Titulus 20

MAgis elucescunt. Ioan. Mona. in frub. de renuncia. supra dicit (etiam in proposito quod opposita iuxta se posita / maiora et minora videntur haninibus: et cognito vno oppositotrum cognoscitur et reliquum: vnde si vnum contrariorum commenda tur / aliud vituperatur / nullus enihdubitat / dum vnum contrariorum est bonum / reliquum regulariter esse malum: quia cotrariorum contraria est ratio. Pone ex emplum / quia sapiens et insipiens differunt: quantumbonum et malum: iustum et iniustum. Probus

¶ Metus. Quomodo autem metus probetur. Petr. diAncha. con. ccxcix. visa supradicta probat: quibus iunge quo tradit Alex. con. clvi. viso processum vol. v. vbi etiam tractat de iusto metu / qui etiam surgere dicitur ex timore iniuste excommunicationis: notat Car. con. cxix. Scheuella coram vicario. Et quo ad probationem metus vide eundem Alex. con. xcviii. quoniam per. vol. iii. Probus.

¶ Mentem tenens. Glo. ii. in fi. c. ad audientiam. supra co. idem videtur velle. vbi Io. an. et Panor. dicunt / alias mentem terret. Prima tamen expositio videlicet Io. mo. et glo. place. Do. Steph. Bertrandi con. i. nu. v. parte prima / vbi multa tradit de metu que videre licet. Probus.

IPso iure Potest poni exemplum in iuramento per vim et metum prestito: quia est nullum ipso iure: ideo non opus est absolutione: vt contraueniatur quia non obligat: et ista fuit opinio Cy. Bar. Paul. de castro Saly. et communiter doc. in auten siacramenta puberum. C. si aduenvendi. tamen canoniste tenent tale iuramentum per vim et metum exactum mero iure obligare: licet peti possit absolutio. Inno. in. c. ad aures. supra quid met causa Io. and. in. ca. si vero de iureiur. et eo. ti. c. verum. et in. c. ad audientia m. supra quod met. causa Panor. in d. c. l. vero vbi allegat beatum Tho. hoc tenere. et hoc est tutius dicit Cuma. in con. clxxx. videtur prima fronte. col. ii. et Asd chi. in. c. quamuis de pac. supra hoc lib. not. Imol. in. c. cum contingat. supra de iureiur. col. ii. placet glo. c. auctoritatem. xv. q. vi. Ideo serua hanc / quia in materia iuramenti tanquam re spiritur li standum est iuri canonico et non ciuili. Io. and. et alii in. c. primo. supra de noui oper. nuncia. legiste in l. priuilegia. C. de sacro san. eccle. notat Alex. in con. 27. viso libello: volu. prima et con. liii. visis et consideratis vol. iii. Istud vide firmatum per neapol. Deci. cclxiii. in causa / vbi iubdunt in fine: quod licet iuramentum per metum extortum obligatorium sit c. i. et in c. abbas. supra quod met. causa et. c. solicite. supra de resti. spolia. et de c. si vero vbi glo. tamen hoc non est sim pliciter verum: quia quo ad extorquentem non obligat / secus quo ad deunm¬

¶ Ex iuramento enim per metum extorto: duplex oritur obligatio vna qua obligatur huiusmodi et talis obligatiotollitur per coactionem. Alia autem est talis obligatio qua qui squis deo obligatur vt impleat et in ista requiritur absolutio. Probus

¶ In matrimonio. Uide que pro hoc late tradit Alexan. in con. xcviii. quoniam per excellentissimum: et in con. sequen. vol. iii. et Neapol. deci. eccl. nu. x. fuit dubitatum / vbi distinguendo dicunt in puncto: quod matrimonium debet esse libe. rum venit distinguendum Aut querimus an esse debea. libe rum ab omni coactione vel necessitate extrinseca venendi contra consensum partium: tunc verum est quod matrimonium debet esse liberum / et de ista libertate dicendum est idem in testatore. Aut querimus an matrimonium debet. esse liberum a necessitate intrinseca: idest de natura matri monii: vt ex consensum obligentur partes ad obseruandum quod promiserunt: et tunc quo ad hec matrimonium non debet esse liberum: quia esset euacuare omnem neruum matrimonii si diceremus quod consensus non astringit inuitos ad contrahendum / et hoc non cadit in vltima voluntate que potest mutari vsque ad mortem. Probus.

¶ Tenent. Adde Petr. de Ancha. con. ccclxxxii. retento ordine. Probus.

¶ Dic quod sic. Car. in. c. ab excommunicato. nu. ii. supra de resc. dicit quod excommunicatio iniusta ligat / etiam si iniusta ex ordine: vel ex causa: vt quia contra consilium / siue ex animo. Probus.

¶ Siue iniusta. Uide que tradit Hiero. de tortis consili. suo quod reperies post consilia Antho. de butrio. Probus.

¶ Contemnenda. Nisi euidenter constet de iniusticia illins per ea que tradit Alex. in con. cvi. nu. xxviii. viso themate anteposito: vol. iii. quod nunciatio noui operis iusta veiniusta spernenda non est: nisi euidenter constaret de iniusticia nunciantis: per l. i. et. l. ii. ff. ne quis eum qui in ius voc. vi eximat: facit quod habetur in. c. inter ceteras. supra de re iudica. et que dico in rubrica de exceptio. Quo ad alias fallem tias vide glo. in verbo. Ad cautelam in. c. presenti de sentenexcommunica. et ante eam. Io. mo. ibi. Probus.

¶ Extortum. Iste metus extortus debet specifice exprimi / et causa illius / ac persona propter quam extortus est: ito videtur probare in simili: Petr. de Ancha. con. ccxxvi. col. ii. Ad corroborationem vbi dicit quod qui dicit instrumentum fictitium / debet dicere speciem et causam fictionis: et ad cuius casus reparationem sit factus: et habet equitatem istud. Nam iniquum est / cum producitur instrumentum (pro quo praesumitur c. accepimus. supra de fide instrumen. ) quod perfunctoria et incerta fictio / eius vires perimat et elidat. Ad idem facit / quod qui cunque dicit instrumentum simulatum: siue agendo siue excipiendo debet dicere qua specie simulationis sit simula tum: alias intentio est incerta / et ille contra quem allegatur simulatio / debet obtinere l. pomponius scribit si frumentum §. fi. ff. de rei vendi. que loquitur in agente / idem in accipiente l. prima §. labeo. ff. de flu. et. c. in presentia. supra de probatio. vbi est idem in eo qui probant per testes obscure l. cum actum in fi. et ibi no. ff. de nego. gest. et l. non solum. §. sed vt probari. ff. de no. oper. nuncia. per quem tex. Bar. ibi. et doc per Alex. citatos in consil. lxxxi. colum. iii. lecto et discusse vol. iii. dicunt quod si stat statutum / quod in talibus pratis non post sint tenere bestias ad pascendum infra terminos designatos: et sic in certa parte prati poterant depascere / et in certa non / fuit postea accusatus quidam quod tenuerat bestias in dictis pratis et fuit probatum simpliciter quod tenuit animalia in dictis pratis: non autem fuit specifice probatum quod tenuerit infra dictos designatos terminos non debet condemnari. Pro quo habes in argumento theoricam iuris de qua meminit Alex. iu con. iii. nu. vii. in causa. vol. ii. quod que tienscunque aliquid cum aliqua qualitate profertur in aliquam dispositione / debet de necessitate qualitas illa probari: alias agens succumbit. l. iiii. §. docere. ff. vi. bo. rap. et. l. i. § ait pretor. ff. ne quid in flu. pub. vbi Bar. Bal. in l. si quis non dicam. col. iii. C. de epi. et cler. Istud latius firmabo in c. pia in verb. maioris de excep.

¶ Ultraque vide que debent fieri in probatione simula. tionis per Decium con. 461 col. ii. in causa que nomine et que dicit Alex. in con. cxiii. nu. ii. super primo volu. i. et in con. 414. nu. 4. ponderatis his eo. vol. et Calca. in com. 36 col. iii. vbi late istud comprobat.

¶ Iuuat quod not. Io. and. in nouel. in. c. auditis col. fi. supra de prescrip. quod qui conduxit equum pro certa mercede proeundo vsque ad certum locum et equus mortuus est in vianaturaliter vt dicebatur locator petit emendam: equi conductor allegat et probat in genere equum esse mortuum naturaliter: et per illos probauit qui secum erant / quod equus quem equitabat tali die non sufficit nisi probetur quod sit e quus locatus per nota. in di. c. auditis et per Alexan. con. xxxiii. col. ii. vol. ii. et con. cxviii. nu. iiii. in causa. vol. primo. et con. sequen. nume. v. Probus

¶ Extorserint. Si dicas istud verbum fore preteriti temporis / adhuc non obstat quod ad absolutiones extorquendas non extendatur iuxta naturam legis que est respicere futura. c. fi. supra de constitu. quia ratio suadet in futuris / sicut in preteritis: qua de causa fit extentio legis: faciunt que not. Domi. in consilio. xviii. col. secunda. Quia copiose et subtili ter: in proposito attende ad ea que notat Ioannes de imola in con. cix. visalinquisitione vbi comprobat quod confessio. extorta per metum / non valetidem de iuramento pone in stantiam / quia si vassallus superiori suo nouum iuramenti (preter antiquam consuetudinem) prestat: illud presumitur extortum: nam alias non presumeretur concessisse suo supariori id quod non deberet / ne suum videretur iactare / quod non presumitur maxime vbi aliud presumi potest l. si cum aurum. ff. de sol. Et vbicunque potest subesse alia causa quam approbatio contractus facti per metum: ibi nunquam presumitur approbatio: notat Areti. in consilio. xiiii. col. pe. et con. xxiiii. col. ii. quatuor. Probus

¶ Cum effectu. Uide Maria. Sozi. co. xliiii. in prin. et con. ccvii. col. ii. in causa domine. Pro intento hoc facit quod not. Alexan. con. lxxxii. nu. iii. videtur vol. tertio. quod statutum dans premium accusanti intelligitur si probet contenta n accusatione esse vera. Pbbus.

¶ Iterato. Ista est est resolutio doct. post glosam in d. c. ita quorundam hic per Ioannem mo. allegato. vbi HenfiBohic numero quarto multorum doct. antiquorum aducens: et inter alios Ioan. mona. hic / quem sequuntur moder. ibi post hosti. tenet glo. in capitulo officii. supra de senten. excommunica. glo. in capitulo cum pro causa eodem inr tulo Ioan. mona. in. c. presenti de senten. ex communica. vbi deduco rationes quare feratur secunda excommunicatio et est de mente eiusdem in capitulo licet ante finem de senten. ex communica. firmat Barta de firmi. in tractaiu de episcopo in tertia parte. ii. principa. col. iiii. versiculo vicesimo quero. lib. tertio. Probus

¶ Metum amissionis / dic Iste metus dicitur metus cadens in constantem virum (maxime si in eo adsit amissio omnium bonorum vel maioris partis. ca. cum abbas. supra quod met. causifacit quod not. in cap. frequens infra de resti. spo. vide Calca. consi. iii. ) etiam iustus metus dicitur: notat late Domi. in conxv. in secundo dubio / quod exorditur / reuerende pater. Uide que dixi in rub. de renuncia. et eundem Domi. in consi. clii. Prointellectu: vbi ait quod corruptio aeris / vel alia malus aer / veringens pestis / dicitur iustus metus: facit glo. in ca. dilect supra hoc titu. et glo. in capi. si vero. supra de iureiur.

¶ Et quando dicitur metus cadere in constantem virum ua que requirantur ad illum causandum / vide que tradit Alex. in consi. xcviii. quoniam per excellen. vol. iii. quod prosequuntur in consi. sequen. vbi tractat de matrimonio per metum contracto qui subdit ibi col. prima / quod metus dicitur cadere in constantem virum: quando subest metus mortis / vel cruciatus corporis. l. interpositas. C. de transactio. et. l. si donationis. C. quod metus causa / quod latius ibi comprobat

¶ Causari equidem potest iustus metus ex precepto penali / seu induci. Bar. in l. creditor / in fi ff. de solu. per l. fi. § ff. isto titu. Ang. in l. liber homo in fi. ff. de hered. insti. Ur de Petr. de Ancha. consi. ccxc. visa supradicta et Decium const ccccxcviii. nu. xv. viso casu. Nec semper ex interuallo purga. turiste metus causa metus durante. Pone exemplum secund Bart. in l. si ob turpem. ff. de conditio. ob turpem cau. col. fi. vbi concludit / quod metus illatus vxori per maritum: nunquam et interuallo purgatur / eodem durante matrimonio. De quo per Deciumiconsi. ccxix. viso puncto / et consi. 468 nu. 23. sufperiori anno et latissime. d. consi. 498. et Neapol. deci. ccxlvi. quidam maritus / vbi vnum dicunt satis notandum: quod non sufficit probare vxorem esse verberatam / nisi probetur quod fuit verberata vt faceret contractum. Inno. in. c. accedens. supra de conuencomniuga. Bar. in. d. l. si ob turpem. ff. de conditio. ob turp. cauUide preterea Areti. in co. xxiiii. col. ii. vbi dicit / quod metus. reuerentialis non presumitur in muliere / nisi mine vel verbera pracedant. ca. accedens. et ca. i. de conuer. communiuga. supra quod latius ibi comprobat. Subdens tamen / quod in muliere non debet cadere metus qui caderet in constantem virum glo. in capitu. quod locum. supra de spon¬

¶ Et attende in puncto nostro / quod ad hoc vt ille qui gerit actum non videatur sponte gessisse / sufficit adesse potentiam coactionis / sicut quando mine precesserunt: vel verbo ra / presumetur hoc fecisse coactus. Sufficit enim nocen di potentia / licet non deueniatur ad actum l. labeo. et ibi nota. ff. de sta liber. Hinc dicit Petr. de Anchara. (referente. Areti. in consi. xxiiii. col. ii.) quatuor / quod consanguinei qui tenentur facere compromissum ex forma statuti / etiam si faciant compromissum antequam a iudice hoc precipiatur: videmtur coacti facere / ex quo sciunt ad hoc se posse compelli. Proquo facit quod tradit Bar. in l. post legatum. §. his vero. ff. de his quib. vt indig. et Bald. in l. parentes. et l. libertorum. C. de testib. quod eo ipso quod testis citatur si comparet et deponit: presumitur facere inuitus / nisi habeat excusationem promptam quod oinittit

¶ Ad idem facit quod dicitur in tex. singulari in l. ait protor. § premittitur in versiculo coactus. ff. de minor. quod si de bitor allegat coram iudice non debere soluere suo credito ri quia minor / et iudex hanc allegationem non admittat / licet debitor possit appellare: tamen si soluit / videtur soluit se coactus: quia reuerentia pretoris (licet ab eo prouo cari potuerit) inducit satis iustam coactionem / de quo late per Iaso. in consi. xxvi. volu. iii. Hinc glo. in l. qui putat § primo. ff. de actio. here. quod licet scruus non possit cogi adire hereditatem secundum not. in l. cum proponas. C. de horedi. insti. tamen eo ipso quod exequitur iussum domini / magis presumitur adire coactus quam sponte. Autoritas enim vel dignitas persone absque aliqua comminatione tribuit iustamcausam metus reuerentialis: vt singulariter probatur in l. cum vero § apparet igitur ff de fidei con. liber. Et in hoc metus et nimia reuerentia equiparantur Bart. et glo. in. l. i. §. que onerand. ff. quarum rer. actio. non da. Bar. in l. interpositas. C. de transactio. et in l. metum el. i ff. quod metus cau. Et hec videntur contra intentum Ioan. mo. hic. ibi est intelligendum cum effectu / cuius opinio videtur am plectenda quia etiam fatetur Aretius vbi. supra quod in contra. rium est commusis opinio / vt non sufficiat sola potentia coactionis sed effectus requiratur / quod videtur placere Ioso. in. d. consi. xxvi. col. pe. et fina. Probus.

¶ Per metum. Uide Alex. in consi. primo. col. iii. volu. iii De solutione autem facta per metum / vide per Calca. in consilio. cxii. Primo. Probus.