Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS.

Quid importetur per hoc nomen, Deus.

CIRCA primum ergo dixerunt aliqui, quod Deus est nomen essentiale, tantum significans essentiam: tum quia in Deo ratione summae sim plicitatis non est dispositio, & dispositum, vt Deitas significet dispositionem, & Deus dispositum, sed significat vnum mere simplex, & per consequens deitatem, tum quia non est verum, quod sint tres Dij, quod tamen esset, si Deus significaret aliud, quam essentiam: tum quia nullum concretum significat, nisi formam, gramma ticus enim non significat substantiam, alias esset nugatio dicendo homo grammaticus, & posset definiri grammaticum, cum includit duo substantiam, & accidens. Commentator etiam S. met. dicit, quod hoc nomen alter, vel homo principaliter dicitur de forma, & dicitur de congregato, quia dicitur de forma, Philosophus etiam dicit in praedicamentis, quod album, nil aliud significat, quam qualitatem. Sed iste modus dicendi non habet veritatem, primo quidem, in hoc quod dicit de omni concreto: quandocumque enim aliquod nomen significat rem aliquam, illa plu rificata, dicitur in singulari, ex pluralitate enim rei debet oriri in voce pluralis numerus: sed plurificata forma, dum tamen maneat idem ha bens nomen, non dicitur in plurali, vt patet, quod in vno sciente possunt esse duae, vel tres scientiae, & tamen non dicentur esse duo scientes, sed vnus sciens, & in aere, secundum aliquos, sunt plura lumina, & tamen non sunt plura illuminata, sed vnus aer illuminatus, similiter si essent duo homines eandem scientiam in numero habentes, non dubium, quod essent duo scientes, & tamen esset vna scientia, ergo sciens non significat scientiam, nec aliquod concretum formam.

Praeterea: Si scientia significaret scientem, vel e conuerso. haec propositio esset vera, scientia est sciens, & sciens est sua scientia, quod nullus dicit. ergo patet, quod concretum non significat solam formam.

Praeterea: Philosophus dicit, quod simum significat hoc in hoc, quod nugatio est, dicendo nasus simus, & quod in simo repetitur nasus, ergo concretum significat subiectum. Secundo vero non habet veritatem hic modus in hoc, quod dicit de Deo, constat enim, quod Deitas significat quandam summam rem indistinctam, non habentem propriam vnitatem, vt dictum est, Deus autem significat rem subsistentem, quod non competit Deitati, ergo Deus non significat me sut l'ictia cifis uisi coinclusiue, quatenus deitas

Praeterea: haec propositio est vera, Deitas est quaedam res, quae nec generat, nec gignitur, nec procedit, immo est expresse contra scripturam, ergo Deus non significat solam Deitatem.

Praeterea: Damascenus dicit, vt allegatum est supra, quod homo significat habentem humanitatem, & Deus Deitatem. ergo illud, quod prius. Nec obuiant motiua; Primum siquidem non, quamuis enim idem importetur per Deum, & Deitatem, ratione summae simplicitatis, quia Deitas, & proprietas fundant omnimodam vni tatem, & per consequens summam simplicitatem, non tamen illud idem simplex significant eodem modo, vt infra dicetur. Secundum etiam non, quia Deus non significat tantummodo supposita, vt infra patebit. Nec tertium, nam Philosophus concedit, quod est nugatio, cum dicitur sortes est homo grammaticus, vel nasus si- mus, si simitas sit differentia essentialis nasi, & grammatici hominis, sed quia non est differentia, sed accidens proprium, idcirco non est nugatio, non quidem, quin nasus includatur in simo, sed quia sic includitur, vt naso addatur aliquid, ratione cuius tollitur nugatio, & sic exponit Commentator 7. Metaphy. dicens, quod hoc nomen, Simus, non significat nasum, nisi secundum continentiam, & ideo cum dicitur simus, aperte non sequitur impossibile, scilicet cum di citur nasus simus, & cum dicitur additur, quia tunc poterit grammaticum definiri: dicendum, quod non dicit vnum per se, sed per accidens, quod etiam additur de Commentatore, magis est ad oppositum, quia dicit, quod significat con gregatum, licet ratio significandi sit forma, quod etiam additur de Philosopho, dicendum, quod propter hoc dicit album, solum quale significare, quia non significat quale quid, sicut homo, & secundae substantiae.

Et propter hoc dixerunt alij, quod concretum significat suppositum, sed ratio ponendi est a for ma: album namque significat habens albedinem, sed nec hoc stare potest, quia secundum hoc mul tiplicato supposito, deberet multiplicari omne concretim. In Deo namque sunt tria supposita, nec tamen tres Dij, & iterum Philosophus dicit tertio Topic. quod album non est in genere propter duo significare. & iterum 7. Metaphy. dicit, quod composita ex substantia, & aliis praedicamentis, possunt habere nomina significatiua, vt album, vel vestis, & iterum non dubium, quod ex subiecto, & accidente, fit aliquod vnum compo situm. ergo illud per aliquod nomen significatur, sed non per nomen subiecti, nec per nomen accidentis in abstracto. ergo significabitur per nomen accidentis in concreto.

Et ideo alij concesserunt, quod concretum significat simul accidens, & subiectum. significat enim illud compositum, quod resultat ex subiecto, & accidente, sed nec illud, nec quod sic dicitur, videtur habere veritatem, quia nullum totum praedicatur de partibus, nec compositum de componentibus, sed constat, quod album praedicatur de homine. ergo album non significat com positum ex homine, & albo.

Et ideo alij dixerunt, quod significat vtrumque, sed subiectum in recto, & accidens in obliquo, vnde album dicitur habens albedinem, propter quod potest de homine praedicari.

Sed nec istud stare potest, quia secundum Commentatorem 8. Metaph. forma significatur principaliter per nomen, vnde album principaliter importat albedinem, quam dicit in actu, & quam subiectum ipsius dicit in potentia. ergo non significat subiectum in recto, & formam in obliquo.

Propter quod alij dixerunt, quod significat concretum vtrumque, sed formam in recto, subiectum in obliquo. sed illud minus stare potest: tum quia praedicatio esset falsa, homo est albus; nam albedo in recto non praedicatur de homine: tum quia idem significaret album, & albedo, & simum, & simitas; nam simitas dicit nasum in obliquo. est enim nasi concauitas.

Quid significet esse concretum, & in speciali, hoc nomen, Deus, secundum illud, quod videtur.

QVAPROPTER dicendum est, quod videtur sub quinque propositionibus.

Prima quidem, quod omne concretum significat formam, & subiectum, & neutrum in recto. significat enim compositum ex vtroque, quasi tertium ab ipsis; hoc autem patet: tum quia haec est vera, simum componitur ex naso, & concauitate, ponendo vtrumque in obliquo: tum quia concretum significat effectum formalem formae, & materialem subiecti, vnde est vnum resultans per modum effectus ex forma, & subiecto; effectus quidem formalis, & materialis est vnus, & idem, qui est a forma formaliter, & a subiecto materiali. necesse est ergo vt ille effectus importetur per album, & per omne concretum.

Secunda vero est, quod concretum accidentale significat formam in actu, & subiectum non in actu, sed in potentia: quod enim actu significet, patet: nam album intelligi non potest, quin concipiatur albedo in actu: quod autem subiectum significet in potentia, expresse dicit Commentator 7. Metaph. ait enim, quod quia simitas est accidens in naso, significat nasum in potentia: si autem esset substantia in eo, tunc significaret na sum in actu; & tunc esset dicere, nasus simus, sicut dicere nasus. & iterum hoc apparet ex terminis. album enim non significat hominem in actu, sed confuse, & in potentia; simum etiam non significat nasum, nisi confuse, & potentialiter: primum namque signisicatum simi est effectus formalis ex simitate, & materialis ex habente simitatem, materia autem est ens in potentia, & idcirco nasus includitur ibi in potentia, non in actu.

Et si dicatur, quod simitas dat intelligi distincte nasum: dicendum, quod verum est, tamen per modum potentialis. haec est enim differentia inter accidentia propria, & communia, quia accidens proprium, sicut simitas dat intelligi proprium subiectum; commune vero sicut albedo dat intelligi commune subiectum, puta extremitatem perspicui. non est enim aliquod accidens commune, quin possit resolui ad subiectum commune, sicut Commentator dicit septimo Metaph.

Tertia autem est, quod significat principaliter formam, & minus principaliter subiectum quamuis vtrumque in obliquo. vnumquodque enim principalius est in actu, quam in potentia. ergo principaliter significatur forma, vnde dicit Commentator 8. Metaph. quod nomen principaliter dicitur de forma, quia non significat rem, nisi secundum quod est in actu, & causa actus in composito est forma.

Patet ergo, quod significat concretum accidentale, quia nec subiectum, nec formam directe, sed vtrumque indirecte. directe enim significat esse compositi, quod est effectus formalis accidentis, & materialis subiecti.

Et si quaeratur: an sit alia res a subiecto, & accidente ille effectus, dicendum, quod non est alia res, sed eadem indirectae, quae quidem alietas tol lit praedicationem in primo modo dicendi per se, vt superius dicebatur, vnde non est proprie alie tas, sed quidam modus non identitatis, vt alias declarabitur: & si dubitetur quomodo praedicabitur effectus ille formalis, & materialis de subie cto, dicendo sic, homo est albus, dicendum, quod non praedicatur quidditatiue sed solum denomina tiue, & participatiue, esse quidem compositi, quia dicit formam in actu, denominat materiam, quae est ibi tantummodo in potentia; compositum autem in substantia non praedicatur de materia, dicendo, materia est homo, vel ignis, quia compositum substantiae non potest praedicari, nisi quidditatiuervnde non praedicatur actuatiue, seu denominatiue, & quia materia non est ignis quidditatine, ideo haec non est vera, Materia est ignis aliquo modo, quia vero compositum accidentale, siue esse accidentale praedicatur actuatiue, siue formaliter, & denominatiue, homo qui actuatur per esse album, & nasus per esse simum, vere potest dici, quia homo est albus, & nasus esse simus, non est autem haec vera simitas est sima, quia non actuatur simitas per simum, sed magis e conuerso.

Quarta quoque propositio est, quod concretum substantiale, puta homo, vel animal significat compositum, quod est effectus formalis respectu formae & materialis respectu materiae, for mam autem, & materiam non significat directe, significat autem formam in actu, quantum ad significationem indirectam, materiam autem in potentia, sicut Commentator dicit 8. Metaphysicae; abstractum autem, puta, humanitas, secundum aliquos dicit formam sine materia. Sed hoc stare non potest, quia tunc in Christo, in quo non est assumptus homo, sed assumpta humanitas, non esset materia hominis, sed forma tantum. Et ideo dicendum est, quod humanitas dicit totum effectum formalem, quem dicebat homo, sed per medium vnius simplicis formae. quia enim intellectus non concipit aliquid in actu, ni si vnum concipiendo hominem, pro eo, quodma teria est ens in potentia pura, necesse est, vt concipiat illud vnum per modum cuiusdam simplicis, & per consequens per modum formae, & quia cuilibet formae correspondet subiectum, ideo con cipit intellectus aliquid habens humanitatem, tamquam subiectum, resultans ex habente, & humanitate, quod est homo, vt sic conceptus suppositi, sit habentis tantummodo spoliando ipsum ab omni natura, conceptus autem naturae sit aliqua determinata substantia concepta per modum formae, puta humanitas, vel animalitas: compositum autem ex habente possibili, & ex forma sic concepta significatur per concretum, dicendo, animal, vel homo. ergo concretum substantiale significat effectum formalem naturae, & quasi ma terialem suppositi, quod est compositum ex supposito, & natura, quia vero isti tres conceptus non sunt in rerum natura sed solum apud intellectum. ideo homo, & humanitas differunt sola ratione, sed hoc magis habebit locum in tertio, & ideo dimittatur.

Nihilominus vnum est aduertendum, quod scilicet plurificata forma in substantiis, concretum dicitur in plurali, & indeterminata dicitur in singulari, vnde in Diuinis non sunt tres Dij, quia non est forma plurificata, si etiam verbum duos homines assumpsisset, esset vtique duo ho- mines. In accidentibus autem supposito plurificato, concretum dicitur in plurali, aut supposito eodem existente concretum dicitur in singulari, quantumcumque formae plurificentur. Sortes namque non est plures colorati, quamuis ha beat plures colores; diuersitatis; eius autem ratio est, quia forma in talibus substantialibus tra hit ad se suppositum, & est principalis, propter quod plurificata forma, compositum plurificatur, & manente vna, concretum non plurificatur, quia in accidentibus suppositum est magis principale, & trahit ad se formam.

Quinta autem propositio est, quod Deus, deitas, & suppositum in Diuinis significant eandem rem, sed aliter, vt superius dictum fuit. Deitas enim concipitur per modum cuiusdam rei indistinctae in tribus, propter qnod in eius conceptu includitur proprietas indirecte: Deus autem vtrumque significat per modum constituti, quoniam per modum rei babentis propriam vnitatem, & subsistentis; & quia sunt tres vnitates, ideo Deus debet concipi per modum trini subsistentis: persona autem, cum sit communis Deo, & creaturis, vt inferius apparebit, dicit quidem subsistens naturae intellectualis, non tamen determinat sibi naturam Diuinam, vt quasi conceptus deitatis quiddificet, & determinet conceptum personae ad esse Deum, & sic patet, quomodo Deus, & Deitas diuersimode concipiuntur, inquantum Deus significat subsistens in Deitate, & Deitas, illud, quo tale subsistens quiddificatur: sunt enimt res indistincti, qui quidditatiue sunt Deus. Et hic primus Articulus finitur.

ARTJCVLVS SECVNDVS.

De veritate huius, Deus non genuit Deum. opin. S. Tho, par. I. 39. art. 4. in solut. 3. rationis.

CIRCA secundum dixerunt aliqui, quod ista non est vera, Deus non generat, quia haec est differentia inter hoc nomen, Deus, & hoc no men, Homo, ad supponendum pro persona; sem per enim homo supponit pro persona, quia humanitas secundum rem diuisa est in suppositis, nisi addatur aliquid pertinens ad naturam, vt cum dicitur, homo est species: econuerso autem Deus supponit semper pro natura, quia Deitas est in suppositis indiuisa, nisi addatur aliquid pertinens ad personam, vt cum dicitur, Deus ge nerat: nunc autem cum dicitur, Deus non generat, vel additur, quod determinet hoc nomen ad personam Filij, & ideo datur intelligi, quod gene ratio repugnet diuinae personae, quod falsum est, vnde relinquitur, quod haec propositio falsa sit, Deus non generat.

Sed iste modus dicendi videtur sibi repugnare. illa enim propositio est vera, cuius aequipollens est vera, sed secundum sic ponentem, illae duae aequipollent, Deus non generat, &, Essentia non generat, pro eo, quod Deus non supponit pro persona, secundum eum, sed pro essentia. haec autem est vera, Essentia non generat. ergo & ista Deus non generat.

Praeterea: Praedicatum affirmatiuum, & negatiuum reducuntur ad idem genus secundum Augustinum quinto de Trnitate. ait enim, quod non homo, non aliud genus praedicati enunciat, quam homo, sed tantum illud negat, sed generare est aliquid pertinens ad personam. ergo & non generare; & per consequens determinabit Deum, scilicet pro persona, dicendo, Deus non generat.

Praeterea: Deus non generat, & omnis Deus generat, sunt contradictoria, & per consequens sunt affirmatio, & negatio de eodem: sed dicendo omnis Deus generat; Deus supponit pro persona. ergo & dicendo, Deus non generat, sta bit pro eodem

Praeterea: Dicendo, Deus non generat, aut Deus supponit pro natura, & tunc propositio verissima, aut supponit indeterminate pro aliqua persona diuina, & tunc etiam erit vera, nam indefini ta verificatur pro vno singulari. ergo pro quocum que supposito supponatur, erit vera propositio.

Praeterea: Non est verum, quod cuicumque naturae attribuitur negatio alicuius praedicati, denotetur repugnantia praedicati ad naturam, dicendo enim, quod homo non est albus, non denotatur, quod albedo repugnet homini, nec quod generatio repugnet essentiae, dicendo, essentia non generat in diuinis. ergo falsum est, quod sic ponentes assumunt.

Opinio Varronis.

ET ideo dixerunt alij, quod est propositio L semper vera, Deus non generat, tum quia ha bet duas causas veritatis, supponendo pro Filio, & Spiritu sancto, quorum neuter generat, tum quia licet inferre, filius non generat, filius est Deus. ergo Deus non generat, per Syllogismum expositiuum in tertia figura. Sed hic modus dicendi nimis loquitur large, quia non inuenitur, ita concessa communiter a Doctoribus.

Quomodo est vera, & quomodo falsa, iuxta illud, quod videtur.

PROPTER quod dicendum, quod de veritate huius propositionis possumus loqui duplici ter, vno modo secundum naturam terminorum, & sic non apparet, quin aeque sit vera, Deus non ge nerat, sicut & illa, Deus generat, tum quia indefinita verificatur pro vno solo singulari, tum quia debet concipi per modum cuiusdam trini subsistentis, & ideo verificatur de Deo, quidquid de quolibet horum trium, qui subsistunt in deitate. Alio modo loqui possumus de veritate ipsius, quantum est ex accommodatione vsus, & sic non est concedenda, haec enim est differentia inter indefinitam affirmatiuam, & negatiuam, quod affirmatiua aequipollet singulari, negatiua vniuersali, quantum est ex communi vsu loquendi, vnde si quis interrogaret, vtrum columba fuit in Archa Noe, & respondeatur indefinite, colũba fuit in Arca Noe, intelligetur de quadam, non de omni, si vero negatiue respondeatur, quod columba non fuerit, intelligetur, quod nul la fuisset ibi, eodem modo in proposito si dicatur, quod Deus generauit, non intelligetur deomni, si vero, quod Deus non generauit, intelligeretur de nullo, sic ergo, quod non est concedem da propter vsum loquentium, expresso tamen, quod indefinite debeat intelligi concedi potest absque periculo.

ARTJCVLVS TERTJVS.

Opinio Thom. vbi supra, de veritate huius, Deus genuit Deum.

CIRCA tertium autem dixerunt aliqui, quod hoc nomen Deus ex modo significandi habet, vt proprie possit supponere pro persona; quandoque enim supponit pro essentia, vt cum dicitur Deus causat, quandoque vero supponit personam, vel vnam tantum, vt cum dicitur, Deus generat, vel duas, vt cum dicitur spirat, vel tres, vt cum dicitur: Regi seculorum immortali soli Deo. ad Timoth. vlt. haec autem diuersitas est propter exi gentiam praedicati. Sed hic modus videtur, incompetens quo ad tria.

Primo quidem, quod ait hoc nomen Deus non supponere pro persona, cum dicitur, Deus creat; actiones namque suppositorum sunt, sed creare agere est. ergo Deus, qui creat, stat pro suppositis, & personis.

Praeterea: Non magis abstrahit creatio, quam abstrahit intellectio beatorum, sed probatum est supra, quod intellectio beatorum non potest terminari praecise ad essentiam, tamquam ad illud, quod videtur, sed necessario, ad personam, pro eo, quod est res, quae habet propriam vnitatem; essentia vero non habet. ergo multo minus crea tio poterit praecise profluere ab essentia, sed pro fluet de necessitate a tribus, quamuis per essentiam, tamquam per rationem formalem.

Secundo vero, deficit in hoc, quod ait, Deum supponere pro tribus personis, cum dicitur, Regi seculorum immortali soli Deo. illi enim Deo soli debetur honor, qui creat, sed ille est Deus, prout subsistit in tribus. ergo Deus, qui creat supponit. pro tribus, & non pro natura tantum, cuius oppo situm isti dicunt. Tertio vero, quod ait nunc supponere pro natura, nūc pro persona. semper enim supponit pro persona, si enim non supponeret aliquando pro persona, sed pro natura, hoc esset ma xime, quando de Deo praedicaretur essentia, vel ali quod essentiale, sed etiam tunc supponit pro persona, dicendo enim, Deus est essentia, natura vel Deus creat, vel intelligit, & similia, sensus est, quod ha bens deitatem e st Deus, & quod personae, quae sunt

Deus sunt ipsamet essentia, & essentialia omnia. ergo Deus semper supponit pro personis.

Et si dicatur quod nō, cum dicitur tres personae sunt vnus Deus, non sunt enim vna persona, sed tantum vna essentia: dicendum est, quod tunc etiam supponit, non tantum pro Deitate, immo pro habente Deitatem, vnde sensus est, tres personae sunt vnus Deus, hoc est vnum in habendo Deitatem, licet sint tres habentes, nec est idem sensus, tres personae sunt vna Deitas, & tres personae sunt vnus Deus, ibi enim praedicatur absolute Deitas, hic autem habens Deitatem

Quid dicendum de veritate huius propositionis, iuxta id, quod videtur.

PROPTEREA dicendum est, quod concipiens Deum, debet ipsum concipere sub ratione Trinis subsistentis, sic quod quilibet est Deus, & ideo quicquid attribuitur cuilibet subsistenti, potest attribui ipsi Deo, & quia pater generat, & filius generatur, & Spiritus sanctus procedit. verum est, quod Deus generat, gignitur, & procedit.

Sunt tamen hic duo dubia. Primum quidem, cum essentia subsistat in tribus, quare etiam non est verum, quod generat, & generatur. Secundum vero, quem conceptum exprimit trinus ille Deus, quamuis indefinitum, vel singularem, cum dicitur, Deus generat.

Et dicendum, ad primum quidem, quod essentia non est per se res vna solitaria, & distincta, vt supra dictum est: generare autem, & generari, non competit, nisi rei per se, & distincte: Deus autem dicit rem per se distinctam cum significet suppositum. Ad secundum vero dicendum, quod a tribus suppositis, non potest abstrahi conceptus indefinitus, qui clare cognosceret Trinitatem, sed communiter formarentur tres conceptus de vno Deo trino, vnita tamen intellectione formali; a nobis autem, quia non clare concipimus, formatur quasi quidam conceptus, indefinitus, sed de hoc magis in quaestione sequenti, clarius patebit.

ARTJCVLVS QVARTVS.

Vtrum sit concedendum, Deus genuit alium Deum.

CIRCA quartum autem dixerunt aliqui, quod relatiuum diuersitatis potest construi appo sitiue, vt dicatur, Deus genuit alium Deum, vel implicatiue, sic, vt intelligatur genuit alium, qui est Deus, & sic tenendo appositiue, tunc simpliciter falsa est, quod Deus genuit alium Deum. sequeretur enim, quod esset in Deitate alietas. si vero implicatiue, tunc est vera, Pater enim genuit alium, qui est Deus, scilicet Filium.

Aliqui dixerunt, quod est falsa simpliciter, quia relatiuum ponit aliquam diuersitatem, & relinquit identitatem aliquam. dicendo enim Sortes est alius homo a Platone, relinquitur, quod vterque sit homo, & datur intelligi, quod sit indiuidualiter alius homo: in Deo autem est omnimoda identitas personarum in Deitate.

Circa hoc ergo dicendum, quod quantum est ex vi locutionis, propositio est simpliciter falsa, genuit alium Deum, nec cadit ibi implicatio, alium, qui est Deus. Inter adiectiuum, & substanti uum non cadit aliqua implicatio, alias multae propositiones essent verae, quae reputantur falsae. ista enim reputatur falsa, Homo est animal irrationale, & si liceret interponere inter animal, & irrationale, quod est propositio, vtique vera esset. nam homo est animal, quod est irrationale, cum animal praedicetur de homine, & sit rationale, & irrationale. praedicatur enim secundum suum ambitum; sed in proposito, Deus est substantiuum, & alius adiectiuum. ergo non licet aliquid interponere, & per consequens ista est falsa, Deus genuit alium Deum.

Praeterea: Haec propositio non est vera, Filius est alius Deus a Patre. In hoc enim consistit haeresis Ariana, sed esset vera, si liceret huiusmodi interpositiones facere, & implicationes. verum enim est, quod Filius est alius, qui est Deus. ergo hoc non licet.

Praeterea: Inter determinationem, & suum determinabile non licet aliquid interponere, aut implicare; sed alius, & Deus se habent hoc mo- do. ergo ex natura rei non intelligitur aliquaimplicatio.

Praeterea: Omne adiectiuum ponit suum significatum circa substantiuum, sed significatum hu ius termini, alius, est diuersitas. ergo dicendo, Deus genuit alium Deum, ponitur diuersitas in Deitate, & per consequens non est concedenda.

Praeterea: Quando in consequente clauditur maior alietas, quam in antecedente, tunc ex alie tate antecedentis, non sequitur alietas consequentis. quarto enim Physicor. & quinto Metaphysicae concedit Philosophus, quod Isoceles, & gradatus sunt duo trianguli, & alij in triangulari tate, & tamen non concedit, quod sint aliae figurae, sed Pater, & Filius sunt aliae personae, & ex hoc vellet quis inferre, quod Filius sit alius Deus a Patre; est autem maior diuersitas in hoc consequente, quia notatur diuersitas esse naturae, quam in antecedente, vbi est tantummodo diuer sitas personae. non ergo ista vera est, Deus genuit alium Deum, licet genuerit aliam personam, quan tum est ex vi locutionis, falsa est propositio, nihi lominus si ex accommodatione vsus, vel ex condicto teneretur alius substantiue, non adiectiue, tunc propositio vera esset, Deus genuit alium subsi stentem, qui est Deus: videretur autem, quod si substan tiatio posset fieri satis competenter in Diuinis in masculino, sicut fit in neutro in creaturis pro eo quod in creaturis diuersificatur essentia, in diuinis autem tantum persona. sicut ergo in creaturis dicendo aliud intelligitur alia res, sicut in Di uinis, dicendo alium intelligitur alia persona, vn de hoc conceditur, Pater genuit alium, ibi alium substantiue, quia si adiectiue sensus esset, quod genuisset alium Patrem.

ARTJCVLVS QVJNTVS. De veritate istius, Deus genuit se Deum.

CIRCA quintum autem considerandum, quod August. super Io, dicit, quod pater mittens Filium, se alterum misit. & ad Maxim. dicit, quod genuit de se alterum se. & 11. de Trinit. ait, quod tamquam seipsum, dicens, Pater verbum genuit: non enim se integre dixisset, si amplius, vel minus esset in verbo, quam in seipso. Ex his ergo videtur dicendum, quod propositio haec sane concedi posset, Deus genuit se.

Sed hoc non obstante dicendum est, quod est falsa: pronomen enim demonstrat, & reciprocat suppositum, quia substantiam meram signisicat; vnde si diceretur, Deus genuit se, vel Pater genuit se Deum, propter pronomen reciprocum, sensus esset, quod genuisset idem suppositum. Nec auctoritates debent mouere. omnes enim dictae sunt per expressionem essentiae, & vt notetur iden titas omnimoda quoad essentialia. dicens enim August. quod Pater misit alterum se, vel, quod ge nuit alterum se, & similia exprimere intendit, quod genuit eundem per omnia, excepta persona.

Si autem quaeratur, vtrum saltem sit conceden dum, Pater genuit eundem Deum, videretur quidem, quod sic: nam idem, & diuersum sunt de transcendentibus, quae diuidunt omne ens. si ergo Pa ter genuit Deum. ergo vel alium Deum, vel eundem Deum, sed constat, quod non diuersum ergo eundem. Et confirmatur per hoc, quod dicit Anselm. Monolog. quod dicit, quod genitor, & genitus non sunt alia, sed vnum, & ipsum idem. Hoc autem non obstante, dicendum est, quod si eundem referat ad identitatem essentiae, est vtique conced endum, quod genuit eundem Deum: si autem ad suppositum referatur, tunc non est verum, quod genuit eundem: de virtute autem locutionis, cum sit adiectiuum, ponit suum significatum erga substantiuum, propter quod videtur concedendum, quod genuit eundem Deum.

Responsio ad obiecta.

AD ea ergo, quae superius primitus inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod argumentum concludit, quod ex natura terminorum propositio sit vera, Deus non genuit Deum, inquantum indefinita, & particularis, & singularis verificetur pro eodem, sed quantum ex vsu lo cutionis communis propositio falsa sit, pro eo, quod aequipollet vniuersali negatiuae, non probat, vt dictum est in corpore quaestionis. Aduertendum est tamen, quod propositio ista non est indefinita, Deus generat, vel generatur, & patet per illud ad secundum.

Ad tertium dicendum, quod licet generare di stinguat supposita, nihilominus conceditur, quod Deus genuit Deum, nec tamen conceditur, quod Filius sit alius Deus, pro eo, quod generare refer tur ad suppositum, & ibi notat distinctionem: alius autem cum sit adiectiuum, significatum suum ponit circa hunc terminum Deus, propter quod notat diuersi tatem naturae.

Ad quartum dicendum, quod Deus, & Deitas non se habem t sicut dispositio, & dispositum: Deus autem nil addit ad Deitatem, cum Deitas fundet omnimodam idnetitatem, & indiuisionem, ac fimplicita tem cum proprietate sigillatim, propter quod constitutum ex esfentia, & proprietate, quae importatur per hunc terminum, Deus, non differt a Deitate: non habet tamen essentiam per modum identitatis, quantum ad modum recti, & obliqui, includit quidem Deus Deitatem, quasi in obliquo. Deitate namque Deus, est Deus. aliqua ergo competunt Deo, qui significat constitutum includens essentiam, & proprietatem, puta generare, quod non competit Deitati, quamuis includat paternitatem in obliquo.

Ad quintum dicendum, quod terminus potens habere personalem, & simplicem suppositionem determinatur ad hanc, vel ad illam secundum exigentiam praedicati. dicendo enim, homo est albus, homo habet personalem suppositionem, quia sic exigit albedo, quae non inest homini, nisi ratione suppositorum: dicendo autem, homo est species, habet suppositionem simplicem, quia esse simplicem non competit homini ratione suppositorum, sed ratione naturae simplicis acceptae in communi: terminus autem habens suppositionem personalem non trahitur ad hanc personam, vel illam propter exigentiam praedicati; vnde si dicatur, Omnis homo est albus, album non restringit hominem, vt supponat pro albo tantum, alioquin duobus existentibus albis, ista esset vera, Omnis homo est albus: ratio autem huius diuersitatis est, quia ibi non fit restrictio, sed determinatio termini ad certum modum suppositionis, hic autem fieret restrictio infra eundem modum suppositionis. Ad propositum ergo, cum dicitur Deus generat, vel generatur Deus, non restringitur iste terminus Deus, esto etiam quod teneatur indefinite. dicendo enim homo currit, homo non supponit nisi indefinite, nec restringitur ad illum, qui currit, alioquin haberet suppositionem personalem definitam.

Ad sextum dicendum, quod hoc potest concedi, quod Deus genuerit eundem Deum, non ta men se Deum, quia se reciprocat suppositum: idem autem, sicut & aliud ponit suum signisicatum circa hunc terminum, Deus.

Ad septimum dicendum, quod haec propositio non est vera, Deus genuit Deum, qui est Deus Pater, si ly, qui est Deus Pater, referat Deum, vt restrictum per genuit ad personam genitam. tunc enim est sensus, quod persona genita esset Deus Pater. Si vero referat Deum non restrictum ad personam, per genuit, tunc propositio esset vera, & esset sensus, quod Deus, qui genitus est, idem est Deus cum illo, qui Pater est, & quia communiter termini in praedicato positi se restringunt, quoniam vnus determinat reliquum. ideo negan da est cum Magistro.