Quaestio 1

Articvlvs I. An concedendum sit quod essentia generat.

AD primum sic proceditur. 1. Generare in Diuinis est distingui: essentia diuina non distinguitur, quia vna est in pluribus: ergo non generat

2. Si essentia generat, ergo refertur ad genitum: ergo relatiue ei opponitur; ergo de genito non praedicatur, quod falsum est

3. Secundum Aug. duo sunt praedicamenta in Diuinis, scilicet secundum substantiam, & ad aliquideessentia secundum substantiam dicitur; non ergo ad aliquid: sed quod generat ad aliquid dicitur: ergo non generat.

4. In creaturis etiam actus suppositorum sunt, non formarum, non enim conuenienter dicitur, humanitas generat, sed homo: ergo a simili &c.

Cotra si aliqua duo sunt idem, quod inest vni, & alteri: essentia & Persona in Deo sunt idem: ergo si actus igenerandi inest Personae, inest & essentiae.

2. Essentia aut est res generans, aut non; si non ergo eadem ratione nec generata, nec procedens: ergo praeter rem generantem, & rem generatam, & rem procedentem est inuenire in Diuinis rem vnam nec generantem, nec genitam, nec procedentem, ergo quaternitatem: sed hoc est falsum: ergo essentia est res generans, ergo est generans. 3. Sic se habet essentia ad Personam, sicut Persona ad essentiam, & se conuerso: ergo sicut de Persona praedicantur actus essentiales, vt creare, ita de essentia possunt praedicari actus personales vt generare.

4. Quicquid praedicatur de aliquo potest supponere pro illo: ergo sicut vere dicitur, Deus generat, ita potest dici essentia generat.

Respondeo. Cum in Deo sit vna essentia & Personae distinctae, proprietas distinguens non determinat essentiam, sed Personam. Hinc est quod actus qui imponuntur ab huiusmodi proprietatibus significandis non praedicantur de esfentia, sed de Persona. Nec obstat quod idem sunt re essentia & Persona, nam differunt ratione. In creaturis quippe propter compositionem differunt realiter essentia & suppositum eius: non enim homo est humanitas, nec e conuerso: ideo quod vere praedicatur de vno, non praedicatur de altero, nisi improprie; Quia ergo actus sunt, suppositorum per essentiam, non essentiae: non enim humanitas agit, sed homo per humanitatem: ideo actus omnes attribuuntur supposito: no essentiae, nisi causaliter. In Deo vero essentia & suppositum non differunt re, sed ratione, quia essentia dicit ens absolutum, persona distinctum & relatum: vnde ratio essentiae non obuiat communicabilitati, sed ratio personae: hinc est, quod actus, qui attribuuntur alicui illorum secundum quod idem sunt, dicuntur de altero, vt actus essentiales; qui vero attribuuntur, secundum quod differunt, non, vt actus personales; sicut licet sint, potentia Dei & scientia idem re, non tamen dicitur posse mala, sed scire, quia differunt ratione. Sicut etiamlicet Socrates & homo sint idem re, vnde vnum praedicatur de altero, tamen quia difaferunt ratione, quod attribuitur vni secundum quod differt ab altero, id est secundum rationem, non attribuitur alteri: nam Socrates est indiuiduum, homo vero species: quod vero attribuitur alteri secundum quod idem est cum alio, id est secundum rem, attribuitur & alteri, vt crescere.

Ad 1. In contrarium. Si aliqua duo sunt idem &c. Resp. Hoc verum est quando omnino sunt, idem, & re & ratione, vel quando attributio sit secundum quod idem.

Ad 2. Aut est res generans &c. Resp. Quod Iy res cum sit de transcendentibus, potest suppouere pro essentia, vel persona, vel notione: cum ergo determinetur attributo personali, supponit pro persona, pro qua reddit locutionem veram: essentia enim est persona generans scilicet Pater: nec sequitur, ergo generans: quia prius notabatur proprietas generationis inesse personae, modo concluditur inesse essentiae, & est fallacia accidentis, sicut si dicatur, iste est monachus albus, ergo iste est albus: vel iste est Grammaticus bonus, ergo iste est bonus.

Ad 3. Sicut se habet essentia ad Personam. Resp. Non est hoc verum vniuersaliter: nam essentia est de ratione personae, sed persona non est de ratione essentiae: vnde quia in esse personae clauditur essentia, non e conuerso, ideo de persona possunt praedicari attributa essentiae, non & conuerso. Vel dicendum, quod sicut proprie attributa personae non paedicantur de essentia, sic nec de persona propria attributa essentiae, quae conueniunt vtrique secundum quod differunt. ratione, sicut communicabile proprie conuenit. essentiae, vnde non praedicatur de persom: incommunicabile vero personae, vnde non praedicatur de essentia.

Ad 4. Quicquid praedicatur &c. Resp. De bo, quod praedicatur praedicatione per indifferentiam rei & rationis, verum est; non de eo, quod altero modo tantum. Vel dicendum, quod talium quamuis vnum possit supponere pro altero aliquando, non tamen respectu cumflibet attributi.

Articvlvs II. vtrum concedendum sit quod essentia diuina est Pater.

AD, secundum sic proceditur. 1. In diuinis omnia idem sunt vbi relationis oppositio non distinguit, secundum Ansel. inter essentiam & Patrem oppositio relationis non distinguit, quia non dicuntur adinuicem relatiue: ergo omnino sunt idem: ergo essentia est Pater.

2. Si essentia non est Pater, eadem ratione nec Filius, nec Spiritus Sanctus: ergo est quaternitas in diuinis.

Contra. 1. De quocumque praedicatur definitum, & definitio: definitio Patris est, quo Pater est Filij Pater: ergo si essentia est Pater ipsa est Pater Filij: ergo genuit Filium,

2 De quocumque praedicatur subjectum, praedicatur eius proprietas; ergo a quo remouetur eius proprietas & subjectum: sed proprietas Patris scilicet generare, remouetur ab essentia, ergo & Pater.

3. Maior est oppositio contradictionis, quam correlatiouis: Pater Filio opponitur correlatiue, essentia vero Patri opponitur contradictorie, quia Pater est res non communicabilis, essentia communicabilis: ergo si Pater non praedicatur de Filio, multo minus de essentia.

3. Non potest esse eadem res generans & non generans; si ergo essentia est non generans, Pater est generans, essentia non est Pater.

Respondeo, noc nomen, Pater, dupliciter potest accipi, vel substantiue, vel adiectiue: primo modo habet in se intellectum suppofiti cui inest paternitas vnde non notatur paternitas inesse essentiae secundo modo non, vnde copulat forma paternitatis circa subjectum, quod est substantiuum suum, vnde notatur inesse paternitas essentiae. Primomodo sit praedicatio peridentitatem: secundo per inhaerentiam: vnde primo modo propositio haec essentia est Pater vera est; secundo modo falsa est,

Ad 1. Quod obijcitur de definitione. Rosp. Illa definitio est Patris, secundum quod sumitur. adiectiue, non secundum quod sumitur substantiue, hoc est non eius quod est Pater, sed ratioms secundum quam dicitur Pater.

Ad 2. De subjecto & proprietate. Resp. Vbi proprietas inest subjecto secundum eandem rationem quae praedicatur verum est; vbi secundum alteram, non: nametsi praedicatur homo de Soemte, non tamen proprietas, qua homo est species, praedicatur deipso; nam praedicatur de homine, non fecundum quod est idem realiter cum Socrate, sed secundum quod differt ab eo ratione: similiter paternitas praedicatur de Patre non realiter fecundum quod est idem cum essentia, sed secundum mod differt ab essentia ratione.

Ad 3. Maior est oppositio contradictionis &c. Resp. Verum est circa irdem, & secundum idem: sed oppositio contradictionis inter essentiam & Personam secundum rationem est, non secuti dum rem: quia attenditumnota parte rei significatae, sed modi signifinandi, sunt rationis: vnde non sequitur, quod haec res nosin illa, sad quod hic modus non est ille: sicut non sequitur, siSoetates est res incomnminicabilis, homo est nes communicablis: ergo Soerates non est: homo. Oppositio vero Personae ad Personam rei est, non tantum rationis; non est autem maior oppositio contuadictoria, ex parte modi quam relationis ex parte rei.