Quaestio 2

¶ Primus articulus.

QUantum ad primum est primo no tandum quod necessitas antecedens est causa actiua / qua posit a esse causa / cum omnibus paerequisitis ad producere effectum: non stat effectum non produci. et dicenotanter cum omnibus praerequisitis ad producere: ad denotandum quod li producere non est de numero praeuiorum ad essectum. alioquin quelibet res producens esset necessitas respectu sui producti quia non stat illam producere siue producto.

¶ Secundo notandum quod necessitas antecedens respectu cause: est causam taliter actuare vel mouere quod non est possibile / vel non est in potestate illius cause / non conformiter actuationi causare

¶ Unde notandum tertio: quod aliud est esse causam vt res sit sicut color causat albedinem / aliud esse causam vt aliquid causet sicut finis est causa vt agens agat. Et quattuor modis potest facere aliquid esse causam. primo modo remouendo prohibens. secundo modo approximando passum. tertio adiungendo concausam. quarto modo per se actuando ad partia le efficere rem de nouo. et istud est proprie facere causa esse causam et sic conuenit soli deo vt dictum fuit in primo questione penultima. ex istis descriptionibus infero propositiones.

¶ Prima si voluntas diuina esset respectu. omnimque fiunt necessitas antecedens: nulla ad vtrumlibet esset liber tas arbitrii / probatur quia tunc sic vnum eueniret quod eius oppositum euenire mine posset. et sic voluntas actum vnum eliceret quod eius oppositum elicere minime posset. quod est contra mentem augusti. in despiritu et littera ad marcellinum capitulo. 33 dicentis sic vult deus quod non tamen adimit hominibus libertatem arbi trii. quo vel bene vel male necessiter.

¶ Secunda causa non libera quamuis non possit non producere effectum / si sit non impedita / cum omnibus requisitis: non tamen proprie necessitatur a deo ad esse causam sed sinitur. probatur quia illa sola proprie necessita tur que ita agit quod non potest non agere. tamen est apta nata ad non agendum / etiam positis omnibus requisitis. ista autemest libera. ergo.

¶ Tertia nulla causa potest taliter necessitari: quod nullo modo possit oppositum / probatur quia si detur oppositum sequeretur quod deus posset se sua potentia priuare.

¶ Et quia posito agente creato cum omnibus requisitis: adhuclin potestate dei est impedire.

¶ Quarta impossibile est aliquam essentiam pro¬

¶ duci a qualibet sua causas / necessitate antecedente / probatur quia deus que est causa prima necessitari non potest ergo impossibile est etc.

¶ Quinta propositio non quamlibet causam quam deus facit esse causam / necessitat ad causandum. sed benee contra / vnde voluntatem libere merentem / facit esse causam et tamen non necessitat.

¶ Sexta propositio: libertas arbitrii deum actuam tem requirit vt se valeat ordinate diligere / probatur nia sine tali actuatione non potest in aliquem actum bonum sed constat quod se ordinate diligere est actus bonus. ergo

¶ Septima propositio deus potest mentem creatam ad merendum necessitare. probo istam: quia de is potest mentem creatam necessitare ad aliquem actum / quem ipse potest stante tali necessitate ad meritum acceptare: ergo propositio vera

¶ Octaua propositio ad peccatum: vt sic: non potest a deo necessitari / viatorum voluntas / patet quia si necessitaretur. non esset peccatum / et hoc de primo articulo.

¶ Secundus articulus

QUantum ad secundum articulum sit ista prima conclusio voluntas diuina non est necessitas antecedens ad aliquam creaturam / probatur quia voluntate diuina posita cum omni prima dispositione natutaliter ad causationem (dummodo hoc ipsum quod est producere creaturam non voces dispositionem primam / non sequitur necessario quod creatura sit. ergo etc.

¶ Ex qua infero quod respectu nullius effecto: dei voluntas est necessitas antecedens. contra branardinum probatur correlarium sic / quacunque causa posita / cum omni dispositione praeuia ad productionem. c. (sic effectus quiuis vel quilibet) stat quod deus non producat. c. ergo respectu nullius sic. consequentia patet antecedens probatur: quia si non / ergo aliquod intrinse cum vel dei extrinsecum / necessitaret deum ad producendum. c. quod est falsum. Preterea omnis preuia dispositio / respectu b angeli creandi: potuit fuisse eterna. ymo fuit de facto eternai. et tamen non necessario fuit. b. ab eterno / ergo stat b non produci cum tota illa causa. et omni preuio / quod non est deum producere b / et per consequens possibile est quod b nunquam producetur Secunda conclusio deus potest necessitare creaturam ad esse. id est potest facere creaturam esse nec est compossibile creaturam non esse deo faciente ipsam creaturam esse. patet ista conclusio. quia in omnipotente potestate dei non impedibili / est in impedibilitir ter ponere in esse / creaturam quam vult. nec est aliquid extrinsecum potens resistere tali voluntati. ergo si faci ciat vel producat necessario sequitur esse quod facit. ergo conclusio vera.

¶ Ex qua infero quod non est idem conuertibiliter necessitare rem ad esse: et esse antecedentem necessitatem ad rem seu ad effectum. patet ex conclusione. nam deus ad esse necessitat creaturam / et non est necessitas ad esse creaturam. vt dicit prima conclusio.

¶ Tertia conclusio voluntas diuina est essentialiterli bera ad contradictionem sic intellgendo quod voluntas diuina quaeactualiter vult b fore est essentialiter libera ad pro ducendum b. in esse: et ad non producendum. ita quod ista consequentia non valet deus vultb esse ergo b est. nec ista deus vult b fore. ergo b erit nisi addatur efficaciter vult et sic non capio conclusionem sed dico simpliciter vult. Ratio istius conclisionis stat in hoc. quod non sequitur deus vult b esse. ergo deus vult efficaciter b esse. Nam ista simul stant quod de us velit b esse / et non efficaciter velit / modo cum hoc quod deus non velit efficaciter b esse stat valde bene: b non esse / nam deus vult voluntate signi vel precepti multa adimpleri que non adimplentur / adimpleren tur autem si efficaciter illa vellet vel si haberet beneplacitum executiuum.

¶ Quarta conclusio solus deus quamlibet causam esse causa potest necessitare ista probatur ex tribus Primum est / deus potest necessitare causam esse causam Patet de causa libera de qua minus videtur / vnde causa libera viso deo non potest non complacere. Se cundum est. Quamlibet causam creatam vel creabilem. deus potest necessitare. patet similiter quia causam naturaliter agentem / potest facere esse causam que ante positis ceteris aliis) ex certa coeffcientia de non erit causa. licet hoc dicatur improprie. tertium est nul a creatura potest necessitare absolute. quinaliquacausa puta deus possit impedire effectum ergo conclusio vera

¶ Correlarium: omnis effectus fit ab aliqua causa non necessitabili patet quia omnis effecto fit a deo et quam quam fiat a causa necessitata non minus fit a deo: et constat quod deus est causa non necessitabilis. ergo.

¶ Quinta conclusio: licet deuspossit omnem creabilem essentiam necessitare ad esse (vt dicit secunda conclusio) et omnem causam creatam necessitare ad ali qualiter esse causam vt dicit quarta: non tamen potest ipsam necessitare scu actuare / ad omnem effectum er se / immediate et positiue probatur / quia deum necessitare per se immediate et positiue. b voluntatem ad agere iniuste puta ad odiendum / seu ad eligendum odium dei: esset deum actuare eam speciali complemento sue semipercialis actiuitatis. sed deum actuare voluntatem ad esse iniustam / et difformem: repugnat diuine bonitati. eo quod tunc deus esset causa peccati ergo non potest voluntatem creatam necessitare vel actuare / ad omnem effectum per se. etc. Preterea sola dei permissione / cum generali coefficentia effectuum sufficit voluntas creata quantalibet auersio. ne sibi possibili auerti a deo. ergo ipsam agere speria li necessitate falsum est. ymo implicat / istam conclusionem probant conclusionem sex articuli parisius condemnati. et est augu. super isto verbo psalmisteConuertit cor eorum vt odirent populum eius / et in pluribus aliis locis.

¶ Ex ista conclusione infero correlarie quod in malis volitionibus / anima est prior causalitate quam deus nam ideo deus concurrit ad b. odium quia voluntas eli tit et non ideo voluntas elicit. quia deus preconcurrit vel precausat vel pre vult. Oppositum autemest in bonis volitionibus. quia in malis / hoc solum deus operatur. quia entia nec caulari nec causare possunt / nisi coefficiente deo. cuins coefficentia prom ta est regulariter in omni actione citra specialem. concursum. et hoc preuilegium habet libertas arbitrii in quantum libertas est pre ceteris creaturis: quia in multis actionibus ideo deus agit. quia voluntas et libertas elicit et simul tpre. prius autem causalitate quadam. quia enim voluntas elicit ideo deus coefficit (in malis dico) et non e conuerso.

¶ Secundo iufero ex conclusione quod deus potest necessitare voluntatem ad actum bonum mediate et immediate. ad malum autem non immediate. nec etiam mediate positiue: nisi in penam peccati et per accidens. probatur quod mediate quia suam visionem tri puendo. immediate autem quia quicquid potest mediante causa secunda / potest se solo de actu malo patet per conclusionem iam positam et hoc de articulo

Tertius articulus

QUantum ad tertium respondeo

¶ ad rationes principales. Ad primam di b co quod non plus probat / nisi quod deus potest necessitare rem ad esse. ethoc dicit secunda conclusio. vnde dico / quod licet deus possit necessitare illam causam ad aliquem effectum vt puta voluntatem ad aliquam volitionem (sicut / de facto videtur esse de beatis lin patria) non tamen sequitur quod sit necessitas antecedens.

¶ Ad secundum concedo ad inteliectum datum in declaratione tertie conclusionis: scilicet quod posita voluntate diuina respectu alicuius effectus / similis est possibile illum effectum non fore ad probationem falsitatis istius intellectus nego consequentiam.

¶ Ad tertiam nego consequentiam primam et causa est / quia deus contingenter nunc vult quemlibet effectum futurum fore. et nunc etiam contingenter vult quemlibet effectum presentem esse. et ter consequens ista sunt compossibilia deus vult a fore et a potest non fore: deus vult a esse et potest anon esse ista enim nonicontradicunta est et a potest non esse. ideo dico hanc consequentiam non valere et sic est finis questionis.