Quaestio 4

Primus articulus.

QUantum ad primum distinguo sensum questionis quia status ille gratiosus ad quem peccator resurgit potest E Itripliciter capi. Uno modo pro statu in Q sse: prout est preparatus pro tunc: ad tantum bonum beatificum vel esset si decederet in istoet sic questio querit quis statuum duorum est preparatus ad maius bonum an scilicet ille a quo cecidim peccator per culpam: an ille ad quem resurgit per penitentiam. Secundo potest capi prout concernit latitudinem gracie infuse intensiuam et tunc questio que rit vtrum regularitur ita sit quod resurgens accipiat a deo perfecta penitudine equalem vel minorem latitudinem gratie. Tertio modo potest capi non pro latitudine intensiua ipsius accidentis sed pro ipso contra cupiditatem inclinari et tunc querit questio an resurgens regulariter distet equaliter ab effectione cul piditatis ante casum et post resurrectionem vel magis distet vel minus. Exemplum istorum si quis teneret quod non quilibet penitens resurgat adequalem graciam infusum qualem habuit immediate antecasum sed tamen pro omnibus bonis actibus suis etiam ante casum habitis premiabitur et sic ideo resurgit ad statum meliorem. et tunc concordat cum primo modo non oum secundo vel tertio. Si quis vero teneret quod resurgens etiam infusam gratiam recipimaiorem intensiue et inclinatiue tunc est secundus modus Qui autem tenet quod licet accipiat tantam intentionem charitatis infuse que est accidens vel maio rem quam illa a qua cecidit: non tamen semper sic est quod resurgens inclinetur ista charitate tam ardue contracupiditatem vt si ante casum abdicauerat mundum et delictabiliter secundum inclinationem charitatis et diminutionem cupiditatis contemptis ceteris soli deo vacabat sed post casum diu in pessima vita assuefactus cum resurgit non poterit exuere mentem ab affectione temporalium dato quod recipiat equalem vel maiorem charitatem intensiuam: tunc ponitur. tertius modus his premissis sit prima conclusio.

¶ Quilibet electus qui a gratia cecidit: resur get ad meliorem statum in primo sensu probatur cul iuslibet electi opera in charitate facta (quamuis per culpam fuerunt mortificata) reuiuiscunt ad premium. terne vite et cum hoc quilibet electus qui cecidit resurgit per penitudinem de nouo meritorium ergo resurget ad statum meliorem primo modo consequentia nota per primum membrum supraposite diuisionis quoniam ad maiorem latitudinem glorie preparatus est iste status quam primus eo quod nouum meritum contricionis (cui certa latitudo glorie correspondem in electo) superadditur statu priori et antecedens patet pro secunda parte pro prima parte patet per magistrum libro quarto dist. 11. capitulo quibusdam tamen videtur. Et confirmatur ratione quia alioquin deus perpetua pena damni puniret electos Sint enim sex opera meritoria post que peccat mortaliter ipse electus: nisi reuiuiscant illa. 7. opera meritoria ipsoper penitentiam resurgente: sequitur quod perpetuo carebit latitudine glorie que sex meritis correspondebat et sic habebit electus perpetuum damnum propter peccatum suum commissum. Item penitentia non esset restauratiua et reintegratiua status depet diti nec per ipsam bonitas de perdita resumeretur quod est contra beatum iero. et habetur lib. 41 di. 14 c. primo. Item deinde antecedens habetur eadem distictione capitulo secundo expresse igitur.

¶ Secunda conclusio: quilibet resurgens per penitentiam resurgit ad maiorem gratie latitudine ilsecundo sensu: quam fuit illa a qua cecidit per culpanhanc reputo rationabiliorem quam eius oppositam. Probatur sic: quia quicumque pro statu suo magis premiabitur vel premiaretur si in eo decederet iste secundum le gem ordinatam continue est melior et quelibet pro tunc melior habet plurem charitatem pro tunc iuxta dictum augu. enchi. 116. sed quelibet pro statu illo in quo resurgit magis premiaret per conclusionem precedentemergo. Confirmatur quin alioquin deficeret resurgi ti per totum spacium vite presentis circunstantia bona ad intensius merendum et ad amplius proficiendum in deum. et hoc in pena sui peccati. quod non videtur diuine misericordie congruere. patet quia interior latitudo charitattis est huiusmodi circunstantia.

¶ Tertia conclusio contingit vt resurgens per penitentiam non resurgat ad tantam inclinationem gratie a cupiditate seu contra affectionem cupiditatis sicut fuit illa a qua cecidit per culpam vel culpas istud patet per experientiam. Et confirmatur quia homo religiosus et apostatet per decennium: et resurgat: non ex pitur sic se a cupiditate exutum vt prius iuxta illud Aposecundo charitatem pristinam reliquisti. Mmor esto itaque vnde excideris. Item secundo rationabile est vt de non sic actuet mentem ad ardue operari cupiditate ex clusa. cum quis remissa contritione et recenti satisfactione modica resurgit: sicut cum diu proficit vincendo motus cupiditatis eiusdem. et in boc apparet differentia temporaliter proficiendi et continuandi profectum. et intense penitendi continuans omnium suum profectum / manet promptus ad operandum contra cupiditatem et faciliter resistit. quod non est verum de quo libet licet intense ponitente: etiam si per intentionem pe nitentie / charitatem bonam vitam cuntinuantis adequaret. Nam dato quod contricio sit tanta quod tantam gratiam mereturquantam habet ille qui bonam vitam cotinuauit: non tamen erit statim ita promptus etc. et hic est spiritualis profectus et vtilitas temporaliter proficientis

¶ Unde si deus tantam gratiam infunderet nunc vni infideli subito quantam habet modo b. iustus ex temporali suo profectu et diuturno: ille infidelis iustificato non haberet ita bonum vsum et tantam promptitudinem contra cupiditatem agendi sicut b.

¶ Quarta conclusio quilibet penitens post conpletam condignam penitentiam: est in maiorigratiam quam nunquam fuit. patet ex dictis quia habebit tantam gratiam quantam perdidit. et cum hoc habebit gratiam nonam ipsi nouo merito penitentiali correspondentem ergo. ¶ Quinta conclusio quando cui plus dimittitur plus intensiue et extensiue diligit. tunc fit resurro ctio ad perfectiorem charitatem. et ista est magnificentia dei vt vbi habundauit delictunsuper habundet gratia hec conclusio est augustini super psalmus. 1. Nota tamen quod huiusmodi plus diligere non est in quodlibet resurgente cum minoritate cupiditatis siue cum minore cum piditate habituali: sicut dictum est conclusione 4. Sed ue deum agere misericorditer cum resurgente extend tur adi reintegrationem) bonorum a quibus cedidit siue ad precisam intensionem bonitatem penitudis qua resurgitur vera sunt ista correlaria. ii resurgente

¶ Ex dictis sequuntur correlaria Primum Cumillo qui grauius peccauit in agendo deus misericor. dius agit in resurgendo. hec indefinita patet de duo bus quorum vnus a magna gratia cadit per magnum peccatum: et se postea in multis grauibus culpis elon gat a deo. Alter vero cadit a gratia baptismali per mortalem gulam tantum: et postea equali penitudine resurgant ambo tunc in hoc casu verificatur correlarium.

¶ Secundum correlarium illi qui centuplo est magis indignus gratia deus in centuplo plus confert de gratia. patet de illo qui grauissimis culpis in terrumpit optimam vitam etc. patet etiam si semper ante fuit iniquis et cum optima penitudine incipiat bonam vitam.

¶ Tertium correlarium in casu contingit quod duo equaliter peccauerunt et equaliter penitet. et tamen deus iuste dat vni maiorem gratiam quam alteri. patet de duobus quorum vnus cadit a maiori gratia equali peccato: cum alio cadente a gratia minori. qui tamen equaliter postea penitent et prius resurgit equali penitudine ad malorem gratiam quam secundus

¶ Ex quo sequitur quartum correlarium quod gratiam ad quam penitens post culpam resurgit non est se cundum suam totam latitudinem contritionis premiumcapiendo premium secundo modo supradicto in primo articulo questionis precedentis immediate. patet. quia si tota gratia ad quam resurgit peccator: qui a gratia cecidit esset dicto modo premium meri torie contritionis: tunc semper equaliter penitentes: ad equalem resurgerent gratiam. quod est contra correlarium immediate premissum et tenet consequentia ex dictis in articulo et questione predictis quia meritis equalibus equalis gratia correspondet

¶ Quintum correlarium si gratia ad quam quis resurgit. per penitentiam sit vel foret mensuranda penes intentionem contritionis precise tunc non sempequilibet resurgeret ad equalem vel maiorem gratiam sed quandoque ad maiorem quandoque ad equalem et quan doque ad maiorem secundum quod contritio esset intensior vel remissior sic quod praehabita gratia esset maior et minor quia secundum intensiorem contritionem esset gratia iustificationis equali enim contritioni equalis gratia corresponderet et minori et minor et maiori maior. et. hoc de primo.

¶ Secundus articulus

CIrca secundum articulum Utrum magis benefaciat deus illi quem a peccato liberat ceteris paribus: quam illi quem a pecccato eo dem preseruat.

¶ Pono conclusiones prima Nulla immunitas a peccatoalquo precisa: est propria bonita te bona. Probatur quia si aliqua imminuitas praecisa esset bona propria bonitate sequeretur quod aliquis esset praecise melior: quia precise immunis esset ista immunitate. consequentia nota. sed consequens est falsum. quia pari ratione si est immunis alia immunitate. alterius peccati immunitate adhuc melior et si esset imunis a tribus. iterum melior. et per consequens si esset immunis infinitis: et ipse esset infinite bonus quod est fal sum. quia de facto quilibet peccator est immunis ab infinitis peccatis. ergo esset concedendum quod esset infinite benus quod non est dicendum. Dixi autem notanter propria bontate. quia non nego qui quelibet immunitas a quolibet deccato: sit bona: oppositi idest peccati fugibilitater et malicia sicut carentia pene non est propria bonis tatebona. quia est pura priuatio sed ideo dicitur bonum non esse in pena. quia eius oppositum puta esse fugibile et malum patienti: hic in opposito non esse mechatum non negasse christum etiam sunt immunitates mere priuatiue: et sunt negationes simplices. et per consequens non sunt per sel. bene nec male et de illis specificatur in conclusione cun dicitur nulla immunitas precisa.

¶ Secunda conclusso quamuis quilibet iustus sit immaunis a mortali culpa. nulla tamen latitudo iustitie vi atoris / penes immunitatem a peccatis tot vel tantis est mensuranda. Prima patus patet: quia iustitia non compatitur in viatore culpam mortalem: quia ei repugnat. Secunda pars patet ex conclusione precedenti. quia alias sequeretur quod quilibet iustus esset eque iustus: et tanta latitudine iustitie iustus: sicut alter: quia quilibet iustus eque caret omnibus et quolibet et quantolibet mortali: sicut alter.

¶ Correlarium Ticet deus precise preseruando viatorem ne cadat: beneficium impendat viatori: perccatum tamen ex praecise praeseruare: non reddit simpliciter meliorem Secunda pars huius correlarii sequitur ex conclusionibus praemissis. et prima patet: quia illud tamquam diuinum beneficium petimus dicentes libera nos a malis praesentibus: praeteritis et futuris in missa et in multis collectis rogamus praesernari a malo a deo tamquam beneficium eius ex petentes. Unde non solum ille benefacit alicui qui bonum et tribuit: sed etiam qui a malo et priculis eum eruit. Numquid si tibi nunc imineret priculum mortis quod virtute tua propria et sola nullo modo posses euadere) et aliquis teliberaret a morte imminente magnum beneficium tibi diceretur prestitisse et certum est quod sic. ymmo masus beneficium tibi impenderet quam si tibi daret vnum de narium. quia mors est magis fugibilis quam denarium habere sit eligibile.

¶ Secundum correlarium Tatitudo diuini beneficii praeseruationis huiusmodi precise: vt praeseruatio est debet attendi penes malum culpe. et penes quodlibet aliud consequens ad culpam: quod homo qui preseruatur incideret: si ipsum deus non preseruaret. et si extendas beneficium praeseruationis ad alias craturas et respectu aliorum malorum. semper ipsum est mensurandum penes latitudinem mali quod incurreretur: nisi preset uaretur. patet quia beneficium est tantum quantum bene fit illi per ipsum cui impenditur. vel quanta est beneficii bonitas. si premium non placet: sed preseruatio beneficu (vt sic) non habet bonitatem nisi oppositi mali maicia idest propter oppositi mali fugibilitatem vel maliciam: vt patet in conclusione prima et eius probaione: ergo precise tanta est latitudo bonitatis preseruationis: quanta est latitudo malicie a qua preseruat. Tertium correlarium Si opinio Grauardini libro secundo capituloquinto vltra medium esset vera (que dicit quod quilibet homo quiuodlibet peccatum commit teret nisi deus specialiter ipsum preseruaret: quam probat per Angustinum de virginitate capitulo 15. et 23. sermone sexto super isto verbo dimissa sunt ei peccata multa et cetera. Item si deus esset causa cuiuslibet non esse pro positiuam volitionem vt tenet eodem libroc. primo probando per aug. in sermone de beata maria magdalena: vbi in personam dei loquitur ad ipsam Magdalenam Regebam te michi: seruaban te michi vt ad ilterium non committeres. ego feci. suasor defuit: et ego. quod defuit feci etc. quod tenet libro primo parte de cima tertie et parte vigesima secunde capitulo primo Si inquam sunt verba hec (quod non credo) tunc ex ipsis et premissis sequitur: quod benesicium preseruationis est in suo genere maius: quam quodcunquam benefici um spiritualium donorum. vel aliorum positiuorum collatiuum. patet: quia in quolibet homine non tospossent esse peccata nec potest esse tam reus per pluta vel grauiora peccata. ymmo illud beneficium esset infinitum in quolibet electo. et sic non plus preset uasset deus beatam virginem quam petrum. idest no malus beneficium preseruationis habuisset beata virgo uam Dauid vel quam Petrus. quia tam petrus quam dauid est preseruatus a superbia damnatorum que senper crecit et ab infinitis peccatis possibilibus et futuris in reprobis qui continue et perpetno nouis et aliis volitionibus prauis: et odiis: et blasphemiis peccabunt. et non potest esse maius benficium aliqua specie nisi infinitum ergo. Sed quia hec consequentia sunt falsa. Ideo dicta opinio non est vera. Non primum: quia si deus nentem hominis conseruaret solum in suis naturalibus et eam libere agere permitteret et sibi in qualidet actione libera coageret: et omnem aliam preseri uationem specialem sibi subtraheret: adhuc mens ipa per totum tempus peccabilitatis presentis status: siue per totum tempus vite hominis non incideret quodlibet peccatum nec secunduum speciem nec secunduui indiuiduum possibile. quia non posset per tempus finitum infinitas habere volitiones liber as distinctas que essent peccata distincta. Item nunquid deus praeseruat missos in tenebras exteriores aut misttendos finaliter preseruabit perpetuo ne incidans et peccent quolibet peccato vel quantolibet quo nunquam peccabunt: quia certum est quod decedens cummortali gula nunquam tot et tam grauibus culpis peccabit sicut lucifer nunquid ergo preseruatur perpetuo a seccatis eque grauibus peccatis luciferi. et si sic quo modo erit vel diceretur proiectus in exteriores tenebras extra lucem diuine intelligentie quomodo etiam deus preseruat nolentem lactu et remitentem preseruari. et quantum in eo est volentem semper offendere.

¶ Secundum dictum similiter non est verum quia ad non esse sufficit sola negatio diuine volitio nis respectu esse ita quod ideo non est alius mundus: seu quelibet alia entitas possibilis non est de fato ens: nequed futura nisi: quia deus non vult eam ese nec fore. et non ideo quia positiue vult sicut ipse dici. Item si cuiuslibet non esse deus esset dicto modo causa positiue nolendo: ergo cum sit nolle esse rem positiue: sic causare ad extra sicut velle positiue esse rem aliquam aliam: est causare ad extra sequitur quod deus ab eterno fuit causans ad extra positiue: quia non esse infinita fuerunt ab eterno. sed erroneum est dicere deum positiue causasse ad extra abeterno ergo. Item si cuiuslibet non esse etc. ergo non esse necessari simpliciter et absolute: esset causa diuinum nolle positiuum: ita quod aliquod ideo impossibile esse complexe significabile necessario non est: quia deus positiue vult ipsum esse: vel ergo necessario habet nolle respectu esse talis impossibilis esse / sic quod non potest non habere nolle respectu eiusdem: quod videtur inconueniens: quod scilicet deus necessario determenetur ad aliquia nolle positiuum circa aliquid ad extra. vel non necessario habet nolle talis impossibilis: et tunc sequitur qod dictum impossibile esse poterit cessare non esse et poterit esse: quod est contradictionis implicatio quia necer sario non ens non necessario non esset.

¶ Item sequitur quod si deus nichil nolit ad extra nec velit quod quodlibet non esse desineret non esse: quia non existente causa non esset effectus. consequens est absurdum: quia cum nega tiones non possint tolli nec desinere esse nisi per oppositas affirmationes: tunc omnes affirmationes possibiles et ymaginabiles ad extra ponerentur / de nichil ad extra nolente vel producente quod est falsum.

¶ Ex hiis videtur michi quod praedicta puncta detoris predicti adintellectum impugnatum non possunt catholice sustineri: nisi habeant intellectum forsam occultum alium michi non occurrentem.

¶ Quartum correlarium. Solum ab illis peccatis seu malis dicitur mens vel creatura aliqua praeseruari / que incideret si preseruatio non esset: et quia nul la creatura per certum tempus de communi lege omnia mala seu quodlibet malum incurreret: ideo nulla dicitur ab omni malo preseruata ex eo quod non omne malum incidit: sed ideo quia nullum incidit et aliquod vel aliqua mala incidisset si non preseruata fuisset et hoc de communi lege et supposita eius certa duratione. ¶ Unde beata virgo non dicitur ideo preseruata alomni actuali peccato: quia omne peccatum actuale in cidisset: nisi preseruata specialiter fuisset sed ideo quia aliqua incidisset: nisi preseruata fuisset specialiter: sed quia nullum incidit ideo ab omni praeseruata fuit.

¶ Tertia conclusio Quelibet iustificatio a peccato est propria bonitate bona ipsi iustificato. probatur quia est habere deum viuificantem et gratiam sei charitatem vnientem et dignificantem de nouo vel saltem hec includit que sunt maximi grestis bona et sine quibus nulli menti create bene est. ergo conclusio vera. antecedens notum est ex multis dictis sanctorum. et ei fide. et ex apostolorum doctrinis Unde augustinus super illo psal. michi adherere deo bonum est: a quo mens (inquit) habet vt sit: apud deum habet vt bene ei sit Et idem ait. 22. super genesim et apostolus iusti ficati gratis per gratiam ipsius etc

¶ Correlarium: Non sunt eiusdem rationis be neficium iustificationis et preseruationis praecise. Pate ex tertia conclusione et prima communiunctis.

¶ Et confirmatur quia per beneficium iustificationis redditur quilibet iustificatus / melior simplio ter: quam ante fuit immediate et semper. non sic autemde preseruationis beneficio. Ut patet per conclusio nem primam huius articuli. ¶ Quarta conclusio quelibet iustificatio a pec cato: est incomparabiliter melior quam precisa immunt tas ab eodem sit bona. probatur ex prima et tertia conclusionibus premissis. cum per primam precise esse imnunere a peccato non sit bonum alioquin cum quilibet sit ab infinitis peccatis possibilibus immunis: quilibet esset infinite bonus. vt supra dicebatur. esse au tem iustificatum per tertiam est bonum. et esse magis iustum est esse magis bonum non sic de esse immunem Nota tamen hic quod non semper quanto quis a pluribus peccatis seu culpis iustificatur: tanto melior efficit tur. quia potest remissa gratia correspondente femisse contritioni iustificari simul a multis et a giauibus et non a tot quin apluribus. sed bene quanto quis pluries iustificatur de nouo a peccatis: tanto melior. efficitur non tamen licet se sit meliorare. scilicet vt sepius quis peccet propter sepius iustificari. quia non sunt facienda maa vt inde eueniant bona. licet etiam deus electis peccata prouenire faciat ad bonum. quibus omnia in bonum cooperantur.

¶ Quinta conclusio. Magis stupendum bene ficium et melius: facit deus illi quem a peccato iustificat: quam illi quem ab eodem vel simili peccato preseruat praecise nichil aliud circa ipsum operando. Probatur quia illum quem iustificat facit meliorem simpliciter: quam fuit ante casum. et cum sit totaliter indignus deo: et quamtolibet cruciatu dignus: et desertione reddit eum dignum etliustum: et non Indignum bono multo meliori: quam fuit malum quo dignus erat. et a quo per beneficium iustificationis a deo deobligatur: sed ex solo praeseruationis peneficio ille non redditur simpliciter melior: quam antefi¬

¶ it. licet quo ad aliud scilicet quo ad euasionem mali: meli us sibi faciat: quam peccanti. quia est melius periculum non incidere: quam precise euadere sine profectu periculum iam incursum. Sed comparando ad totum beneficium iustificationis: ad beneficium precise praeseruationis: patet quod maius est beneficium a b. peccato iustificari: quam pre cise preseruari ab eodem. Ex hiis potest aliquis elicere differentiam inter esse immunem a peccato b et esse preseruatum ab eodem. quia esse immunem superius est ad esse praeseruatum. quilibet enim potest dici immunis a peccatis infinitis possibilibus. nullus tamen dicitur ab infinitis peccatis praeseruari. saltem tpre finito Et hec sunt probabi liter solum et persuasiue dicta de se cundo articulo.

¶ Tertius articulus

TErtio videndum est vtrum beneficium iustificationis aggrauet culpam sequentem magis quam beneficium preseruationis vel econuerso. hic primo videndum est in generali Utrum quodlibet diuinum bene ficium grauet culpam delinquentis quo viso apparebit illud quod speci aliter in presenti articulo queritur. Et secundo mouenda sunt dubia.

¶ Quantum ad primum premitto quod beneficium diui¬

¶ num in genere triplici reperitur quoddam est: quo ali qua res benficiato donatur Et quoddam est quo aliqua re i idem priuatur et quodam est quo idem benficiatus ab aliqua re preseruatur. et capio hic rem large prout se extendi ad complexe significabile positiue vel negatiue. Item quoddam istorum trium beneficiorum est de presenti: quod dam de futuro: sicut est predestinatio. Exemplum de omnibus istis: beneficiu quo aliquid beneficiato de natur est illud quo deus dat gratiam vel aliud doni quod valet ad fugiendum malum culpe: vel pene dam ni: vel incommodi et ad consequendum bonum vel conmodum. et horum bonorum aliquod est simpliciter bonum: vt gratia. et virtutes. et iustum esse. aliqua vero sunt bona secundum quid. vt bona temporalia: quibus homini confertur sustentatio vite et fugit egestatem et incommoda. Benefictum quo quis aliqua re priuatur est quo deus substrahit aliqua ab homine: no habeat malum: vel damnum culpe: vel incommod ex eorum malo vsu. vt cum priuat hominem diuiciis amicis: et fortuna totali. vt ex tali substractione homo fiat humilis. et conuertatur ad deum. et vt vitet vcia. Isto modo dicimus quod qui priuat furiosum gladio: ne seipsum vel alium occcidat: bene facit ei. et vtique benficium est. Beneficium quo quis praeseruatur est quo de us praeseruat hominem a priculis: a peccatis: a deceptione qus dyaboli: et illud beneficium multiplex est et non semper homini notum. et de hoc beneficio dictum est in articulo precedenti. Et sicut distictum est de triplio diuino beneficio: ita potest suo modo distingui de beneficio humano.

¶ Prima pars huius articuli

¶ Iis declaratis preuppone tres regulas generales que colligi possunt ex Augustino de libe ro arbitrio libro secundo quarum Prima est Omne bonum per se mouens vel adiuuans ad red dendum mentem meliorem sim pel citer quod est homini existenti do natum: est inter beneficia de per se culpam aggrauan tia computandum. vt sunt habitus naturaliter infusiSecunda omne bonum quod non potest veator inuitus perdere: idest nisi taliter velit qualiter volendo perdit de iure: et se perditurum recta ratione poterat arbitrari: est maximi generis inter beneficia viatoris vtesse iustum et deo dignum.

¶ Tertia regula: Omne bonum quo viator bene vtitur quotiens ipse vtitur et non potest male vti est inter maxima bona vie computandum. vt v vintutibus cum debitis circunstantiis

¶ Ex his infero propositiones Prima esse substantiale: none st inter maxima bona vie computat dum. patet ex regulis predictis: quia quis potest eo male vti: nec purum esse de per se promouet magis ad reddendum mentem meliorem quam peiorem.

¶ Secunda propositio quod beneficium de triplici bono in praemissis regulis predicto aggrauat culpaProbatur si meliora naturalia et dona media / aut eti am infima bona culpam aggrauant multo melius illa inter maxima computanda. Sed meliora naturalia aggrauant. patet de sapientiore et minus sapierte si peccant equali intentione voluntatis. Item deviro et muliere. Item patet de infinitis bonis de dinite furante et paupere et similibus. Unde prelatior in honore grauius peccat ceteris paribus. et ista vdetur intentio gregorii in Omelia. Cum crescunt (inquit dona rationes etiam augentur donorum Idcirco iustificato et sanato dixit christus. vade iam amplinoli peccare: ne deterius tibi contingat.

¶ Tertia propositio Non cuiuslibet boni co latio est beneficium. patet quia quandoque bonum col latum homini nocet sibi. ergo. Unde videtur precipuum beneficium quo homo sic a deo per gratiam dirigitur: vt vtatur meritorie: tam prosperis quam aduersis

¶ Quarta propositio. Alicuius boni substractio: est beneficium. patet ex secundo membro supra posite diuisionis. et quia quandoque temporalium bonorum substractio inducit hominem ad contemptum vite presentis

¶ Quita propositio illud est in se maius bene ficium: quo per se ad maius bonum promouetur beneficiatus. et adiuuatur. et quo ad maius malum fugiendum corporatur. patet per primam regulam.

¶ Sexta proposirio Omne beneficium quod viator inuitus perdere non potest: est prestantius quolibet beneficio quod inuitus potest amittere ipatet Per augustinum secundo de libero arbitrio.

¶ Septima propositio Qune beneficium quo viator vti male non potest: et quo formaliter est bouus vel melior et quod inuite perdere non potest prestantius est: quolibet alio genere beneficiorum creatorum patet per aug. vbi supra. Item de libero arbitrio ca. nono dicit hanc esse suam sententiam quod viriuosa mente nichil est praestantius preter deum. ergo. virtus ipsa qua mensformaliter est virtuosa est de maximis beneficiis.

¶ Consequenter pono conclusiones ad articulum responsiuas Quarum prima est ista. Nullum diuinum beneficium infinite aggrauat culpam delinquentis. Probatur quia si detur oppositum: sequiiquod aliquod peccatum esset infinite grauitatis. et infinite malum. quod est falsum. et contra dicta supra in secundo libro distinctione. 3 2. questione secunda. consequentia nota est. Item si aliqua circunstantia benificii diuini infinite aggrauaret culpam: sequitur quod peccans tali culpa taliter infinita aggrauata non posset peccare grauius. nec fieret peior et magis reus. patet consequentia: quia nullus potest grauius peccare quam infinite gradualiter nec potest quis peior fieri quam infinite malus vel infinite reus consequens est falsumergo Secunda eonclusio diuinum beneficium quod quis scienter recipit et soluere negligit aggrauare habet culpam. patet hac ratione: quia omne peccatum: pro quo peccans grauius puniretur et grauius argueretur in iudicio dei: vere est grauis. sed cienter beneficiatos ceteris peribus grauiuus punietur. quia pro cer ta ingratitudine. quia Grego. in omia praeallegata tanto quis debet esse promptior ad seruiendum do ex munere quanto ob ligatiore se conspicit in reddenda ratione. causam praemittit dicens Cum enim augentur dona rationes etiam crescunt donorum ergo qui soluere debet et negligit plus peccat

¶ Tertia conclusio diuinum benficium quod recipiens ignorat (quod tamen scitur tenetur et potest) aggnuatpectatum probatur quia secundum augmentum doni crescit ro obligationis ergo quodi benficium reddit benficiatum platitudinem obligatiois obligatiorem quod si nosse tenetur et nescit non minus ingtus est. sed ex hoc grauius peccat.

¶ Ex hoc sequitur quod cui deus confert melio ra naturalia et maiorem charitatem seu fortiora resi stiua contra peccatum: ex quibus facilius cicius et catius vincere potest mala et operari bona: si hoc experitur debet credere illud esse donum dei. Iccirco: et hoc etiam dissimulans existimaret et peccet: vti quod grauius peccat: quam si praedictorum donorum intellectione careret. Nam si conteritur et si ad bonum inclinatur licet ignoret an sit in gratia Nam si conteritur et si ab bonum inclinatur licet ignoret an sit in gratia. debet tamen credere quod taliter inclinari sit donum dei.

¶ Quarta conclusio: diuinum beneficium quod quis a deo recipit ignoranter / ignorantia inuinc ibi li omnino cuius totius inuincibilitatis non prestitit causam nec extitit aliquo modo causa: tale (inquam) beneficium / non aggrauat culpam. Probatur quia taliter beneficiatus non est magis ingratus proptersic esse beneficiatum Exemplum si proximus michi paret ceriam summam peccunie occultando in camera mea et ego peccarem in eum non grauius peccarem quam si non donasset: quia non essem magis ingratus eo quod nescirem etc.

¶ Confirmnatur quia tale beneficium diuinum. non esset notabiliter magis permotiuum ad bonum vel resistitiuum contra malum alioquin quis posset experiri se magis inclinari: et tunc per correlarium precedens non ignorat inuincibiliter ignoratum sie collatio boni solum temporaliter vtilis.

¶ Correlarium. beneficium praedestinationis precise vi sic non aggrauat culpam. patet quia a quolibet de communi lege est inuincibiliter dicto modo ignoratum: etiam quia per totam vitam hominis.b est contingens .b. esse beneficiatum beneficio predestinationis non sic autem est de beneficiis receptis de facto et collatis quorum collatio transiuit in preteritum: licet beneficiatus hoc inuincibiliter ignoret. Et ideo non obstat huic correlario illud quod in confirmatione conclusionis hic vltimo dictum est Secundo probo aliter correlarium quia si predestina tum esse (quod sit. a.) aggrauet peccatum tunc sic: grauius peccare et iniustiorem esse propter. .a. Cum transit in preteritum. necesse est fuisse et antecedit ad predestinatum esse quia non est possibile nunc ab alio culpam illam aggrauatam fuisse quam ab. a. ergo consequens erit necessario futurum sed hoc est impossibi le igitur.

¶ Quinta conclusio: Non quodlibet beneficium quod est simpliciter et maius beneficium: vel magis benficium conformiter proportionabiliter magis aggrauat. a. peccatum nec eadem est proportio aggrauationum propter beneficia qualis est proportio excessus inter beueficia. Probatur quia ex opposito sequitur quod aliquod beneficium culpam aggrauaret infinite quod contra canclusionem primam hic positam. Proba tur consequentia: quia aliqua beneficia aggrauatiua importionabiliter se excedunt et infinite: vi patet de beneficio iustificationis et de beneficio quo confertur res temporaliter vtilis: quia prima gratia qua quis recipit remissionem peccati mortalis / est in infinitum matus beneficis et infinite magis beneficium homini quam .b. bonum tempor ale.

¶ Sexta conclusio Non quodlibet beneficium quod est in se maius bonum essentialiter / in suo esse specifico magis aggrauat peccatum quam aliud quod eum: in sua natura et suo specifico gradu minus bonum. patet. quia equus est melior essentialiter quam gratia qualitas et tamen centum equi non possent esse tantum beneficium quantum est remissa charitas. Item sanitas corporalis est minus bonum quam equus et minor perfectio essentialis: minus tamen damnificare tur perdens equum quam perdens sanitatem. Item perfectior res est asinus quam aurum totum quod est inmundo: et quam omnes gemme: non tamen plus aggrauat furtum habere asinum quam habere multum aurum Septia conclu. non quodlibet beneficium quo quis magis eget quam alio aggrauat proportionabiliter plus culpam. probatur Cum peccator ininfinitum plus egeat iustificatione patrime gratie quam gratie augmento vel aliquo bonos temporali: sequitur quod collatio prime granie in infinitum plus aggranat peccatum: quam gratielugmentum. vel aliquod temporale quodest falsum per predicta. Sed quod peccator in infinitum plus indigeat iustificatione per primam gratiam: probatur: quia speccator aget carere priuatione eterne vite et deob ligari pena eterna positiua plus ininfinitum: quam egeat augmento glorie. Item sequeretur contra conclusionem primam quod aliquod beneficium infinite aggra uaret peccatum quod est falsum.

¶ Correlarium licet non quodlibet beneficium cuilibet anime beneficio sit comparabile aliqua cer ta proportione numerali (et hoc quod adesse simpliciter perfectum bonum vel viatori necessarium) tamen quodlibet est alteri comparabile in certa proporcione numerali / quod adesse aliquale. puta quo ad isse aggrauatiuum. prima pars patet per quintam extam et septimam conclusione. Secunda probatur. uia per primam conclusionem nullum beneficium aggrauat infiite. ergo quodlibet aggrauans aggrauat solumfinite. ergo in tali aggrauatiuo esse sunt comparabilia certa proporcione numerali: simili modo oratio et ieiunium: quia sunt alterius generis et per consequens vt sic non habent proportionem adinuicem modo dicto: tamen in esse merin sunt adinuicem comparabilia. quia equale meritum potest conuenire vtriquam. ergo correlarium. et cetera.

¶ Octaua conclusio Teteris paribus beneficium iustificationis plus aggrauat peccatum quam bene ficium preseruationis a peccato. probatur ex duobus primum est quia iustificatus peccans postea mortalier: est magis ingratus quam innocens propter beneficium maius a deo receptum. Secundum est: quia inno cens aliqualiter effectiue se habet ad sic esse quo est non indignus deo iustificante: sed resurgens per iustificationem non. ergo magis stupendum est benefici um iustificationis quam preseruationis. et per consequens: magis est ingratus iustificatus relapsus: quam innocens lapasus ab innocentia ceteris paribus. Et hec est respon sio ad articulum in speciali

¶ Nona conclusio. quodliet beneficium diuinum tantum agguat peccatum quantum deus vult pro isto benficio obligare beneficiatum ad non pectandum. probatur ex premissis sic quantitas aggrauans peccatumratione diuini beneficii non attenditur penes quantitatem beneficiiquo ad latitudinem in esse beneficii per quintan conclusionem. nec quo ad quantita tem essentialis per fectionis beneficiorum per conclusionem sextam. nec pene latitudinem indigentie ex parte recipientis per eptimam. ergo penes obligationem qua deus vult talem obligari pro tali bene ficio ad non peccandum. consequentia videtur nota ex diuisione sufficienti. quia non bene apparet penes quid aliud debo at attendi a predictis.

¶ Secunda pars huius articuli.

¶ Sed contra dicta sit primum dubium Utrum beneficium essendi infinite aggrauet peccatum Et videtur contra conclusionem primam huius articuli: quod sic pro pter dictum Augusti. 3 de libero arbitrio capostolis. 16. 13. 19. vbidiciquod esse tam magnum bonuu est: vt abomnibus tam beatis quam miseris. volitum sit naturaliter. Ex quo arguit sic: beneficium essendi per diem aliqualiter aggrauat et esse per duos dies est maius beneficium euiusdem rationis: ergo magis aggrauat. ergo et se per infinitum hripsus infinite aggrauat. sed quelibet mens erit per ipsus infinitum. ergo. Oppsitum videtur vt patuit ex conclusione prima. et specialiter de beneficio est sendi probatur nunc quod nullo modo aggrauat peccatum: quiaisi sicseque retur quod ceteris peribus iunior numquam posse iita grauiter peccatur sicut senior: nec filius vnquam ita grauiter sicut pater. consequens est falsuiu. et patet consequentia. quia numquam posterior in tempore habebit tantum beneficium inessendo quantum prior.

¶ Responsio concedendo conclusionem predi ctam quod nec beneficium essendi per tipsus infinitum infinite ag grauat alioqui n quodlibet peccatum infinite aggrauaretur propter benficium infinite durationis ipsius voluntatis peecantis ingrate. Supposito tamen quod deus sic vellet obligare aliquem propter beneficium essendi et quod quaelibet eius dibturnior duratio in essendo praeor ante alium: ceteris paribus augerut ingratitudinem in peccando: tunc dicerem has propesitiones esse concedendas. Prima quod pater et filius numquam peccarent equaliter ceteris pribus. Secunda quod nulla instanta nea praecessio. sed solum taperalis aggrauaret. et sic nunquam infinite aliquod peccatum aggrauaret: quia numquam per infinita equalia tpera habuisset esse suum aut futurum esse perpetuum. numquam est habitum. nec receptum. sed continue crescit suum fuisse. ergo licet stante casu quod deus ita velit (vt dictum est) quod quodlibet peccatum posterius propter diutius fuisse esset grauius ceteris paribus: quam commissum prius nullum tamen esset nec fieret infinite graue: quia futurum esse nou aggrauaret culpam nunc praesentem. Tertia quod anime patris incipientis esse per tres annos ante filii animam: non erit totalebeneficium essendi maius quam erit anime filii. quia vtraque anima in infinitum durabit. ergo vna non habebit maius beneficium essendi extensiue. vt patet. ergo Quarta quod inquolibet instanti durationis vtriusque semper erat verum dicere: anima patris maius beueficium durationis rece pit quam anima filii sui. Ex hoc habetur consequenter: si extensidurationis latitudinem factat in beneficio quod vbi a. durabit semper. et hoc a sciat: et b solum per cetum annos in infinitum maius beneficium reciperet a quam b. Sed quia visumest est michi cum Magistro hugolinoin vel tima questione secundi sui quod purum esse circunstripto totaliter bene esse vt non sit magnum beneficium (quia si a et b. sunt durationes perpetuetur tunc nullum est tam remissum bene esse quin si perpetuetur cum b. esset melius esse quam a. Ideo pono cum doctore predicto has propositiones.

¶ Prima si b posteriori per mille dies ipso a. ho per die dantur mille gradus leticie naturalis non beati per fice. et cetera sint paria excepta duratione melius est a esse vt b. quam esse vt a. probatur quia ipsum a. per suum ante fuisse per mille dies. nunc non habet aliquia ee melius vel perfectius vel intensius. quia transsiit. ly fuisse cum suo bene fuisse. ergo quodcunque bene esse nunc presens est melius quolibet bene fuisse in preterito. propter quod eligibilius est nunc quodlibet remisse bene esse quam sit fugibile nunquam ante fuisse

¶ Secunda propositio Melius est ipsi b perpe¬ s tuo excedere ipsum a per mille leticias naturales non beatificas: quam sit malum eidem b. excedi ab a. perpetuo per durationem mille dierum. patet quia b. habens gradus mille leticie super a perpetuo et continue melius simpliciter erit. quia non erit a ita diuquin b erit ita diu et cetera.

¶ Tertia propositio quod a prior tempore et b po¬

¶ sterior ceteris paribus (xecepta duratione ( equaliter peccauit grauiter. probatur quia. tam a quam b. ex quo sunt eque nobilis nature: et eque apte ad fruendum deo equaliter ex beneficio obligatur ad preca uendum peccatum. quia per precise diutius fuisse non melius est nunc a. Alioquin lucifero continue et quolibet die melius erit. quia diutius erit.

¶ Ex his patet ad dubium quod nec esse nec fui se nec fore. infinite aggrauat. Unde Augustinus non dicit quod fuisse sit tam magnum beneficiuin: sed dicide esse et non excludit totaliter bene esse. Rationem ex vtra quod parte dubii solui possunt ex predictis.

¶ Secundo dubitatur adhuc circa eandencoclusionem quia videtur quod benefieium quo quis meretur remissionem peccati mortalis infinite aggrauat peccatum. quia illud meritum iustificationis in in infinitum maius beneficium quam sit vel esse possit beneficium alicuius meriti subsequentis remissionem peccati: ac infusionem prime gratie. Notum est autem quod respectu alicuius certi dati meriti: ininfinitur potest excellere ali quod meritum subsequentia. quialiquod pluquam duplum et aliquod plus quam triplum et sic in infinite. ergo infini tum potest aliquod beneficium meriti subsequentis excedere certum meritum. si ergo meritum prime gratie est maius ininfinitum quo ad esse beneficium quo libet merito possibili sequente quo ad esse benefici um. ergo prima gratia est ininfinitum magnum beficium. Sed quodita sit probatur: quia etiam de potentia dei ordinata. non posset peccator esse beatus: absque remissione peccatia et infusione prime grati. sed sande quolibet merito sequente: potest peccator essebtuns ergo in infinitum est maius benficium homini peccatori transire de damnatione ad esse btum quam augeri in esse beato quod si sic ergo in infinitum magis aggrauat peccatum. quod fuit probandum.

¶ Ad istud in simili respondet holboth Cibro primo. questione prima respondens ad secundum primncipale concedo (inquit) quod primus actus meritum post peccatum vt est meritoria contritio est tam bona et eligibilis: quod impossibile est homini postea ita ponum actum facere nisi iterum peccet mortaliter. Secundo concedit quod illi inerito correspondet duplex praemium in infinitum eligibilius quolibet. alio premio quia remissio pene eterne debite et adeptio vite eterne non debite. Item quod impossibile est innocentem simpliciter (vt fuit anima virginis beate dato quod non fuerit concepta in peccato originali elicere ita meritorium actum: sicut est contritio peccati. Item quod beatus paulus in martirio non ita bene fecit sicut est gratia baptismalis etc.

¶ Sed quia illa non videntur pulchre neque sufficie ter dicta. Igitur pro responsione ad dubium pono pro positiones.

¶ Quarum prima est quod possibile est tantum pro cedere in merito subsequenti: quod grauius peccaret posmeritum: quam ex beneficio remissionis pene.

¶ Secunda propositio possibile est gratiam sequenter collatam post primam: esse obligatiorem quam prima gratia fuit obligans: idest quam illa res infusa. probatur quia secunda gratia fuisset primo infusa: fuisset in homine maior gratia iustificationis.

¶ Tertia propositio quod secundum rem istam accidentalem quae est gratia secundo collata / homo habet eque bene remissionem pene si foret debita et impetrationem sicut per primam. ideo non habetur quin actos meritorii subsequetes sit laudabiliores / et gratiosiores et maioris premii impetratorim quam primum meritum.

¶ Quarta propositio hoc nomen prima gratia connotat indigentiam recipientis. ideo ly prima cum qua cunque gratia iungitur est maius beneficium illi: eo quod est indigens non autem absolute maius. Unde si morere fame: et panis vnus liberaret me: etiam si postea darem tur michi mille panes: non fieret michi maius benest cium ratione indigentie licet simpliciter mille panes sint inaius beneficium quam vnius panis.

¶ Quinta propositio quod non sequitur in infinitum est michi maius beneficium quia in infinitum magis indigeo: ergo in infinitum magis aggrauat.

¶ Sexta propositio Non sequitur sine consequentem gratia possum esse beatus: et non sine prima. ergo prima est maius beneficium. sicut non sequitur sinsequenti meruo possum esse beatus et non sine remissio ne peccatia venialis ergo preccata venialis remissio est bene ficium maius. Item non sequitur sine esse / non potest esse anima christi beata infinite. et cum esse potest. ergo esse melius est infinite quam beatum esse Ex his patet quod nec beneficium iustificationis infinite aggrauat peccatum: et per nsecens adhuc stat conclusio praedicta in veritate. Ratio dubi etiam soluitur ex propositionibus premissis. Ad rationes principales patet sufficienter ex dictis in tribus articulis questionis. Et sic finitur questio in qua multa dixerim sine temeraria assertio ne: quia dubia sunt aliqua dictorum et solum gratia veritatis inuestigande proposita.