Quaestio 2

¶ Primus articulus.

QUantum ad primum articulumprimo videndum quid requiratur ad hoc quod mulier aliqua veraciter dicatur mater alicuius. Secundo ex hoc videbitur quid dipei cendum sit ad articulum.

¶ Quantum ad primum causa breuitatis dimitten do diuersarum opinionum prolixitates. dicam quod michi occurret: praemissis aliquibus propositionibus.

¶ Prima ad esse matrem. b. filii. non sufficit a mulie tem praecise ad corpus b materiam ministrare: probatur quia si sic sequeretur quod adam vere fuisset mater eue et limus. mater ade quae sunt falsa: consequentia patet per oppositum propotnis: quia adam in formatione corperis cue materiam minstrauit passiue saltem. et terra respectu formationis corporis ade vt habetur in genesi.

¶ Secunda propositio. in generatione prolis ad hoc quod a sit mater b: non sufficit a solum ad corpus b concurree passiue: patet quia tunc lignum posset dici mater vermis et sicut prius adam posset veracitur dici miter eue. Item sequitur quod si deus de digito mulieris formaret hominem quod ille hom esset illius mulieris filius quod est falsum et consequentia nota

¶ Tertia propositio. Ex parte a mulieris vt sit mater b filii: exigitur quod a minstret semen actiue concurrens ad effectum: licet actione minus primcipali quam sit actio seminis inaris vel supplentis et quod a coagat ad fortationem et orga nisationem corperis. b. et fomentu tribuat et localiter conti neat: probatur auctoritate galieni qui vt testatur auicena praemo canone dicit quod mituer concurrat vt principium actiuum et non solum passiue ad formationem prolis.

¶ Quarta propositio. actiuitas matris non sufficit ad generande prolis formationem quo ad corpus. probatur quia alias sequeretur quod muller se sola se posset facere matrem et se impregnare quod est falsum.

¶ Quinta propositio. ad a esse matrem bcum aliis re quisitis dictis in. 3 propositione: requiritur quod natra b recipiatur in vtero a in personalitate propria ipsius b et non in aliena. probatur quia si nata b concepta esset in personalitate persone dei: deus esset conceptus et non b homo. quia natiuitas non est nate sed persone popria vt dicit damascenus in. tertio.

¶ Ex hiis respondetur ad argum etum per conclusiones quarum prima est: quod btam vergo fuit et est vacitur mitur di et miter christi i qua est deus. probatur perdamascenum li. 3. c. 1. dicentem theotoconet dei genstricem vere et primcipaliter praedicamus vrginem. Item auctem cyrili in capostolis approbatis in synodo ephesina vbi dicit: si quis non confitetur esse secundum veritatem emanuel: et propter hoc dei genitricem vrginem sctam genuit enim cannaliter carnem factum ex deo verbum anathemasit Ex quibus autoritatibus et multis aliis et symbolis et euangelio patet quod dicta conclusio non est ab aliquo dubitanda. Secunda conclusio. Beata virgo omnia que ad matrem pertinent agere ad formationem corporis et ad per se terminum generationis vel conceptionis filii: egit in eo quod alie matres susceptiue agunt. et hoc cooperante virtute infinita spiritussancti. qufuit agens principale. Probatur quia concepit in instanti sicut patet per magistrum in tertio sententiam di. secunda ergo. quicquid ad esse matrem require batur totum fuit completum in instanti sed. ad esse imetrem requiritur concursus actiuus matris per predicta igitur. ista conclusio est de intentione scoti libro tertio distinctione quarta qui allegat damascenum dicentem quod spiritus sanctus virtutem ei scilice virgini: tribuit susceptiuam simul et gantioatiuam. vide ibi multas rationes pro dicta conclusione

¶ Tertia conclusio. maternitas virginitatiformaliter non repugnat. patet ex precedentibus conclusioni bus: cum beata maria fuerit vere mater et virgo: potest tamen aliter hoc esse possibile declarari seu probariso quod maternitas virginitatem formaliter non excludit. quia virginitas priuat solum actionem cause naturalis super rioris create puta seminis virilis et maternitas non necessario illa actionem includit quia potest ista actiovirtute diuina suppleri ergo.

¶ Ex quo patet quod non omne illud miraculosum quod sufficit ad esse matrem virginem. sufficit ad virgi nis partum: patet quia ad virginem esse matrem sufficit exclusio actionis naturalis cause create superioris: potentiam dei suppletiuam vel supplentem suum agere: que est miraculosa. sed ad virginem parere: requiritur alite speciale miraculum scilicet exitus per clausam portam. vbi q portet esse duo corpora simul et sic patet correlarium

¶ Quarta conclusio. licet beata virgo christum conceperit de spiritu sancto: tamen spiritus sanctus non est dicendus pater christi. Ista conclusio patet de intentione beati augustini enchi. 2. 4. dicentis. xristus natus est de spiri tu sancto non sicut de patre sic autem de illa sciliet beata virgine sicut de matre: quod probatur quia ad esse patrem huius per generationem non sufficit dicta formatio sancti spiritus: sed gignitio per decisionem seminis. quod non fecit spiritussanctus scilicet. in formatione corporis christi ergo etc. Et hec de primo articulo.

Secundus articulus

QUantum ad secundum articulum videndum est vtrum idem sit filius dei petris et filius virginis matris. Pono c. clusio nes.

¶ Prima conclusio. christus ei U vere filius virginis: patet quia christus natus est de virgine Item cum peperit virgo filium suum primogenitum: dicit angelus: annuncio vobis gaudium. etc et sequitur qui est christus dominus in ciuitate dauic. Patet etiam per articulum precedentem quia vergo beata vere fuit mater christi

¶ Secunda conclusio. licet filius dei sit natus de virgine. non tamen illa natiuitas est nature pro prie seu persone. Prima pars patet ex conclusione precedente. secunda etiam patet per damascenum libro tertio dicentem quod natiuitas ypostasis est: non nature¬

¶ Correlarium ista consequentia non valet iste de nouo nascitur ergo ille de nouo in esse producitur. Patet defilio dei nato temporaliter: quae tamen habuit esse eternaliter Secundum correlarium. natura humana in christo non est illud: quod proprie natum est de vgine: tamquam natiuitatis subiectum. patet ex secunda parte conclusionis cum ipsa non sit persona

¶ Tertia conclusio. licet nulla essentia sit. quin sit. creator vel creatura: aliqua tamen est creatura que proprie loquendo nec est creata nec genita: prima pars est nota: cum omnis essenta sit deus vel adeo. secunda patet de humanitate christi quae non est creata quia non est facta de nichilo quia de purissimis sanguinibus virginis formauit tam spiritus sanctus. Nec ipa est proprie genita vt notum est ex conclusione secunda et eius correla. 2. ¶ Quarta conclusio. licet idem filius sit dei patris

¶ et vrginis filius. hoc tamen est diuersis filiationibus. primoma pars probatur quia idem christus est filius dei et virgiuis e vt patet ex veritate euangelica. vnde nemo ascendit nisi qui descendit. scilicet in carnem filius hominis qui est in celo: quod exponens hieronimus in sermodoe cogitis meetc. dicit quis queso est qui loquitur: christus vtique quis filius hominis vtique filius virginis: qui refertur cum dicit. qui ascendit qui descendit vtique vna persona eadem que filius dei et filius hominis. Secunda pars conclusionis probatur: quia in christo dei et virginis filio: due sunt natiuitates: scilicet eterna (qua nascitura patre) et temporalis qua natus est ex virgine: ergo vna filiatione sode eterna est filius patris: et alia filiatione scilicet temporali est filius virginis: vnde damascenus libro tertio. confitemur duas christi natiuitates vnam que. est ex parte eternam: aliam que est in vtimis temporibus propter nos. Correlarium licet in christo sint due natiuitater et due filiationes: non tamen propter hoc consequens est concedendum: quod christus sit duo nati vel duo filii. ymo est vnus natus et vnus filius tantum: quia non duo sed vnus est christus patet istud correlarium sa is ex conclusione.

¶ Et comfirmatur in simili non sequitur. in sorte sunt due scinte ergo sortes est duo scientes. Item non sequitur in christo sunt due voluntates. ergo christus est duo volem tes: antecedens enim est verum et consequens falsum. secundum damascenum

¶ Quinta conclusio. Non ex hoc precise filius dei est filius virginis: quia humanitas quam assum psit est formata in virgine: probatur quia si illa foret causa precisa: tunc dato quod post formationem illius humanitatis filius ipsam assumpsisset: adhuc filius de esset filius virginis. quod falsum est. quia tunc pari ratione: si modo filius dei assumeret naturam petri: concedendum esset quod filius dei esset filius matris petri quod est falsum. Unde relinquitur quod filius sit persi na et persona deus: existens homo secundum huma nitatem simul conceptus et vnitus.

¶ Ex his patet responsio ad duas rationes prim cipales questionis

¶ Ad priman negandum est antecedens vt patet per dicta in primo articulo huius questionis.

¶ Ad probationem concedatur quod christus est filius virginis. Ad damascenum dicitur quod non vult nega re simpliciter quod virgo non sit mater christi secundum quod dicit durandus libro tertio. distinctionequarta. quae stione secunda et concordat scotus in tertio distinctione eadem quod videlicet hoc nomen theotocon fuit inuentum a nestorio heretico ideo ad abolendum ipsm dicit illa verba: quia cum hereticis non debemus habere nominia communia: sicut dicit Diero. super osee secundo capitulo Ad secundum conceditur quod filius dei non est factus nec creatus. Et cum dicitur filius virginis etc. negandum est. Ad apostolum dicendum quod non dicit quod sit ei factus simpliciter sed quod est factus et secundum carnem ex semine dauid. Modo non sequi tur filius virginis est factus ex semine secundum carnem. ergo est factus. sicut non sequitur verbum dei factum est caro ergo verbum dei factum est.

Tertius articulus.

NUnc quantum ad articulum tertium huius questionis de christi merito videndum est vtrum christus secundum quod viator potuerit mereri omne condigno / vbi primo praemit tam declarationes. secundo ponam conclusic nes responsales. Et tertio dicamique bona meruit et qui bus.

¶ Quantum ad primum declaro quid sit propemereri omne condigno. Pro quo sciendum est quod ad hooc quod aliqua actio electiua sit meritum omne condigno. plura requiruntur. Primum est quod eliciens ipsam ad sic agere bene et confirmiter recte rationi non oblige tur / Secundum est quod persona sic meritorie operans non ind geat vt ab alio iustificetur. et ad taliter agere in iusticia aliunde non conseruetur. Tertium est vt ipsa persona ex taliter operari non perficiatur nec ratio melior fiat. quartum quod talis actio sibi operanti principaliter imputetur / quintum quod taliter agere a nullo extrin senco adiuuetur.

¶ Propter predicta nulla persona creata potest mereri omne condigno / quod patet quia nulla dictarum conditionum concurrit ad meritum alicuius creature / primo non concurrit priema quia natura obligatur deo ad quicquid boni potest. et ad quicquid melius potest. vt probat augustinus secundo de libero arbitrio capitulo tertio: ideo non iure debetur sibi aliquod premium ex condigno. et de aliis patet manifeste.

¶ Secundo patet. quia persona creata potest de mereri omne condigno seu mereri penam. quia ad sic oprari qualiter operari est mereri penam: non obligatur creatura nec indiget iustificatioe ab alio nec ex eo quod sic agit perficitur ymo deterioratur et peioratur et sibi principaliter culpa non autem deo imputatur nec ad sic agere adiutorio dei ieget vel alterius / licet deus coagat ad actum tamen non adiuuat etc. Secundo premitto quod christum mereri omne condigno / et non ex gratia: seu ex gratia et non ex condigno / potest dupliciter intelligi: vno modo sic / ex gratia. quia hoc ipsum est ex gratuita voluntate dei: quod filius dei suppositet naturam humanam secundum quam operans gratuite nos redemit / et hoc modo verum est quod non nisi ex gratiosa predestinatione eterna christus meruit. et non decondigno. vnde augustinus libro de praedestinatione sanctorum homo ille vt (a verbo dei invnitate persone assumptus) vnigenitus filius dei e et / vnde hoc meruit quasi dicat non hoc meruit Et ideo dicit idem augustinus de verbis domini sermone. 8 tolle gratiam qua christus est caput ecclesie / quid christus nisi quod tu: quid christus nisi homo. Alio modo sic quod supposita illa vnione gratiosa ille homo tenebatur agere etc. vel sibi proficiebat operari vel sibi non. sed etiam ex trinseco principaliter imputabile fuit sic operari qua¬ liter fuit mereri. et sic non. et illo modo debet intelligi articulus. ita quod ly ex condigno gratiam vnionis non excludat sed denotat valoremoperis et sufficientiam operantis: ita quod non ex alia gratiosa acceptatione illud operari dicatur iusticia actualis

¶ Tertio premitto quod condignitas operis christu vel notat valorem acceptabilitatis operis in se. vel notat actualem acceptationem pro aliis. primo ei modo est condigne et sufficientis iusticie opus in se. secundo modo ex gratiosa voluntate dei mere acce¬

¶ ptatur ad premium pro aliis. Deinde suppono tria in Primum quod volitiones beatorum ad fruitionem dei religate seu colligate / sunt perfectioris generis quam volitiones viatorum tantum. ista patet ex dictis augustini de spiritu in littera circa finem / vbi dicit quod delectatio de deo beatifice viso / nulli alteri delectationi de deo non viso est proxime companda

¶ Secundo suppono quod omnes christi anime volitiones electiue / fuerunt religate siue relate ad beatificam fruitionem. patet quia anima christi fuit in hac vita vere beata. ergo quicquid voluit electiue / ordinnatissime voluit propter deum dilectum / et per consequens habuit volitiones colligatas ad amorem illum principalem. patet ista consequentia per beatum augustinum vndecimo de capitulo. 6. Etiam

¶ hec tota ratio videtur de intentione augustini superil. lo verbo. que placita sunt ei facio semper

¶ Tertio suppono quod qualitercunque voluit christus secundum naturam assumptam libere voluit: sic quod potuit non taliter velle / patet per augustinum. 15 de ciuitate capitulo. 6. Et patet ratione. quia illa persona non necessitabatur agere ad extra secundum naturam diuinam nec necessitabatur agere ad extra secundum na turam assumptam.

¶ Ex istis sequitur correlarie quod nunquam aliqua persona precise viatrix / tam perfectis volitionibus meruit. sicut fuerunt volitiones anime/ christi / quia fuerunt volitiones beate mentis. quae per primam suppositionem sunt perfectioris generis / omnibus aliarum non beatarum mentium volitionibus / etnunquam meruit viator dum videret deum beatifice nisi christus.

¶ Et si quis dicat quo modo potest beatus esse viator / aut quo modo potest beata mens vnita non necessario frui. Ad primum respondeo quod viator dipliciter dicitur / vno modo quia primo corporaliter non est adeptus dotes immortalitatis aut impossibilita tis nec secundo in anima adeptus est impossilitatem polorum et tristabilium / nec tertio videt deum nec fruitur deo viso: sed solum proficit per fidem ambulando et charitate speratiua. Qui in primis duobus est est viator. et sic erat christus. Sed in tertio erat et est conprehensor¬

¶ Ad secundum dico quod mens beata vel vnita necessario diligit quia est quo / sed persona libere quia est quod. Nota etiam quod dilectionem vel volitionem vel fruitionem anime christi operata est tota trinitas. tamen sola persona filii fuit volens quod / et anima quo / vnde non debet concedi quod pater voluerit lachri¬

¶ mari secundum animam. nec quod pater fuerit desiderans et manducare pasca. sed bene de filio qui terminabat illam dependentiam. his premissis quantum ad secundum punctum puius articuli sit prima conclusio.

¶ Sola persona diuina potest et potuit in natu ra creata / de condigno mereri / probatur quia soli per sone diuine conneniunt conditiones superius positead mereri ex condigno requisite. ergo consequentia nota antecedens patet inductiue de singulis 2c

¶ Ex qua insero correlaria: primum quelibet operatio christi electiua secundum naturam assumptam est magis imputabilis persone christi: quam primo angelo sit imputabilis sua spontanea culpa / patet quia null angelus habuit in potestate suas omnes causas ad suum peccare requisitas. nec quo ad eas esse / nec quo ad eas causas esse: et persona christi habuit. ergo. etiam quia illa persona non indigebat conseruari Secundum correlarium: persona christi non obligabatur nec tenebatur operari meritorie secundum aliquam naturam. patet ex prima conditione ad veritatem meriti requisitu. Item quia non tenebatur assumere naturam creatam et in ea operari aliqua liter. ergo.

¶ Tertium correlarium: licet persona christi summe perfectissimeque iusticie actualis / meritum opera ta fuerit secundum naturam assumptam: tamen illa assumptio nature fuit ex mere gratuita voluntate trinitatis / patet istud correlarium per augustinum de predestinatione sanctorum dicentem. Predestinata gratuite est ista nature humane tanta et tam ex celsa et summa subuentio vt quo attolleretur altius non haberet

¶ Secunda conclusio: qualitercunque christus voluit taliter voluit amore infinito secundum naturam diuinam / et amore finito secundum naturam humanam probatur impossibile fuit christum elicere velle secundum naturam assumptam: non volendo id ipsum secundum naturam diuinam. ergo consequentia nota an tecedens patet cum ipsa persona christi sit essentialiter diuina voluntas et essentia / quicquid ergo voluit voluntate alia. vna necessario illud cum ipsa persona fuerit volens secundum vtramque naturam / alioquin anima christi voluisset vt quod quod non est verum ymo persona est que voluit vt quod / anima vero vt quo. vnde sequitur christus voluit / ergo persona (que est infinitus amor et infinite perfectus amor) voluit / ergo infinito amo re voluit quicquid voluit. et hoc voluntate increata / sed voluntate creata finito amore voluit re

¶ Ex quoifero primo quod quodlibet electiue opeari christi secundum naturam assumptam: fuit infinite iusticia actualis / probatur ex conclusione sic / quanto actualis dilectio diuine voluntatis qua operans vere diligit est in operante maior / tanto operatio eius est mator iusticia / patet quia ex nullo alio dicitur in sticia nisi quia diligitur. voluntas diuina siue prima iusticia / sed per conclusionem persona christi per infintum amorem diuine voluntatis operabatur quodibet velle electiuum secundum voluntatem creatam ergo quodlibet taliter operari seu velle / fuit infinite iusticie. Confirmatur quodlibet operari christi electiuum secundum naturam humanam / habuit circunstantiam infinite bonam / et infinite bonificantemopus ergo fuit infinite iusticie actualis / consequentia patet sed antecedens probatur / quia circunstan¬ tia personalis est simpliciter infinite bonitas actua lis et ipia bonificat: quia auget imputabilitatem et est intrinseca affectio qua bonificatur illa operatio operantis / ex illa actuali affectione et ex illo amore)

¶ Diceres nunquid deus concurrit cum petro ad opus bonum / et deus est infinite bonus: nunquid propterea operatio petri est infinite iusticia: Dico quod non nec est simile. vnde ratio quare opus petri ad quod concurrit deus infinite bonus non est infinite iusticia et tamen opus christi est etc. est ista. quia in opere petrius principale est distinctum et totaliter extrinsecum petro / et ob hoc non augetur sed diminuitur imputabilitas operis ipsi petro: nec potest aliter esse. sic autemnon est de opere christi vt dictum est prius. Secunda causa est quia in opere petri deus non est persona cui soli. et per se attribuitur operatio illa / non enim deus meretur. sed petrus. per oppositum est de chri sto. ergo.

¶ Secundum correlarium quod sequitur ex conclusione secunda / cum adiutorio persone est quod quodli bet operari christi secundum voluntatem creatam electiuum / fuit acceptabile omne condigno / patet ex praemissis conclusionibus et correlariis. quia quodlibet taliter operari fuit infinite iusticia actualis / tum etiam quia processit ex infinito perfecto amore iusticie. non etiam alteri principaliter impntari potuit totaliter extrinseco et distincto. nec illa persona tenebatur ad sic operandum. nec profecit sibi scilicet persone taliter operari. ergo hec omnia patent per predicta

¶ Tertium correlarium impossibile est dare tamtam et tam malam iniusticiam actualem. quanta et quam bona fuit christi iusticia actualis / probatur quia quantumlibet nobilis creatura / ex infinito odio puerse operaretur / ymo si per impossibile esset aliqua persona in finite mala / que secundum totum conatum suum maet operaretur. nulla esset possibilis maior iniusticia actualis quolibet huiusmodi operari possibili: et tamen iusticia christi infinite ex meliori amore proce debat quam tota illa latitudo odiorum possibilium vel volitionum malarum sit mala.

¶ Ex quo sequitur consequenter quod quelibet latitudo partialis electiue volitionis christ / incompabiliter est acceptabilior omne condigno: quam infinita peccata forent mala essenti

¶ Ulterius sequitur quod nullius creature merita nec omnium creaturarum merita simul sumpta / possent vni latitudini volitionis christi in voluntate seu valore equari

¶ Tertia conclusio: licet aliqua operatio christi fuerit aliqualiter infinite meritum. Ipsa tamen fuit in finite maio. iusticia actualis / quam meritum / pro qua suppono quod operatio tanta latitudine est meritum precise quanta mercede premianda est / et preuolita a deo. Ex quo patet quod aliunde operatio christi viatoris dicitur et est iusticia actualis (quia ex valore operis et ex infinita perfectione persone operantis) et aliunde dicitur meritum / quia ex gratuita premiatione distincti praemii pro operatione ipsa / ex parte dei premiantis / et predestinantis / et consequenter tribuentis mercedenTunc probatur conclusio sic pro prima parte / passio christi et tollerantia passionis electiua. fuit ad mercedem aliqualiter infinitam a deo preordinata et preuolita et accepta. ergo consequentia nota exdictis. sed pro¬ batur antecedens: quia licet baptizati fuit in morte christi gratiam tantum finitam sint consequuti et consequenter tamen recipiunt gloriam extensiue infinitam. Item adultus recipit virtute meriti christi in baptismo: remissionem culparum et penarum infinitarum id est non tot quin plurium: etiam si haberet infinitam culpam tota remitteretur sibi ergo. Secunda conclusionis pars probatur quia potuit ex condigno ad infinitos electos et ad infinite intensiorem latitudinem gratie et glorie ex valore operis et persone operantis acceptari ergo. Correlarium quod trahitur ex dictis est quod licet anima christi potuit recipere intensiores volitiones creatas et intensiores in infinitum in esse que licet non tamen potuit recipere intensiores volitiones in esse iusticie actualis. patet quia secundum naturam animam christus volebat infinite bene notat enim christus voluntatem diuinam que est amor infinitus iusticia actualis.

¶ Ex quo sequitur secundo quod propter nullam charitatem accidentalem inherentem anime christi volutiones ipsius fuissent intensiores in esse iusticie Quia bonitas amoris que deus est non potest augeri per illud accidens.

¶ Tertium correlatium quod ex mera gratia eterna est: vt operari christi fuerit meritum pro electis probatur ex declaratione prime partis conclusionis cum predictis. quia hoc ipsum operari christi pro salute electorum fuit gratiosa dei voluntas eterna. et exinde venit quod aliquod operari christi non fuit me¬

¶ ritum nostre redemptionis cum tamen quelibet latitudo fuerit sufficiens. vnde apostolus iustificati ergo gratis per gratiam ipsius: pacem habeamus ad deum.

¶ Quarta conclusio nulla persona creata sufficit satisfacere pro actuali mortali / a quo non est iustificata nec pro mortali suo nec alterius. probatur quia nec pro se nec pro alio potest illa persona tantum bonum reddere quam malum fuit auerti a deo. et quantum bonum fuisset conuerti seu inherere deo. cum ipse sit priuatus vita / per quam etiam poterat in opera vitalia que sola sunt tam bona: quam mala fuit culpa.

¶ Quinta conclusio nulla creata persona quantum libet iusta sufficit satisfacere pro mortali alterius nec pro pena debita peccato sibi dimisso vel alteri. probatur prima pars / quia se a creatura praestaret ipsi b beneficium iustificationis a peccato prestaret sibi maius beneficium: quam beneficium creationis secundum augustinum. Item quia qualitercumque a bene operatur sibi proficit et ita satis premiatur a pro suo opere.

¶ Item quia nulla satisfactio pro b sufficit nec proficit nisi mens b iustificetur a deo sed hoc non cadit nec cadere potest sub valore meriti / persone alterius create ergo. Item concurrunt / omnia opposita requisitorum ad sufficere ex condigno in quolibet opere creature ergo. Secunda pars probatur scilicet quod non sufficit satisfacere ex condigno pro pena debita etc. quia quantumlibet ipsa persona sit iustificata adhuc restat alius effectus gratiosus praedestinationis scilicet beatificatio qui effectus sibi conferatur sub merito christi iuxta illud gratia dei vita eterna in christo etc. ad roma sexto subducta ergo applicatione meriti christi quantum ad illum effectum secundum gratiosum a per¬ petuo priuaretur vita eterna. et non nisi pro peccato mortali ergo pro hac pena saltem: non sufficit nec sibi nec alteri etc.

¶ Ex quo sequitur quod nulla creata persona potuit esse sufficiens pro redemptione generis humani. patet ex conclusione / Et confirmatur quia quantumlibet iusta creatura non sufficit pro iustificatione ab originali nec ab actuali mortali. nec pro impetranda latitudine meriti vel gratie pro alia mente ergo. Sexta conclusio. Sola persona increata in natura secundum quam mereri potuit sufficit satisfacere ex condigno pro mortali. probatur quia in infi nitum maiorem et meliorem humilitatem exercuit factus obediens vsque ad mortem: quam fuerit mala omnis culpa vel superbia aut inobedientia: vt ex dictis patet ergo fuit sufficiens valor vt deus faceret mentem iuste velle et sic suffecit pro prima gratia et secundo pro quolibet bono velle. Tertio pro remissione offense. Quarto pro satisfactione debite pene tam cruciatus quam priuationis et hoc concurrentibus omnibus requisitis ad mereri de condigno de quibus supra ergo etc. Unde augustinus decimotertio de trinitate capitulo decimosexto tantum valuit sanguis ille vt neminem indictum id est baptisatum in eterna morte detinere debuerit mortis amator: ergo conclusio vera.

¶ Tertia pars huius articuli.

¶ Unc tertio pro complemento huius articuli videudum est que bona christus meruit et quibus.

¶ Pro quo sit prima conclusio. Omne donum post culpam ade hominibus et collatum a deo: cadit sub merito christi vnde non solum pro delicto ade satisfecit sed etiam totum predestinationis effectum in vnoquoque predestinato promeruit. probatur ex dictis apostoli ad romanos quinto non sicut delictum ita et donum: si enim vnius delicto multi mortui sunt scilicet peccato originali: multo magis gratia dei et donum in gratia vnius hominis ihesu christi in plures abundauit. Ecce dicit multo magis quia in plures effectus et magis condigne quam fuerit pena pro culpa / et sequitur non sicut per vnum delictum ita et donum per vnum scilicet in solum vnum effectum contra illud peccatum. Nam iudicium quidem ex vno in condemnationem / gratia autem ex multis delictis in iustificationem delictis scilicet actualibus. Item etiam in non electis / si vnius delicto mors regnauit per vnum multo magis abundantia gratie et donationis et iuticie accipientes in vita regnabunt per vnum ihesum christum. vbi notat apostolus quattuor effectus predestinationis sub christi merito cadentes / scilicet abundantiam gratie donationis / et iusticie et vite eterne

¶ Secunda conclusio. licet christus meruit solum electis vitam eternam quo ad efficaciam / omnibus hominibus tamen ipsam meruit quo ad sufficientiam sic intelligendo quod eius operari electiue in passionis tollerantia fuit sufficiens precium pro omnibus saluandis prima pars patet quia soli electi habebunt vitam eternam / et secunda pars patet ex dictis in parte precedente huius articuli. Tertia conclusio. Chrissus non solum meruit predestinatis vel electis: sed etiam prestitis: pate quia multi prestiti de facto sunt iustificati: et hoc in vitute mortis christi ergo.

¶ Quarta conclusio Tiect christus non meruerit electis eorum predestinationem: ipsis tamen meruimt multiplicere predestinationis effectum. probatur prima pars quia eternum propositum voluntatis diuine quo voluit ab eterno electis dare vitam eternam: non potest cadere sub merito christi. quia hoc gratuitatis fuit in persona diuina assumere naturam humana operando in ea nostram salutem. Sed secunda pars probatur per verba apostoli prealegata ad Ro. 5. Item ad romanos. 8. Plures effectus prede stinationis enumerat quos christus meruit electis. Et sunt isti septem. Primus effectus est remissio originalis culpe et collatio baptismalis gratie.

¶ Secundus est iustificatio per fidem ihesu christi siue venturi / quantum ad eos scilicet qui eius aduentum precesserunt: siue qui tam venit quantum ad sequentes iam adultas adhuc non baptisatis baptismo scilicet flumi nis. Unde ad Ro. 3. Iustificati gratis per gratia ipsius / per redemptionem que est in christo thesu quemproposuit deus propiciatorem per fidem in sanguit ne ipsius ad ostensionem iusticie sue propter remissio nem precedentium delictorum / in sustentationem dei ad ostensionem iusticie eius in hoc tempore / vt sit ipse iustus et iustificans eum qui ex fide est iesn christi. Tertius effectus est agmentum gratie in sacramentis confirmationis et eucharistie extreme vnctionis et ordinis etc. In quibus et quorum exercitio confertur gratia et augetur latitudo iustitie merito christi a quo tam efficientiam quam efficatiam et institutionem. habuit. Quartus effectus est collatio prime gratiepost lapsum et peccatum actuale / et conuersio ipsa et contritio meritoria: et omnes circunstantie ibi concui rentes scilicet quod resurgat ad maiorem gratiam: et quod dilor penitentialis sit simul et meritum et satisfactio prespeccatis. Quintus effectus est preseruatio a peccatis: et victoria temptationum / et perseuerantia finalis et omnis excessus operis supererogationnis vtdicit glosa super isto psalmi accepisti dona in hominibus: quia non solum dedit gratiam sed etiam spiritum sanctum in quo clamamus alba pater. Sextus effectus est vt infine non imputetur ad miseriam illa deficientia qua omnes deficiunt a latitudine iusticie: ad quam in puncto mortis tenentur deuenisse: et subhoc clauditur operatio ianue celestis. morte quippe sua vno verissimo sacrificio quicquid culparum erat delectum est. Septimus effectus est maximus et si per omnem sensum vita eterna. Ex his patet quis meruit que bona et quibus. Et hoc de toto tertio articulo.

¶ Ad tertiam rationem principalem dicendum quod filius virginis non dicitur homo assumptus. Et ad augustinum dico quod intelligit per hominem humanam naturam et est sensus. Si quis dicat homiminem iesum id est humanitatem ihesu a filio dei non essc assumptam etc. Et cum dicitur vltrafilius dei non meruit. falsum est et quicquid christus filius dei hoc fecit vt patet ex dictis. Et sic est finis questionis.