Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS. Quod concretum non predicatur de abstracto in accidentibus.

CIRCA primum ergo dicendum est, quod Lconcretum non praedicatur de abstracto in formis accidentalibus accipiendo concretum no minaliter, praedicatur tamen accipiendo verbai fiter, vnde ista non est vera, albedo est alba, haec tamon est vera, albedo albet, vel lux lucet.

Ad cuius euidentiam sciendum est, quod sicut superius dictum fuit, concretum significat effectum formalem, & materialem, cum significet compositum directe resultans ex subiecto, & accidente: nullum autem compositum potest praedicari quidditatiue de partibus, cum sit aliud ab ipsis, & idcirco praedicatione quidditatiua, non praedicatur concretum de subiecto, nec etiam de forma. oportet ergo si debeat praedicari, quod praedicetur sub alia habitudine, qua sub habitudine dicente, hoc est hoc, non autem effectus formalis, nam potest considerari sub triplici habitudine. habet enim habitudinem ad formam, vt a qua oritur, ad subiectum autem existens in potentia infra ipsum effectum habet habitudinem, vt in quo recipitur ad subiectum, quod praecise sumptum, habet totus effectus constitutus ex forma, & ex subiecto in potentia, tamquam aliquid actuatum, iste inquam effectus habet habitudinem ad subiectum praecise sumptum cuiusdam actuantis.

Ad propositum ergo, quia verbum significat per modum fieri, & cuiusdam egressus, ex hoc contingit, quod concretum vrbale potest praedicari deforma, dicendo, quod lux lucet, vel albedo albet. est enim intellectus, non quod lux sit lucere, sed quod lucere, quod quidem dicit totum effectum oritur a luce, vel est a luce per modum actus, & quoniam idem effectus est a subiecto, non sicut a quo, sed in quo, idcirco concrerum praedicatur de subie cto, dicendo, quod aer lucet luce, vel superficies albet albedine, & est sensus, quod ille effectus est a luce causatiue, & in aere susceptiue, siue quod melius est iste sensus, quod totus effectus, qui est lucere, est a subiecto susceptiue, & a forma formaliter, & quafi effectiue, quia vero concretum nominale nōsignificat per modum fieri, sed per mo dum habitus: forma autem non aspicit effectum for malem, nisi per modum egredientis, non potest es se vera propositio, albedo est alba, vel lux est lucida, non est quidem vera quidditatiue, quia lucidum est totum, lux vero pars, nec est vera sub habitudine egressus, quia lucidum non significatur per mo dum egredientis, sed per modum manentis: quamuis autem non retineat habitudinem, vt a quo, retinet tamen habitudinem, vt in quo. album enim actuat subiectum, & per modum actuantis, siue existentis in actu concipitur. cum ergo subiectum se habeat per modum actuati, vera est propositio, quod homo est albus albedine, vel nasus simus simitate. sic ergo dicendum est de concreto in ordine ad abstractum in formis accidentalibus.

Hic tamen occurrunt dubia. nullum enim totum videtur actuare suam partem, sed album totum est ad superficiem, & simum ad nasum, & rectum ad lineam, & secundum istam positionem. non er go rectum praedicabitur de linea per modum actuantis, nec album de superficie, aut de naso simum. Praeterea: Album dicit habitudinem ad albedinem, vt aqua, alias non esset verum, quod superfi cies sit alba albedine, sed dicum est statim, quod effectus formalis potest praedicari de forma sub habitudine, vt a qua, vt cum dicitur albedo albet. ergo ita dici poterit, albedo est alba.

Praeterea: Videtur falsum, id cui innititur ista positio, scilicet quod concretum significet directe compositum, resultans ex subiecto, & accidente, Jndirecte autem accidens, seu subiectum. si enim simum significat nasum, nil aliud est dictu, nasus est simus, nisi quod nasus est nasus simus, & iterum ille simus includit nasum, & sic procedetur in infinitum. non ergo includitur subiectum in concreto.

Praeterea: Non videtur quod effectus formalis, vel materialis differat a forma. haec enim est differem tia inter causam formalem, & alias causas, vt vult Auic. 6. Met. quod effectus causae formalis non differunt ab ea, & iterum si differt compositum a mate ria, & a forma, erunt tres res in composito, & multa alia inconuenientia, quae sequuntur. ergo hoc non est verum.

Praeterea: Esse substantiale resultans ex materia, & forma, aeque actuat materiam, sicut esse acci dentale actuat subiectum, sed ratione istius actuationis, concretum substantiale non praedicatur de ma teria, dicendo, materia est ignis. ergo nec concretum accidentale de subiecto, dicendo, nasus est simus.

Praeterea: Simum non videtur aliud dicere, quam simitatem concernentem nasum, sed simitas concernens nasum includit simitatem in recto, & subiectum in obliquo, vel oblique. ergo concretum accidentale directe significabit formam, secundario consignificabit subiectum.

Sed istis non obstantibus, dicendum, sicut prius. omnis namque res conceptibilis potest per vocem: aliquam explicari, sed constat, quod ex subiecto, & accidente, resultat vna res. rectitudo enim non fundat per se vnitatem, sed est aliquid huius, quare cum linea fundat vnitatem: omne autem vnum est ens, & res. ergo quaedam res resultans constituitur ex subiecto, & accidente, quae quidem res non est forma ipsa accidentalis, cum ipsa non sit aliquid vnum, nec etiam subiectum: constat autem, quod non est aliquid, nisi ex ipsis. est ergo res aliqua indiuisa claudens subiectum, & acci dens indirecte, sed non potest poni, quod illam rem significet forma in abstracto, nec etiam nomen subiecti. ergo relinquitur, quod concretum significet illam rem, illa vtique res, cum sit actualis, includit in se subiectum, & quia subiectum habet propriam vnitatem, & proprium terminum, nullo autem modo, vt est pars istius realitatis habet proprium terminum, tunc enim non posset fundare eandem vnitatem, cum forma accidentali, ideo necesse est, quod vt accipiatur in actu, non sumatur, vt pars illius realitatis, sed magis, vt deferens illam realitatem. poterit ergo praedicari illa realitas de subiecto, sicut de deferente delatum, & sicut habitum de habente. non praedicatur ergo ista realitas de subiecto, inquantum est pars eius, & ipsam constituit, tunc enim caret, & est aliquid eius, sed praedicatur de ipso subiecto inquantum concipitur vt quid terminatum, & deferens realitatem, quam constituit, vt interminatum. Non procedunt ergo instantiae.

Prima siquidem non: nam subiectum, prout sumitur in actu, non est pars illius rei, quae importatur per concretum, sed prout est in re illa potentialiter, hoc autem non praedicatur, sed potentia, prout scilicet concipimus nasum sub ratione cuiusdam actualis habentis rem importatam per simum; vnde in conceptu simi, non est nasus aperte, sed per continentiam tantum, vt Comment dicit 7. Metaph.

Secunda etiam non procedit. res enim compositi accidentalis, sicut & omnis alia res potest concipi per modum fieri, & sic significatur verbaliter, & praedicatur de forma, vt a qua egreditur, dicendo, albedo albet, & de subiecto, in quo recipitur, dicendo, quod superficies albet albedi ne: potest etiam capi per modum habitus, & sic nominaliter significatur, nec per nomen substā tiuum, sed adiectiuum, quoniam res illa accipitur vt adiacens alteri, a quo defertur, & habetur. quia ergo res ipsa formae non adiacet, non praedi cabitur de ea, dicendo, albedo est alba, quamuis retineat secundario habitudinem ad formam, non per modum egressus, ratione cuius habitudinis construi potest cum forma in ablatiuo casu, dicendo, quod superficies est albedine alba, vel per albedinem.

Tertia etiam non valet: quia nugatio esset, si in re importata per simum, esset nasus distincte, & in actu, sic, quod intellectus conciperet terminate nasum, dum concipit simum. Nunc vero, quia in illa non includitur nasus in actu, & terminate, sed tantum in potentia, non sequitur aliqua nugatio, dum nasus in acu coniungitur cum simo: quando vero praedicatur simum de naso, habentur duo conceptus: primus quidem de naso expresse, & in actu; secundus autem de re importata per simum, in qua nasus non concipitur actualiter, & expresse, propter quod dicendo, nasus est simus, non praedicatur idem de eodem, & sic Commentator soluit illud dubium.

Quarta quoque non obuiat, quia effectus formalis, & materialis, qui est res compositi dicitur differre a forma, & a materia inquantum est aliquid habens vnitatem, propter quod verum est, quod illa res est ex forma, & ex materia simul sumptis: forma autem, & materia simul sum pta, non sunt ex seipsis, nec praedicantur de illa re in recto, sed tantum in obliquo, quod autem additur de Auicenna, dicendum, quod intelligit effectus aliarum causarum, esse aliam rem, & directe, & indirecte. non enim constituitur ex ipsis causis: effectus autem formae, & materiae est tertia res directe, quamuis indirecte includat eas, nec propter hoc sunt in composito tres res, quia compositum non est in composito, tamen hoc est verum, quod in re compositi sunt duae res indiuisae, ex quibus vna res integratur.

Quinta etiam non procedit; nam materia numquam potest accipi, nisi vt pars compositi, quia non est ens in actu, nec aliquid terminatum, propter quod res compositi non habet habitudi nem ad materiam, tamquam ad aliquid deferens, immo semper, vt ad constituens, & ob hoc non potest praedicari de ea, ne totum praedicetur de partibus: subiectum autem concipitur, vt pars rei accidentalis compositae, & sic importatur per concretum in potentia, & concipitur, vt in actu, & sic non est pars accidentalis rei, sed magis deferens ipsam; vnde cum dicitur, nasus simus, in subiecto concipitur nasus in actu: in praedicato autem in potentia, nec propter hoc est ibi nasus bis, quamuis ipsa concipiatur.

Sexta autem non obsistit: nil quidem est dictu forma in concretione, nisi res compositi ex forma, & subiecto; vnde non concipitur forma in recto, dicendo, simum, alias propositio esset falsa; cum dicitur, nasus est simus. esset enim sensus, quod nasus esset simitas, vt concernens, quod non est verum.

ARTJCVLVS SECVNDVS. An abstractum praedicetur de concreto in substantijs. Opinio S. Thomae, prima parte quaest. 3. art. 3.

CIRCA secundum autem dixerunt aliqui, &quod concretum non praedicatur de abstra cto, vel econuerso in substantijs, pro eo, quod essentia, vel natura in abstracto comprehendit in se ea, quae cadunt in definitione, vnde humanitas significat ea, quae cadunt in definitione hominis, quibus homo est homo, suppositum autem significat materiam indiuidualem cum omnibus accidentibus indiuiduantibus ipsam, quae quidem non cadunt in definitione speciei; vnde hae carnes, & haec ossa, & accidentia designantia hanc materiam, non includuntur in humanitate, & tamen in supposito, quod est homo, includuntur. non praedicatur ergo abstractum de concreto, puta humanitas de homine, pro eo, quod non sunt totaliter idem, immo humanitas significatur, vt pars formalis hominis, quia principia diffinitiua formaliter, se habent respectu materiae indiuiduantis. est ergo intentio sic dicentium, quod abstractum non praedicatur de concreto, pro eo, quod concretum in se includit accidentia, inter accidentia maxime includit esse, vt sic abstractum sit, quo est, puta humanitas: concretum vero, q est compositum ex abstracto, & esse, vnde homo importat humanitatem cum esse. haec autem opinio deficit in tribus.

Primo quidem, quod ait abstractum importa re principia difinitiua, est sic, quod humanitas importet illud, quod per definitionem hominis designatur. definitio enim includit in se praedicata essentialia, quae praedicantur in primo modo per se, vt Philosophus dicit 7. Metaph. sed abstracto repugnat praedicare per se primo modo, nam non est ista per se, Sortes est humanitas, vel, Sortes est rationalitas, vel animalitas. ergo abstractum sub ratione, qua abstractum non importat principia definientia.

Praeterea: Principia definitiua respondentur ad interrogationem factam per quid, de definito. sunt enim partes, quod quid est, vt dicitur 7. l Metaph. sed nullum abstractum respondetur ad interrogationem factam per quid. Interrogato enim, quid est Sortes, non respondetur animalitas. ergo illud, quod prius.

Praeterea: Definitio, & definitum idem important, vt patet septimo Metaph. sed concretum est, quod definitur, non abstractum. non ergo principia definitiua importantur per abstractum, puta per humanitatem, sed magis per hominem, & alia concreta.

Secundo etiam deficit in hoc, quod ait, homi nem includere accidentia indiuiduantia. nullum enim ens per accidens habet definitionem, sed homo in concreto definitur. ergo nullum accidens includitur.

Praeterea: Definitio, & definitum idem significant, sed definitio nullum accidens includit, vt patet septimo Metaph. non ergo concretum accidens includit.

Praeterea: Intra conceptum specificum, non clauditur aliquod accidens indiuiduale; sed homo importat conceptum specificum. non ergo homo addit ad humanitatem accidens indiuiduale.

Tertio quoque deficit in hoc, quod ait, ens includi in concreto, sic quod concretum addat esse super abstractum. illud enim, quod potest con cipi sub non esse, non includit esse: sed concretum potest concipi sub non esse, formans nempe hanc propositionem, Homo non est, attribuit concre to non esse, & vere attribuit, si nullus homo in rerum natura ponatur. ergo concretum non includit in suo conceptu esse.

Praeterea: Illud, quod est indifferens ad esse, & non esse, non includit esse; sed possumus loqui de rosa, & disputare de alijs concretis, ignorando, vtrum sint, & per consequens sub indiffinito ad esse, & non esse. ergo concretum non claudit in conceptu suo esse.

Opinio Henrici in sua Summa tomo 2. quaest. 7.

PROPTEREA dixerunt alij, quod abstractum A de concreto in creaturis non praedicatur, nec econuerso: non quia de essentiali significato vnius sit aliquid, quod non sit de essentiali significato alterius, sed quia ex modo significandi concretum aliquid aliud concernit coniunctum for mae, a qua descendit, & ideo in rebus, in quibus est coniunctio plurium essentiarum, concretum importat aliquid ex modo significandi, propter quod vnum non praedicatur de alio: exponunt autem, quid est includi in significato essentiali, quia, quod pars rei significatae per terminum in abstracto, sicut anima est pars naturae significa- tae per terminum abstractum, & quid est significare, siue concernere aliud ex modo significandi, quia, quod non est pars naturae significatae per terminum abstractum, sicut album ex modo significandi concernit, & importat illud, quod habet albedinem, siue illud sit superficies, siuealiquid aliud.

Ad propositum ergo abstractum, & concretum, non differunt in essentiali significato, sed ex modo significandi concretum importat naturam in obliquo, & habens naturam in recto, contingit autem, quod illud habens aliquando tamen natura habet accidentia, & alia distincta realiter, quae quidem accidentia, etsi non sunt de significato concreti, sunt tamen quodammodo connotata, & idcirco non praedicatur abstractum de concre to ratione istius realiter distincti a natura, quod connotat: sic autem intellexerunt positores primae opinionis, vt dicunt isti, non quod esse, aut accidentia alia essent de significato abstracti essentialiter, & directe, sed per modum cuiusdam connotati ex modo significandi habentis. Sed iste modus dicendi deficit in quatuor.

Primo quidem, quod ait, concretum, & abstractum differre, quia concretum concernit ex modo significandi. illud enim non concernitur ex modo significandi, immo principaliter significatur, quod importatur in recto: importatum namque in recto non importatur ex modo significandi, immo tamquam principale significatum, sed secundum sic ponentem, natura significatur in obliquo; habens autem in recto. ergo habens non importatur ex modo significandi, nec tamquam illud, quod concernitur, immo tamquam illud, quod principaliter cernitur, & significatur; vnde videtur esse repugnantia in his dictis, quod ex modo significandi importetur habens per concretum, & tamen quod in recto significet habens.

Praeterea: Illud, quod est pars rei principaliter designatae pertinet ad essentialem significatum secundum istum; sed habens est pars eius, quod importatur per concretum: importatur namque per ipsum forma in obliquo, & habens in recto, & ita sunt duo significata per concretum. ergo habens non importatur ex modo significandi, sed tamquam aliquid pertinens ad essentiale significatum

Praeterea: Quaerendum est ab istis, quid intelligunt per modum significandi. aut enim intelligunt principale significatum, & tunc non est bona eorum distinctio, quod quaedam sunt de essentiali significato, quaedam de modo significandi, & iterum si sic intelligunt forma importabitur ex forma significandi per ipsum concretum, cum pertineat ad significatum; aut intelligunt per modum significandi aliquid aliud a principa li significato, & tunc falsum est, quod assumunt, concretum significare habens ex modo significandi, cum sit principale significatum. ergo dicta ista non consonant, vt videtur.

Praeterea: Nulla vox est, cui non respondeat, aliquod essentiale significatum, sed concreto non correspondet pro essentiali significato habens secundum istos, & multo minus natura, cum importetur non in recto, sed in obliquo; per consequens minus principaliter, sed nunc aliquid aliud cum non importetur per concretum, nisi habens & forma. ergo nihil est de essentiali significato concreti, cuius oppositum isti dicunt, & pro-- pter hoc male videntur ista verba allegari. Secundo vero hic modus deficit, quia dicit, quod concretum, & abstractum, puta homo, & t humanitas, album, & albedo non differunt penes essentiale significatum. constat enim secundum sic ponentem, quod compositum differt a componentibus & a partibus etiam simul sumptis: illa ergo differunt penes essentiale significatum, quorum vnum importat partem, reliquum vero totum, sed album importat totum, vt supra probatum est, albedo vero partem, etiam secundum rem, secundum conce ptum autem humanitas dicit concretum partiale, homo vero concretum totale. ergo concretum, & abstrastum differunt penes essentiale significatum.

Praeterea: Conceptus sunt significata essentialia, iuxta illud Philosophi primo Perierm. voc es sunt notae passionum, quae sunt in anima. quae ergo differunt in conceptibus, & non solum in mo do concipiendi, differunt in essentiali significato, vnde animal, & rationale, licet importent eandem rem, quia tamen important diuersos cō ceptus, non dicuntur differre ex modo significan di, sed in principali significato, sed constat, quod humanitas, & homo dicunt diuersos conceptus: omnis namque conceptus totalis est diuersus a conceptu partis componentis cum habitudine ex, quod dicitur ad differentiam generis, & diffe rentiae, quem non componunt speciem cum habitudine, ex, sed cum habitudine explicantis, sicut Auicenna dicit 5. Metaph. quod homo non est, ex animali, & rationali, sed est animal, quod est rationale, partes autem, quae componunt cum habitudine, ex, sicut totum essentiale com ponitur ex materia, & forma, & totum integrale ex partibus: quod quidem totum non praedica tur de partibus, nisi cum praepositione, ex, vt Commentator dicit 8. Metaph. tale siquidem to tum habet alium conceptum a partibus, quod patet etiam secundum istos: si autem componeretur realiter, esset alia res: quare conceptus alius erit, si componatur conceptibiliter. relinquitur ergo, quod in principali, & essentiali signi ficato differant homo, & humanitas, cum impor tet humanitas quendam conceptum partialem: homo vero conceptum constitutum ex humanitate, & alio conceptu habente, ex quibus duobus resultat conceptus totalis hominis, & sic de aliis concretis.

Tertio quoque deficit in hoc, quod ait hominem, & alia concreta connotare accidentia, aut aliquid aliud. nullum enim connotans intelligitur absolute, & ad se, quia necesse est cointelligere terminum connotatum, sed homo intelligitur circumscripto omni termino absolutissime, & praecise in se, quod patet, quia definitio explicat totam conceptibilitatem hominis cuiuslibet definiti, vt ait Commentator septimo Metaphys. vnde propter hoc dicitur definitio, seu terminus, quia claudit, & terminat totum conceptum definiti, & totum inquam, & quoad connotata, & quoad alia omnia. cum ergo in conce ptu definito hominis non fiat mentio de alio connotato, expresse patet, quod nihil connotat homo.

Praeterea: Omnis res connotans semper explicatur cum connotato, vnde quia scientia in Diuinis connotat scitum, & exemplar exemplatum, ideo explicatur cum istis; sed homo non explicatur cum aliquo connotato. dicitur enim homo habens humanitatem, & nil aliud. ergo non con notat aliud homo, quam concretum aliud.

Praeterea: Connotatum est saltem indirecte, & in obliquo de conceptu connotantis, sed de conceptu hominis non est aliquod accidens, aut aliquid aliud praeter genus, & differentiam. ergo non apparet aliquod connotatum in homines.

Praeterea: Illud, quod concipitur quammaxime per modum totius, & independentis, & com pleti nullum terminum connotat, immo praescin ditur ab omnibus aliis, sed conceptus hominis totalis praecisus, & completus est. humanitas enim concipitur per modum partis, & incompleti: homo autem per modum completi. ergo non apparet, quod aliud connotet.

Quarto autem deficit: quia dato, quod conno taret, non propter hoc praedicatio tolleretur. vo luntas enim, & intellectus aliud, & aliud connotant in Diuinis, vt Magister dicit infra in 6. dist. non enim Deus vult mala, quae tamen intelligit; & ideo voluntas connotat aliqua, quae non connotat intellectus, sed secundum sic ponentem, ho mo, & humanitas non differunt in essentiali signi ficato, sed quia homo accidentia connotat; ergo non colligitur ex hoc praedicatio mutua.

Praeterea: Praedicatio non impeditur per aliquid non faciens diuersitatem inter subiectum, & praedicatum, sub illa ratione, qua vnus enunciatur de aliquo, sed connotatum non ingreditur rationem hominis intrinsece, sed extrinsece tantum. ergo non impedit intrinsecam attributionem humanitatis ad hominem, & e conuerso, vnde non apparet ex hoc, quin possent de se inui cem mutuo praedicari.

Quod autem dicunt isti Doctores, qui posuerunt primam opinionem intellexisse cum eis, non apparet esse verum: nam expresse dicit quaesttione de simpli citate art. 3. quod accidentia cum designant hanc materiam indiuidualem, non includuntur in humanitate; & tamen in eo, qui est homo, includuntur; vnde illud, quod est homo habet in se aliquid, quod non habet in se humanitas, & propter hoc non totaliter est idem homo, quod humanitas, sed humanitas significatur, vt pars formalis hominis. hoc ille. Ex quo concluditur, quod accidentia sunt de conceptu hominis, sed non de conceptu humanitatis secundum eum. patet ergo, quod intentiones sunt diuer sae, nihilominus nec ista, nec illa continet veritatem.

Opinio quorundam aliorum.

ET ideo dixerunt alij, quod abstractum, & L concretum in causatis fubstantiis non praedi cantur de se mutuo, quia abstractum dicit puram. formam, concretum autem compositionem ex materia, & forma, sed hoc stare non potest: tum quia secundum hoc anima separata esset tota humanitas; tum quia de ratione humanitatis est carnositas in abstracto. omnes enim partes hominis in concreto, si abstractine sumantur, sunt partes humanitatis, nam sicut homo est corpus, & anima, sic est corporeitas & anima in abstra- cto humanitas, iuxta illud Comment. superius al legatum, quod animalitas, & rationalitas sunt quidditas Sortis.

Quocirca alij dicere voluerunt, quod concretum non praedicatur de abstracto, quia concretum addit rem non absolutam, sed modum realem: ille autem modus est esse accidentibus affectatum. sicut enim ex quantitate derelinquitur in materia quaedam affectio, videlicet partibilitas, & extensio, sic ex accidentibus derelinquitur in humanitate quaedam affectio, ratione cuius homo, qui est humanitas affectata accidentibus, realiter differt ab humanitate absolute sumpta.

Sed hic modus dicendi innititur phantasiae: tum quia falsum est, quod partibilitas materiae sit aliquid derelictum a quantitate, non est quidem aliquid derelictum, sed est quantitas ipsa: tum quia verum non est, quod accidentibus dere linquitur affectio ipsa, cum accidentia non sint, nisi affectiones merae secundum Philosophum, & Commentatorem 4. Metaph. tum quia falsum est, quod affectiones huiusmodi relinquerentur ab accidentibus in subiecto, nihilominus homo non includeret in suo significato illas affectiones, alioquin definitio includeret aliquid posterius accidente, nec homo esset ens per se, sed aggregatum ex substantia, & modo accidentali, & mul ta absurda, quae sequerentur.

Opinio Scoti in secundo Sent. dist. I2. q. 1.

QVAPROPTER alij propinquius accesserunt, dicentes, quod abstractum non praedicatur de concreto, dicendo, homo est humanitas, nec econuerso, pro eo, quod concretum di cit ens simpliciter independens: vnde addit ad abstractum negationem duplicis dependentiae, actualis scilicet, & aptitudinalis: humanitas namque concipitur cum dependentia: homo autem cum negatione omnis dependentiae, propter quod non est vera, homo est humanitas. Sed nec ille modus dicendi sufficit, vt videtur: tum quia de conceptu formali hominis non est negatio depem dentiae cum sit conceptus mere positiuus: tum quia non est verum, quod ab humanitate, prout est in conceptu hominis negetur dependentia, cum includatur in conceptu hominis humanitas in obliquo. homo enim est ens humanitate: tum quia in illo conceptu additur aliquid positinum, in quo includitur humanitas, vt dependens; nunc autem in conceptu hominis includitur humanitas, vt dependens ad aliquid, quod quiddificat, illud autem aliquid, non potest esse pura negatio.

Quare concretum, & abstractum non praedicantur de se inuicem in creatis substantijs. secundum veritatem.

NVNC ergo dicendum est, iuxta id, quod vi- detur, videlicet, quod abstractum exprimit conceptum partialem inclusum in conceptu expresso per concretum tamquam in quodam totali: omne autem totum includit aliquid vltra conceptum humanitatis; illud vero non potest esse pura negatio, alioquin negatio quiddificare tur, & fieret ens per humanitatem, nec potest po ni accidens, nec modus accidentis, nec aliquid connotatum, quia nullum tale trahitur, vt sit ens per humanitatem, nec potest esse materia, quia materia in abstracto est pars humanitatis, nec potest esse aliqua res extra, quia nulla trahitur, vt sit homo, nisi persona verbi in Christo, quae quiddificatur, & fit homo per humanitatem assumptam. restat ergo, vt sit aliquis conceptus: il le autem poni non potest cosceptus animalis, aut alicuius generis vsque ad substantiam inclu siue, quiaomnes isti conceptus in abstracto includuntur in humanitate, cum humanitas sit quaedam substantialitas, & animalitas, & sic de aliis: nec potest poni, quod sit conceptus entis, cum il le non ponat in numerum cum humanitate, nec possit esse aliquod substratum respectu humanitatis: nam humanitas nil addit ad ipsum; quid er go sit ille conceptus, difficile est inuenire. dicen dum nihilominus, quod est conceptus entis, siue aliquid determinatum per totalitatem, seu perseitatem: potest namque intellectus formare conceptum entis per se, seu totius, qui quidem conceptus denudatus est ab omni natura substantiali, & accidentali. nullam enim rationem includit, nisi ratione conceptus entis, cum ille nullam rationem includat, nec ratione perseitatis, seu totalitatis, cum ista non dicant certum conceptum entis, nisi puram negationem, puta non esse alterius. In conceptu itaque hominis includitur conceptus cuiusdam totius quiddificati per humanitatem, vt nil aliud sit homo, quam ens per se humanitate qualificatus, & determinatus. Nam considerandum est, quod talis conceptus totius, siue entis per se, habet infra conceptum hominis ad ipsum habentem, sicut aliquid quiddificabile: humanitas autem cum sit quidditas se habet per modum trahentis ipsum, ad esse quid, vt sic resultet vnus conceptus eius, quod est, in quo est, homo vero tamquam quo quidem conceptu humanitas sit tamquam quod est constitutus, ex quo est, quod est humanitas, & ex illo, quod poterat trahi ad esse quid, quod quidem erat conceptus cuiusdam totius, respectu vero totius conceptus possunt se habere per modum determinantis naturae substantiales, & formae accidentales, concepto quippe sub quodam confuso, & interminato ente per se, & totali. restat quaerere, quid est illud, & tunc neces se est respondere, quod est homo, vel rosa, addito conceptu humanitatis, quod primus conceptus trahat hominem ad esse humanitatis, vel roscitatis, vt ita loqui liceat, qui trahat ipsum ad esse ro sam, vt sic conceptus rosae, sit quidam compositus conceptus ex roseitate, & quodam conceptu substrato roseitati.

Quod autem conceptus importatus per concretum sit ad hunc modum compositus, patet, tum quia secundum Damascenum, omnia concreta significant habens natur am: est quidem ho mo habens humanitatem, & rosa habens naturam rosae: habens autem non potest concipi sub determinata natura, nec pura negatione, quare concipitur per modum cuiusdam substrati; & per consequens entis per se: tum quia in quocumque conceptu, est aliquid determinans ad esse quid simpliciter, necesse est, vt quo intelligatur aliquid simpliciter determinabile: tum quia om nis forma exigit susceptiuum: nunc autem humanitas concipitur per modum formae in homine. restat ergo, vt aliquid susceptiuum ibidem concipiatur. secundum hoc ergo possibile est tres conceptus formari: primum quidem entis per se spoliati ab omni natura, qui quidem conceptus meri suppositi, secundum quod pronomem meram significat substantiam. ego enim, tu, vel ille, & caetera pronomina significant demonstrando quoddam totale, & ens per se fine determinatione naturae; secundum vero conceptum substantiarum omnium per modum cuiusdam formae, & naturae determinantis, vt humanitas, ani malitas, & sic de alijs substantijs singulis.

Tertium quoque constitutum ex ambobus, ex ente videlicet totali, & per se tamquam substrato, & ex quibuslibet naturis intellectis per modum formae: resultat namque ex his, vnus indivisus conceptus importatus per substantias in concreto, vtputa per hominem animal, rosam, & similia.

Nec valet, si instetur, quod conceptus entis per se non est spoliatus ab omni natura, cum sit cō ceptus praedicabilis substantiae; dicendum est enim, quod non est conceptus substantiae, sed suppositi, vnde accipiendo grammaticaliter substan tiam perseitas dicit conceptum substantiae, subsi stentiae, seu suppositi; logice vero substantia dicit quandam determinatam naturam sub ente, cui competit esse per se.

Non valet etiam, si dicatur, quod concretum secundum ista non addit, nisi negationem ad naturam, cum perseitas negationem importet: non valet inquam, quoniam addit, vt probatum est, conceptum cuiusdam substrati naturae conceptae per modum formae: constat autem, quod sola ne gatio non substernitur, nec sufficit ad effectum for malem naturae. Nec valet etiam, si instetur, quod talis spoliatus conceptus pertinet ad materiam; differt quidem a materia in duobus.

Primo quidem, quia materia estt aliquid in rerum natura: talis autem conceptus est solum in intellectu, nec aliquid correspondet in re sibi.

Secundo vero, quia talis conceptus formatur in mente sub ratione cuiusdam deferentis, & habentis naturam; vnde etiam potest per se intelligi, & designari per pronomen, quod non potest materia.

Ad propositum ergo applicando concretum potest referri, vel ad conceptum naturae importatum per modum formae a nomine abstracto, & sic nec praedicatur quidditatiue de ipso, nec econ uerso, nec praedicatur etiam denominatiue, sicut habitum de habente: nam humanitas non habet hominem, nec defert ipsum, homo etiam, cum sit constitutus ex humanitate, non dicitur ipsam deferre, potest praedicari identitate, siue dici, quod sunt idem realiter. haec enim est vera, quod humanitas, non est aliud, quam homo, secundum rem, sicut Commentator dicit de Sorte quod non est aliud, quam animalitas, & rationalitus, quae sunt quidditas eius, vel concretum referri potest ad conceptum suppositi spoliati, qui explicatur per pronomina, vel per habentia naturam, & quia talis defert naturam, & suscipit effectum formalem ipsius, necesse est, vt concre tum praedicetur de illo, dicendo, habens huma- nitatem est homo, vel tu es homo, & ille est homo. sic ergo patet, quare in creatis substantijs, abstractum non praedicatur de concreto, nec econuerso quod quidem non est propter realem additionem, sed propter hoc, quod nec quidditatiue nec denominatiue conceptus totalis praedicatur de partibus, nec econuerso; dum tamen constituatur ex ipsis cum habitudine, ex, & per modum integrati, quod dicitur propter genus, & differentiam, quae constituunt speciem per modum exponentis, vt supra dicebatur, quod homo est animal, quod est rationale, secundum Auicennam

Et si instetur, quod realis identitas sufficit ad veritatem propositionis, & sic quia homo, & humanitas sunt eadem, verum erit, quod homo est humanitas: dicendum, quod praedicatio est opus intellectus; vnde repugnantia conceptuum impedit praedicationem: conceptus autem totalis, & partialis repugnant mutuo, vt vnus de alio non possit enunciari sine forma. ergo praedicationis, & modi enunciatiui dici potest, quod homo, & humanitas non differunt realiter: enunciari autem praedicatiue non licet, quod homo sit humanitas.

ARTJCVLVS TERTJVS. Quomodo praedicatur Deus de Deitate, & e conuerso.

CIRCA tertium vero considerandum, quod in Diuinis est Deitas, & econuerso. quandocumque enim duo conceptus sic se habent, quod vnus non est totalis respectu alterius, nec alius partialis, sed quicquid claudit vnus claudit alius quamuis alio modo, ta les conceptus possunt de se mutuo praedicari. quia enim in rosa concepta concipi potest rosae realitas, & apparentia rosae, ideo potest dici, quod tota rosa concepta, est quaedam apparentia, siue quoddam esse appa rens, & potest dici quod illa apparentia est vera rosa, quae de indiuiduis praedicatur, & causa huius est, quia rosa apparens non includit apparentiam per modum partis, nec realitatem rosae etiam partis per modum partis, sed quodlibet dicit totum, quamuis aliter, sed constat, quod conceptus Deitatis claudit tres proprieta tes, cum fundet penitus eandem vnitatem cum qualibet earundem: conceptus autem Dei, claudit in se eandem Deitatem, cum eiusdem proprietatibus, nec est differentia, nisi in modo, quia Deitas claudit eas indirecte, Deus autem exprimit constitutum directe; & per consequens, nec Deitas est partialis respectu Dei, nec e conuerso, immo quodlibet capit totum ergo vera est praedicatio, Deus est Deitas, & c conuerso.

Considerandum autem, quod modus claudendi totum directe, & indirecte, impedit, vt non sit praedicatio complete formalis in primo modo dicendi per se, in illo namque praedicatum clauditur in subiecto directe.

ARTJCVLVS QVARTVS. Quomodo Trinitas praedicatur de Deo: Deus est Trinitas, vel tres personae, vel Deus est Pater.

CIRCA quartum autem considerandum est, quod Deus non debet intelligi per modum cuiusdam vnius determinabilis per supposita, sicut homo intelligitur, vt quoddam indeterminatum ad Sortem, & Platonem. debet ergo intelligi per modum cuiusdam termini, & actu subsistentis in tribus personis. magis enim videretur, quod conceptus peitatis esset seorsum susceptibilis a personis, quam conceptus Dei, cum ille concernat di recte supposita, & personas, sed probatum est supra, quod peitas non habet conceptum seorsum sumptibilem a personis, immo intelligitur actu in tribus. ergo nec Deus concipi potest, nisi actu in tribus, & per modum cuiusdam termini.

Praeterea: Si conceptus Dei posset formari seor sum a personis, & non esset actu conceptus trium suppositorum, tunc esset communis, & vniuersalis, quia esset vnum praeter multa, & contineret supposita in potentia, sicut de vniuersali dicit Commentator 12. Metaph. sed conceptus Dei, nullo modo vniuersalis est. ergo non est seorsum sumptibilis, sed concipitur actu per modum cuiusdam termini.

Praeterea: Si Deus posset concipi per modum vnius praecisi a suppositis, quaerendum esset, quid adderetur, dum ipsum contingit per supposita oxplicari, & constat, quod non proprietates. illim clauduntur in conceptu Dei, nec aliquid aliud: ergo conceptus Dei est actualis conceptus cuiusdam trini.

Praeterea: In illo conceptu Dei posset homo beatificari sine personis, & multa alia, quae superius inducebantur de conceptu Deitatis. Ex. his quatuor per ordinem inferuntur. Primum quidem, quod haec est vera: Deus est Trinitas. illud enim, quod concipitur per modum cuiusdam trini, & trium vnitatum, vere est Trini tas: sed Deus habet concipi per modum cuiusdam trini, & habentis tres vnitates, quae sunt tres personalitates. ergo ista est verissima, Deus est Trinitas, iuxta illud August. quinto de Trin. Vnum Deum dicimus esse, praestantissimam Trinitatem, & illud 6. libro, Solum Deum dicimus esse ipsam Trinitatem.

Secundum vero est, quod Pater, Filius, & Spiritus sanctus simul verissime praedicantur de Deo dicendo, quod Deus est Pater, & Filius, & Spiritus sanctus. ex quo enim iutelligitur de necessitate in tribus actu, immo, vt actu tres manifeste patet, quod ista propositio erit vera, iuxta illud August. de fide ad Petrum dicentis: Deum esse trinum, Patrem scilicet, Filium, & Spiritum sanctum.

Tertium quoque de Deo praedicatur quaelibet persona sigillatim, dicendo, quod totus Deus est Pater, siue plenus Deus est Pater. totus enim pater est ille, in quo est tota Deitas, & plenitudo Deitatis: sed tota Deitas est in Patre fundans eum paternitate eandem vnitatem, & personalitatem, quae pater est, vt superius extitit decla natum. & similiter de Filio, & Spiritu sancto. er- go sigillatim est verum, quod totus Deus est vere, & plene Pater, & vere Filius sigillatim, & simul omnes etiam tres, iuxta illud de summa Tri nitate cap. Damnamus. dicentis, quod illa summa res, quae Deus est, veraciter est Pater, Filius veraciter est, veraciter est Spiritus sanctus, omnes tres simul, & earum quaelibet sigillatim, & potest adhuc induci exemplum, quod Petrus intelligens, & amans se, veraciter est in se, veraciter coram se per intellectionem, veraciter extra se per amorem. ille enim idem, qui conspicit se, est in esse prospecto, & in esse egresso, vt supra di ctum est in quaestione de imagine.

Quartum autem, quod infertur, hoc est, quod Deus sumptus ex parte subiecti, non supponit tantum naturam, vt aliqui Doctores dicunt, nec supponit aliquid commune conceptibile praecise vna tribus possibile demonstrari, per hoc pronomen, hic, sed supponit pro actualiter subsisten te in tribus, ita quod concipiendo Deum, conci pio actu tres simul, & actu quemlibet sigillatim intelligendo, quod Deus actu concipitur, vt exi stens quilibet illorum trium simul, & sigillatim, & ad hoc capiendum multum valet illud exemplum de Petro subsistente in tribus suppositis ex vi intellectionis, & amoris, immo esset simillimum, nisi quia non est aliquod reale suppositum inter illa, nifi vnum: in Diuinis autem realissima sunt supposita, vt declaratum est supra.

ARTJCVLVS QVJNTVS. Quomodo Trinitas praedicetur de Deitate.

CIRCA quintum considerandum est, quod ista est verissima, Deitas est Pater, vel Deitas est tres personae, vel Deitas est Trinitas. si enim esset falsa, hoc esset, quia Pater adderet aliquid ad Deitatem, aut secundum rem, aut secun dum rationem, sed Pater, aut tres personae, aut Trinitas nil addunt ad Deitatem, nec secundum rem, nec secundum rationem: vt saepe dictum est & probatum, ergo illa est summe vera, Deitas est Pater, & econuerso, & illa, Deitas est Trinitas; vnde August. dicit in sermone de fide, quod credimus vnam esse diuini nominis Trinitatem.

Et est aduertendum, quod aliter est vera illa, Deus est Pater, & aliter ista, Deitas est Pater, quantum ad modum praedicandi, quamuis aeque sit vera quantum ad rem. Paternitus enim, & essentia, quae constituunt Patrem, tripliciter possunt concipi.

Primo quidem, vt concipiatur paternitas in recto, & essentia in obliquo.

Secundo vero essentia in recto, paternitas in obliquo.

Tertio, vt constitutum concipiatur in recto, in quo clauditur paternitas, & essentia, & quia Deus importat directe conceptum constituti: similiter autem, & Pater in recto, verum est, quod Deus est Pater, & Pater est Deus; essentia vero est Pater, sed non eodem modo in recto, sed quatenus Deitas totum illud includit, quod Pater, sed aliter.

ARTJCVLVS SEXTVS. Quomodo vnus Deus praedicetur de Trinitate.

CIRCA sextum vero considerandum est, quod Trinitatem esse vnum Deum potest intelligi tripliciter.

Primo quidem, quod illa vnitas sit tantummo do collectiua, & sic Ioachim intellexit Patrem, & Filium, & Spiritum sanctum esse vnum Deum: quia quilibet est Deus, vnde quasi per modum collectiuum, tres sunt Deus vnus, si tres vnus, plures: hoc autem stare non potest, quia si illa vnitas non esset in aliqua re vna, sequeretur, quod essent tres substantiae, & tres Dij, iuxta haeresim Arianam.

Secundo vero potest intelligi illa vnitas proprie, videlicet in re aliqua vna, de ratione autem vnitatis est, vel indiuisio in se, vel diuisio ab alio quocumque. potest ergo intelligi vnitas Trinitatis in aliqua re habente indiuisionem in se, & diuisionem ab ipsa Trinitate, vel ab aliquo existente in Trinitate, vtpote a proprietatibus, & sic dicunt aliqui, quod habet Trinitas vnitatem; fed hoc stare non potest, tum quia esset expresse quaternitas, & res quarta distincta a Trinitate, vel a proprietatibus: tum quia sequerentur omnia inconuenientia, quae superius sunt inducta, cum de indistinctione diuinae essentiae ageretur.

Tertio ergo potest vnitas ista ita intelligi in aliqua re habente quidem indiuisionem in se, indiuisionem omnimodam, diuisionem vero nullam, nec a Trinitate, nec a proprietatibus, & talis est vera vnitas Trinitatis.

Ad propositum ergo, cum dicitur Trinitas est vnus Deus, non intelligitur haec vnitas Dei, quasi cuiusdam communis diuisi a qualibet, vel re, vel intellectu, sed vnitas cuiusdam actualiter tri ni; vnde considerandum, quod cum concipitur Deus, de necessitate concipitur vnus, & trinus, Trinitas, & vnitas, nec adinuicem ista repugnant. Nam vnitas rei indiuisae in se, non diuisae autem a tribus: Trinitas autem rerum distinctarum sta re potest cum vnitate cuiusdam rei indiuisae, vnde fidei professio propriissime exprimi potest, sub vocabulo indiuiduae Trinitatis, quoniam sunt tres res indiuiduae in quadam re imprecisa, distinctae vero inter se.

Nec valet si infertur, quod Deus non praedica bitur de Patre, si de conceptu Dei est Trinitas, vel esse trinum, Pater quidem nec est trinus, nec Trinitas, hoc nimirum non valet, quia sicut de conceptu Dei est Trinitas, vel esse trinum, sic de conceptu eius est esse singulum, nec est impossibile de conceptu Dei sic esse singulum disiunctiue, vt tamen intelligatur acttu in tribus, non valet etia m si dicatur, quod conceptus Dei videtur triplicari, ex quo quilibet est totus Deus, dicendum quippe, quod de conceptu Dei, cum significet habentem Deitatem, & suppositum, ac subsistens, de conceptu inquam ipsius est Deitas, & proprietas est effectus quasi formalis peitatis, propter quod Deitas importatur in actu, & proprietas, quasi potentialiter, licet ergo con stitutum tripliciter, effectus tamen formalis peitatis in tribus non triplicatur, & per cosequens esse Deum vnum est in tribus constitutis ex pro- prietatibus tribus, & Deitates.

Et si dicatur vlterius, quod sunt tres habentes Deitatem. ergo sunt tres Dij, dicendum, quod non sunt tres Dij, quia Deitas dat illis tribus constitutis vnicum formalem effectum, qui importatur per esse Deum. Et si vlterius procedatur, quod dicuntur tres boni, tres immensi, & aeterni, dicendum, quod verum est adiectiue; non tamen substantiue, cuius ratio est, quia con cretum adiectiuum non est pars suppositi actua ti, sed ipsum supponit, propter quod trahit numerum ab eodem, substantiuum vero concretum non supponit actuatum suppositum, sed est ipsummet suppositum actuatum. licet enim homo supponat suppositum denudatum, & merum, prout per pronomina importatur, quod nil aliud est, quam conceptus entis per se, qui substerni potest alicui, nihilominus homo non est aliud, quam illud suppositum actuatum per humanitatem, propter quod, forma abstracta, a qua denominatur concretum, est quasi pars suppositi, vnde substantiuum non trahit numerum ab aliquo, nisi pluraliter. ergo nisi forma plurificetur, quia tale suppositum est in actu, procurrunt ad constitutum importatum per Deum, nihilominus quia non triplicatur Deitas, non possunt esse tres Dij, licet dici possunt tres boni, aut tres immensi adiectiue. Et hic sextus Articulus terminetur.

Responsio ad obiecta primo.

AD ea, quae superius primitus inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod Augustinus intendit ibi declarare, quomodo. creator, & alia accidentia non sunt absoluta quamuis non sint, nisi perfectiones, & quidam coentitates, & modi. cum ergo ait, quod candor ad seipsum candidus dicitur, accipit candidum pro candore.

Ad secundum dicendum, quod quantitas non est quanta, nec habet partes, cum non sit nisi par tibilitas pura, partes siquidem diuiduntur in id, quod sunt quidditatiue, & impartibilitatem ipsam, qua formaliter sunt partes.

Ad tertium dicendum, quod concretum verbale praedicatur de forma propter rationem tactam in corpore quaestionis, non autem concretum nominis.

Ad quartum dicendum, quod cum dicitur linea longa, accipitur linea pro ipsomet lineato. impossibile enim est, quod longum sit linca, cum longum diuidatur in longitudinem, & illud, quod est longum, participans ipsum, idem autem non participat se, vnde sicut rectitudo recta non est, sic nec longitudo est longa.

Ad obiecta secundo.

AD ea vero, quae secundario inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod Con mentator non dicit Sortem esse rationabilitatem, aut animalitatem, sed quod non est aliud ab eis: concessum est autem, quod non sunt aliud realiter, impeditur tamen praedicatio, quod conceptus totalis, non praedicatur de partiali, & per idem patet ad secundum, & ad tertium. modi namque significandi grammaticales non impediunt praedicationem; sed conceptus Metaphysici, quorum vnus totalis est, & reliquus partialis; vnde non verum, quod concretum, & abstractum differant tantum penes modos significandi, immo differant in principali significato, vt dictum est.

Ad quartum dicendum, quod verbum praedicatur per modum fieri, & egressus, & idcirco potest praedicari de forma, dicendo, lux lucet, vel flos floret.

Ad quintum dicendum, quod homo non addit rem ad humanitatem; addit tamen conceptum substrati, ex quo vna cum humanitate con stituitur totalis conceptus per hominem impor tatus, cuius quidem altera pars, puta humanitas, est quiddificans, altera vero, puta substratum, est quiddificatum, & haec quidem est deferens, illa vero delata.

Et si quaeratur de illo conceptu addito ad humanitatem, vtrum sit de praedicamanto substantia, dicendum, quod conceptus hominis est directe in praedicamento substantiae, conceptus au tem humanitatis, & substrati humanitati sunt in praedicamento, tamquam partes per reductionem.

Responsio ad obiecta tertio.

AD ea vero, quae tertio inducuntur, dicenA dum est. Ad primum quidem, quod Deus non constituitur ex proprietate, & essentia, tamquam ex partibus, quia pars non dicit totum, Deitas autem dicit seipsam, & proprietatem, & per consequens totum constitutum. haec est ergo differentia inter constitutum, & totum: constitutum autem non differt a constituentibus, nisi in modo recti, & obliqui, sicut rosa apparens constituitur ex apparentia, & realitate rosae, & tamen rosa apparens non est aliud, quam apparentia, aut realitas rosae, ita quod & apparentia dicit totum, & realitas dicit totum, nisi quod rosa apparens dicit totum directe, apparentia vero, & realitas dicunt totum indirecte. In toto autem ex partibus componentibus non sit sicut patet.

Ad secundum dicendum, quod vnitas, quae praedicatur de Deo sumitur pro indiuisione, Trinitas pro trinario, a quo non diuiditur res illa communis, vnde nulla est repugnantia inter Tri nitatem, & vnitatem.

Ad tertium dicendum, quod Deitas non est Trinitas, quasi ipsa triplicetur, sed quia indistinguitur a tribus, cum quibus fundat tres vnitates.

Ad quartum dicendum, quod cum dicitur, Trinitas est vnus Deus, ly, vnus, non notat rem quartam communem indiuisam in se, & diuisam a Trinitate, immo est penitus indiuisa, vt saepe dictum est.

Responsio ad obiecta in oppositum-

AD ea vero, quae in oppositum inducuntur, dicendum est, quod veritatem concludunt sic intelligendo, quod in creaturis nomen concretum importat conceptum compositum, ex quo est, videlicet ex conceptu naturae, & quod est, videlicet ex conceptu suppositi, & substrati, & ex his resultat conceptus suppositi determi nati, & naturati, ac quiddificati, vt ita loqui liceat: verbi gratia; homo componitur ex humanitate, tamquam quo, & ex substrato, quod concipitur, vt quoddam indeterminatum, determinabile tamen per humanitatem, & ita resultat homo determinatus. In Deo autem non est conceptus compositus, ex quo est, & quod est: nam Deitas non comparatur ad aliquid substratum, cum non possit intelligi per modum partis. coincludit enim proprietatem, cum qua fundat totalitatem quandam, & vnitatem, propter quod intelligitur, non vt habita ab aliquo deferente supposito, & sibi substrato, sed vt con stituens suppositum, vnde Deus non dicit constitutum ex Deitate, & ex habente ipsam per mo dum substrati, sed habente ipsam per modum constituti; & hoc est Sanctorum dicentium, quod Deus non componitur ex quo est, & quod est: creata vero substantia componitur, quamuis huiusmodi compositio, sit tantummodo penes conceptus.