Table of Contents
Reportatio Sentences Commentary
Principia
Principium I
de Fide
de Notitia
de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 78, de Trinitate [Erlangen Transcription]
In Alia leccione Ut protestatus sum non intedo loqui de scismate nec de potestate papae Sed solummodo argumentum contra latinos de gracis aliqualiter fuit pertinens loqui de papa
Circa dicta addo propositiones aliquas prima volo negare summum pontificem esse verum christi vicarium et tocius ecclesiae militantis caput et habere[?] univeralem potestatem regiminis supra totam ecclesiam militantem
Secundo dico quod non est ex institutione humana primarie[?] quod habeat huiusmodi potestatem patet satis et per hoc probatur prima pars nam ex deciresu[?] scripturae sicut deducti almacanus 7mo libro de quaestionibus aremenorum ? christo petrus fuit instinctus tamquam caput habens universalem potestatem regiminis supra totam ecclesiam militantem quod est contra marcilium de padua dicentem quod potestas omnium apostolorum fuit omnino aequalis unde paulus videbatur se redere[?] aequalem petro ymmo express[?] Circa materiam legalium Sed dicit quod dignitas papalis fuit ex ordinate inter eos ut ipsis existentibus[?] aequalibus haberetur ?cursus ad aliquem ipsorum ipsorum voluntarie tamen institutum ab illis Et ordinaverut[?] consequenter quod omnis epunt[?] rationus[?] in hac dignitate succederet sed sicut patet per plura originalia et dicta evangelii ista opinio deficit
Tertio non denego summo pontifici universale dominium tam spirituale quam temporale tamquam primarium dominium et verum[?] licet forte quantum ad executionem vel dominum temporale ipsa executio sic divisa
prima pars patet exvicariatu[?] quia christus habent eciam omnis debent esse de ecclesia ado[?] omnes erunt subiecti etiam in antiqua lege eciam habent utrumque dominium sed lex evangelica est multo nobilior et spiritualior et magis requirens totum hominem quam moysaica ideo est divisa executio quantum ad unam partem quamvis remaneat dominium
Quarto non nego quin ad summum pontificem pertineat consilium generale convocare et ibi presidere et etiam concludere ymmo non denego quando posset facere fide articulum utrum in omni materia non concedo sibi In aliqua tamen potest vicem[?] ubi veritas esset satis patens ex scriptura non determinat et hoc ponit sanctus thomas 2a 2ae quaestione 1 articulo 17o d[?]
Dico quod sibi et praeceptis eius tamquam instinctis perudeum[?] est et praecipue licitis et honestis quae non sunt contra fidem scriptura et rationem patet ex habitudine dunative[?] potestatis[?] supra fideles
Sexto dico quod esse unicum licet sic verum et sequens ex scriptura non est tamen articulus fidei ad quem teneantur singuli fideles nec forte sequitur a veritas est fides sorti est articulus fidei nam elevato theologo quicquid evidenter sequitur ex fide est sibi fides tamen multa huiusmodi sunt latentissima vulgo propter distantiam a principiis Et sic sortes esse haereticus ubi plato non esset haereticus Nam elevatus theologus sciens evidenter b veritatem sequi ex articulis obligatur ad credendum b veritati sicut articulo et si discedat pertinaciter est infidelis Et sic con??[?] potest inferri quod lata est differentia quod lata est differentia inter has propositiones ista propositio est fidei et ista propositio es sequens ex fide unde dicitur fidei nisi evidenter sequatur ex articulis hoc sufficit de conclusione alias posita de papaut vel pluralitate paparum
Consequenter iuxta praemissum ad videndum bene generaliter qualiter universitas certa veritates fidei debeat se habere
Advertendum quod iuxta ymaginationem philosophorum et veritatum considerari debet duplex natura et forte est eadem sed diversimode sed habet scilicet universalis et particularis universalis eset[?] quae vocatur vis generativa et forte non est nisi prima intelligencia omnem directivam
Secundo advertendum quod natura particularis obedit eciam naturaliter naturae universali naturaliter sic quod magis naturale est naturae particulari sequi impetum naturae universalis vel motionem eius quam proprie naturae patet quia illud quod fit adnegente superiori maxime est conveniens Albertus magnus in fine primi de generatione ponit quod gravia naturaliter ascendut et laevia descendunt ex obiectiva naturae universalis Nam particularis nam relinquens proprium instinctum est sequens inpulsum naturae universalis et concurrunt huiusmodi gravia admixti compositionem Albertus allegat ad hoc aristotelem et mesalach[?] asco?num[?]
Ex hac radice fundo duplicem instinctum in qualibet specie spiritualiter humana scilicet naturae univeralis et naturae particularis Pro declaratione advertendum quod pro bono speciei et specialiter humanae sunt plures instinctus venientes[?] ex parte naturae universalis primus est appetitus civiliter congregandi quia homo se solo non sufficeret vivere ideo natura universalis non indidit sibi naturaliter inclinari ad civiliter conversandum Ideo dicit philosophus primo polliticae "homo est animalis naturaliter polliticum et civile" ubi intendit quod civilitas est simpliciter naturalis et sic homo est animalis coniugule et civile et sociale. Etiam est animalis coniugabile quod inclinare ad coniugium causa prolis procreandae Etiam ex hoc consurgit ordo pollittisandi[?] istud tangit aristotelis in pollita
Sequitur quod ad perfectio humanae speciei requiritur doctrina docens i?das[?] iusticiae et politicam[?] consurgendi
Sequitur quod instinctualiter naturaliter ex procreatione universalis naturae est aliqua pollicia scientium quos etiam natura universalis congregat eciam elevat[?] ad veritatis investigationem pro regimine politico
Sequitur quod ordine naturae naturalis ordinatum est secundum ad habendum scientes Unde a talibus invente[?] sunt leges
Sequitur quod universitas ex duplici providencia est ad docendum instituta scilicet ad policiam et ad illa quae spectant ad ins?tio[?] neque fidei
Sequitur quod finis naturalis ipsius policiae est instruere utramquae potestatem scilicet temporalem et spiritualem
Sequitur quod universitas non transit limites docendi principes sive quoscumque superiores quia illa est eius institutio tam naturae quam gratia
Sequitur summa sollicitudo tam naturae quam gratiae et summa influentia et summa influencia et et caru[?] sponsi capitis in hoc regno quod maxime con?scat[?] per universitatem quae est de 2[?] anima[?] et principali[?] intentione naturae quem tamen ex acceptare[?] et loco quodammodo voluit institui
Posset inferri correllariacorollaria de habitudine dilecitonis principis ad universitatem et sicut debet habere se ad deum et ad materiam
patet signorum[?] obligatio tam regis quam universitatis et addinam[?] gratiam sponsum et ad naturam ad bonum ecclesiae procreandum quantum in se est erando exhortando et secundum alios modos quos spiritus sanctus deo duce inspirabit nolo magis specialiter in creare inacriam[?] bono[?]
Et pono istam propositionem quod spiritum procedere a fine[?] sufficienter deducitur ex scriptura Istam deducit almachius in sexto libro quaestionibus armenorum ubi inducit plurimas auctoritas unde pluries legitur spiritus sanctus missus a filio quae habitudo non ocncederetur nisi esset emanatio unius ab alio
Io 16 capitulo Cum venit ille spiritus vertatis unde sequitur post de me acciperiebat et a in??iabit vobis Et sic patet quod spiritus sanctus a beo[?] scilicet filio doctrina quam tradidit apostolus et non per modum accidentis[?] ergo per instrinsicum communicationem propter deitatis et eius productionem per quam recipit propriam omnem scienciam et hoc est per spirationem quia totum esse suum caput a filio sicut a patre
Io alibi Quem mittet pater in nomine meo Ex quo concluditur auctoritas mittentis quae non potest esse nisi ex habitudine originationis et filius non potest habere auctoritatem supra spiritum sanctum nisi originationis scilicet quia producit spiritum sanctum et spectat et spiritus sanctus est a filio et non est auctoritas inaequalitatis et superioritatis quia omnis sunt aequales et aequales dignitatis Aliae sunt auctoritates[?] plurimae quae quasi evidenter continent quod spiritus sanctus procedit a filio videatur almachius in sexto libro de quaestionibus armenorum
Sequitur quod addicio de processione spiritus sancti a filio nedum fuisset licita ecclesiae latinorum ymmo soli papae nam in hiis quae sunt evideter in scriptura papa potest facere articulum non dico quod in omnibus posset scilicet in hiis quae non evidenter sequuntur vel saltem sufficienter maxime consideratis aliquibus concursibus apparet quod latinorum ecclesia sufficienter fecti
Ubi advertendum quod in vicena synodo sub silvestor papa et constantino imperatore prima synodus fuit celebrata contra arrium qui ponebat distinctionem realem inter patrem et matrem et filium et quod filius esset creatura et ibi determinatum fuit quod esset consubstantialis patri
Secunda synodus scilicet Constantino politana fuit sub danasio papa et theoloricio imperatore propter haeresim macedoenii[?] qui dicebat spiritum sanctum esse creaturam Et quia ista fuit arriana quia ponit solum patrem verum deum
Ideo positum fuit et determinatum quod filius procederet a patre etiam spiritus sanctus tamquam idem et inpertinens erat quantum ad obviandum illi errori utrum procederet a filio Ideo visa causa non oportuit in huiusmodi simbolo movere de filio quia loquebantur de patre tamen scilicet quod spiritus sanctus dicitur a patre essentialiter et sic non negavit illi de consilio quando etiam a filio procedat et sic considerata causa non requirebatur pro tunc meretionem[?] spiritus sancti a filio
Pro solutione ergo rationis advertendum quod ly aliud cum dicitur si quis aliquid addiderit etc conlusione[?] in sacra scriptura non sempter di dicit distinctum quiditatum[?] quod non dicit quod libet distinctum sed valet tantum sicut adversum vel gratium et ita aliquanod l capitur ymmoimmo saepe utque ex aliquibus locis scripturae unde apostolus ad titum Rogavi te ne aliter docens paulus non nega?ent[?] quando aliud doceret quod non sit evidenter expressum sed aliter id eset repugnans
eciam ad galthas primo "Si quis nobis evangelizaverit praeter id[?] quod vos accepistis anathema sit" unde doctos theologus non prohibetur veritates decere quae vero sunt expresse in articulis fidei ymmoimmo officiam eius docere veritates Multum distantes a principiis articulis sed non debent docere aliud id est repungnansrepugnans
Ito[?] evidenter com?nutur et esset quod concedant quod aliquid additum est quam continebatur in simbolo niceno nam postea in quod concilio determinatum fuit duas voluntates esse mixto et tamen ista veritas non continebatur in symbolo et sic fidei est addita veritas quae est articulus fidei quae prius non fuit
unde in culcidonensi concilio sub leone papa primo determinatum fuit duas naturas esse in una persona scilicet christi
Item in consilio constantinopolitano anno quingentesimo[?] sexagesimo fuit determinatum quod maria virgo genuit non solum hominem sed deum ergo fidei iterum cac[?] aliquid additum et per consequens ista militat sicut ratio graecorum
Ulterius advertendum quod ante huiusmodi determinationem doctores graeci et latini scilicet hylarius et ambrosius et augustinus expresse sumpserunt quod spiritus sanctus procedit ab utroque non solum isti sed eciam graeci antequam latina determinaret ecclesia scilicet anathasius didimus et sirrillis crisostimus Qui fuerunt excellentissimae scientiae et reputabatur evidenter sequi ex scriptura nec reperitione aliquid repugnans Item consideratis et accen?ta[?] neccessitate quia forte accuebat[?] aliqua haeresis ymmoimmo papa suffecisset per se vocavit latinos ymmoimmo non requirebatur eos vocuere attincta distantia locali et in utilitate et eorum ignorantia quia iam cessareant eorum doctrina et sic inutiliter fuissent vocati ymmoimmo est magis praesumpciopraesumptio negare spiritum sanctum procedere a filio et non habet ab alio non ex superbia vel nequitia
Item gregorius 4tus in lugundmensis Consilio praesentibus graecis et consentientibus scilicet patriarcha quodam cum aliis praelatis determinavit quod patre et filius sunt unum principium spiritus sancti ipsis praesentibus et conferentientibus[?] ideo prima determinatio scilicet lateransis[?] fuit satis approbata per gracos ergo graeci magis fuit censendi haeretici quam latini.
Contra istud ut videtur est auctoritas damasceni dicentis ex filio autem spiritum sanctum non dicimus et sic tenet ut videtur quod non procedit ex filio
Secundum est facilis quia damnascenus expresse en??at articulos et inter illos dicit hunc non esse articulum quia tunc non fuit determinatum quia ultimum refert hunc esse fidei et sequi ex fide
Sequitur[?] potest dici quod fuit eius opinio nec censendus est haereticus quia fuit ante determinationem ecclesiae etiam Reychardus de sancto victore dixit essenciam generare
Sequitur quod greaci simpliciter sunt censendi haeretici ei nam ipsi discedunt a concilio generali lateranen[?] eciam a Consilio lugudinensi ubi graeci fuerunt praesentes et determinatum fuit quod pater et filius sunt principium spiritus sancti
Sequitur quod non v?ta?o[?] eorum nullo modo excusat eos quia attenta articuli evidencia papa solus suffecisset
Ad aliam rationem de pluralitate consiliorum etc potest dici quod pars minor ubi crederet quod non rite celebrarentur rationabiliter deberet refugere ubi tamen appareret quod credo[?] quod non deberet rennuere[?]
On this page
