Articulus 4

ART.IV An, & quomodo homo vere generare hominem dicatur.

DHilosophi, & Theologi, qui dicunt animam non traduci per semen, aut ex semine elici, variis modis dissentiunt de generatione hominis, & actione in quam generatio hominis consistit. Primo enim nonnulli, cum iis hoc argumentum obiicitur. Homo generans non tribuit filio animam, per quam est homo: Ergo homo non genterat hominem. Respondent hominem dici generare hominem, quia suppeditat materiam ex qua fit homo, id est, quia tribuit filio corpus hominis. Verum haec responsio admodum frigida est & indigna quae ab ullo Philosopho proferatur. Primo enim ex ea sequitur, hominem tantum generare corpus hominis, non vero totum hominem, & hoc est ipsum, quod argumentum probat. Secundo, quia nemo Philosophorum dixit, generationem substantialem esse productionem aut suppeditationem mat eriae, si enim producere substantiam, est suppeditare materiam ad producendam sub. stantiam: pari ratione, is qui suppeditat artifici materiam ad conficiendam statuam, dicetur conficete statuam: quod admodum absurdum est. Tertio, generare hominem, est tribuere το esse homini, ut ex ipsis terminis patet: at esse hominis seu natura humana, neque consistit in anima sola, neque in corpore solo, ut omnes fatentur: si enim natura humana in altero horum consisteret, per separationem animae a corpore non destrueretur natura humana: consistit ergo natura humana, in unione corporis & animae, i. e. consistit in eo, quod homo vere constet anima & corpore: si ergo generans non efficit, ut filius sit quid constans ex anima & corpore, sed tantum efficit ipsum corpus, homo gene¬ rans non vere dicetur tribuere homini genito esse hominis, atque adeo non vere dicetur generare hominem.

a Alii, cum vident se non posse evitare vim huius argumenti per priorem responsionem, aliam responsionem excogitarunt, sed pene tam invalidam ac est prior: dicunt enim hominem vere generare hominem, quia non solum tribuit ei materiam, i. e. corpus, sed etiam praeparat materiam ad recipiendam formam, atque adeo per virtutem prolificam, attingit coniunctionem animae & corporis, per quam coniunctionem homo constituitur in esse hominis, & fit tale compositum Physicum: hi eroo non dicunt patrem coniungere animam filii cum corpore filij, per virtutem seminalem, (hoc enim tribuunt Deo qui animam infundit:) sed praeparare materiam seminis ad recipiendam formam humanam, quam quidem praeparationem, post. quam completa fuerit, immediate sequitur coniunctio animae & corporis: hinc liquet, ex eorum sententia, actionem generandi nihil aliud esse, quam praeviam materiae alterationem, & praeparationem ad recipiendam formam: in hac sententia fuerunt pene omnes antiquiores Philosophi, etiam omnes pene Moderni, plerique etiam Pontificii Theologis nam Conimbricenses, in explicatione lib. I. de ortu, testantur se ipsos olim ample¬ xos fuisse hanc sententiam, quia fuit recepta apud omnes. Verum haec sententia, ut dictum est, non magis satisfacit argumento, quam prior. Primo, quia praeparatio materiae est mutatio in qualitate, atque adeo est alteratio. Generatio autem non est alteratio, sunt enim diversi specie motus, in hoc differentes, quod altera terminetur ad qualitatem, altera ad substantiam: Ergo generatio non est mutatio, vel praeparatio materiae, neque generare, est praeparare materiam. Secundo, generatio estuna simplex mutatio, vel simplex motus, ut omnes fatentur: at illa praeparatio non est posita in una mutatione, sed in variis alterationibus, quae praecedunt introductionem formae, nam aliquando dilatatur, aliquando consolidatur illa materia, aliquando humor augetur, aliquando minuitur, ita scilicet postulante natura formae introducendae: Ergo illa praeparatio non est generatio, sed aggregata seu multiplex mutatio, siue alteratio, Tertio, generare est tribuere esse: esse autem hominis consistit in eo, quod constet ex anima & corpore: si ergo Deus copulet animam cum corpore, infundendo (ut dicunt Theologi, ) Deus tribuit esse homini, non vero generans: solus enim ille qui copulat animam cum corpore, efficit ut homo constet ex anima & corpore. Denique homo in instanti gignitur, io est, in in¬ stanti fit homo: Ergo non gradatim, ideoque eius productio, non est mutatio aliqua successiva, sed instantanea.

S Tertius modus respondendi est eorum, qui dicunt hominem generare hominem, neque quod ei tribuat materiam neque quod materiam praeparet, sed quod tribuat ei etiam formam, non quidem specificam, id est, animam rationalem, (hanc enim volunt tribui a solo Deo, qui eam creat, & unit cum corpores Tsed quod ex potentia seminis educat animam vegetativam, & sensitivam: verum haec sententia minime omnium placet, quia manifeste ex ea sequitur, hominem non generare hominem, sed hoc vivens, & hoc animal: praeterea (ut dicebam) esse hominis in eo consistit, quod homo constet ex anima & corpore: Si ergo filius non debeat patri, quod constet ex anima rationali & corpore, non habet naturam hominis a patre sibi communicatam.

A Reiectis his sententiis, nos cum doctissimis Philosophis, Doct. se. Ruvio, & professoribus Academiae Conimbricensis, quartum dicendi modum amplectimur, asserentes, hominem vere generare hominem, quam vis anima a Deo creetur: non quod tribuat ei corpus solummodo, neque quod praeparet corpus ad recipiendam animam, neque quod in materia, aut ex materia corpo¬ rea efficiat animam vegitativam, aut sensitivam sui filij: sed quod ab homine generante sit ipsa actio, qua anima rationalis substantialiter corpori unitur, ac incipit informare, inhabitare, & implere totam materiam corporis, adeo ut ex nostra sententia, generatiohominis sit posita in illa actione, quam, per virtutem prolificam, anima essentiali vinculo cum corpore copulatur.