Quaestio 3

Primus articulus.

QUantum ad primum est sciendum: quod quedam sunt species absolute et proprie quedam conotatiue et improprie. Exemplum primi / homo et asinus. Exemplum secundi / linea et superficies.

¶ Secundo sciendum: quod quedam sunt species specialissime. quedam subalterne. Exemplum de primis homo et asinus. Exemplum de secundis corpus animatum et corpus inanimatum.

¶ Tertio sciendum quod quedam sunt species se in¬ diuisibiliter excedentes sicut sensitiuum et intellectiuum / et sicut linea et superficies / quedam sunt diuisibiliter se excedentes vt homo et equus.

¶ Quarto sciendum quod quedam sunt species quarum indiuidua transubstantiari possunt ad inuicem. sicut lignum et lapis / vel panis et caro: et quedam sic transubstantiari non possunt vt anima sensitiua bonis et vt anima intellectiua hominis et generaliter nullum spirituale in aliquod corporale.

¶ Quinto sciendum quod per speciem supremam que nunc est / est intelligendus angelus Istis premissis sit prima propositio. Alique sunt due species / inter quas non potest per diuinam potentiam species / media produci / probatur quia sunt alique due species se indiuisibiliter / excedentes vt in tertio notabili dictum est. ergo propositio vera. Preterea nulla species postest esse media inter lineam et superficiem ergo propositio vera. antecedens probatur quia aut solum longa aut plurimum dimensionum. si primum ergo erit solum linea. si secundum. ergo erit vel superficies vel corpus. Preterea nulla cognitio potest esse perfectior. sensitiua nisi sit intellectiua vel ymaginatiua / vel cogitatiua. er¬ go nullum principium cognoscendi / potest esse medium inter sensitiuum et intellectiuum. et nullum illorum. Non dico tamen quod cognitio sensitiua et intellectiuas / semper arguant diuersitatem principii sensitiui et intellectiui. si cut est in homine. quia idem est principium et diuersimodi cognoscendi.

¶ Secunda propositio: et si nulla cognitio sit perfectior sensitiua (nisi sit intellectiva) tamen inter quamlibet sensitiuam et intellectiuam possunt medie produci specifice differentes probatur inter a cognitionem intellectiuam et b sensitiuam: est maior distantia: quam inter b et c sensitiuam a b specifice differentem sed inter b et c est distantia diuisibilis. ergo inter .a. et .b. potest aliquod medium produci: vel ergo difforme specie: et habetur propositum. vel erit eiusdem speciei et sic non erit medium

¶ Tertia propositio. inter aliquas duas species specialissimas: infinite species medie in esse possunt produci. quod possint infinite produci probabo in secundo articulo. sed hanc sic probo: et premitto primo: quod alique due species sunt que infinita distantia distant quod probo quia alique due species sunt: quarum vna per nullam actionem potest fieri eque perfecta sicut alia: etiam per intentionem ipsius in genere proprio: ergo nec per productionem superioris in eodem genere.

¶ Secundo quod quanta est distantia vnius speciei ab alia: tantus proportionabiliter est processus possibilis specierum mediarum inter ipsas. hoc satis patet de se. tunc arguitur. sic: inter hominem et bouem est infinita distantia. ergo. conclusio vera. consequentia patet: antecedens. probatur per nullam potentiam potest homo transubstantiari in asinum. nec econuerso. vt patet ex quarto notabili. nec etiam per intentionem specierum in esse sensitiuo: potest produci aliqua. species eque perfecta vt homo.

¶ Quarta propositio. non inter quascumque duas species: est proprie distantia infinita. probatur aliquae sunt species sic se habentes: quod indiuiduum vnius illarum potest transubstantiari in indiuiduum alterius vt perdictum est: ergo proprie inter ipsas non est infinita distantia

¶ Quinta propositio. alique sunt due species inter quas de potentia dei ordinata (et si medie produci possunt) infinite tamen non sunt producibiles. probatur quia alique sunt interquas precise est finita distantia gradualis. vt patet ex premissa. ergo propositio vera: consequentia. probatur. quoniam quelibet species requirit certam proportionem perfectionis gradualis in latitudine generis sui propinqui: si ergo talis distantia non est infinita ergo etc. non nego tamen hor de potentia dei absolutas / nec assero pro nunc. sed dico quod inter aliquas duas species absolutas. infinite possunt produci. et quia sic est faci le ex parte creaturarum infinite distantium. et quia hoc deus potest in quibusdam / etsi non repugnat potentie divine. tamen repugnat creaturis / ratione limitate distantie et quia vna potest transubstantiari in aliam Sexta propositio inter quamlibet speciem substantie / et quamlibet qualitatem / infinite qualitatis species sunt supernis ascendendo producibiles. hoc probatum quia infinite qualitates si essent non equarent perfectionem speciei alicuius de genere substan¬ tie / et quia etiam non sunt tot species de genere qua litatis producibiles quin plures sint producibiles. Septima propositio in eodem genere tam substantie quam qualitatis / iufinite species quarim quelibet aliqua certa data / imperfectiores essent: sunt diuina producibiles. patet quia in genere muscarun infinite species sunt producibiles quarum quaelibet a perfectior ligno et imperfectior equo ergo. et similiter infinite species in genere coloris sunt producit biles quarum quelibet foret imperfectior / intuitiua cognitione angeli et perfectior aliqua nigredine demonstrata. ergo propositio vera.

¶ Octaua propositio inter extrema finita secundum speciem / possibile est esse infinita media secundum speciem: patetex dictis

¶ Ex quo sequitur quod inter albedinem et muscamnon soquitur hec species puta a / per infinitas distat a b / quarum superior semper est perfectior inferior. ergo est infinita. quia ille perfectiones se inuicem includunt. ex his patet quod sunt alique due species / in ter quas nulla est media producibilis alie inter quas infinite sunt producibiles / alique inter quas finite solummodo numero / sunt producibiles: quibusdam determinatis gradibus se inuicem excedentes hocaitem distinguere fortasse non sufficit humana cognitio et hec probabiliter sint dicta de isto primo articulo

Secundus articulus

QUantum ad secundum articulum est sciendum quod fuit opinio quorundam I quod potest precise finite species ab immensi potentia creatrice / essentialiter essent preEriu) ducibiles. et ratio eorum est vt saluare eretur ordo essentialis et ne simultas infinita inesse pe tur / volebant enim quod esset dare aliquod producibile primum / quod essei terminus finite perfectioni: Ideo aduertendum quod creaturarum esse / potest triplici terireferri ad deum. primo vt est immense entitatis et sic omnis creature perfectio et eius esse praexistit semper eminentur in deo / secundo quia vniuscuiusque agentis perfectio et potentia / men¶ Fatur secundum quod ipsum est perfectum in esse ideo sicut ens est immensus in esse ita est infinitus in posse. et iic quelibet creatura est in eius potentia / quia ipsa eius virtute producitur et conseruatur. in esse / tertio quia age teper intellectum est perfectissimus modus agendi ideo sicut deus est infinitus in esse et in posse. sic et am est infinitus in nosce / et sic etiam creature in ipsinoticia esse dicuntur / quia in ipsius mente praeconcipiuntur / sicut artificium in mente artificis.

¶ Istis praesuppositis pono aliquas conclusiones. Prima conclusio sit ista. Infinitas species posse pro duci / non repugnat infinitati diuini esse. probatur sic mullum esse creatum est simpliciter infinitum ergo. in diuino esse sunt perfectiones rerum communicabiles infinite / cum ergo. non sit maior ratio quare secundum vnam perfectionem magis possit communicam re suum esset quansecundum aliam: sequitur quod in infini tum possit. et cum quaelibet sitinfinita et perfecta videtur quod ex parte diuini esse / non sit repugnantia: quanda in finite species entium fieri possint modo praedicto / antecedens autem primum licet sit catholicum / probatur tamen ratione / et auctoritate. pro quo sciendum quod ali quid finiri seu terminari secundum esse / quadrupliciter potest intelligi. vel quia ipsum subiectiue in alio recipitur / omne enim quod sic. in alio recipitur / finitur et terminatur per ipsum quod recipit. vel in quo recipitur / aut quia ab alio causatur nam omne causa tum / mensuram et terminum. recipit a suo agente. vel causante. aut quia ad aliud sicut ad finem ordinatur nam ex hoc ipso finiri et terminari dicitur. vel quarto quia secundum rationem perfectionis numeratur. quia habet determinatas rationes perfectionum secundum naturam. omnibus autem istis modis vel pluribus terminantur creature. iita quod quelibet terminatur aliquo istorum modorum. vel plurium. vt sic. formetur ratio deus nullo illorum modorum terminatur vel finitur in esse / ergo diuinum esse est simpliciter infinitum. antecedens patet ex terminis. et consequentia probatur / quandam quodlibet esse finitum (vt dictum est) aliquo illorum modorum terminatur (i cet forte etiam compluribus aliis. probatur etiam auctoritate damasceni libro primo capitulo. 13 dicentis principalius omnibus que in deo dicuntur. nominibus / est qui est. totum enim in seipso comprehendens habet velut quoddam pelagus substantie infinitum et iin determinatum.

¶ Secunda conclusio: infinitas species posse pro¬

¶ duci / stat cum immensitate diuini posse probatur. infi e nitas species posse produci / arguit immensitatem diuini posse. ergo conclusio vera. consequentia notaantecedens probatur quadia aliqua species produci posse / arguit causam a qua sola produci possunt aliquante virtutis in posse / et duplas species secundum perfectionem et naturam / arguit causam duple virtutis in posse. ergo infinitas posse arguit infinitatem virtutis causalis in posse

¶ Preterea diuinum posseest simpliciter infinitum ergo. est infinitum respectu multitudi nis infinite producendorum / consequentia nota est nam dato quod non sit infinitum secundam naturam produ cibilium: non erit simpliciter infinitum. antecedens et consequentia declaratur sic nam illud proprie est infinitum in posse simpliciter quod est infinitum quo ad vigorem et quo ad multitudinem obiectorum. et quo ad modos producendi. Nam data limitatione in aliquo ipsorum / sequitur tale non esse simpliciter posse infinitum quamuis plures vel pauciores. effectus. ad extra producere / non arguit perfectionem simpliciter in agenti pus: posse tamen plures et perfectiores effectus / arguit perfectionem simpliciter.

¶ Preterea immensitas diuini esse / est posse. auctoritate beati dionysii capitulo. 8 de diuinis nominibus sic dicentis / deus est infinite virtutis / non tantum eo quod omnem virtutem pro ducit sed eo quod super omnem est et quod super potest. et infinite infinitas alias ab existentibus virtutibus producere. et eo quod nunquam possint infinite vel in infinitum producte virtutes supreme infinitam vim insius potentissime virtutis obtundere et eo quod ineffabiliter et ignota et incogitabilis est cuncta excedens ipsius virtus ergo.

¶ Tertia conclusio infinitas species posse produ 3 ci / non repugnat simplicitati infiniti nosce. probatur sic quanticumquam numeri producibiles species / deus no uit: potest producere. sed infiniti numeri producibi les species deus nouit ergo conclusio vera. maior est nota. quia aliter aliquanti deus numeri deus nosceret producibiles species / quanti producere non possen¬ erminor probatur. quandam vel aliquantum numerum probabilium specierum erminatur potentia diuina / vel ad aliquantum numerum posset producere quem de facto ignonaret. quod insanum est cum etiam distinctos infinitos numeros conprehendat / vt vult augu. 11 de ciuitate dei et ostensum est in primo.

¶ Ex istis conclusionibus infero quod potentia et scietia dei non solum sunt infinite quo ad numerum producendorum: ymo etiam quo ad modos producendi. ita quod diuina potentia non soluminfinitas species potest sic producere: ymo etiam infinitis modis infinitas / suprema (que nunc est) perfectiores.

¶ Quarta conclusio infinitas species posse prodici: non tollit ordinem essentialem creati esse probatur sic non repugnat create vel creabili infinite multitudini finite perfectionis ip am esse / et aliquam ipsarum perfectiorem in esse produci ergo conclusio vera consequentia nota. et antecedens probatur: quania omnis finita perfectio infinite distat a summo ymaginario tetius latitudinis generis sui. vt inferius declarabil Et potest etiam ad presens sic probari / quodlibet indae uiduum alicuius speciei / infinite distat a summo gradu yma ginario perfectionis speciei sue ergo. antecedens patet. quia nullum. tale precise finite replicatum equaretur toti perfectioni. speciei. et consequaetia patet quia non minus distat quelibet species asummo sui generis quam aliquod indiuiduum a summoatitud inis sue speciei.

¶ Quinta conclusio est responsiua affirmatiua: videlicet quod creatricis essentie immensa potentia intelse et supremam speciem que nunc est: infinitas species ipsa perfectiores potest in esse producere. hoc probatur. quia infinitas species hoc modo posse prodi ci non repugnat increato nec creato esse vt probatum est ergo. conclusio vera. Ad motiuum opinionis opposite respondet doctor noster inuentiuus iacobus de viterbio quod quamuis in speciebus versus superisit possibilis in infinitum processus: quia tamen ponitur status inferius et per consequens aliquod vltimum: pe terit in speciebus entium ordo seruari / verbi gratia si esset aliqua linea infinita ex vna parte tantum / et vnun mobile moueretur super ipsam / et quando ipsum fiisset motum per leucam ascendendo suprius. aliud similiter moueretur. et sic de multis certum est: quod inter ipsa / est quidam ordo quo primum plus distat a termino a quo et tamen non proprie plus appropinquaret ad finem linee a parte a qua est infinita / quam secundum sic et in vniuersitate entium est vnus terminus ad in ferius citra quem descendere / non possumus in per fectione: ad summum vero attingi non potest.

¶ Ideo de materia dicit quod verum est quod in omni ordine essentiali est aliquod simpliciter primum quod est supremum illius ordinis. tale autemnon est aliquid tanquam eiusdem nature cum ipsis. sed est aliquid quod participat totus ordo. et per eius participationem huiusmodi entia sunt magis vel minus perfecta. et istud saluatur ponendo latitudinem specierum infinitam sicut finitam. Ita enim infinita si esset flueret ab aliquo simpliciter primo gradum quem sparticiparet et tota huiusmodi latitudo sicut finita lque nunc est de facto

¶ Tertius articulus QUantum ad tertium articulumet ¶ primum dubium vtrum deus possit producere duas species eque perfectas. et communiter concordant doctores quod non a quod sic probatur diuersitas specieri prouenit ex diuersitate differentiarum / quarum vna est semper perfectior alia / ergo impossibile est duas species sub eodem genere facere eque perfectas. Secundo: vbi est perfecta equalitas perfectiois bi est perfecta similitudo excludens omnem dissimlitudinem. ergo si forent due species eque perfecteforent o inno similes. et sic nulla foret differentia interipsas quod est impossibile: cum pluralitas specierum requirit pluralitatem differentiarum.

¶ Quamuis hec opinio bene intellecta sit vera: tamen pro maiore de claratione praesentis dubii est aduertendum: quod species sunt in triplici differentia. quia quedam sunt que subeodem genere immediato continentur et ab ipso praeoppositas differentias descendunt et constituuntun sicut homo et equus / quedam vero sunt que licet subeodem genere contineantur: tamen per nullas differendas ipsius generis nobis notas (sed potius per quasdam propriet ates occulte inditas a natura) abinuicem distinguuntur sicut equus et asinus / Et generaliter de qualibet specie animalium irratio nalium quarum differentias specificas assignare / scit solus ille quicuncta cum suis proprietatibus concreauit et hec sunt in duplici differentia. quia quaedam sunt species perfecte. sicut equus / quedam vero imperfecte. sicut mulus / de quibus determinare non expedit. Tertium vero genus specierum est quarum perfectio vnus / ex communicatione formali alterius simpliciter prouenit. sicut perfectio hominis prouenit ex communicatione anime intellectiue. que sibi formaliter conmunicat quodlibet suum esse perfectum in perfectione sinpliciter. et generaliter nullum suppositum est perfectum nisi perfectione sibi proneniente / ex sua forma substantiali / et secundum hoc possunt poni ad istud dubium conclusiones.

¶ Prima conclusio est: quod loquendo de speciebus primo modo nulle due species possunt simplici ter esse eque perfecte / hoc probatur rationibus immediate factis.

¶ Secunda conclusio quod etiam loquendo de speciebus secundo modo non est possibile duas species fore equales: que probatur. quia vnitas proprie tatis / arguit vnitatem speciei / seu equalitatem per fectionis / et paspntas in equalitatem. sed in diuersis speciebus sunt diuerse proprietates. ergo necessario sunt inequales.

¶ Preterea nisi diuersitas proprietatum argueret diuersitatem specierum et inequalitatem. ne¬

¶ cessario non videretur quare vel ratio cur / animalia irrationalia specifice distinguuntur.

¶ Tertia conclusio: quod species tertio modo sum pte sunt simpliter equales in perfectionibus simplititer / hoc sic probatur. tales species vnica perfectione equaliter existente perfectione in se et alteri sunt perfecte ergo conclusio vera./ consequentia nota. antecedens probatur: quia aut anima intellectiua est eque vita sibi et subiecto aut non. si sic habetur propositum. si non / sequitur primo quod plus viuitanima sortis quam sortes viuat. et similiter plus intelligit et cognoscit. et plus meretur et pecccat et beatificatur: que omnia sunt absurda et contra dicta sanctorum.

¶ Secundo nullam perfectionem habet anima quam non communicet toti / gradu in quo habet in se. et nullam perfectionem habet hoamnisi ad anima) per quam sperie differat ab asino. ergo. equalis perfectionis sunt homo et anima. et tamen differunt specie. ergo conclusio vera. Dec conclusio probari potest generaliter de quibuscunque duabus speciebus quarum vna sit forma substantialis vltima alterius. sicut de animatis et inanimatis. quarum deductiones studiosis relinquo / et hec de isto dubio Secundum dubium.

¶ Ecundum dubium vtrum a creatrice essentia aliqua creatura immense per fect a possit produci. Et arguitur primo quod sic / aliqua creatura potest esse immediata deo. ergo questio vera / consequentia nota / antecedens tenetur pro fundamento a io hanne de rippa¬

¶ Secundo sic aliqua creatura infinite distat a non gradum perfectionis inesse. ergo aliqua est immense perfecta. consequentia probatur. quia cuiuslibet rei per fectio penes distantiam a non gradum perfectionis illius mensuratur in esse. antecedens probatur quandia inter aliquam creaturam et non esse simpliciter / infinite / ipsa in perfectiores possunt inesse produci

¶ Tertio sic: cuiuslibet perfectionis creature summus gradus possibilis est communicabilis alicui in diuiduo. ergo questio vera. consequentia nota. eo qud non nisi infinitus est summus possibilis. antecedens probatur quia alias summus gradus non foret eiusdem speciei cum aliis gradibus citra ips. Ad oppositum arguitur sic. aliquam creaturam esse omnipotentem inesse necesse esse estimpossibile. ergo que stio est falsa / antecedens patet cuilibet catholice et consequentia probatur. quia hoc est esse immense per fectum. vt patet de se.

¶ Circa istud videndum est primo quid est perfectio creature. secundo penes quid attenditur perfectio creaturarum. tertio vtrum summus gredus specifice perfectionis sit communicabilis ali cui indiuiduo. quarto de quesito.

¶ Primum punctum.

¶ Uantum ad primum dico: quod duplex est perfectio cuiuslibet creature. sed essentialis. et accidentalis. perfectio essentialis est que conuenit cuilibet indiartusuid uo alicuius speciei / secundum suam specficam differentiam / cuiusmodi est perfectio hominis secundum quod homo. et hoc potest dupliciter mensurari / scilicet extensiue quo ad numerum requisitorum ad hominem. et sic nullus homo est perfectior alio homine Alibd modo potest mensura ri intensiue. prout vna forma substantialis vnius indiuidui / sicut anima christi / est perfectior essentialiter secundum aliquos in speciua / anima Iude et sic etiam perfectione essentiali vnus ha est perfectior alio. Alia est perfectio accidentalis. attenditur penes meliorem dispositionem naturalium vel penes hoc quod vnum indiuiduum potest in perfectiorem oper erationem quam aliud. vel penes dispositionem melio rem actuum qui consequuntur essentiam.

¶ Secundo est notandum quod cuiuslibet creatu re est triplex perfectio. scilicet perfectio indiuidualis in propria specie. que vocatur ab aliquibus gradualis perfectionis. Secunda est perfectio speciei cilicet in proprio siue in propinquo sibi genere / et hec vocatur perfectio generis. Tertia est perfectio eius in ente. et hec vocatur perfectio simpliciter seu generis in ente / verbi gratia / aliqua albedine demonstrata / ipsa est perfectior albedine remissiori / perfe ctione primo modo sumpta. quia albedo est perfectior illa. et non est perfectior secundo nec tertio modis quia non est perfectior color nec perfectius ens / et tamen albedo quantuncumque remissa est perfectior nigredine quantumcumque intensa secundo et tertio modis et non primo modo. quia et si est perfectior color et perfectius ens. non tamen est perfectior in specie albedinis quam eque intensa nigredo in specie nigredinis. licet nigredo sit simpliciter imperfectioris speciei quam albedo.

¶ Ex quo patet quod aliud est esse perfectioris speciei quam alipe et aliud est esse perfectius in sua speciequam aliud indiui duum sit in sua.

¶ Secundum punctum.

¶ Uantum ad secundum videlicet penes quid attenditur perfectio creature loquendo de perfectione essentiali dicendum / sicut est triplex perfectio /( vt praimis sum est) sic potest tripliciter quantificari creature perfectio / et secundum hoc pono triplicem conclusionem. prima est.

¶ Cuiuslibet indiuidui persectio: penes accessumad summum in sua specie / et penes distantiam a non gridu sue speciei / secundum aliquid certum mensuratum / a tenditur. probatur sic / quodlibet indiuiduum est tante per fectionis quanta est perturbatio denominatiua ipsius in sua specie. que participatio talis mensuratur. penes accessum ad primum sue speciei. et penes disiantiam a non gradum speciei. ergo conclusio vera. Dixi autem signanter / secundum aliquid certum mensu ratum / quia secundum incertum omnes gradus equaliter distant a non gradum. Confirmatur. quia iuxta illa est attendenda perfectionis proportio quibus positis sequitur propositum sed talia sunt huiusmodi. scilicet ista duo. ergo penes ista est attendenda:

¶ Secunda conclusio: cuiuslibet specici perfectio. penes plurificationem essentialium perfectionum suo geueri competentium / respectu alterius speciei: penitus est artendenda probatur sic. illa species alicuius generis / est perfectior alia cut conuenit perfectior differentia. qui a cui conuenit perfectior differentia / necessario plures competunt essentiales perfectiones genericompetentes. ergo declaratur exemplo / nam animali conpetit vegetatiuum sensitiuum et intellectiuum sed cerum est quod species animalis est perfectior: que plures huiusmodi perfectiones continet quam que contines pauciores. ergo.

¶ Notandum tamen quod sensitiuum non est latitudo specia lissime specifica nec etiam vegetatiuum quia si sic. tunc omnia sensibilia forent eiusdem speciei. et ideo quia quolibet precise sensitiuo non intellectiuo dato / inter ipsum et intellectiuum / infinite possunt pro duci species medie vt superius dicebatur. ideo iter huiusmodi species / sicut est homo et asinus / non poest assiguari determiuatus excessus Et addo quamuis homo et equus communicent in esse vite talis tamen communicatio non est participatio alicuius perfectionis specialissime specifice: quia quantumcunque intemdatur equus in esse vite infra suam speciem: nunquam ita perfecte viuet sicut homo. similiter dico de esse sensitiuo. quamuis enim aliqua animalia: percipiendo a remotis aliqua sensibilia respectu aliquorum sensuum excedant hominem. hoc est ratione organice dispesitionis. non quod aliqua sensatio alicuius animalis respectu obiecti sensati ab homine sit perfectior sensitione hominis

¶ Tertia conclusio. cuiuslibet generis perfectioper maiorem imitationem primi entis et. distantian a non ente est simpliciter attendeuda. Probatur primo quoad secundam partem sic. quanto magis distat aliquid ab imperfectione tanto magis distat a non gradu entis ergo secunda pars vera. patrima vero pars est anselmi non. capitulo. 3. Et est eius ratio vnhuic similis in sententia Quia quanto alicui speciei de nominatiue conueniunt plures perfectiones simpiciter conuenientes simpliciter primo enti: talis species est perfectior et magis distat a non gradu en tis. vt patet si equus vel aliqua substantia imperfctior ymaginetur per gradus perfectionis ascend re vel perfectior descendere vt pote ab homine qu viuit sentit et rationalis est auferatur per cogitationem primo quod rationalis est. deinde quod sensibilis postea etiam quod vitalis postremo ipsum nudum esse qod remanet Quis non intelliget: quod illa substantia que sic paulatim destruitur: ad minus et minus esse: et ac vltimum ad non esse gradatim perducitur: econtra vero ascendit ad primum esse perfectissimum et redit a non esse: Et quia pertinentia ad istam materiam demoen strari non possunt ideo hec sufficiant

¶ Quantum ad tertium. Utrum summus gradus possibilis alicuius speciei sit communicabilis alicui indiuiduo creature. Respondeo quod sicut dicebatur superius: quedam sunt specialissime specie quedam subalterne: secundum hoc pono conclusio nes duas

¶ Prima. cuiuslibet speciei specialissime summus gradus possibilis: est communicabilis creatu re. Probatur. quia si non posset: aut hoc esset quia taligradui repugnat communicatio sui: et hoc non cum quilibet gradus eiusdem speciei sit communicabilis creaturem aut quia hoc repugnat esse creature. et hoc non quia gradus finitus perfectior: summo speciei inferioris est alicui creature communicabilis. aut quia repugnat agenti: et hoc non. quia et si repugnet agenti finite virtutis: tamen agenti infinite virtutis repugna re non potest

¶ Secunda conclusio. est non cuiuslibet specier subalterne summus gradus possibilis: est communicabilis creature. Probatur sic. si ista conclusio non esset vera sequitur quod sit possibile esse aliquam creaturam qua sit summe viuens: et vita: summe intelligens intelligentia: summe ens et essentia: et sic de aliis perfectionibus soli deo conuenientibus summe. consequens est contra determinationem sanctorum et mexime venerabilis anselmus monolis. in principio vb probat per totum soli deo conuenire ista.

¶ Confimatur quia si aliqua creatura esset summe. intelligens deus ei aliquid reuelare non posset quod est absurdum ymo necessario viuere: et scire: et esse ipsius: equarentur scientie: vite: et essentie divine. cum summe possibili tali nichil possit esse maius.

¶ Ex quo sequitur quod si possibili infinito aliquo modo: potest esse maius ipsum non est summum: esto q sit infinitum. Et ideo maioris perfectionis esset esse sunmam sapientiam: quam infinitam sapientiam. quia infinitam secundum numerum scitorum scit anima christi: et tamen non equabatur sapientie dei non sic autem si fuisset summa possibulis.

¶ Quantum ad quartum pono aliquas conclusiones.

¶ Prima. creatura immense perfecta in sua specie a creatrice essentia potest in esse produci. hoc pro batur sic. Summus gradus possibilis alicuius speciei vt pote albedinis: est communicabilis creature. ergo conclusio vera: consequentia nota. antecedens patet ex dictis.

¶ Ex hoc infero: quod albedinem immense perfectam esse in rerum natura. et similiter esse immense perfectun hominem: non est simpliciter impossibile. Etisi arguatur contra: si esset immense perfectus homo: esset immense rationalis. et immense viuens. quia tantum preclse homo est homo quantum est intelligens. et rationalis. et viuens. Respondeo primo negando consequentiam. sicut enim non sequitur albedo est immense perfecta a lbedo. ergo est immen se perfectus color: vel est immense perfecta qualitas: ita etiam non sequitur in proposito Dico secundo: quod consequens est concedendum de summo possibili viuere communica bili speciei humane vt patet infra sexta conclusione cumpro batione: non de summo simpliter. Ex quo patet quod et si vnus homo sit perfectior alio in specie non tamen est pecfectior in graestione. nec sequitur sortes est perfectior homo ergo est perfectius animal: et causa est quia excessus perfectionis grgeseie arguit diuersitatem specificam necessario. et ideo sequitur homo est perfectius animal ergo est alterius speciei ab homine ipso.

¶ Quantum ad alias conclusiones que erunt de perfectione speciei in genere. premito: quod perfectionum communicabilium creatur: quedam conueniunt formaliter et realiter et per se: creatrici essentie: vel deo. si cut est viuere. et intel ligere. et graentialiter omnis perfectio simpliciter. quedam sunt que non sic conuenium sibi. sicut esse sensitiuum mediantibus organis. esse animal. vel substantiam animatam. et sic de similibus que tamen in creaturis sunt perfectiones.

¶ Auxta hoc pono conclusiones et secunda in ordine ista sit. Creatura immense perfecta in genere suo: perfectione secundo modo sumpta: a creatri ce essentia potest in esse produci. hoc probatur sic. Substantia animata: immense sensibilis: est producibilis a creatrice essentia. ergo conclusio vera. consequenti nota. antecedens probatur: quia aliqua substantia simpliciter finite perfecta: est in esse producta: que tamen est perfectior quam foret talis substantia aliqua animata immense sensibilis si foret ergo.

¶ Ex hac infero quod possibile est poni in esse aliquod animal immense perfectum animal. si ly animal stat prosubstantia composita sensibili

¶ Tertia conclusio. accipiendo perfectiones primo modo: nulla creatura immense perfecta: a creatrice essentia potest in esse produci hec sic probatur. nulla creatura potest esse necessario essentia. aut vita. aut intelligentia. ergo conclusio vera consequentia nota. quia hoc est esse summe tale quod esse necessario tale: in talibus perfectionibus. antecedens patet: quia libet creatura necessario dependet a deo. Confirmatur quia esto quod aliqua creatura esset infinite viuens: adhuc infinite excederetur a creatrice essentia. et per consequens ipsam posset perfectius imitari. et sic non esset summe possi bilitatis perfecta.

¶ Ex ista infero quod summus gradus esse vite: vel intelligentie: nulli creature est communicabilis. etiam si infinitus foret communicabilis eidem: patet ex conclusione. ¶ Quarta conclusio. sit ista creatura immense pefecta in gati: substantie: a creatrice essentia non potest in esse produci. hec probatur quia esse immense perfectam substantiam creatam implicat contradictionem.

¶ Quinta conclusio. nulla substantia potest esse perfectior substantia incorporea et intellectuali. probatur quia hec est perfectissima differentia substantie.

¶ Ex istis infero quod illud solum est immense perfe cta substantia: quod immense est simplex. et immense intellectuale. et solum hoc est vel potest esse deus.

¶ Sexta conclusio. Supposito quod dilectio beatifica: sit perfectissima qualitas producibilis a deo sit ista Creatura immense perfecta: potest produci a creatrice essentia in geseioe accidentis. hec probatur sic. Aliqua dilectio btifica est producibilis ergo conclusio vera. consequentia pe ex supposito: nam dato: quod non posset produci aliquod animal perfectius homine: ista consequentia esset bona: sortes est immense perfectus homo ergo est immense perfectum animal. ita est inproposito.

¶ Ex ista insero: quod possibile est esse duas qualitantes eiusdem speciei quarum vna sit perfectior alia. que libet tamen est immense perfecta qualitas. et est immense perfectum accidens. patet quia dilectio beatifica petri um sit. eiusdem speciei est perfectior dilectione ligni et tamen non est perfectior qualitas nec perfectius accidens. ymo sicut si esset infinita albedo ipsa non esset perfectior co lor: nec perfectius accidens quam minima albedo. sic est conformiter dicendum in proposito.

¶ Septima conclusio. Nulla creatura immensa est producibilis in perfectione entis. probatur sic. nul la substantia infinite perfecta in ente est producibilis ergo nullum accidens. ergo nulla creatura: prima consequentia patet quia tota ordinatio ymagiatiua ad cidentium: est imperfectior grestioe substantie: secunda patet de se quia omne producibile foret substantia vel acci dens: et primum antecedens probatur quia nulla creatura in genere substantie immensa est producibilis et deo. ergo nec i perfectione entis. consequentia patet quia cuiuslibet rei perfectio necessario est maior in specie quam in greatioe. et in genere quam in ente simpliciter et antecedens fuit quarta conclusio principalis.

¶ Nunc restat arguere contra aliquas conclusiones superius positas et primo contra quartam conclusionem quarti puncti que fuit quod creatura inmense perfecta in genere substantie a creatice essentia etc. sic primo si deus esset agens naturale: creatu ram immense perfectam in tali genere produceret sed nunc non est minoris potentie quam si esset agens naturale ergo. Secundo si vna ymo plures perfectiones sim pliciter sunt communicabiles creature ergo et que libet est communicabilis sed si quelibet esset communicata alicui creature: illa esset immense perfecta et suprema ergo conclusio falsa: consequentia patet: eo quod vna perfectio non habet magis rationem communicabilitatis: quam alia. antecedens vero probatur. quia esse: viuere: intelligere: hec omnia sunt perfectiones simpliciter cum in quolibet fuit melius ipse quam non ipse. et iste de facto sunt communicate. ergo.

¶ Tertio deus potest ad intra producere infintum filium qui potest existere: ergo potest ad extra producere immensum vel infinitam creaturam que possit esse. antecedens est catholicum. consequentia pro patur. quia idem est penitus modus producendum ad intra et ad extra¬

¶ Quarto. tota latitudo perfectionum causalium est in conspectu diuino ergo. potest correspondere et

¶ fectus totaliter adequatus huic ydee. consequentia patet: quia sicut vnus effectus cui correspondet vna dea esse potest ita et quilibet. antecedens patet cul iuslibet creature create vel creabilis ydea est in deo

¶ Quinto. quicquid est producibile deus potest producere simul. alias oporteret eum expectare: quod non est dicendum. tunc arguo sic si quicquid est producibile esset simul productum: aut in eis esset ordo: aut non. non est dicendu quod non. si sic ergo aliquod esset supremum.

¶ Sexto capio totam vniuersitatem producibi ium: ita se habentium: quod eorum quodlibet aliquid perfectius dari potest: et tunc quero aut extra istam possibilium. multitudinem: potest deus aliquid producere ad extra: aut non: si dicas quod non: tunc deus limitatur in aliquo finto: vltra quod progredi non potest. quia limitatur ad illam multitudinem: cui per ymaginationem corresnndet vnus term inus finite perfectionis. si dicas quod sic. tunc arguo aus illud quod deus potest ex tra totam illam multitudinem producere erit ita perfectum: quo perfectius minime dari possit: et habetur intentum. aut no: et tunc sequitur quod non est extra totam multitudinem illam quod est contra positum.

¶ Ad ista pro solutione primi sit prima proposi tio: impossibile est deum esse agens simpliciter naturale. Probatur quia impossibile est deum esse et ipsum non esse summe liberum.

¶ Secunda propositio. si per impossibile daretur quod deus esset agens simpliciter naturale: tunc sequitur aliud impossibile: scilicet quod deus posset alium deus in esse producere probatur. quia ex impossibile sequitur quodlitem per ista patet quid dicendum ad primum.

¶ Ad secundum. Prima propositio nulla perfectio simpliciter est communicabilis creature. probatur quia quelibus talis est deus.

¶ Secunda propositio. cuilibet creature est conmunicabilis quaedam entitas: ratione cuius sibi competit deno minatio similis: vel modo denominationis perfectiois simpliter (vt patet in istis esse viuere intelligere: per hec ad secundam negatur ntecedens. datoretiam quod alicui creature communicaretur denominatio similis vel modus similis denominationis cuiustet perfectionis simpliciter (quod non credo possibile) ista tamen semper posset per fectius imitari diuinam essentiam seu deum.

¶ Ad tertium. Prima propositio. Ad intra deus produci complacenter et nataliter / ad extra vero libere et contingenter Secunda propositio. deus non potest ad in tra producere nisi infinitum et quod est de substantia eius: ad extra vero non potest producere nisi finitum: et non de substantia eius et per istas patet ad tertium.

¶ Ad quartum premitto aliqua notanda. Primum quod vdea est quedam ratio potentie operatiue. siue inteliectus sit huiusmodi potentia siue aliquid ipsius vt ait. Aigustinus. 83. q. 2. 6. Sunt namque vydee primcipales que dam forme vel rationes. etc.

¶ Secundum praemitto notandum: quod vdea potest tri liciter accipi primo secundum quod est forma in intellectu et sic domus in mente artificis est ydea respectu domus producibilis ad extra. Alio modo est species in intellectu de pluribus predicabilis. et sic conceptus na turaliter significans hominem dicitur ydea. Tertio modo secundum quod est ratio cuiuslibet et qualitercumque entis. et sic omnis ratio qua vel quare totaliter aliquid pro ducitur vel produci potest: dicitur vydea ipsius. Et sic dico quod cutusset entis ydea est in deo. quia si non sequere tur deum aliquid irrationabiliter produxisse. quod non est dicendum

¶ Sed circa istud de ydeis multe fuerunt opiniones. quidam enim sicut platonici posuerunt ydeas esse quasdam formas siue species: vel similitudines rerum: abstractas a rebus per se existentes et in nullo intellectu. secundum quas vel ad quas respiciens. artifex similia producebat inferius. et hec erant vniuersalia genera: seu species rerum: ab ipsis realiter pistincta. et per se existentia: Et secundum hanc opinionem solummodo specierum sicut hominis erat vdea non autem particularium substantiarum seu accidentium: nisi per quandam attributionem. et sic tot essent ydee quot essent species de necessitate nature: producibiles: et producende in effectu: sed hec opinio no tenetur.

¶ Alia opinio fuit magnorum theologorum quod vni ca tantum esset ydea omnim specicrum seu rerum et si non secundum rem tamen secundum rationem distincta in se quiuolicet manens penitus indistincta. et hec est essentia diuinaque sicut est vnum exemplum in quo relucent omnia praesentia praeter: ta: et futura: sic etiam est vnica vdea omnim. et hoc dicunt esse iuxta ymaginationem boetii. tertio de consolatione metro nono dicentis. O qui perpetua mundum ratione gubernans. et infra: tu cuncta superno ducis ab exemplo pulchrum pulcherrimis ipse mundum mente gerens similique ymagine formans. Quon autem hec essentia manens vnica simplicissima possit esse diuesorum ratio sicut hominis et asini: sic possumus yma ginari: deus canm assimilatur vnitati: que virtualiter continet ones numeros. ita quod ex ipsa: magis et minus replicata: resultat species numeri alia et alia: sic diuina essentia eminenter et virtualiter continet omnem perfectionem entium: et ipsa in se manens vna: pro vt ab vna creatura magis vel minus participatur est alterius et alterius vde a verbi gratia: sicut vnitas pluries rei plicata est ratio maioris numeri: et per consequens vt sic perfectionis. sic anima intellectiua: qui imitatur diuinum esse: non selum in esse simpliciter sicut lapis: sed in esse vite: est perfectior lapide. et quia non solum participat in esse vite scoetiam in esse intellectiuo et cognitiuo: est perfectior eque et non est nisi per quandam maiorem replicationem diuini esse sicut dicebatur suo modo de vnitate

¶ Tertia fuit opinio aristotelis ponentis cuius libet rei propriam vdeam et rationem in deo. et hoc videtur consonum dictis augustini: nam sicut ait quinto super genesim quelibet creatura erat in deo vita: non secundum na turam sed secundum causam. que sicut quando producuntur sunt in se distincte: ita cuiuslibet creature est propria vydea seu ratio: et hec est difficilior ad concipiendum. et ipsam tangit anselmus mon. 38. ymaginatur enim quod sicut in materia: preexistunt virtualiter et vnitiue omnes forme materiales. sic in diuina essentia tanquam in potentia a ctiua: existunt omnes effectus producibiles. omne enimproductum in producente existit secundum augustinum et secundum hunc modum essendi sunt idem cum essentia diuina. et indiuina essentia nulla est diuersitas sed in ipsis prodicibilibus vel productis. sicut si anima foret sicut ars fabricatoria domificationis: et aliorum artificialium: et hoc per nullum accidens existens in ipsa: tunc omnia sic producibilia forent in anima penitus indistincta similiter imaginandum est de prima causa.

¶ his premissis pro solutione argumenti sit ista

¶ Prima propositio / Quamuis diuina essentia vel creatrix sit infinita vdea (quia infinitorum vdea) cuiuslibet tamen creature est finita vdea. probatur quia a qualibet finite participatur: et quelibet ipsam partialiter imita tur ergo.

¶ Secunda propositio. perfectio specierum non mensuratur penes perfectionem vdee in deo: sed penes distantiam a non esse et penes communicationem et participationem diuini esse. prima pars patet quia cuiuslibet creature vdea (vt est in deo) est infinita: per ista patet ad argumentum.

¶ Ad quintum. Prima propositio. deus potest si. mul omnia producibilia producere sic intelligendo quod ly simul determinet ly potest: patet quia non prius potest producere a producibile quam b.

¶ Secunda propositio. deus non potest omnia producibilia producere simul: ita quod ly simul determinet ly producere. Probatur quia non potest totum tempus simul producere. cum totum tempus non possit esse simul. et ideo licet deus totum tempus possit simul producere: non tamen potest totum tempus pro ducere simul per hoc ad argumentum dico: quod hec est impossibilis quicquid est producibile est productum in sensu composito. quia semper similia et perfectiora potest deus producere.

¶ Ad sextum. Prima propositio: extra vniuersita. tem producibilium: que ita se habent quod vnum alio perfectius potest produci non potest adeo aliquid ¬ ad extra produci. Probatur. nam ita se habet hoc ac si diceretur quod extra vniuersitatem creabilium non potest aliquid ad extra creari vel produci et istud est verum.

¶ Secda propositio. tota multitudo producibilium

¶ non se habet vt vnus gradus determinatus. sed se habet vt in infinitum plus et plus perfectius: et ex hoc patet ad argumentum

¶ Ad rationes principales dubii. Ad primam sit Prima. propositio. Et si omnis perfectio creature i ommunicabilis eidem communicaretur: adhuc tamen esset finite praecise viuens et finite praecise ens. vel entia.

¶ Secunda nulla potest dari ita perfecta intelligentia: qua no possit dari. per fectior per hoc negatur antecedens. Ad secundam Prima propositio. Ad hoc quod aliquid sit infinitum simpliciter non requiritur quod infra ipsum: sint possibiles infinite latitudines tante perfectionis vniformiter se excedentes nam sic est inter speciem et speciem vt dictum est in proposi tione octaua primi articuli.

¶ Secunda propositio ad hoc quod aliquid sit infinitum simpliciter non sufficit: quod si aliqua species in infinitum intenderetur: nunquam perueni ret ad perfectionem illius. sed requiritur quod illud sit se ipso infinita perfectio. vnde ad formam per hoc patet quid dicendum. Ad tertium patet responsio ex correlario tertie conclusionis huius puncti quia antecedens est falsum.

¶ Secundo contra conclusionem quintam secundi articuli sue fuit quod creatricis essentie immensa potentia interupremam speciem quae nunc est et se potest infinita perfectionaliter inter se distincta producere. Arguo per rationes lohannis de lana secundo quotlibeto questione secunda: vbi querit: vtrum deus possit producere infinitos angelos specie distinctos: et respondet quod non: quod probat p. imo sic si angeli in infinitum possent multiplica ri secundum speciem: sequitur quod aliquis angelus posset habere charitatem creatam infinitam. consequens est falsum. et consequentia probatur: quia quanto angelus est perfectioris speciei tanto habet maiorem charitatem Secundo sic quanto angelus est perfectior: tan to paucioribus speciebus eget in intelligendo. et si sic ergo si processus in infinitum esset possibilis: sequeretur quod esset possibile aliquem angelum esse: qui intelligeret sine specie vel actu distincto a se. et sic suasubstantia esset sua intellectio. et etiam aliquis angelus puta inferior requireret infinitatem specierum in intelligendo. quod est simpliciter impossibile. et consequentia patet. ergo conclusio falsa scilicet quod creatri cis essentie etc

¶ Ad primum dico duo: primum quod angeli possun. produci in infinitum. secundum: quod in infinitum charitas potest augeri in eisdem. vnde nego consequentiam Ad secundum dico quod ratio fortissime conclude ret: si de facto fuissent infiniti angeli. non autem si infiniti sunt producibiles successiue quia numquam dabit vltimus producibilis. nec etiam suppositum videtur verum scilicet quod angli per spens instigant quia ex hoc sequitur quod infimus angelus de facto: habeat tot species quot argeli sunt perfectiores ipso: et sic cum quilet homo purus sit in perfectior illo angelo. sequitur quod in quolet homine foret tam ta multitudo specierum quot sunt angeli boni et maliquod satis apparet absurdum

¶ Rationes ad probandum quod in deo nulla sit ydea Si cuiustet creature ydea est in deo: aut ergo secundum diuersitatem creaturarum est in deo diuersitas ydearum: aut non. si primum: aut queliet ydea est in deo deus autem non. si primum ergo non tantum tres res sunt deus quod est erroneum: si non ergo in deo sunt multa que non sunt deus. si non secundum diuersitatem productorum est diuerstas vdearum: ergo non alia ratione conditus est homo alia conditus est equus: contra augustinum. 83. q. c. 72. Preterea si cuiuslibet producibilis ad extradea est in deo: aut talis ydea est perfecta finite aut in finite: si secundum: ergo non perfectior est ydea hominis quam asini et per consequens nec perfectior species vel ratio. sed primum aut tota perfectio speciei communicatur cuilibet ind uiduo et sic omnia sunt eque perfecta aut non communicatur tota perfectio speciei et sic erit aliquod iudiuiduum: quod non habebit totam rationem speciei. et sic aliquis homo erit cui non competet tota ratio hominis. et cui deerit aliqua pars siue tenens se ex parte materie siue ex parte forme.

¶ Preterea si tales ydee forent in deo: hoc esset quia forent ratio intelligendi seu producendi creaturas. et sic deus non diceret vel intelligeret creaturas per essentiam increatam. siue per rationem intelligendi: vel omnim esset vnica vdea sicut. est vnica essentia secundum secundam opinionem.

¶ Ad primum conceditur quod non secundum diuersita

¶ tem productorum est in deo diuersitas ydearum seu ratiotum. Ad augustinum dicendum quod debet intelligi non quod per aliam ydeam sit productus homo et per aliam equus Sed quod rationabile aliter productus est homo aliter equus vel quam equus.

¶ Ad secundum dico quod quamuis diuina essentia sit in finita vdea (quia infinitorum vdea) cuiusse tamen creature est finite ydea sicut a qualibet finite participatur et imitais vel potest dici quod diuinam essentiam esse vydeam cuiuslibet perducibilis: potest dupliciter intelligi. vno modo in ratione cognitionis seu representationis: et sic dicoquod omnium quantum est in se est equaliter ratio ydealis. Alio modo in ratione participationis vel assimilationis seu impressionis: et sic dico quod non equaliter est dea seu ratio etc. Et vlterius dico quod non quodiem indi uiduum hominis: participat totam perfectionem speciei sue ist tensiue. quamuis extensiue. quia habet quodlicem esse requisi tum adesse hominis: quamuis non habeat quemlibet gradum possibilem cuiuslibet esse.

¶ Ad tertium negatur. consequentia nam diuinus intellectus: prius intelligit diuinam essentiam: sicut primum obiectum ipsius. et hoc modo idem est intelligens et intellectum omnibus modis. Intelligendolaunt diuinam essentia intelligit omnia quae sunt i ea vertualiter: quasi quaedam secundaria Si vero secundum tertiam opinionem volumus loqui: esset concedendum quod multarum rerum vdee sunt in deo: et vnus deus. sicut et quelet creatura est in deo vita et creatrix essentia

¶ Et si arguatur sic. vdee quattuor rerum: sun plures res: quam tres res: ergo plures res quam tres res sunt vnus deus: Negatur consequentia: sicut patet de relationibus Ad secundum concedo quod cuiuslibet creature ydea (vt est in deo) est infinita. et negatur consequentia. et causa est quia perfectio hominis non mensuratur penes perfectionem vydee indeo sed penes distantiam a non esse. et penes participationem et communcationem diuini esse. vt patet ex secunda propositioe. ad quartum argumentum contra quartam conclusionem quarti puncti.

¶ Ad rationes principales patet ex conclusione. responsiua secundi arti. quod sunt concedende. Et ad illam qua fit in oppositum patet quia negandum est antecedens ex propositione. secunda sexta septia et octaua primi articu. Et sic est finis quastionis.