Quaestio 1

Quantum ad primum. sciendum est quod aliud est esse causam. vt alia res sit: et aliud est esse causam: vt illa res sit causa Et sic dupliciter potest intelligi aliquid esse causam primam. vnomodo vt esse primam causam omniem vt sint. Secundo modo vt cum hoc sit causa omnim causatorum vt causent et vt sint causa. Secundi sciendum quod aliquid potest dici efficiens alterius dupliciter: vnomodo quia producit alterum de non esse ad esse: Secundo mo do quia productum conseruat continue in esse.

¶ Tertio. notandum est quod voluntas dei dicitur causa diuesis modis vno modo: dicitur causa effectiua. Aliomodo causa permissiua: et aliquando non prohibendo Pro quorum pleniori intellectu sit prima propositio Ticet cuiuslibet cause secunde voluntas diuina sit causa: vt sit: non tamen est cuiuslibet causationis se ¬ cum de cause causa: vt scilicet sue cuiusim causationis sit causa Prima pars probatur quia quelet causa secunda ideo est quia deus vult eam esse: et quia conseruat eam in esse. secunda pars probatur quia voluntas diuina non est causa quare voluntas creata male vult. nec vult ipsam causare odium sui ergo. non est causa quare illa voluntas causat hoc odium quod patet per articulum parisiensem. septimum in ordine nouellorum. c. 2 5. qui dicit quod quemlibet peccantem deus vult peccare voluntarie beneplaciti et facit ipsum peccare et vult quod ipse peccet. error.

¶ Item per. 3. qui est: quod quandocumque voluntas causat aliquid taliter causat illud in virtute prime cause errori.

¶ Secunda licet deus cuilibet agenti secundario coefficiat ad suam actionem: non tamen semper premouet: vel impellit quodlem agens: ad quamlibet actionem quam causat. prima pars patet quia nulla noua res potest in esse produci: nisi deus ipsam aut efficiat. vel agenti creato ad esse ipsius coefficiat. Secunda pars patet: quia alias deus premoueret sic ad peccandum: sicut impellit vel premouet ad bene operandum. quod: est contraaugustinum in multis locis.

¶ Item sequeretur quod deus inclinaret voluntatem ad odium sui contra secundam partem propositionis precedentis.

¶ Ex quo patet: quia licet deus

¶ coefficiat voluntati ad odium: idest ad istum actum. vel ad et illam qualitatem que est odit dei: non tamen facit ipsam elicere illum actum: qui est odium dei. nec facit vt ipsa odiat

¶ Ex quo vlterius apparet quod voluntas aliqualiter

¶ agit vel causat: qualiter non agit in virtute prime cause per illum articulum. 3 prius allegatum.

¶ Tertia pro pe positio. respectu bene agem voluntatis create: diuina et voluntas nen solum est causa quod sit: sed cum hoc et causa pro vt illius bene agere causa sit: sic scilicet quod impellit et facit voluntatem creatam bene agere. ista est nota ex mliter tis. dictis augu. et similiter istud est psalmiste dicentis: misericordia eius praeueniet me: Et per illud apostoli

¶ spiritu dei aguntur hii filii dei sunt.

¶ Ex istis patet per quod aliter deus concurrit ad actum malum. et aliter ad actum bonum: aliter cum causa libera: aliter cum naturali non libera. quia ad actum malum solum coefficit: et non agit voluntatem nec actuat ad sic agere. Sed ad bonum non solum coefficit ad actum sed etiam impellit et agit voluntatem et facit eam sic agere: similiter concurrit cum causa lipera ipsam mouendo: ad bonum: sed cum causa naturalinonlibera sic: quod ipsam secundum suam naturalem potentiam: et proprium motum agere sinit et ad effectum suum coefficit non autempraeumouet vel ipsam agere impellit. quia naturaliter agit nisi suum agere suspendatur ¶ Quarta propositio. nichil citra deum potest esse diuine voluntatis causa nec scilicet vt sit nec v causa sit. primum patet: secundum probatur. quia si aliquid citra deum faceret diuinam voluntatem esse causam: tunc diuina voluntas in agendo determina retur ab extrinseco et moueretur ab alia extrinseco quod est falsum.

¶ Secundus articulus

QUantum ad articulum secundun sit primaconclusio. nulla causa creatapetest proprie esse causa alterius rei: vt sit causa. probatur. stat quamlibet causalita tem cause secunde esse respectu eius quod b causet: et tamen b non causare (sit b. que nis secunda alia causa) ergo: consequentia nota: antecedens patet: quia faciat a creatura quicquid possencirca b. adhuc deus potest suspendere b. ne cause sicut de facto fecit de igne in camino puerorum. vnde donens ignem ad siupam non facit ignem agere in stupam: sed applicat tamen actiuum passiuo: et sic ignis naturaliter agit nisi prohibeatur.

¶ Correlarium: apperiens fenestram non facit lumen illuminare. nec aperiens oculos facit obiectum causare visionem. patet quia remouet solum prohibens. sicut remouens columnam non facit lapide supe rius quiescentem descendere: ista conclusio est magistri hugolini in secundo

¶ Contra quam videtur esse instantia apperiens hec scilicet quod aliqua creatura potest esse causa vt b lapis velocius descendat: per idem medium eadem grauitate remanente sicut protciens b lapidem deor sum: ergo videtur quod causa creata possit facere. b. et se causam: ex quo potest facere ipsam velocius causare motum. etc.

¶ Sed istud non valet quia illud velocius de scendere esset effectus solius impellentis. et non .b. lapidis. sicut si proticeretur sursum b. non violenter moueretur tanta velocitate deorsum.

¶ Secunda conclusio. Sola voluntas dei: ess potest causa: alterius cause: vt sit causa: probatur quia iola ipsa habet in potestate sua impellere omens casas requisitas ad facere esse causam et nullo modo potest extrinsece nec intrinsece b causa non causa re: stante voluntate dei quod b causet: ergo. patet etiam per conclusionem primam.

¶ Ex quo infero correlarium responsale volun tas diuina est omnium aliorum causa prima vt siniet eorum que causatiua sunt: est causa vt sint et vt cause sint: patet ex dictis

¶ Tertia conclusio. velle diuinum est efficiens primum omnium creaturarum: vel ipsas de non esse producendo: vel ipsas in esse conseruando. Proba tut auctoritatibus augustini adductis ad oppositum questionis.

¶ Quarta conclusio. quamlibet essentiam incomplexam: quam potest primum efficiens efficere: cum a gente secundario potest efficere se solo. Probatur per articulum. 57. inter antiquos: qui est quod deus non potest in effectum cause secundarie sine ipsa. erro:

¶ Correlarium quod sequitur ex ista conclu. est: quod licet creata causa possit coagere: ad hoc vt alia creata causa sit: non tamen potest coagere vt ipsa sit causa. et (vt causet etc.

¶ Quinta conclusio. non quemlibet effectum conplexum quem potest primum efficiens cum causa secunda: conpotest sesolo. Probatur quia splendorem solis seu solem spendere: et sortem currere et huiusmodi: non potest deus nisi cum causis secundis non enim potest facere solem lucere nisi sol sit etc.

¶ Sexta conclusio. voluntas diuina non potestsesse efficiens omnim que fiunt: taliter: qualiter fiunt. Probatur quia non potest esse efficiens causa actupeccati: qualiter est peccatum: nec potest esse causa cuiuslibet modi actus et circunstantie producte. Pro batur per articulum. 34 c. 23. inter nouellos: qui est quod deus est causa cuiuslibet modi actus et circunstantie producte error.

¶ Correlarium. aliqualiter esse est possibile: qua liter esse non potest fieri a deo. patet ex conclusione. Septima conclusio. velle diuinum omnium queo fiunt: et qualitercumque fiunt: est causa: vel permittendo: et hoc quantum ad mala culpe. vel efficiendo quantum ad bona. vel non prohibendo etia quantum ad mala. Probatur. quia nichil fit aliqualiter: nisi deus hoc fieri sinat. vel efficiat etc. consequentia nota antecedens est augusti. in enchiri. c. 1o4 q Octaua conclusio. velle diuinum: non est vni formiter causa omnium que fiunt. Probatur quia non omnia facta vniformiter fiunt: ergo. consequentia tenet: quia non arguitur voluntas dei esse causa ad extra: nisi qualiter causat. et non aliter causat quam res sint causate. ergo

¶ Item confirmatur quia aliter est causa actus mali. et aliter est causa actuo iboni igitur. Ex his sequitur quod omnium effectibilium essentiarum voluntas diuina est causa efficiens prima

Tertius articulus

QUantum ad tertium articulum: et Respondeo ad rationes Ad primam cum per dicitur: aut hoc est per agere finitum veinfinitum: dico quod per agere ad extra funitum et cum dicitur ergo illud est communicabile creature etc. dico quod non qualitercunque finite agere est creature communicabile. quia independenter finite agere non est communicabile creature: qualiter agere est agere dei ad extra

¶ Ad secundam nego consequentiam sicut patet per sextam conclusionem secundi articuli: et per eius correlarium.

¶ Ad tertiam cum dicitur aut ageret libere siuecontingenter aut necessario: dico quod ad extra agit contingenter. et vltra quod sua actio est contingens. et consequenter concedo: quod actio dei ad extra non est deus sed est ipsa creatura realiter: sicut patuit libro primo di. 41 et sic est finis questionis.