Quaesito 1

¶ Primus articulus

QUantum ad primum articulum sit prima conclusio. Quilibet angelus ali quando fuit quando non fnit malus / pro batur quilibet angelus fuit creatus benus. ergo. antecedens habetur extra de summa trinitate et fide catholica capitulo firmiter vbi dicitur firmiter crendimus quod demones natira a deo creati sunt boni / et ipsi per se facti sunt maliEx quo sequuntur duo primo quod angeli sunt poni facti ab alio secundum quod sunt mali non ab aliquo

¶ Secundo patet ista conclusio per augustinum duodecimo de ciuitate capitulo nouo dicentem An geli simul vt facti sunt amore et a quo facti sunt ad heserunt eoque sunt illi id est mali ab istorum scilicet bonorum societate distincti / quo isti in eadem. bona voluntate manserunt illi ab ca difficiendo mutati sunt. er go quilibet angelus fuit aliquando bonus / consequentia probatur. quia quilibet tali casto amore ex gratia elicito vel concreato erat bonus et iustus propter quod subdit augustinus et istam inquit bonam voluntatem quis fecerat nisi ille qui eos cum bona vo luntate id est casto amore quo illi adhererent crea¬ uii simul eis condens naturam et largiens gratiam. ¶ Tertio ista conclusio est damasceni libro secundo capitulo tertio.

¶ Item habetur secundo sente tiarum. distinctione tertia / ex multis auctoritatibus sanctorum augustini. theronymi et origenis

¶ Ex ista conclusione et dictis augustini vbi supra infero primo / quod amor castus quo angelus dile xit deum in primo instanti non fuit de libero arbitrio angeli elicitus. sed a deo concreatus / et per consequens quod angelus in illo instanti non libere nec contingenter sed naturaliter deum amauit. patet per ilud augustini cum dicit / istam voluntatem bonam quis fecit etc. augustinus vbi supra.

¶ Secundo infero consequenter: quod gratia ista de qua dicit augustinus / et amor ille castus non su fictebat ad mouendum voluntatem vt libertas arbitrii est / et hec est causa quare dicitur communiter quod illa bona non sufficiebant communiter ad merer dum

¶ Tertio infero quod circum scripta dei actualitate vel influentia quo ad causam esse causam / voluntas angeli ex se non poterat in amorem predictum / quia alias potuissent se facere ex se meliores quam creati fuerunt contram augusti. duodecimo de ciuitate capitulo nono.

¶ Secunda conclusio quilibet angelus aliquam do fuit in gratia gratum faciente. probatur pet damascenum vbi supra / dicentem per verbum dei creati / sunt omnes angeli / et a spiritu sancto per sanctificationem perfecti facti sunt / secundum proporti nem dignitatis et ordinis / illuminatione et gratia participantes. Ganc conclusionem tenent multi dectores primo beatus thomas prima parte questio ne sexagesima secunda articulo tertio / item prepositiuus in secunda parte summe. Item durandus libro secundo distinctione quartas / questione prima. Item hybernicus / thomas brinardinus. quamuis egidius et altissiodorensis / et petrus de tharantasia: teneant pppositum. secundo probatur. pro quo suppono quod angeli ante confirmationem bonorum omnes vel non habebant gratiam vel habebant omnes et quilibe gratiam Istud est verum quia non videtur ratio quare aliqui habuissent et aliqui non. Isto supposi to arguo sic per prius est habere gratiam quam mereri / sed angeli boni meruerunt confirmationem ergo habuerunt gratiam ante confirmationem. et sic ergo quilibet habuit gratiam ante bonorum confirmationem. consequentia hec nota est per suppositionem et oppositum maioris est heresis pelagii. et oppositum minoris est error magistri / qui in hoc non tenetur libro secundo distinctione quinta / minor eti am est beati thome prima parte questione sexagesi ma tertia / articulo quinto / et sexagesima secuda articulo quarto. Tertio sic et suppono duo primum est quod quelibet voluntas apta secundumcommunem cui sum / exire in actum iusticie seu mereri cum actuatione dei. habet habitum gratie gratificantis. patet istud quia oppositum est heresis pelagii.

¶ Secundo sup pono quod nullum est nec fuit primum peccatum aliculus persone / quin eadem persona pro tunc quando primo peccauit vel peccare potuit cum diuina actu a tione specialimereri. patet istud quia alias ta lis persona pro illo instanti non potuisset seruare iusticiam. et sic pena in ipsa precessisset omnem culpam quod est falsum. Tunc arguo sic lucifer sponte deseruit iusticiam quam seruare potuit. et hoc per primum peccatum simpliciter ergo quandoque ha buit iusticiam / et dona sufficientia cum dei actuatione / ad seruandum iusticiam. et per consequens ad merendum tenet consequentia per secundam suppositionem. vn de augustinus vndeclo de ciuitate capitulo vndeci mo non tantum ita creati sunt angeli vt aliquo modo viuerent: sed etiam illuminati vt sapienter beaceque viuerent / ab hac illuminatione quidam auersi. etc.

¶ Tertia conclusio nullus angelus peccauit in primo instanti sui esse nec in aliquo instanti immediato ad primum instans / prima pars probatur. quia seccatum mor tale (de quo loquimur) non stat cum gratia. sed quilibet angelus habuit gratiam in primo instanti per conclusionem praecedentem / ergo. secunda pars scilicet quod nullus angelus peccauit in instanti immediate ad primum. probatur per gregorium de arimino contra beatum thomam prima parte que stione sexagesima tertia dicentem articulo sexto. quod an geli immediate post primum instans peccauerunt. Contra (dicit ipse) quia non est dare vltimum instans gratie: vel gratia est per instans tantum / verum est quod ratio esset bona si antecedens esset verum et proba tum Mihi tamen videtur (si bene recolo) quod idem gregorius in primo suo probat et tenet oppositum istius antecedentis. probo ergo aliter sicut probat magister hugolinus generalis ordinis / quem in isto articulo et in multis aliis sequi volo. et arguo sic omne peccatum erat incompossibile amori casto illi de quo dictum est in conclusione prima et ille amor ab eis non potuit remitti vel ab eis tolli sic quod esset tantum per instans ergo non immediate post primum instans peccauerunt. consequentia nota. prima pars intecedentis probatur quia omne actuali er pecca re primo peccato est libere frui vtendis. sed frui deo est sibi incomposiibile. ergo. secunda pars antecedentis probatur / quia aut necesse fuisset vt libere suspendisset istum actum et per consequens volitio ne elicita alia priori causaliter impetrasset illam remissionem. Ista autcin volitio mala non potuit lipere elici in primo instanti vt postea patebit: aut necesse erat vt interim negligeret vel tepescere vel continue dimitteret aut remitteret / et sic tempus fuisset in terceptum antequam remissio illa fuit peccatum mortale

¶ Quarta conclusio: quilibet malus angelus sponte post morulam sue vite fuit malus. probatur ex premissis sic nullus malus angelus fuit malus in primo instanti suii. esse neque in aliquo instanti im iuediate ad primum ergo aliqua morula fuit iutercepta per quam fuit iustus quilibet angelus malus

¶ Sed contra predicta: maxime primam et se¬

¶ cundam conclusiones) est dubium primum propter magistrum tertia et quarta distinctionibus libri secundi. et propter hugonem de sacramentis libro primo parte quinta capitulo decimonono et vicesimo tertio / tenentes quod angeli non fuerunt creati in gratia. Secundo propter dictum augustini primo super genesim capitulo secundo: vbi dicit spiritualis vita informis dicta est. sicut potest esse in se non conuersa ad creatorem. tali enim conuersione formatur atque perficitur. videtur ergo quod quandoque fuit in formis ante peccatum ipse angelus malus et similiter bonus et per consequens non fuit creatus bonus nec cum gratia:

¶ Item idem augustinus libro quarto super genesim capitulo vicesimo octato / spiritualis creatura (inquit) post tenebras facta estlux. vbi intelligitur a quadam sua in formitate ad creatorem conuersa.

¶ Ad primum videtur michi sicut et aliis puta branardino. gregorio et magistro hugolino: quod magister in hac parte non sit tenendus.

¶ Ad secundum dicendum primo secundum doctrinam magistri rosamblantis quod cum augustinus dicit quod angelica natura prius facta est informis / quod hoc est verum non simpliciter: sed in comparatione ad statum confirmationis.

¶ Dico secundo quod duplex est informitas creature. Quedam est informitas que est de non ad herendo deo exindignitatecul pe. Alia est que dicitur non adhesio dei ex natura vel ex valore nature cuius opposita formatio est deo actualiter adherere amore elicito / et de ista loquitu augustinus quod primo informis creata est. et quod post teebras facta est lux. et quia non a se habuit illam nec a libero arbitrio sed a deo. Ideo solum fuit praeoritas nature inter formationem istam / et informationem. sibi oppositam / et hoc est quod dicit idem augustinus in ed dem libro capitulo quinto. Non itaque temporali sed causali ordine prius facta est informis etc. et sequitur formationem suam precessit non teiupore sed origine.

¶ Item vndecio de ciuitate dei capitulo vndecimo nullo modo secundum spactum temporis erant illi spiritus tenebre: (quos angelos dicimus) sed simul vt facti sunt lux factisunt ab hac tamen quidam aduersi sunt etc. Ex his patet quid dicendum est ad prae mum articulum questionis quod auctoritati magistri imititur. Ethec de articulo isto

¶ Secundus articulus

QUantum ad secundum articulum est videndum vtrum angelus in prime instanti potuerit demereri vel mereri quia concernit materiam quarte et quinte divexus. stinctionis huius secundi sentensiarum. Primo premitto preambulas propositiones Secundo ponam conclusiones Terto soluam aliquas rationes.

¶ Quantum ad primum sit prima propositio. Quilibet angelus fuit viator. probatur primo de bonis / quia quilibet bonus aliquando meruit ergo. Item de malis arguitur. quia quilibet aliquando demeruit ergo. consequentia patet quia nullus potest mereri de conmuni lege nisi viator.

¶ Secunda propositio duratio siue mora viatim ca angelorum / non fuit instantanea tantum. Probatur quia angeli mali peccauerunt pluribus peccatis diuersis specie. vt dicetur infra articulo sequenti. sed omnes isti actus non fuerunt simul ergo vnus post. alium Nisi diceres quod posterioribus actibus non pec¬ cassent: quod falsum esse apparebit articulo tertio sequenti.

¶ Patet etiam ista propositio ex articulo precedente

¶ Tertia quod angeli boni prius tempore habuerunt meritum quam praemium / et mali prius tempore habuerunt cupam quam damnationem / Probatur. quia tamsti quam illi prius fuerunt in via / quam in termino et non poterant mereri nisi in via nec demereri.

¶ Item quia sequitur a meretur vel demeretur ergo. a non est dam natus nec beatus: quia sequitur a. est in via: ergo non est in termino: quia nullus simul est in via et in termino vie (simul dico duratione)

¶ Quarta mora vie prefixe omnibus angelis: fuit equalis. Probatur quia videtur verisimile quod sicut. mora vie hominis / equalis est omnibus hominibus vsque ad instans mortis cuiuslibet: Ita mora vie angelorum fuit equalis omnibus vsque ad cer tum instans terminans exclusiue viam angelorum

¶ Quinta propositio secundum scotum libro secundo distinctione quinta Necesse est successionis tam bonorum quam malorum angelorum ad minus ponere tres moras siue status / secundum tempus diuisibiles / scilicet primum creationis. secundum merendi vel demerendi. et tertium statum terminum illorum beatitudinis scili cet bonorum et malorum damna: tionis Patet ista per scotum vbi supra et probatur ex premissis / et primo quo ad primum quia in primo instanti sui esse mali demeruerunt vt dicit tertia conclusio precedentis articuli nec in aliquo instanti im mediato illi / ergo fuit morosa duratio eorum. status ante demeritum. de secundo patet per tertiam propositionem huius articuli / angeli mali prius tempore peccauerunt quam damnati sunt et pluribus actibus successiue. ergo fuit secundus status diuisibilis qui fuit statu culpe etc. Sed de tertio non est dubium quia dhuc non cessauit. ergo propositio vera de malis angelis. probatur etiam de bonis. qu ia per primum correlarium prime conclusionis precedentis articuli amor christus omnibus angelis tam bonis quam malis concreatus / non fuit a libero arbitrio alicuius angeli sic amantis elicito libere. sedinaturaliter sic diligebat quilibet / igitur (sicut dicit correlarium secundum eiusdem conclusionis) isto amore casto non meruerunt / nec statim immediate post instans creationis / alium actum durationis nouum / sponte habere siue elicere potuerunt. ergo fuit mora inuisibi lis intercepta inter instans creationis / et tempus inquo meruerunt in qua tota mora lmedia fuerat si ne merito / et stantes in gratia et casto ipso amore ipsis concreato / de aliis duobus statibus patet sicut de malis per oppositum Nota tamen quod secundum beatum thomam / qui tenet quod mali angeli meruerunt ande lapsum. oportet diceret esse quattuor status succes sionis malorum angelorum. nisi dicatur quod ones angeli in praemo instanti sui esse meruerunt quod non videtur verum sicut dicetur infra¬

¶ Sexta propositio. primum peccatum angeli non potuit causaliter esse ex ignorantia agendorum culpabili / patet ista quia illa ignorantia esset pena deccati precedentis et sic illud non fuisset primum.

¶ Ex quo sequitur quod angelus primo non peccauit / quia omisit vel commisit / ex eo quia nesciebat quod scire tenebatur.

¶ Secundo sequitur quod non potuit velle oppopositum recti iudicii. nisipregrauatus affectione conmo di. patet quie non potuit velle sine cur ergo et c

¶ Septima nullum velle incomplexum: quod potuit esse primo elicitum a libero arbitrio angeli / vel imperatum / mere intellectuale / secundum totam latitudinem sue durationis vel intensionis: est necessario malum / quin angelus licite possit illud elicere pealiquantulam moram sub aliqua vel infra aliquam satitudinem intensionis istius velle probatur quia aliquod tale vellet (vt videtur) maxime hoc esset complacentia angeli in seipso. sed nec ista in quolibet gradu intenso vel per quantumlibet paruum tempus fuit vel fuisset ei illicita ergo. maior patet inductiue super genesim vndecimo / capitulo vicesimo secundo et minor probatur quia alias quelibet complacentia de bono creato. esset peccatum. contra augustinum dicentem si non in heresis etc.

¶ Item confirmatur eadem minor. quod talis complacentia sit licita quasic dilexisset naturam suam in primo instanti quia tunc non potuit referri in deum / nec etiam in alio sequemti instanti nisi per volitionem pplexam. sed ista perfici non potuit in instanti primo sui esse ymo necessario est posterior incomplexa / patet ergo quod non necessario peccauit per istam.

¶ Octaua omnes angeli in hoc fucrunt vniformes quod preuiis auxiliis poterant equeprimo mereri et eque primo demereri: ita quod quando potuit mereri in angelus tunc potuit c / et sic dicitur similiter de de mereri. Ista videtur probabilis et videtur augustini de ciuitate duodecimo.

¶ Nona nullum donum necessario preuium ad non peccandum vel ad non demerendum. primo peccato fuit primo angelo peccanti negatum vel substractum. in penam peccatumprobatur alioquin pena in cessisset culpam. Item sequeretur ex opposito quod angelus prius fuisset deerelictus adeo quam ipse der eliquis set deus Quod est falsum.

¶ his premissis pro secunda parte huius articuli sit prima conclusio nulla volitio complexapotest esse primo elicita probatur quia omnis complexa causatur ab incomplexa vel ab incomplexis / ergo quelibet complexa aliquibus incomplexis vel aliquam incomplexa est causaliter posterior. ergo nulla est simpliciter prima volitio elicita.

¶ Secunda conclusio nulla incomplexa volitio est primo incompossibilis vel repugnans dilectioni dei. probatur quia nihil formaliter dicte dilectioni repugnat nisi odium dei. sed nullum odium dei est volitio incomplexa / nec potest esse aliquod odium primo eli citum vt infra dicetur articulo sequenti ergo.

¶ Tertia conclusio: angelus in primo instantisui esse non potuit peccare. probatur quia si peccare potuit in primo instanti hoc potuit aut libere omitendo aut libere committendo. sed nullum potest dici ergo. maior nota / ex sufficienti diuisione sed probo minorem / primo quod non liberc omittendo / scilicet contra rationem / vt puta omittendo diligere deum / quia aliquod cur seu aliquod motiuum vel causa fuisset quare sic omitteret. cum apprehenderet deum vt sum me bonum. cum non habuit ignorantiam. etc. sicu dicit sexta propositio premissa cum correlariis suis sed non potuit esse tale cur in primo instanti sui esse ergo probatio istius vltimi assumpti patet quia illud cur fuisset vel erroncum iudicium / et hoc non per sex tam propositioem: vel voluntas ipsa libertatis sue volens habere experientiam. et sic prius fuisset mala quam omitteret. et breuiter quicquid dicatur cur isti us omissionis: semper sequitur inconueniens si ponatur fuisse in primo instanti. Confirmatur minor proista parte quia illa omissio fuisset libere imperata et sic aliqua volitione priore. Quare illa omissio non fuisset primum peccatum. secunda pars minoris scilicet quod non libere committendo probatur sic. quelibet mens non graumata corpore / et que non habett ignorantu am agendorum. si quid velit habet aliquod cur / quare ita velit. sed nullum cur propter quod angelus vellet complacere in c ac si esset deus potuit esse in primo instanti sui esse ergo maior nota. minor probatur sicut in parte precedente minoris.

¶ Secundo nulla icomplexa volitio repugnat primo dilectioni dei per conclusionem secundam. ergo nulla talis. imperat omissionem diligendi deum / siue odium dei vel auersionem a deo. consequentia nota. ergo illa volitio imperatiua talis auersionis necessario fuisset complexa: sed nulla talis potest esse prima in primo istam ti per conclusionem primam ergo.

¶ Item si angelus in primo instanti egisset contradictamen recter rationis / semper fuisset insipiens.

¶ Et iterum nulla passio traxit eum ad peccandum / cur ergo sic egisset in affectione conimodi et per istam non peccasset in primo instanti. Item sine cur et libere omisisset contra actuale dictamen in primo instanti quod est impossibile per predicta.

¶ Item ista: omissio libera fuisset contra inclinationem recti dictaminis / et auxilii. causaliter preuii ad nonpeccandum (quod fuit in angelo secundum praemissa) que incliuatio fuit alicuius difficul tatis vel resistentie ergo eam non superasset dicta q missio libera in instanti. quia tunc nulla fuisset difficul as

¶ Item peccatum quo peccauit primo angelus non potuit in primo instanti perficere ergo nec aliquod aliud poterat perficereun primo instantiantecedens patebit in arti. sequenti. Item angelica nata vel angelus liprimo istanti sui esse fuit informats gratia. ergo in illo instanti non potuit peccare: consequentia patet. quia primum esse primi peccati actualis: est necessario primum non es gratie. si ergo angelus peccasset in primo instant tunc idem instans fuisset primum esse culpe et primum non esse gratie: et antecedens est augustini duodecio de ciuitate capitulo nono dicentis: quod angeli simul vt facti sunt ei aquo facti suntamore adheserunt. eo qe sunt isti scilicet boni: ab illorum societate discreti quia isti in eadem bona. voluntate manserunt: illi autem ab ea deficiendo mutati sunt: et de quali amore loquatur explicat dicens: et illam bonam voluntatem quis fecerat: nisi ille qui omnes cum bona volunta te (id est cum amore casto quo illi adhererent) creauit: simul cis condens naturam et largiens gratiam

¶ Preterea si angelus peccasset in primo instanti sequitur quod deus creasset ipsum peccatorem: et per consequens peccatum illud fuisset potius imputabile deo quam angelo aut voluntati. consequens est falsum: et tam impossibile: quam linpossibile est deum esse causam peccati. consequentia probatur. quia omnis ope¬ ratio qui simul incipit cum esse rei: est ab agente a quo habet esse. Sed dubitatur contra conclusionem tertiam rati onibus gregorii tenentis oppositum in secundo / quarum praema est ista. Illud quod habuit angelus quando peccauit necessario requisitum ad hoc quod posset peccare: hoc habuit vel habere potuit in primo instanti sui esse: et simil ter omne quod habuit quando meruit requisitum ad possemereri / hoc habuit vel habere potuit in primo instanti ergo consequentia nota / et antecedens probatur: quia ex parte intellectus habuit noticiam equalem etc: et ex parte voluntatis gratiam deus potuit in fundere in primo instanti etc

¶ Secundo Anima christi in instanti primo sue conceptionis / meruit. ergo angelus potuit etc. antecedens patet pemagistrum lib. 3 distin. 13. Nec potest exponi ab initio ( dicit ipse) id est immediate post: quia tunc profecisset in merito. patet consequentia: quia actus incepisset a non gradu.

¶ Tertio si sol in instanti a causaretur: illuminaret in a instanti / et non minus potest libertas arbitrii cumcausis necessario requisitis quam sol ergo.

¶ Ad primum dico primo quod angelus habuit in prmo instanti omnia requisita ad hoc quod posset peccare posprimum instans siue in instanti alio. Secundo dico quod intelrequisita adhoc quod posset peccare primo peccato simpliciter (quod non fuisset pena peccati) est vnum / scilicet quod posset meritorie vitare peccatum / et quod posse seruare pro tunc iustitiam et posset perdere quod includit habere iustitiam hec autem sunt incompossibilia peccato in primo instanti ergo. Nec saluari potest si nunquam habuisset iustitiam alias sequitur quod simul habuisset iustitiam et perdidisset quod est impossibile. Item per simile probaretur quod in primo instanti potuisset velle se non esse: vel odire proximum: quorum quodlibet est impossibile. Item b homo in primo instanti in quo potest vti libero arbitrio habet omnia requisita etc: et tamen non potest tunc primo peccare

¶ Ad secundum de anima christi dico quod dato quod meruim et non a primo instanti non sequitur propter hoc quod profecisset i. merito. Item quia christus meruit secundum animam: sed non anima liber meruit ymo persona ipsa quae deus est / quae non est aliquae creatura Ad tertium de sole conceditur quod sol naturalite agit: vnde etiam concedendum est: quod angelus habuit actum na turalem in primo instanti scilicet actum amoris casti: non tamen habuit actum castum libere elicitum. vnde si sol illuminaret libere: sic quod si non illuminaret peccaret: et fieret non lucidus impossibile esset vt posset illuminare in primo stanti sui esse: Et hec de secundo articulo

¶ QUantum ad tertium arttculum videns dum est quale fuit prim peccatum angeli / pro quo praemitto aliquas diuisiones

¶ Pri i ma / Omnis actus voluntatis elicitos bo nus vel malus est velle vel nolle.

¶ Secunda Quodlibet nolle aut est complexum aut incomplex um / et similiter quodlibet velle aut est complexum aut incomplexum.

¶ Tertia velle diuiditur in velle amicicie et vel le concupiscentie. velle amicicie est quo acceptatur obie tum conueniens cui volimus bonum. velle autem concnpiscentie dicitur illius obiecti quo volo alicui amato amore amicicie aliquod bonum in rebus possidendis. vt volo m sericordiam amico vel aliquid consimile. Cum ergo peccatum angeli causatum fuerit a voluntate deordinata / oportet videre ordinem actum voluntatis: et sic facilius apparebit quod queritur

¶ Quantum ergo ad illud sit prima propositio¬ Omne nolle siue complexum siue incomplexum / et velle sic differunt: quod pro nunc omnem nolle praecedit aliquod velle. patet quia nihil fugio nisi quia disconuenire reputo. vel iudico alicui quod accepto sicut dicit anselinus de casu diaboli

¶ Secunda quodlibet concupiscentie precedit alis quod velle amicicie. probatur: quia non volo alquod bonum amato nisi amem illud cui volo.

¶ Tertia nullum nolle potest esse primus actus

¶ voluntatis deordinato / probatur: quia quodlibet nolle prae¬ ¬ cedit causaliter aliquod velle per primam sed bonum vele et ordinatum / non causat cum debitis circunstantiis / malum nolle / ergo malum nolle antecedit necessario malum velle

¶ Quarta nullum velle concupiscentie potest i esse primus acto deordinatus voluntatis / probatur per secundam hic positam: quia quodlibet velle concupiscentie cansatur ab aliquo velle amicicie priori causaliter. ergo si illud velle amicicie non sit ordinatum / nec velle concupiscentie quod causatur posterius erit deordinatum. ¶ Quinta primus actus voluntatis deordina¬

¶ tus est velle amicicie patet inductiue. quia nec velle sed nec nolle concupiscentie. ergo relinquitur velle amicicie Sexta per prius est voluntatem deordinari pecmale velle quam per nolle male: patet ex immediata et etiam ex tertia

¶ Septima prius est male amare quam male concupiscer id est per prius est et male velle amore amicicie quam amo re concupiscentie.

¶ Istis visis pro conclusionibus ponendis sit prima suppositio. Prim peccatum angeli non fuit pena peccati praeoris ser patet: quia alias non fuisset prim.

¶ Secunda sup. Prim pec icatum angeli non fuit causaliter ex errore seu ignorantia / ex qua causatur peccatum. de qua loquitur magitur libro secun¬

¶ do dist. 26. c. penulti. quia illa est pena preccat.

¶ Tertia odium complexum quod non est displicentia intuitiua non potest esse prima deordinatio voluntatis: patet tum: quia omnem odium est nolle: vt patet per praedicta / tum etiam quia si aliquod tale odim um esset prima deordinatio voluntatis non causaretur ex aliqua affectione deordinata voluntatis: sed impossi bile est voluntatem male odire odio complexo abstractiuo / nisi rem bonam: vel bene esse rei: et hoc non est possi bile esse / nisi vel ex errore / vel ex voluntate corrupta et iniusta prius causaliter. vel ex inordinata affectione vel dilectione: sicut patet ex predictis. aut eim odio bonim meum male / et hoc non nisi in penam peccati: aut nollo bonum alterius / et hoc est: quia odio personam ergo.

¶ Sitergo pro responsione ad articulum conclu¬

¶ sio prima ista peccatum primi angeli non potuit esse odium dei probatur omne odium est nolle: ergo male odire / sicut est odire deum) est male nolle. ergo secundum praedicta causaliter est avelle male. ergo prius male voluit quam noluit male per sextam propositionem hic positam.

¶ Corrclarium primum Odium dei fuit peccatum et pena peccati. patet primum: sed secundum sequitur ex conclusio ne: quia non fuit primum peccatum

¶ Secundum correlarium Inter excellentem sapi¬

¶ entiam angeli / et maximam insipientiam eius / qua odiuit deum et voluit deum non esse y medius transitus fuit omissic qua omisit sequi diuinam actuationem / inclinantem ad conplacendum in donis suis sibi adeo collatis propter deum Secunda conclusio. Primum peccatum angeli fui¬ duplex primum omissio libera referendi dona dei in deum et hec fuit ingratitudo. secundum inanis gloria seu gloriatio non in domino: et prima culpa: causaliter fuit prior quam secunda. Nam quia mortaliter omisit: id eo desertus est et inaniter gloriatus est. probatur auctoritate bti augustini iste (inquit) lucifer: quia se vidit pulchrum et liberum in naturalibus et gratuitis: atque tot spiritibus praelatum: non in de se conuertit ad deum: cum teneretur et posset. cepit autem in se non in domino gloriari. et libertatem quam accepit: non ad bonum sed ad illicitum vsurpauit

¶ Tertia conclusio. post peccatum inanis glorie: conmisit peccatum superbie. probatur ex verbis augustini vbi supra voluit enim sibi subditis: dominari. ita vt ipse subnullius dominatu maneret. nec se esse a deo recognoscoret. suamque sedem in latere aquilonis: statuere et cogitauit quod per se posset existere: et omnia celorum agmina: oprtatus est ad suum velle posse reflectere.

¶ Ubi nota primo quod iam desertus a luce diuina: inciderat in penas peccat. et delectatus primcipari appetit non subesse deo quod est superbie speciale peccatum de directo.

¶ Secundo incidit in errorem existimans se posse dominari non subdeo. temptauit enim eum malicia eius. augustinus vndo cimo super genesim.

¶ Tertio appetutgloriam ad quanse factum cognouerat: non affectione iusti: sed affectione commodi. Quarto quia hec bona non humiliter desiderauit: a deo gratiose praeparante. nec vt iustus esset.

¶ Quarta conclusio. angelus malus: directe non appetiit equalitatem dei. sed equipolentia quadam et indirecte. Prima pars patet. quia numquam ita fuit obcecatus quin sciret se creaturam. et deum creatorem. et quin sciret per fecte esse impossibile: quod esset equalis deo vt pote continges necessario equale esse non posse. Secunda pars propatur quia velle dominari et nulli subuci: est appetere quod soli deo conuenit ergo.

¶ Correlarium: non appetiit beatitudinem: qua deus est beatus formaliter. sed beatitudinem obiectiuam dei appetiit habere tali modo: quali modo si hberet: non esset creatura. puta vt haberet non ex gratia dei.

¶ Secundum licet omnia hec preccata: scilicet ingratitudo omissiua: secundo inanis gloria. non in domino: tertio appetitus dominandi et non subessendi (quod fuit superbia) quarto appetitus glorie inquantum est bonum commodi (quod fuit cupiditas) quito appetitus glorie: tanquam debite sibi: ex valore nature non ex gratia dei: et sexto: assensus quod deus esset inuidus: et iniustus: et dogmatimatio aliis ad idem suadendo: septimo odium dei: et detestatio (quod fuit malicia vltimata) licet omnia ista possent in genus superbie reduci: tamen distinguntur gratibus propinquis. Patet ergo ex dictis veritas praedictorum quorunde in articulo secundo huius questionis quo modo omnia ista non poterant simul perfici.

¶ Sed hic est vnum dubium: vtrum deus angelo: suum casum potuerit praenunciare vel reuelare quod non secundum augustinum vt videtur super genesim. 41 ca. 22. proide nec sui casus in sciens esse potuit: quia scientia: pietatis est fructus: ergo no bdatur in dampnum sed in commodum cuius oppositum sequere tur: et anselmus de casu dyaboli capitulo vigesimo primo.

¶ O ppositum arguitur. quia deus reuelauit petre suam culpam de facto: ergo item non est facere angelum esse malum: reuelare sibi casum suum.

¶ Respondeo. aliud est querere si potuit praescire casum suum: capiendo praescire proassentiendo scientifice. ita quod impossibile sit assensum fuisse falsum item aliud est quaerere si potuit deus praenunciare culpaet quirere vtrum potuit praenunciare casum suum. idest finalem dampnationem. Item aliud est quirere: vtrum potuit prinuncia re sibi casum: non faciendo ipsum indubitanter assentire: vel vtrum ambo simul. Item aliud est: an potuit reuelare abolute sibi casum suum. Item aliud est quaerere vtrum potuit sic reuelasse quod stante reuelatione vellet eum habere aliquam displicentiam ante culpam: et cum hoc (deo influente et actuante ac faciente) ipsum facere displicentiam vel causa re de casu quae videntur aliqualiter incompossibilia.

¶ Quare sit prima conclusio. absolute fuit possibile deum: praenunciare angelo peccatum siue casum suum futurum. probatur quia si vno modo fuit possibile hetur propositum. Sed probo quod fuit possibile duobus modis. quorum vnus est quod reuelatio fuisse absoluta: et tamen cum hoc deus non voluisset angelum assentire illi reuelationi tamque absolute. quo posito simal staret reuelatio: et tamen quod angelus crederet istam reuelationem esse conditionalem vel commintatoriam. Etiam ex alia parte a non cadere fuit absolute possibile. quia reuelatio: non facit reuelatum de futuro: necessario euenire. ergo a potuit non cadere stante reuelatione et sic de non euentu sui casus potuit sperare. Secundo fuit possibile quod a crederet suum casum fore. et doleret et tristaretur de culpa: et cum hoc sciret possibile esse: quod illa reuelatio numquam fuisset assertoria. et per consequens oppositum reuelati fuisset absolute possibile. vnde poterat deum rogare pro euasione. verum est quod illa reuelatio fuisset equipollenter conditionalis: et forte in casu dubii praesentis nul la est possibilis reuelatio nisi conditionalis.

¶ Secunda conclusio. de potentia ordinata non vide tur possibile: deum praedicere a angelo suum casum perpetuum futurum et cum hoc facere assentire a illi reuelatioi tamquam absolute. probatur quia iunc a firmiter assentiret: quod qualitercumque teneretur praecauere casum suum: non euitabit. et sic non erit in eo spes vitandi casum suum: hanc perplexitatem et angustiam: deus non infligeret secundum leges statutas: aliter sine culpa praecedente puniret. Secundo quia videretur: quod deus subtraheret a angelo auxilium suum sine culpa suaex quo ipse: cum gratia et libero arbitrio et quantoliet conatunon posset vitare peccatum. et sic deus videretur esse occasio illu angelo ad peccandum contra deum. Tertio stante assensu illo per deum causato in a: absolute possibile est: quod sic eueniat sicut reuelatum est. ergo possibile esset deum causasse falsum assensum in a. probatur consequentia: quia de praesenti deus vult a assentire reuelato. et facit a assentire. ergo non potest non sic fecisse quin sic assentierit.

¶ Tertia conclusio. si praescire capiatur stricte proassensu scientifico: cui non potest subesse falsum: deus non potest facere scire aliquam creaturam: aliquod contingenter fu turum. et in hoc sensu capiendus est augustinus et ansel mus in ratione facta ante oppositum dubii. probatur quia quodlibet tale contingenter erit et potest non fore ergo.

¶ Quarta de facto nec boni praesciuerunt suam confirmationem seu beatitudinem: nec mali suum casum. Patet per magistrum distinctione quarta. Item probatur quia si boni prae ciuissent suam btitudinem et non mali: ia boni humissent quandam maximum modum standi: quem non habuissent tunc futuri mali. Item si mali praesciuissent suum casum habuissent magnam materiam dolendi sine culpa / Ista conclusio est de intemtione beati Agustini vbi supra et anselmi¬

¶ Ad rationes primcipales: ad primam negandum est antecedens. ad magistrum: dico quod videtur non bene dixisse et non placet aliis: Ad secundam negandum antecedens. Ad tertiam negan dum est ssmiliter antecedens et sic est finis questionis