Quaestio 1

Primus articulus.

QUantum ad primum declaro quod istuo omplexum prescientia diuina / est essentia diuina / vt est euidens vel ineffabilis noticia vel iudicium respectu futuri / comprehendens ipsum fore in se et inre extra taliter qualitercumque in se erit. vbi sciendum quod ly prae non denotat praiuiam distantiam more / secundum prius et posterius apud deum cui nichil est futurum. sed omnia praesentialiter in praesenti eternita tis intuetur: sed denotat moram durationis ymaginarie infinitam / praecedentem realem existentiam rei future. descriptioista colligitur ex distinctionibus tricesima octaua / trice sima nona / et quadragesima / primi libri.

¶ Ex qua infero propositiones. quarum prima est licet diuina essentia sit omnim scientia: non est tamen omnim praesciem tia. prima parus patet per quaestionem praecedentem. secunda per illud quod biter in descriptione respectu futuri et patet per magistrum distictione tricesima nona cap. secundo primi li. quod nullum praeteritum est praescientie diuine obiectum vt praescientia dicitur

¶ Secunda licet deus non possit non esse scitorum scientia: tamen praescitorum potest non esse praescientia. prima pars patet ex praecedenti quaestione Secunda patet. quia futurum aliquando erit praeteritum / et tunc non vel tra praescietur.

¶ Tertia diuinam essentiam esse praescientiam quod a erit / non est perfectionis in deo. probatur quia diuina essentia potest non esse praescientia eius quod a erit / sed non potest non esse quicquid esse est perfectionis ergo.

¶ Quarta. licet hec sit concedenda deus nunc non praescit omnia qua ante praesciuit: hec tamen est negan la deus nunc praescit aliqua quae ante non presciuit. proba¬

¶ tur deus non potest incipre praescire de nouo ergo.

¶ Quinta. non est idem velle rem esse et praescire rem fore / patet de complexis futuris istis scilicet sortes peccabit in a quod deus praescit. patet tamen quod non vult. ymmo nec vult / nec potest velle sic esse.

¶ Sexta praescientia (vt sic) non est causa rerum. volo dicem quod non est io efficit quia praenoscit vel praescit. licet nichil efficiat nisi praenoscat illud secundum aug. prima pars patet per praecedentem / non est idem velle rem esse et praescire rem fore. quia deum velle rem esse primo in a est facere vel efficere rem in a / non autem praescire est sic efficere. quia multorum est prescius quorum non e effectiuus.

¶ Septima. plurium futurorum diuina eseitia est praescientia ugd que sit determinatio voluntatis / patet quia omnim quorum est determinatio voluntatis eorum est praescientia / et aliquorum quo rum non est determinatio voluntat vt fiant est praescientia. vi sortem peccatur in a ergo.

¶ Ex istis patet quid sit deum esse praescium deum enim esse praescium resultat ex hoc quod est deum esse deum et infinitam esse noticiam / et futura esse futura / patet istud ir neutrum istorum sufficit ad deum esse prescium.

¶ Etiam tet quod deum esse prescientiam non est per se causa vt futurum it futurum licet mutuo se inferant deum esse prescium et futurum esse futurum.

¶ Secundo declaro istud complexum futurum contingens sic: futurum contingens dicitur quod simpliciter non est et erit / et quod est absolute possibile numquam fore. et quoddam tale est complexum vt a esse. et quoddam incomplexum vt animal et cetera.

¶ Prima propot. Nichil simpliciter necessarium potest esse futurum contingens. patet per vltimum membrum descriptionis Secunda propositio. Non omnem possibile est futurum patet quia non omne erit: ergo etc. patet consequentia per secundum membrum.

¶ Tertia. hec consequentia non est formalis a futurum potest non esse. ergo hec potest esse falsa / antede positionem a in esse a erit. probatur nullum consequens verum infert formali consequentia suum antecedens posse esse falsum: ergo. consequentia probatur quia ad a esse futurum sequitur a posse non esse quia sequitur a non esse per descriptionem: ergo.

¶ Quarta. Nulla res complexa de futuro est mere

¶ futura. probatur quia quodlibet tale est praesens / ymmo est preteritum vt me lecturum cras non est futurum sed praesens. similiter antichristum non est futurum sed praesens. et sic inducendo de omnibus complexis de futuro patet propositum. vnde antichristum esse in a est futurum / et me legere cras etc. ¶ Quinta. Ticet nichil futurum possit incipere esse futurum: potest tamen incipere sic esse / quod nullum futurum est futurum. Prima pars patet quia quicquid est futurum abeterno fuit verum dicere / quod erit: ergo. Secunda probatur quia nunc est possibile: quod post diem crastinam deus nichil vnquam producat ad extra. nec aliquam rem conseruabit sed remanebit solus deus nichil producens ad extra / quo posito in esse sequitur quod nullum futurum erit futurum.

¶ Confirmatur quia quodlibet futurum potest: non esse futurum: ergo. possibile est nullum futurum fore vel esse futurum.

¶ Sexta. licet possit incipere sic esse scilicet nullum futurum est futurum. in nullo tamen nunc presenti / deus facere. potest futurum non esse futurum. probatur secunda pars quia nichil potest poni terminus huius factionis. Item solunnon velle sufficit quod tamen non est aliquid facere. Septima. Nulla res complexa mere futura est significabilis per propositionem de futuro. Patet quia non est futurum quod antichristus erit sed est presens.

¶ Octaua. Non quodlibet futurum perdit omnes conditiones futuri pro positionem eius inesse. Patet quia aliquod futurum vt puta antichristum velle / non perdit vltimam conditionem / scilicet istam quod tamen numquam fore est absolute possibile. Patet quia dum antichristus vult contingenter vult / et illud etiam pro tunc potest numquam fore. non sic est de isto quod est antichristum voluisse etc.

¶ Ultima. hec consequentia non valet a futurum erit necessarium: ergo a necessario erit. Probatur quia antichristum voluisse in .b. erit necessarium quando preterierit. Et tamen antichristum voluisse non est necessario futurum quia quodlibet futurum est contingenter futurum et potest non esse: ergo.

¶ Secundus articulus.

QUantum ad secundum articulum pro quibusdam conclusionbus ponendis et probandis sit hec prima suppositio quod quodlibet contradictorium contingentium vel possibilium ad vtrumlibet est equaliter. contingens vel possibile pro qualibet mensura / pro qua dicuntur huiusmodi contradictoria esse contingentia siue possibilia. verbi gratia si sortis erit et sortis non erit sint contingentia etc. est eque contingens vnum et eque possibile sicut reliquum. Et quandocumque vnum est possibile non necessarium / siue contingens. ad vtrumlibet. tunc suum oppositum simpliciter est erit etc. patet istud ex significato istius complexi quod contingens ad vtrumlibet.

¶ Secunda suppositio. Nulli actuali sic esse contingenti pro eodem instanti repugnat possibilitas sui contradictorii. patere potest per praecedentem / et declaratur quia esse non contradicit posse non esse sed non esse. ergo simul sunt esse et posse non esse. licet non sint simul esse et non esse. Tertia suppositio. qualitercumque est: aut erit: aut fuit: taliter esse aut fore / aut fuisse / deus infallibiliter et ab eterno cognoscit. Patet ista ex quastione praecedenti Modo pono conclusiones. Prima sit ista aliquid esse agens liberum libertate contradictionis / necessario antecedit aliquod esse futurum contingenter. sic intelligendo quod si non esset aliquod agens liberum libertate contradictionis: nichil eueniret contingenter probatur omnis effectus qui est et qui erit / dependet seu dependebit a causa seu a causis. sicut patet per beatum augustinum dicentem quod nichil potest esse sibi causa vt sit. vel ergo illa causa vel ille cause poterant non causare antequam causarent / et habetur intentum quia tunc vna vel plures fuissent libere causantes. vel non poterant non agere: ergo illud quod sic agetur non erit. nec fit contingenter quod fuit probandum.

¶ Correlarium. quod deus libertate contradictionis agit ad extra quicquid extra agit. Contrarium dicit hosber tus. q. 5. conclusione. 1. in responsione ad vltimum principale vide ibi et dic ad rationes suas. Probatur dictum correlarium quia deus sic libere producit mundum quod potuit numquam produxisse. et sic creat quod potest non creare: ergo.

¶ Item alias sequeretur quod deus necessario produceret quicquid producit ad extra. quod dictus doctor concedit non tamen placet michi modus iste.

Secunda conclusio. cum hoc quod a fore dependeat a contingenti libertate voluntatis: stat deum non necessario a fore scire. probatur quia a contingenter erit: ergo cum hoc quod a erit stat quod a potest non fore per secundam suppositionem tunc vltra a potest non fore non obstante quod a erit, ergo deus potest scire quod a non erit non obstante quod sciat a fore. patet per tertiam suppositionem.

¶ Confirmatur quia posito quod deus necessario sciret a fore: necessarium esset a fore, quia oppositum consequentis repugnat antecedenti scilicet non necessarium est a fore. sed consequens est impossibile scilicet quod a sit necessario futurum / et tamen dependeat a libertate voluntatis: ergo

¶ Correlarium quodlibet futurum contingenter a deo scitur esse futurum et nichil necessario scitur a deo esse futurum. quia secundum veritatem nichil necessario est futurum / sed quodlibet futurum contingenter erit.

¶ Tertia conclusio. Nulla futuritio vel preteritio est deriuabilis vel causabilis a deo. probatur quia futuritio nichil est simpliciter / et similiter praeteritio igitur neutrum istorum est causabile.

¶ Correlarium antichristus erit / et tamen nullum causatum vel causabile est antichristus erit. Patet quia ab eterno verum fuit quod antichrist / erit nichil autem fuit causatum eternaliter: ergo.

¶ Quarta conclusio. omne illud quod deus scit esse futurum potest adhuc nunquam sciuisse esse futurum distinguendo futurum contra presens in sensu diuisionis. probatur omnem quod erit nec est nec fuit / contingenter scitur a deo fore. et semper contingenter fuit prescitum fore. ergo adhuc esse futurum (cum sit huius modi) contingentetur prescitur. ergo potest numquam fuisse prescitum. et sic potest concedi quod semper prescitum potest nunquam fuisse prescitum in sensu diuisionis semper loquendo. quia antichristum esse in b. instanti futuro est contingenter futurum. et illud potest non fore / ergo potest sic fuisse prescitum (videlicet) quod non erit in b. Ista conclusio videtur esse de intentione magistri distinctione tricesima nona primi capitulo secundo.

Correlarium (quod valeat quantum valere potest quia non assero pro nunc) quod hec a. erit / dato quod sit vera: potest tamen esse falsa sine omni mutatione in quocumque. patet istud correlarium prima facie ex quinta propositione secundi termini in articulo primo declarati. sed modo aliter patet per secundam suppositionem superius positam / quia non obstante illo sic esse quod a erit simul stat possibilitas oppositi contradictorii / scilicet quod a non erit. velit ergo deus a non fore et iam non velit a fore vnquam (sicut est possibile. quia non aliunde est possibile a non fore: nisi quia deus potest non velle a fore) et sequitur quod hec a erit / non erit vera / sed eius oppoposita. et tamen nulla est sacta mutatio / non in deo / certum est nec etiam in aliqua creatura. vt notum est quia non fit mutatio per positionem a inesse. quia ponitur quod deus non velit a esse. nec potest aliqua mutatio in alio assignari. ergo.

¶ Quinta conclusio. stat quamlibet rem creatam esse: et simul dum est posse non esse / probatur per secundam suppositionem ex eo quod esse et posse non esse / in eodem non contradicunt. sed bene esse et non esse pro eodem / alias / due propositiones non equipollentes contradicunt vni / contra philosophum secundo peryarmenias. Confirmatur quia quelibet creatura contingenter est / et numquam contingenter nisi dum est. quia dum non est nec contingenter nec necessario est. ergo dum sic antichristum non fore necessario non est futurum. ergo conet sequentia tenet cum hoc sit futurum. probatur antecedens quia siue erit antichristus siue non semper erit antichristum noesse futurum. Secundo ad idem / antichristum fore relucet essentia diuina et in intellectu diuino naturaliter igi tur necessario representat ei antichristum fore ergo consequentia tenet quia quicquid naturaliter representatur im diuinina essentia hoc necessario representatur. Et per consequens cum necessario et naturaliter representetur in diuina essentia antichristum fore: necessario deus sit antichristum forergo necessario antichristus erit / quod etiam contraditur conclusioni quarte articuli secundi. Antecedens patet ex dictis in conclusione praecedenti. Et quia etiam quicquid deus cognoscit cognoscit pro essentiam suam: Oppositum dictum est prius. quod tenendo respondeo. Ad primum negatur antecedens. Et ad probationem cum dicitur. siue deus erit antichristus etc. dico quod quia eternaliter et semper potest creare antichristum semicontingenter erit. Et sic semper anticpristus foret contingenter. Ad secundum pono propositiones. Prima cuiuslibet entitatis incomplexe deus est exemplar necessario et naturaliter. patet per augustinum. 83. q. q. 4. et tertio de trini.

¶ Secunda sceinia simplicis apprehensionis sempe cognoscit antechristum fore / et quodlibet enunciabile verum vel falsum / possibile vel impossibile. patet ex alias dictis / in praecedente questione.

¶ Tertia scientia vel noticia iudicatiua / deus non semper scit antechristum fore. patet quia iudicat solum fore quod futurum est / et non alite et quando futurum est.

¶ Quartas / deus non necessario reim sentat antechristum fore / nec semper representabit ipsum fore. patet quia sicut contingenter erit / et contingenter representatur fore. Per hoc ad argumentum posset negi ri consequentia ista / naturaliter representatur ergo necessario quia hoc aggregatum summus sacerdos / naturaliter sed gnificat illum qui est papa. et tamen non necessario significat illum quia antequam ille fuisset papa non significabat illum. Ita posset dici quod licet deus naturaliter representat antecristum fore dum est futurus: tamen non necessario et sicut idem signum creatum significat distincte plura successiue: sic vno et eodem actu simplici cognoscit deus res futuras / quando sunt future / et presentes easdem quando sunt presentes. sine mutatione scientie sue: sed secundum mutationem scitorum. vide de hoc hybernicum in primo et Adam in tertio distinctione. 14 quae stione secunda in quarto dubio.

¶ Tertium dubium. est de conclusione responsalscilicet sexta. quia si simul stat contingentia rerum cum diuina prescientia: ergo simul stat deum prescire a fore / et possea non fore: ponatur ergo inesse / nullum sequitur impossibile / hoc autem est falsum quia sequitur a non erit. ergo deus non prescit a fore / et tamen prescit a fore ponamus quod sic a principio argumenti: ergo deus presciens a fore non prescit a fore. Similiter posset argui de voluntate: quia sicul deus vult a fore potest non velle a fore. ponatur inesseergo deus volens a fore / non vult a fore)

¶ Respondeo ad dubium. quod diuina prescientia stat cumcontingentia respectu futurorum. Ad rationem in oppositum / concedo primam consequentiam et consequens. et cun dicitur ponatur inesse: dico quod ista deus presciens a fore potest non praescire a fore / non debet sic poni inesse / deus presciens a fore non prescit a fore. Nec ista deus volens a fore potest non velle a fore / debet poni sic inesse deus volens a non vult etc. sed sic: deus non prescit a fore. deus non vult a fore. Et ad neutram istarum per se sumptam precise / sequitur impossibile. Nam non sequitur aliud nisi quod deus numquam presciuit / nec voluit a fore. quod est satis possibile. non tamen stant simul quod a sit prescitum et quod a non eueniat

¶ Sed adhuc restat difficultas. quia sicut notum est / deus cuiuslibet contradictionis de futuro alteram partem determinate nouit. et non neutram / nec ambas nouit euenire / seu veras esse. sit ergo ita quod deus aliquam determinat. nouit de istis duabus / antichristus erit antichristus non erit (et supponatur quod a supponipro ista quae est scita a deo) tunc sic. a scitur a deo / et a est falsum. ergo falsum scitur a deo / conclusio est possibilis ergo altera praemissarum est impossibilis vel praemisse repugnant minor est contingens ex dictis. et maior est satis possbilis. ergo relinquitur quod premisse repugnant. et si sic vel. ergo ista a est falsum est falsa scita a te esse falsa vel est tibi dubia. et si est tibi dubia. ergo praemissa rei pugnans eidem est tibi dubia. scilicet ista a scitur. quod tamen est positum per casum scilicet quod a sit ista pars quam deus scit ergo scis vel scire potes quod a est verum et scis quod ista falsa a est falsum. Tunc vltra tum scis quod a est verum. ergo tu scis a. consequentia nota est / quia qui scit vnum conuertibilium scin reliquum. modo a esse verum / et a esse conuertuntur. ergo si scis vnum scilicet a esse verum scis reliquum scilicet a esse quod esti falsum. quia nescis quae partium dictarum sit a.

¶ Ad istud sit prima propositio Non omnis quescit vnum conuertibilium scit reliquum / etiam si sciat. illa conuerti. probatur et ponatur quod sciam esse verum quod triangulus pabcat tres etc. et triangulum habere tres etc. conuertunt tunc scio primum quia scio me demonstrasse quandoque: et tamen pro nunc non scio secundum. quia oblitusssum demon strationis sue. sit ita: quod non sciam actualiter istam de monstrare triangulus habet trea¬

¶ Secunda propositio in casu posito: licet sciam a esse verum: tamen nescio a / probatur quia scio quod omne illud quod scitur a deo est verum. et scio quod a scitur a deo per casum ergo scio quod a est verum. tamen nescio si a est hec antechristus erit vel ista antechrstus non erit ergo non scio a. Sicut laycus fidelis credit euangelium esse verum non tamen credit euangelium quia non intelligit. Similiter ego credo quod iurans in iudicio si iuret in vdeomate michi ignoto quod iuret verum. tamen non credo iuramentum quia non inteligo. Patet per hoc ad difficultatem.

¶ Ad rationes principales. Ad primum nego ar tecedens. ad probationem nego consequentiam.

¶ Ad confirmationem cum dicitur sit illud antechristus prolatum michi. admitto et cum infers. antechrisus est quoddam futurum. ergo futurum est antepsalmus. negi consequentiam

¶ Ad secundam cum dicitur hec consequentia est necessaria deus prescit a ergo a erit: concedo. sed cum dicitur antecedens est necessarium nego. ad probationem quia est eternum. etc. dico quod ipsum fuisse ab eterno dependet a futuro quodam etc. ergo possibile est ipsum nunquam fuisse / scilicet antecedens in lius consequentie a prescitur ergo a erit. cet.

¶ Ad tertiam concedo quod a prescit deus: et cum hoc stat a posse non fore. et nego consequentiam ergo scientia dei potest falli / quia sicut a potest non fore. ita potest anumquam fuisse prescitum fore. vnde non stant simul a presciri et a non fore / et bene stant simul a praesciri / et posse non fore sicut stant simul a fore et posse non esse prescitum et sic est finis questionis.