta ciuitate Ianue. Probus

¶ In dolo. Ad rescissionem contractus: dic quod idem operatur dolus reipa / et dolus ex proposito l. ii. ff. de excep. doli. l. si quis cum aliiff de verbo. oblig. Notat et late comprobando Decius. con. 55. nu. 4 plene. Iason in com. 133 col. 6. prsupponitur. vol. 4. vbi declarat quando dolus dicitur inesse re ipsa quem vide pro filiabus renunciantibus successionibus parentum / et Calca. in con. 25. Titius nobilis. et co. 78 nu. 97. Statumus vbi vnum in simili dicit quod ad paria iudicantudolus et quando quis locupletatur cum aliena iactura l. i. §. an in pupillim ff. depo.

¶ Tane dic quod a dolo quaelibet causali (etiam iiusta) ex cusat l. igitur. ff. de libe. causa: notat idem Decius con. 565. nu. 7 clarissima. Alex. in co. 125. in prin. visis. volu. i. Probus

¶ Non modico. Uide que dicimus in capi. ii. in verbo modicum de reb. eccle. non alie. Probus Sed pone. Pro intento Ioa. mo. vide que citat Alex. d. Imola. con. v. Si vera sunt ea. vol. v. et co. xlvii. col. pe. versi. Nec obstat ad hoc / ponderati his. eo. vol. et Car. co. cxxxiiii. B. et A germani / vbi ponit: quando prelatus in omittendo et committendo / aut in iudicio vel extra / preiudicet ecclesie quibus iunge eundem Alex. in con. cv. col. iiii. magnifice pretor. vol. iii. dum dicit post glo. communiter approbatam in ca. potuii supra de loca. quod prelatus ecclesiae priuilegiate: licet recipiat persionem (postquam emphiteota potuit expelli ratione pensionis non solute) non potest preiudicare ecclesie: vt ibi per Ioan. de Imol. Ratio quia istud videtur factum in quesito: in quo non preiudicat: secus in querendo / vt late comprobat Decius in con. ccccclxxxviii. nu. xv. viso puncto: et latius Iason in consi. cviii. col. pe. Absolui / ad quem attende in consi. xlvi. col. iii. pro fisco regio. vol. iii. quia ibi discutit pro theorica / quod quis plus peccat in committendo / quam in omittendo / vide etiam Calca. con. vii. nu. xx. dominus Nicolaus vbi idem subdit de procira. minoris / vt preiudicet in querendo: vide que tradunt in proposito (etiam remissiue) Neapoli. decisio. clxviii. vtrum. quietatio. Probus

¶ Suum contractum. Qui tenet eo viuente not. Neapol. in. simili. deci. ccclxxx. Uincentius Cardi. consi. cxlvi. Notum sifvniuersis et singulis. Et sic in eius preiudicium instar vassa li qui in preiudicium sui et suorum hered. constituit in re feudali: seruitutem sine consensu domini / non quo ad preiudicium directu omini / not. Iason consi. cxxiii. col. ii. viso testamento. volu. iiii quem ibi vide. col. iii.

¶ Secus post decessum: etiam si confessio interuenerit / quod contractus conuersus est in vtilitatem ecclesie. Notat Alex. con. iiii. col. ii. vol. iii. et latius in consi. xxiii. col. ii. opportune. vol. i. quem etiam vide in consi. xciii. col. prima / visis et ponderatis. vol. ii. vbi dicit vnum: videlicet quod quando contractus est nullus ipso iure: potest prelatus venire contra ipsum / quamuis ipsemet fuerit ille qui ipsum contractum fecerit: vt in capi. si quis presbyterorum. supra de rebus et cle. non alie. capi. nosti. et ibi plene notat. supra de elec. et in l. posl. mortem. ff. de adop. et in l. iubemus. § sane. C. de sacrosanc. eccle. et est ratio / quia est actus factus contra legem: quo in casu licitum est venire contra factum suum .l. quemadmodum de agricol. et censi. lib. xi. C. iunctis nota. per. Bar. in. d. l. post mortem quod placet Iaso. in con. cliiii. versi. Quarto principamlir. vol. ii. Predicta firmat idem Alex. in con. ciii. nu. ix. visis scriptis. eo. vol. vide quae tradit Decius in con. cccclxxxiiii. viso instru. mento / quia discutit quando praelatus / et capstilium nocere possunt ecclesiedem Raton con. xsx. cal. prima vol. tertio. quem vide conxlv. col. prima. eo. vol. vbi dicit quod contractus ab initio sunnoluntatis / sed ex post facto reducuntur ad necesicatem quae regula nunquam fallit secundum Bar. in l. si pecuniam. ff. deconditio. ob causam: illam doctrinam Bar. intelligas si comtractus sunt validi / alias secus per predicta

¶ Et secundum premissa intelligas dictum Calca. in con. cxxv. col. prima primo vbi dicit quod quis contra factum proprium venire non potest etiam si sit nullum de iure ar l. per rundum vbi glo. ff. de serui. rusti. predio. cum. aliis ibi per eum allega. Probus

¶ Tempore prelati. Idem venit dicendum paritate ratio nis de patre alienante bona aduentitia filiifamilias: cum a pari procedant / ecclesia / et minor / seu filiusfa. vt hic / pro quo habeo quod notat Bal. in auten. nisi in prin. C. de bo. quae mater. vbi dicit quod si statutum disponitu quod omnibus currat prescriptio qui sua debita non exegerint infra. x. annos: tale statutum non comprehendit filiosfa. non exigentes contra eos qui a patre acquesiuerint eorum bona aduentitia ipsorum filiorum quibus de iure communi non currit prescriptio durante patria potestate: cum agere non valeant sine consensu patris / et sic statutum isto casu recipit interpretationem a iure communi l. si serui vestri. C. de noxa l. vt gradatim. §. sed si lege. ff. de muner. et hono l. fi. §. in computatione. C. de iure delib. c. dilectus. supra de consuetu. videlicet quod non valenti agere noncurrit prescriptio: firmat Calcane. in con. xlii. col. pe. Philippus / et con. lxxxiiii. nu. lxxvii. Statuimus vbi subdit regulam in proposito quod vbi tempus cunrit ex negligentia et cursus limitantur ad certum tempus. semper subauditur si talia sint in personam illius cui currire debet quod sit negligens. l. prima. ff. de calumnia to. Bar. in l. genero. ff. de his qui not. infa. no. in. c. quia diuersitatem. supra de conces. prebend.

¶ Possumus adducere prointento q. quam firmat Guill. de cuno in l. ingenuum. ff. de sta. ho. vbi querit an consuetudo liget minores et concludit. Aut loquimur in actibus in quibus minores admittuntur vt maiores / vt si consuetud habeat quod muliere praedecedente / maritus lucretur dotem: certe mulieres (etiam minores) comprehendentur et obligabuntur. sub dicta consuetudine: quia minor obligatur ex matrimonioi. et habetur in talibus pro maiore. c. fi. de iudi. hoc lib. no. gl. ii. prin. in verbo aliud. ff. de minor. Ergo in hoc non debet minus ligari / quam maior per no. in. d. l. ait prator / allegat l. Emilius ff. de minor. et l. apud Iulianum in prin. ff. quibus ex causis: in po. eatur.

¶ Aut est actus in quo minores non habentur. vt maiores: vt si sit consuetudo quod si aliquis vendit rem / non ponsit venditionem rescindere oc casione minoris praecii: certe minor secundum eum / tali consuetudine non ligatur propter restitutionem / allegat l. i. ff. de minor. et ideo quia minores non sunt apti talib. actibus non ligantur: quod prosequitur Alex. con. lxv. col. ii. quoniam omne datum vol. vi. quem videas pro ampliori informatione intentu¬

¶ Et si queras de restitutione super transactione: et proponatur deceptio vltra dimidiam iusti praecii / attende ad ea quae nota biliter discutit Decius con. cccclxxix. in controuersia / et con55i. col. ii. plene / vbi concludit fore communem: quod restitutio habet locum / et l. ii. C. de rescin. vendi. firmat idem Decius concccccxcvii: in fine superiori anno. Probus

¶ Male alienantis. Ude Paul. de castro con. 437. col. 4 quod incipit primo queritur / prima parte: pro hoc suade quod no. Alex. con. liiii. col. fi. circa primum dubium vol. vi. quod en ptor debet censeri male fidei / quando scit contractum posse rescindit:/ adeo quod non praescribatur: ita signanter Io. de imola decidit. in. c§. apostolice. supra de dona. super gl. in verbo praescriptione / et ad hoinducit l. in cause. la. prima. §. interdum cum sequem. ff. de minor. li. cet Antho. de butrio in. d. c. apostolice dicat se non recor dari vbi hoc sit decisum in iure et non decidit

¶ Preterea dictum Io. mo. hic placet Alex. in consi. ix. in fivol. iii. quem ibi vide de alienatione rei ecclesiastice / et comclxv. visis duobus vol. ii. vbi etiam tractat de locatione facta de nouemnio in nouennium / an dicatur alienatio / et an vigore illius transferatur dominium vtile / quod dicitur de iure ciuiliBar. in l. ex hoc iure. ff. de iusti. et iure. Decius con. 588 nuxxiii. viso puncto: et eneruare directum si illi contrarietur gl. in autem. nisi tricemnalis. C. de bo. quae ma. Cy. in l. ab hostibus. C. ex qui cau. maior. no. Calca. con. cxv. col. i. in causa domini.

¶ Pro dicto Io. de imola vide eundem Alex. in con. cxxv. nu. iii. in versi. et dicit Antho. visis vol. i. vbi in simili dicit / quod lic. contractus sit validus / et etiam iuramentum: tamen intentio contrahotis non est absque fraude et dolo: vnde cum fraus sit ex parte recipientis: iura canonica non assistunt talibus iuramentis De locatione autem facta per predecessorem an ei successor tenetur stare vide que late tradit Calca. in co. cxxiiii. in causa

¶ Et de emptore an etiam teneatur stare locationis venditoris Raph. Cuma. con. xx. magister. Probus

Beneficio restitutionis / Quod etiam competit aduersus rescriptionem. xl. annorum et ista est communis scribentium in. c. i. supra istoti. que placere videtur Hostien. in. c. con. tingit in fine. supra de transac. et in summa hoc ti. in. §. vtrum prescriptio: nes et Car. post alios ibi in cle. i. eo ti. per tex. illius cle. i. vbi gene. raliter dicitur quod etiam aduersus lapsum temporis restituitur.

¶ Hanc sententiam latius vide comprobatam per Alexan. con. clxix. col. fi. viso themate vol. ii. vbi dicit: id maxime pra cedere / si probabilis ignorantia interuenerit: quia tunc dicitur iustum impedimentum / propter quod subuenitur pra notata in l. qui in alterius. ff de regul. iur. c. primo. supra de constitu¬

¶ Et pro hac sententia communi habes / quia si conceditur restitutio in integrum aduersus prescriptionem longi temporis: quanto magis concedi debet aduersus prescriptionem longissimi attento quod prescriptio longissimi temporis est magis odiosa quam prescriptio longi temporis: iuxta notat. in l. fi. C. de edil. edic. Et in prescriptione longi temporis prescribens prescribit cum titu. sed in prescriptione longissimi temporis nullus requiritur titulus

¶ Et dic competere hoc remedium alienantibus: non antem alienationi consentientibus / prout in simili dicitur de remedio l. ii. C. de rescin. vendi. notat decius con. cccclxxv. Nurx. in causa que Mantue. Probus

¶ Iuris communis. Quod intelligitur de iure Romanorum insti. de iur. na. § quotiens Decius. con. cccclxix. in fine visa inquisitione. Probus

¶ Et sic nota. Istud not. potest comprobari a contrario huibt dicti vulgaris: quod vnius inclusio alterius est exclusio l. maritus. C. de procura l. cum pretor. ff. de iudi. Bar. in l. ii. §. fina. col. fina. ff. ad tertu. latius per Sozi. con. ccvii. col. iiii. versi. primo ex capite. in causa domine.

¶ Et econtra quia vnius exclusio videtur alterius. inclusio: etiam in statutis / vt probat Decius con. 451. viso eleganti.

¶ Istud intellige sane secundum quod tradit idem Decius con. cccclxxi. nu. vii. iuridicam / quod regula generalis est quod quando vna persona prohibetur succedere: etiam descendentes ex ea excluduntur Ang. in. §. reliquum in versi. ex diuerso. in auten. de hered. et fal. Bal in l. fi. col. prima. C. de liber. ipfra ter. facit tex. in l. si viua matre. C. de bo. quae ma. Et dic hoc procedere ratione infecte radicis

¶ Uide que Alex. tradit pro comprobatione primi dicti in con. cxxi. nu. vi. viso processu. vol. primo. Probus

¶ Speciale. Uide Decium con. 51i6. nu. xviii. quoniam et con. sequen. nu. vi. Probus

¶ Agenerali. Pro hoc vide quod citat Decius con. clxxi. nu. tertio. in causa venerabilium / quod clausula generalis nonporrigitur ad specialiter expressa l. doli elausula. ff. de verbo. obliga. et l. sanctio legum. ff. de penis.

¶ Et ideo masculinum non concipit femininum quando de feminino sexu exprimitur: quia expressum facit cessare tacit tum. Bal. in l. in multis. ff. de sta. ho. Probus

¶ Est cognitum. Licet in causa matrimoniali multa reperiantur fauorabilia: tamen post conclusionem non admittu tur probatio per hanc regulam Ioan. mona. et sequacium hic: quod verum dicas ad partis instantiam: secus ex iudicis officio: ita firmat Calca. con. lxiiii. nu. xxii. preclare et Ang. de castellione. Areti. in quodam con. reperto inter conPetri de Anha. sub nume. ccxii. quod exorditur. Ego Angelus de castellione vbi subdit verbum notandum pro ad uocatis nostre tempestatis in Gallia / quod sui moris non est in consiliis a se requisitis per iudices causarum: aliquas allagationes apponere / motiua vel causas exprimere iuxta no. per doc. in. c. sicut. supra de re iudic. et in l. properandum. §. illo. proculdubio. C. de iudi.

¶ Uide que dico in. c. Romana. in verbo aduocatorum 1fa de ro comde.

¶ Et in proposito Ioan. Mo. hic quod est cognitum. adde quod Bal. in auten. at qui semel in fi. C. de probatio. dicit hoc dictum fore Archi. hic: quem in hoc sequitur Alexan. conclxxxii. in fine in causa et lite vertente inter tutorem vol. vi.

¶ Sed in hoc errant: quia imo est dictum originale Ioan. mo. hic / quem hic in nouella refert et sequitur Ioan. And.

¶ Hoc dictum reducit ad memoriam idem Alexan. consilio. lxii. numero quinto in causa et lite vertente inter Chrstophorum / vol. vii. per quod firmat dictum vnum videlicet quod postquam conclusum est in causa non est questio factm sed iuris: subdens quod postquam est conclnsum / omnia dicuntur est se victoris / vt not. glo. et doc. in. c. significauerunt. supra de testibus in verbo liquere / quam glo. doc. ibi et ipse Alex. in l. generaliter. §. nihil commune in. xxxi. col. ff. de acquir. possessio. reputant singularem ad hoc / quod post conclusum in causa dicitur res esse notoria et liquida / et constare iudici notorie et manifeste vt ibi per eos.

¶ Premissis adde que tradunt Neapol. deci. xliiii. nu. ii. de tribus mihi occurrit / quod post conclusum in causa non potest probari error vt dicunt Archi. et Io. and. hic in nouel. quod praecedit Io. mo. hic Sed bene potest reuocari quando nihil venit probandum: et constat de errore / et talis error in libelo non nocet secundum Bar. et Bal. in l. errores. C. de erro. ad uocato. et Bal. in l. i. C. de fal. causa adiecta lega. et Inno. in c. primo de confes¬

¶ Et quando erratum est in nomine / et corrigitur / non dicitur mutatio sed declaratio vt dixit Ang. in l. heredes parlam. §. si quid post. ff. de testa¬

¶ Et illud quod dicitur quod potest litem cotestatam error in libello non potest corrigi secundum Bal. in l. edicta. C. de edenet in l. ex his. C. de testa. milita. non loquitur de errore nominis in libello: sed de alio errore.

¶ Et dicitur constare de errore quando constat de contrario eius quod fuit confessus. Bar. in l. non fatetur de confes. ff. et in l. de etate. §. ex causa et §. qui iusto. ff. de interroga. actio. Probus.