¶ Secundo deus cognoscit partes quantitatiuas alicuius totius: sed iste non habent aliquas proprias ydeas ab ydea totius quia sunt eiusdem ratiois cum toto. Si ergo habetent proprias ydeas quelibet haberet duas ydeas / vnam sibi proprias et aliam totius / quod est falsum

¶ Tertio sic secundum dvonisium quinto capitulo. de diuinis nominbus ydee sunt forme rerum factrices sed multa cognoscit deus que non est facturus / et qua non fient nec sunt nec fuerunt. ergo etc.

¶ Quarto sic. Si deus habeat distinctas ydeas omnium quae cognoscit / sequitur quod habeat infinitas immo infinities infinitas. Probatio quia sub qualibet specie creata sunt infinita indiuidua possibilia / que omnia cognoscit deus distincte cum ergo ( sicut dictum est supra) infinite species vel nature specifice sint possibiles / et deus ipsas distincte cognoscat / sequitur quod habet infinities infinitas ydeas: hoc est falsum: quia infinitum est ignotum et repugnat entitati in actu / ergo et cognoscibilitati. Unde sicut dicit ratio que ponit processum infinitum in causis tollit scientiam. igitut etc.

¶ Augustinus in quadam episto¬

¶ Coni ea sr la non potuit vncumque conditor deus rationes partium intelligere non habere: ergo cum deus distincte intelligat omnia / oportet quod distinctas rationes omnium habeat in seipso. Unde et Augustinus vndecimo de ciuitace dei capitulo. 4 dicit vna est sapientia in qua sunt infinita quedam / atque infiniti thesauri rerum intelligibilium / in quibus sunt omnes innocentes / atque incommutabiles rationes rerum / vel visibilium que per ipsam facte sunt / ergo in deo sunt infinite ydee vt videtur. Item. 12. eiusdem capitulo. 18. ponit species nunerorum esse infinitas ergo etc. In ista quaestione sic procedam.

¶ Primo ponam duos modos solemnes dicendi de ista questione: et arguam contra eos / et soluam ad moti ua ipsorum.

¶ Secundo respondebo aliter ad quodonem an scilicet deus habeat distinctas ydeas omnium aliorum distincte cognitorum et quomodo.

¶ Tertio vtrum habeat infinitas ydeas.

¶ Ultimoad rationes.

¶ Quantum ad primum quia rerum quedam sunt naturales: quedam circa res naturales / cuiusmodi sunt forme artificiales et intertiones secunde / vt genus / differentia / species / et huiusnodi. Naturalium vero quedam sunt absolute quedam respectiue / absolutarum quaedam sunt absolute esset tialiter et in se et ex se / vel secundum se / vt quidditates et essentie vel nature specifice secundum rationem speciei specialissime accepte. Quedam vero sunt absolute quasi accidentaliter et non ex se / vel quia opere intellectus considerantur in natura essentie specifice et absolute ab illa vt intentiones prime generis et differentie vtanimal vel quia opere agentis naturalis vel supernatura lis producte in esse in natura essentie specifice vel sul natura / vt sunt indiuidua et vtraque tam intentioues prime quam indiuidua nature sunt ad se quasi accidentaliter situm dicunt ali

¶ Exhiis ad propoqui primo quod in tentiones secunde / et forme artificiales non habent proprias ydeas / quia sunt quidam respectus. Respectus autem non addit aliquam remsuper fundamentum / et ita dicunt de omni respectu quantumcunque reali cuiuscunque generis / nec est aliqua ydea ipsorum respectuum / nisi solum ydea fundamenti vel rei naturalis circa quas sunt / et in qui bus fundantur.

¶ Secundo dicunt quod essentie specifice habent distinctas ydeas in deo / sed genus et differentia non habent proprias ydeas et distinctas

¶ Tertio quod indiuiduum non habet aliquam ydeam spectei / siue sit simplex non compositum ex materia et forma / vt in angelis: siue compositum ex materia et forma / vt in subiectis materialibus. Et addunt quod sunt quedam indiuidua que nata sunt fieri vnum secundum numerum / sicut est in indiuiduis continui / et cuiuslibet homogenii Quedam vero que non sunt nata fieri vnum numero in forma vel materia cuius sunt indiuidua / vt patet de indiuiduis nature humane. Ex quo concludunt quod quia non est alia ratio forme continui simpliciter et partium contetarum in ipso: partium talium et totius continui non est alia et alia ydea: et per hunc modum numeri de predicamento quantitatis non habent proprias ydeas sed illam solam que est forme continuitatis / neque vni unt numerum que aliquando fuerunt continuate vel possunt esse quantum est ex natura forme continuitatis.

¶ Quarto dicunt quod sicut esse compositi non est principaliter nisi a forma / nec est aliud esse compositi et forme: sed idem et principaliter sit compositi sic illa ydea que est forme principaliter est compositi: forme autem non principaliter / sed vt habet esse in composito. Aliter etiam est ydea forme existentis in composito et aliter materie / ipsius enim forme est non solum vt est compositi / sed etiam vt est aliquod essentialiter distinctum a materia / materie autem solum est ydea inquantum est compositi / et proquanto esse forme communicatur materie vt est in proposito Sic ergo patet quomodo alia a deo distincte cognita habent ydeas / et quomodo non secundum istum modum. dicendi quod ydea¬

¶ Alius est modus scund quod est principium factiuum rei ydeate potest dici exemplar / et pertinet ad intellectum practicum: respectu autem illius quod est principium cognitiuum dicitur ratio / et pertinet ad intellectum speculatiuum vel noticiam speculatiuam: secundum ergo quod est exemplar se habet ad omnia que fiunt a deo in temporevel secundum tempus: secundum vero quod est priicipium cognoscitiuum se habet ad omnia quae cognescuntur a deo.

¶ Et isti dicunt primo quantum ad propositum quod materia non habet propriam ydeam Quod probatur primo / quia materia non est per se intelligibilis nisi per analogiam ad formam primophisicorum. Secundo quia materia est pura potentia Secundo dicunt vltra quod genus et differentia nod habent proprias ydeas distinctas ab illis / cum illa fiunt simul cum subiecto necessario / et non possunt fieri vel esse separatim: sed accidentia superuernientia subiectis et separabiles ab ipsis habent ipsas ydeas. Et ponitur exemplum. Artifex enim per vnam ydeam vel formam domus facit omnia quecumque inseparabili ter concomitantur domum / vt figuram / et huiusmo di: sed alia separabilia a domo quae superueniunt ipse vt pictura: et huiusmodi fiunt ab aliquo per aliam formam: nec est ipsorum eadem cum domo. Tertio dicunt quod indiuidua non habent proprias ydeas: primo quia secundum Platonem a quo habemus ydeas omnium indiuiduorum eiusdem speciei non est nisi vna ydea. Secundo quia indiuiduum non addit super speciem nisi materiam per quam indiuiduatur Tertio quia indiuidua per se non sunt de intentione nature sed species tantum / nec producit indiuidua nisi vt species saluentur / et ideo per accidens intendit ea. Iste est secundus modus dicendi de ista questionem

¶ Contra primum modum dicendi possunt multa argui. Et contra distinctiones quas premittit quantum ad illud quod dicit animal vel rationale vel primas intentiones: et differentie rerum absolutarum non esse per se / et essentialiter absoluta: hoc est falsum. Unumquodque enim vel est essentialiter / et quidditatiue absolutum vel respectiuum: sed ista non sunt essentialiter respectiua: ergo absoluta. Preterea ex genere et differentia per se constituitur species que est per se ab soluta secundum eos / ergo ista sunt per se absoluta. Preteterea intellectus considerans ista esse innatura vel abstrahens ea a natura non sunt circa ipsa nisi respectus rationis / ergo non facit ea abso luta. Preterea quarto de indiuiduis arguo / non mimus prima substantia est absoluta quam secunda. Sed indiuiduum substantie est prima substantia. ergo et cetera.

¶ Quantum ad conclusiones propositast videtur michi quod prima conclusio sit falsa. Primonde artificialibus si forme earum sint respectus reales / et de relatione predicamenti / et de aliis sex generibus respectiuis. Arguo per oppositum rationis eorum / quod habent distinctas ydeas a rebus vel fundamentis circa que sunt vel in quibus. Omnis res essentialiter et specifice distincta ab alia habet distinctam ydeam secundum eos. Sed forma artificialis distinguitur essentialiter a re naturali / circa quam est et relatio que est accidens de quarto genere a suo fundamento / et similiter respectus extrinseci: de aliis generibus probatur / quia tamen res ipse naturales quasi fundamenta istorum possunt esse et existere in re / et in effectu sine istis / vt patet inducendo per singula / et patet quod non sunt eiusdem speciei ergo et cetera. Quod autem forme artificiales sint respectus reales hoc ponit iste doctor: de intentionibus secundis De respectibus et entibus rationis concedo quod non habent proprias ydeas / sicut etiam dictum est supra in descriptione ydee / quia non sunt aliqua producibilia in esse reali. Secundo de genere et differentia quod non habeant proprias alias ab ydea speciei. Patetquod ratio eorum non valet / scilicet quod sunt accidentaliter ad se: hoc est enim immediate improbatum Tertio de indiuiduis patet per idem quia ratio ipsorum non valet / non enim indiuiduum substantie est accidentaliter ad se vt dictum est supra: puto tamen bene ( sicut dicam infra ) quod genus et differentia et indiuiduum non habent distinctam ydeam secundum quod huiusmodi / licet secundum principia istorum aliquibus veris coassumptis oportet forte ponere quod habent distinctas ydeas prout vdea dicit distinctam rationem cognoscendi sed non curo de hoc. Dicam tamen aliquid de hoc. Nam secundum istos oportet necessario quod que habent distinctam rationem cognoscibilitatis habeant distinctas ydeas. Propter hoc enim ponunt quod oportet respectus ydeales distingui in essentia diuina ad hoc vt per ipsam talia distincte cognoscantur. Sed genus et differentia et indiuidua ab inuicem sunt distincte cognoscibilia / quia vnum est extra conceptum quidditatiuum alterius / genus extra conceptum differentie et econuerso / et indiuiduum extra conceptum indiuidui. Preterea etiam ratio speciei numquam sufficit ad cognoscendum distincte aliquod indiuiduum / quia est indeterminata ad ipsum / et ideo secundum eos saltem oportet quod alia sit ydea indiuidui ab ydea speciei: et pari ratione speciei ab ydea generis / quod est contra ipsos: vel oportet necessario quod quelibet ydea primo sit ipsius indiuidui includentis omnia ista. Ultimo de partibus totius continui quia si non habent proprias ydeas nunquam distincte cognoscentur: sed tantum confuse per rationem vel ydeam totius / saltem si oportet ponere distinctionem in ydea secundum distinctionem cognitionis ydeatorum secundum istos.

¶ Et ideo dimitto istum modum et patet ex predictis quod motiua ipsius non concludunt. Contra illud quod dicit de forma quod ipsius est forma que tamen est principaliter ipsius compositi. Contra quia tunc forma vt anima separata a composito non habet ydeam / et tunc non cognoscitur distincte. Preterea forma non est totum esse compositi / ergo ydea forme non est ydea compositi plusquam ydea materie. Preterea quod dicis de materia quod secundum se non habet ydeam vt distincta est a forma. Contra quia secundum istum doctorem deus potest facere materiam sine omni forma / sed hoc non potest esse nisi secundum aliquam ydeam sibi propriam vt distinguitur a forma et a composito. ergo etc. secundum modum arguo primo con¬

¶ Contra tra illa que dicuntur in distinctione / dicitur quod ydea distinguitur in exemplar et rationem / et quod pertinet ad scientiam practicam vel speculatiuam per fiendum et non fiendum: ista enim distinctio non est per se ipsius ydee. Primo quia quicquid pertinet ad rationem ydee per se vel ad ydeatum est prius omni actu voluntatis circa ydeatum: sed ydeatum non est fiendum vel non fiendum nec est aliquod de practico in diuinis ante actum voluntatis: si tamen ibi sit aliqua noticia practica / de quo dictum est supra in prologo huius primi: ergo etc. Alias enim ante actum voluntatis distingueretur ydea per fiendum vel non fiendum: et tunc an voluntas possit illud fiendum non eligere vel non velle facere / vel aut necessario velit illud facere. Si necessario velit: non est libera: vel saltem necessario creat et producit: et si possit non velle potest non esse recta / quia iudicatum est illud a ratione fiendum. Secundo sic practicum et speculatiuum non distinguuntur. ex obiectis ( vt dictum est in prologo ) sed fiendum et non fiendum dicunt obiecta. ergo etc. Quarto idem ante actum voluntatis non est postea fiendum.

¶ Ideo dico quod distinctio ydee per practicum et speculatiuum est nulla quia omnes in deo pertinent ad intellectum speculatiuum / et distinctio non habet locum in diuinis / sicut nec noticia pactica vt dictum est supra: et ideo dico quod omnis ydea diuina ad intellectum specula tiuum pertinet / nec dictat aliquid fiendum / sed tantum representat primo simplicem quidditatem vel terminum non aliquam complexionem.

¶ Tertio contra illud quod dicunt de materia quod non habet propriam ydeam quia est pura potentia / istud est falsum accipindo potentiam obiectiuam que est differentia entis. Tum quia materia est quedam essentia distincta a forma et alterius rationis ab ipsa que est / et potest esse terminus per se alicuius creationis / et per consequens habet aliquam actualitatem sibi propriam et intrinsecam et propriam ydeam secundum quam creabilis est. Tum quia fundamentum relationis realis actualis habet aliquam actualitatem: materia est huiusmodi quia habet relationem actualem creature ad deum. Tum quia cum actus et potentia sint differentie entis materia post creationem non est in potentia ad suam entitatem sicut ante ergo est in actu et non est potentia pura nisi subiectum cui non repugnat actualitas vel esse actu actualitate sibi intrinseca et propria. ergo etc. Tum quia dato quod esset sic pura potentia sicut ymaginantur adhuc adeo possunt distincte intelligi impropria ratione positiua qua est aliquod distinctum contra formam et hoc patet ratione diuine essentie vt primi obiecti qui est purus actus.

¶ Quarto contra hoc quod dicit de accidentibus inseparabilibus et propriis quod non habent ydeas falsum est / quia omne quod habet essentiam distinctam et alterius rationis a subiecto / et potest per se fieri et esse sine subiecto habet propriam ydeam aliam ab ydea subiecti. Sed accidens absolutum naturaliter inseparabile et proprium est huiusmodi. Patet de quantitate in sacramento altaris licet sit proprium accidens substantie corporee. Et sic de aliis accidentibus absolutis. ergo etc. Et quando dicunt an sua ratione quod simul fiunt cum subiecto dico quod verum est communiter / sed non eadem factione vel creatione / alia nanque est causatio passiua subiecti / et alia accidentis / sicut aliud et aliud esse / licet sit communicabile ergo concomitantur se. Quando dicis de artifice quod per eandem ydeam facit domum et accidentia que necessario consequuntur. Dico quod non est verum sed aliam et aliam habet huius vel illius. Uel dic quod non est simile de artifice creato qui non habet compositam et perfectam noticiam et distinctam effectus sui / et omnium eorum que consequuntur ipsum / sicut deus habet. igitur etc.

¶ Quinto contra illud de indiuiduis / quod non habent propriam ydeam. Prima ratio non valet secundum propriam ipsorum / quia vnum indiuiduum habet essentiam distinctam ab alio / et potest produci et esse sine illo / et est distincte cognoscibile: ergo quodlibet habet propriam ydeam / sed propter ista oportet secundum eos quod aliquid habeat distinctam ydeam / et non sufficit ydea illa Platonis vnica. Secunda ratio non valet primo quia indiuiduum non plus indiuiduat per materiam quam per formam: vterque enim tam materia quam forma per se ingreditur diffinitionem septimo Methaphisice. Nunquam autem id per quod est indiuiduum. Similiter etiam materia habet propriam ydeam vt dictum est supra. Tertia ratio nichil valet: quia eodem modo natura intendit indiuidua quomodo intenduntur a dirigente ipsam / quia intentio non est nisi ex cognitione vel dirigente secundum cognitionem / sed deus dirigens naturam in intendendo et operando per se intendit in¬ diuidua quia diuina prouidentia per se est circa indiuidua vt patet ergo et natura. Preterea mirabile est quod natura per accidens intendat primam substantiam quae est maxime et verissime substantia / et per se intendat secundam substantiam vel speciem. Quando dicis quod natura non intendit indiuidua nisi ad conseruatio nem speciei / primo istud est falsum in natura angelica. Secundo dico quod natura intendit magis specienpropter indiuiduum quam econuerso / quia perfectius est in indiuiduoquam in specie: sed bene verum est quod generationem indiuidui intendit propter speciem et conseruationem speciei / non tamen sine indiuiduo / sed in indiuiduo et vltimate propter indiuiduum aliquod / ideo etc. Et ex praedictis apparet quod motiua praedicti modi dicendi parum valent. Hec de 1 arti. principali

¶ Quantum ad secundum articulum Dicit vnus quod siue ydea accipiatur pro ratione cognoscendi / et hoc siue teneat se a parte obiecti primarii siue a parte obiecti secundarii cogniti quod omnium realium positiuorum distincte cognitorum a deo sunt proprie et distincte ydee in deo / vel in diuina intelligentia. Hoc patet quia si ydea se teneat ex parte dei tunc necessario distincte ydee sunt distincti respectus rationis ad distincta cognoscibilia: quia ad distinctos terminos non est idem respectus sed distincti. Si vero ex parte obiecti cogniti se teneat / planum est quod tunc ydea non est nisi obiectum secundarium cognitum. ergo etc. Si vero ydea accipiatur prout est exemplar proprie / et ratio faciendi / sic non omne tale habet propriam ydeam. Dicit enim iste quod genus et differentia / species et indiuiduum non habent nisi vnicam ydeam / que est ipsius speciei specialissime quia ista non sunt distincte factibilia / nec possibilia esse sine seinuicem patet: nec genus sine differentia nec econuerso: nec ambo sine specie nec econuerso / nec omnia sine indiuiduo nec econuerso / hoc est primum.

¶ Secundo dicit quod omnia distincte factibilia sic quod vnum potest fieri aliud / et esse aliquid reale positiuum sine alio: vel econuerso habent distinctas ydeas non solum primo modo vt ydea est ratio cognoscidi vel obiectum cognitum. Ex quo statim sequitur quod accidens quodcumque habet distinctam ydeam a subiecto et materia et a forma / et pars quantitatiua / vel quecumque essentialiter distincta ab alia parte et atoto: et breuiter etiam vnum indiuiduum quantumcunque eiusdem speciei alteri comparatum / licet non habeat aliam ab ydea alterius indiuidui / quia non potest esse et fieri sine illo vt patet. Preterea etiam due relationes opposite: licet non possint esse sine seinuicem: tamen quia essentialiter distinguuntur vel specifice vt pa ternitas et filiatio / vel materialiter tantum: vt due similitudines habent proprias ydeas exemplares. Nulla autem priuatio vel negatio vel figmentum vel ens rationis habet ydeam propriam aliquo modo acceptansed intelliguntur per ydeas aliorum vnumquodque suo modo. hec est positio pulchra et subtilis Primo videtur quod ydea non di¬

¶ Contra. stinguatur conuenienter in exenplar et rationem operandi / et in rationem cognoscendi: quia sicut dictum est ista duo eidem conueniunt / et sunt de ratione ydee cuiuslibet / ita quod idem est principio cipiuum distincte cognoscendi et operandi ipsi agenti per intellectum / et ita quecumque habent distinctas ydeas que sunt rationes: habent etiam consequenter distinctas ydeas que sunt rationes distincte operan ditur secundum quod ydea accipitur vt exemplar.

¶ Secundo quia dictum est supra quod ydea est forma exemplaris ad cum lus imitationem natum est aliquid fieri ab agente per intellectum / ita quod esse rationem cognoscendi non sufficit ad rationem ydee. Tunc enim essentia diuina esset ydea respectu omnium intrinsecorum diuinorum / quod est falsum: ergo non debent dici habere aliquas distinctas ydeas ex hoc solum quod habent distinctas rationes cognoscendi / sed cum hoc requiritur quod habeant distinctas rationes operandi.

¶ Tertio sic. Istidicunt quod indiuidui ad indiuiduum comparati est distincta ydea ab ydea alterius / non tamen ab ydea speciei. Contra ista duo non videntur simul stare / quia planum est ydeam speciei esse eandem omnium indiuiduorum sicut et speciem ipsam. Sed secundum te in diuiduum aliam ydeam non habet ab ydea specieergo nec ab ydea indiuidui / quia ydea indiuidui non est nisi ydea speciei / igitur etc. 1 ergo michi aliter dicendum de

¶ Didetua isto articulo quod ydea potest accipi pro eo cui primo et principaliter conuenit ratioydee / quod est essentia diuina non includendo respectum nec rei nec rationis vt dictum est supra. Alio modo pro eo cui conuenit secundario / et hec est quidditas creature in esse cognito.

¶ Secunda distinctio est quod distincte cognitorum quedam sunt negatiua et priuatio ua quedam sunt respectus rationis vel intentiones secunde / quedam entia realia positiua.

¶ Tertia distinctio quod entium realium positiuorum quedam sunt essentialiter distincta ab inuicem / vt materia et forma / vel accidens et subiectum et / huiusmodi: et quecumque due species et indiuidua specierum / vel vnius eiusdem speciei. quedam vero non licet realiter aliquo modo: sicut pluries dictum est supra.

¶ Quarta est quod distinctorum essentialiter quedam sunt eiusdem rationis / vt duo indiuidua eiusdem speciei. Quedam vero alterius et alterius rationis / vt duoindiuidua diuersarum spcierum / vel etiam materia et forma.

¶ Tunc dico primo quod accipiendo ydeam quocumque modo siue primo / siue secundario nullum negatiuum vel priua tiuum vel figmentum vel ens rationis ( cuiusmodi est intentio secunda ) habet per se ydeam / et per consequens non habet distinctas ydeas per se / cuius ratio est quia nullum isto rum natum est fieri per se in esse reali ad imitationem alicuius forme exemplaris: sed eodem modo habent eandem ydeam vel distinctas per accidens qumo positiua opposita quantum ad priuationes et negationes / vel opposita negationibus inclusis quantum ad figmenta vel fundamenta / quantum ad intentiones secundas et respectus rationis habent eandem vel distinctas ydeas et dehoc inferius statim apparebit.

¶ Si autem accipiatur ydea primo modo sic dico quod positiuorum quo rumcunque est vnica ydea indistincta / que est ratio distincte et perfectissime cognoscendi ipsa: et ratio exenplaris producendi ipsa / eo modo quo sunt product bilia: et hec est essentia diuina sicut dictum est supra cui conuenit hoc ex sua infinitate et illimitatione et primitate / non tamen supradictomodo: nec oportet aliquomodo quod distinguatur per illos respectus rationis sicut superius est ostensum.

¶ Tertio dico quod accipiendo ydeam pro eo cui conuenit vdea vel ratio ydee secundario / quod quorumcunque indiuiduorum habentium essentiam eiusdem rationis est vnica ydea / quae est essentia specifica vel natura seu quidditas ipsorum in esse conceptovel intellecto / et omnium inclusorum per se primo modo dicendi per se predicabilium de talibus indiuiduis / non tamen sicut per se primo ydeatorum sed indiuiduorum / sicut per se primo modo ydeatorum. Hoc probo quia sequendo platonem planum est quod ipse posui quidditatem specificam esse ydeam et exemplare indiuiduorum participantium talem quidditatem / vt perse hominem posuit omnium hominum / per se asinum posuit ydeam asinorum omnium / et sic de aliis. Sed in hoc Augusti nus non deuiauit ab ipso vt dictum est supra. Nec posuit Plato aliam ydeam indiuiduorum / ergo videtur quod omnium indiuiduorum eiusdem rationis sivnica ydea / ratio dicta que est quidditas speciei inesse cognito. Dices quomodo ista vnica ydea est ratio distincte cognoscendi ipsa indiuidua / et distincto producendi cum sit distincta et communis: sicut et natura specifica vel quidditate non communitate virtutis et illuminationis / sed potius in differentia et conmunitate praedicationis et indeterminationis ad hoc vel ad illud. Dico ad hoc quod sicut supra dictum est ydea secundario dicta non est proprie ratio cognoscendi nec distincte cognoscendi: et per consequensnec etiam producendi: sed pro tanto dicitur ratio cognoscendi quia est obiectum prius cognitum quam indiuiduum / cuius est ydea et ratio exemplaris secundaria producendi ad quod aspicit secundario ipsum agens aliquod suppositum vel indiuiduum eius: ita quod licet sicut aliquo improprie et analogice ratio cognoscendi et producendi indiuiduum quantum ad naturam in effectu quem includit / nam oportet quod distinguatur / quia non est ratio cognoscendi ipsum distincte vel vt ab alio indiuiduo eiusdem rationis distinguitur sed ipsa essentia diuina que est perfecti / sima ydea / cui primo conuenit ratio ydee et potissime ipsa est ratio potissime distincte cognoscendi et producendi indiuiduum perfectissime / nec oportet quod distinguatur aliquo modo in ratione ydee vt dictum est supra / quia illimitata est et infinita. ergo etc.

¶ Quarto dico de hoc quod ex isto patet quod generaspecies et differentie vt pertinent ad idem indiuiduum non sunt proprie ydeata / licet sint a deo distincte cognita per rationem ydee licet non sue sed indiuiduorum que est essentia sua / nec per consequens ipsarum sunt distincte ydee secundario dicte / nec sunt proprie ydeata a prima ydea. Quicquid enim habet primam ydeam et secundariam necessario est proprie se cundum seipsum producibile / etiam sine alio si sit alb solutum / et non includat illud cuiusmodi non sunt ista sed indiuidua sola.

¶ Quinto dico quod indiuidua alterius et alterius speciei necessario habent distinctas ydeas sicut et distinctas quidditates specficas / vt patet ex predictis. Ex quibus concludo quod omnes partes homogenee habent eandem ydeam cum suo toto / quia sunt indiuidua eiusdem rationis vel esse possunt / et sic etiam de partibus continui Sed partes Eterogenee / ex quo sunt alterius rationis licet non alterius speciei / si totum sit per se vnum et a seinuicem et a toto et alterius essentie. Dco quod habent distinctas ydeas secundarias et ab inuicem et a toto.

¶ Sexto dico quod non solum indiuidua alterius et alterius speciei habent distinctas ydeas sedietiam indiuidua essentiarum alterius et alterius rationis vt indiuidua forme et materie et composisiti. Unde omnia indiuidua forme substantialis eiusdem rationis sunt vnius ydee / et omnia indiuidua non sunt vnius ydee / tamen indiuiduum forme et indiuiduum materie sunt alterius et alterius ydee / quia materia et forma sunt essentie distincte alterius rationis Et tales quod vna potest esse sine alia: quod tamen non est necessarium ad hoc quod habeant distinctas ydeas / sed quia sunt absoluta essentialiter distincta

¶ Ex predictis concludo quod accidentis et subiecti vel indiuiduorum ipsorum est alia et alia ydea / quia sunt distincte essentie alterius rationis. Similiter relationis que est accidens fundamenti et sui fundamenti: non sic de relatione creature ad deum que est idem realiter sibi.

¶ Secundo concludo quod si numeri dicunt species positiuas a continuo distinctas (¶ quod non credo ) quod numeri alterius et alterius rationis habent distinctas ydeas / si non dicant aliquid positiuum super continuum non habent aliam ydeam ab ydea continui. Similiter de figuris.

¶ Sic igi tur concludendo dico quod deus obiectiue habet in sua essentia distinctas ydeas quorumcunque ipse intelligit distincte / que sunt distinctarum essentiarum alterius et alterius rationis / non autem horum que sunt essentie eiusdem. Ex quo patet quod quecunque ydee distinguuntur sunt alterius et alterius rationis et quidditates in esse cognito / et non possunt dari dueydee eiusdem rationis. Sic ad istum articulum

¶ Quantum ad tertium articulum dicitur communiter quod deus non habet ydeas infinitas. Nam communiter dicunt isti quod indiuidua non habent proprias ydeas et distinctas / nec genera vel differentie vel huiusmodi vnde possit accipiinfinitas ydearum: sed solum possunt accipi ex infinitate specierum vel quidditatum specificarum / que sunt ydee singularium / vel quarum sunt ydee primo secundum communem opinionem.

¶ Probant ergo isti quod non sunt infinite ydee per aliquas rationes. Prima est ista. Si essent infinite ydee necessarium esset inter ipsas vnam esse infinitam actu quia excedentem in infinitum omnes alias / sicut etiam de speciebus correspondentibus: sed est impossibile quod sit possibilis vna species actu infinita. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Inter quecunque essentialiter ordinata est dare primum / et per contequens vltimum medium / sed ydee sunt essentialiter ordinate / sicut et species ergo etc. Ubi enim est infinitas / ibi non est primum nec medium nec vltimum. secundo Methaphisice. Nec per consequens aliquis ordo / sed inordinatio.

¶ Tertio sic. Infinitonon est aliquid maius / sed si esset dare infinitas ydeas oporteret dare vnam infinitam / ergo aliqua ydea nichil est maius: sed hoc patet falsum quia essentia diuina est aliquid maius qualibet ydea: quia comprehendit omnes ydeas. ergo etc.

¶ Quarto sic In processu ad formam et perfectionem non est processus in infinitum / nec in actu. Patet / nec in potentia / quia quantum est dare de potentia in talibus / tantum est dare de actu: sed processus ydearum in ascendendo est processus ad formam et perfectionem sicut in speciebus ergo et cetera.

¶ Quinto sic. Potentia generis alicuius ad differentias non est infinita sed finita. Sed si essent possibiles species infinite in genere substantie secundum aliquos / seque retur quod genus esset in potentia ad infinitas differentias / et esset actu infinitum quod est falsum. erge etc.

¶ Sexto sic. Augustinus duodecimo de ciuitate dei capitulo decimooctauo dicit / quod quicquid scientia comprehenditur scientis apprehensione finitur: sed omnes ydee sciuntur a deo / ergo sua comprehensione finiuntur / et sic sunt finite et veraciter finite / quia tal est vnumquodque in se quale est apud intellectum qui verissime et perfectissime comprehendit ipsum. Confirmatur hoc quia cum deus cognoscat omnes cognoscit ibialiquam supra quam non est aliqua / sicut nec super omnes vel extra omnes est aliqua / ergo oportet ibidicere primam distincte cognitam a deo / et ita non sunt infinite sed in infinto secundum multitudnem non est primum secundum nec vltimum.

¶ Septimo sic. Augustinus duodecimo de ciuitate dei capitulo. 18. Dicit quod numeri non sunt infiniti ei cuius sapientie non est numerus: ergo sunt simpliciter finiti / et per consequens non est in aliquibus speciebus processus in infinitum / nec in ydeis quia hoc maxime esset in ydeis numerorum. ergo et cetera. modus dicendi quod non sunt in¬

¶ Alius elt finite yde in deo non solum scundum specines sed secundum indiuidua cuiuslibet speciei / prout ydea dicit rationem cognoscendi / quia indiuidua se cundum istos quantumcunque sub eadem specie habent proprias et distinctas ydeas. Tunc hoc presupposito probant intentum de ideis indiuiduorum et hoc sic. Quorumcunque indiuiduorum distincte cognitorum producibilium sub speciebus contentorum sunt ydee proprie et distincte ( sicut supra dicebatur in opinione ipsorum in secundo articulo questionis ) sed infinitaindiuidua cognoscuntur distincte a deo: probatur quia deus cognoscit infinitas cogitationes et angelorum beatorum vel etiam reproborum / et omnem numerum determinatum excedentes succedentes sibi in infinitum. ergo etc. Similiter etiam. 12. de ciuitate dei capitulo. 13 dicitur quod numerus potest augeri in infinitum / et philosophus etiam tertio phisicorum / ergo cum deus apprehendat numerum et quamlibet partem eius distincte / sequitur vt prius. Similiter et de figuris / intelligit enim deus omnia ista et distincte et actu quia si non in actu tunc in potentia et esset mutabilis deus. Hoc autem non est nisi per distinctas ydeas et infinitas. ergo etc. istarum opinionum ego te¬

¶ Heutram neo. Et ideo arguo primo sic Contra primam supposito enim quod vydee sint specierutantum: adhuc dico quod sunt infinite / nec probatur impossibilitas huius in aliquo / et ad hoc adduco aliquas rationes si sunt infinite species possibiles infinite sunt ydee in actu / vt patet per aduersarios sed infinite species sunt possibiles vt probabo: ergo etc. Probo minorem primo sic. Illud est possibile extra deum quod nullam implicat contradictionem: sed infinitas species esse possibiles non implicat contradi ctionem / quia nec ex parte specierum / nec ex parte infinitarum / sicut etiam nec in indiuiduis sub eadem spequarum tamen differentie indiuiduales sunt alterius rationis. ergo etc.

¶ Secundo sic. Ex processu ad actum potentie permixtum non est impossibilis processus in infinitum / sed processus in speciebus quantumcunque in ascendendo est processus ad actum permixtum potentie / saltem secundum eos. Omnis enim creatura est potentie permixta / et habet aliquid de actn. ergo etc. Si ista ratio est bona ita bene concludit quod sub specie infinita est possibilis processus in infinitum / sicut supra / et in descendendo sicut in ascendendo.

¶ Ten tio processus in aliquibus secundum accessum ad aliquod infinitum quod numquam potest perfecte et totaliter attingi est possi bilis / ex quo semper restat attingendum. Sed per aliquam speciem ( etiam si esset processus possibilis in infinitum ) nunquam posset diuina perfectio adequari / cum sit simpliciter in esse et in actu infinita intensiue / ergo independens. ergo etc.

¶ Quarto sic. saltem contra eos ipsi tenent cum Aristotele vt videtur eis quod numerus est vera species realis distincta a continuoet similiter quod figura est vera species qualitatis. Tunc sic numerus potest augeri in infinitum per appositionem vnitatis / sicut et continuum diuiditur in infinitum / et nuneri sunt infiniti secundum Augustinum vbi supra / et planum est tunc quod quelibet vnitas variat species. gomethaphisice. ergo species infinite numerorum sunt possibiles et similiter figurarum. Similiter per consequens deus habet infinitas ydeas.

¶ Quinto quia actus reflexi procedunt in infinitum / qui tamen sunt alterius rationis sicut et obiecta prima earum. Similiter circa quamlibet differentiam indiuidualem posset esse aliquis actus proprius in intellectu et alterius rationis / sicut et differentie ipse. Ille autem sunt vel esse possunt infinite etiam sub qualibet specie. Et hoc videtur esse de mente Augustini / sicut allegatum est supra in opposito quaetionis / quod deus apud se habet infinitum thesaurum omnium rationum ipsarum rerum tam visibilium quam inuisibilium. secundum modum dicendi quantum ad

¶ Conti i hoc non teneo ipsum / quando dicit quod deus habet infinitas ydeas indiuiduorum sub eadem specie contentorum / quia dixi supra indiuidua subeadem specie contenta non habent proprias et distinctas ydea / tunc enim haberent infinities infinitas ydeas sicut arguebatur supra / in principio questionis. Similiter etiam patet quod Plato a quo non discrepat Augustinus non posuit nisi vnam ydeam omnium indiuiduorum eiusdem speciei / nec obstat quod distincte cognoscantur a deo sicut dictum est supra. v ad istum articulum quod deus

¶ Dico igitur habet obiectiue inteligetiam infinitam vdearum secundario dictarum ad differentiam ydee primarie que non est nisi vna scilicet essentia diuina / et ille ydee sunt quidditates alterius rationis quarum quelibet est ydea suorum indiuiduorum possibilium sub ipsa / et infinitorum accepta in esse cognito vt dictum est supra. Hoc patet quia sicut probatum est Possibilis est processus in infinitum in talibus quid ditatibus alterius et alterius rationis / cum ergo deus cognoscat omnes actualiter et distincte et tales quidditates cognite sint ydee / planum est quod actu sunt infinite ydee. prime opinionis Ad pri¬

¶ Ad rationes mam dico quod inter ydeas secundarias non oportet dare aliquam actu simpliciter infinitam sicut nec aliquam speciem actu infinitam. Qundo dicis oportet dare aliquam distantem in infinitum illique est infinita nego istud / immo quod processus in infinitum concludit oppositum / quia vltra illam infinitam non esset processus / et ita non esset processus in infinitum / et ita repugnant istam positionem per vnam rationem quae prima frontevidetur esse contradictam ponem. Dices saltem tota vniuersitas erit infinita / et adequabit diuinam perfectionem: dico quod tota vniuersitas erit infinita secundum multitudinem / non tamen adequabit diuinam perfectionem / sic quod sit aliquid ita perfectum sicut deus / absit: sed per istum modum adequabit quod deus extra totam vniuersitatem non posset producere aliam / sicut nec extra vniuersitatem infinitam indiuiduorum eiusde speciers potest producere aliquod indiuiduum eiusdem speciei. Si dicas quod per illam infinitam quae concluditur non excluditur processus aliarum in infinitum accedendo semper ad eam / sicut ponitur pro cessus in infinitum in ipsis speciebus accedendo ad deum qui est infinitus. Dico quod si sic dicatur hoc est pro me quantum ad conclusionem / quia tunc ponitur pro cessus in infinitum in speciebus.

¶ Ad secundam dico quod ille species sunt essentialiter ordinate eodem modo quo dictum est supra secundum habitudinem ad vnam infinitam / non autem ad aliquam primam inter ipsas / sed secundum recessum ab infima et accessum ad deum: dices vbi non est primum nec medium. etc. Dico quod vbi nullo modo est primum / sed ibi est primum vt dictum est. Tu dicis non est inchoandum al infima sed a suprema que est propinquior diuine vni tati que est principium: dico quod non est ibi aliqua talis. Aliter dicitur quod non oportet quod sit aliqua inordinatio / dato quod iste species non habeant aliquam ordis nationem inter se / sed solum quelibet ad deum secundum gradum et modum mutationis sue quo imitatur ipsum quando dicis vbi non est ordo ibi est inordinatio quae est deordinatio: dico quod verum est in illis in quibus natus est esse ordo. In infinito autem diceret aliquis quod non est natus esse ordo.

¶ Ad tertiam per praedicta patet quod non oportet dare ydeam vel speciem infinitam / et dato quod esset dare adhuc non valet argumen tum / quando dicis infinito nichil est maius verum est eiusdem rationis / sed loquendo de omnimode et vsquaque et ex omni parte infinito in sua ratione / sicut linea sic infinita non est maior linea / sed bene aliquo etiam actu infinito est aliquid maius alterius rationis sicut esset in proposito.

¶ Ad quartam quod virtute agentis naturalis ad formam vel perfectionem secundum Aristotelem et non plus valet dictum suum non est processus in infinitum / et dico quod similiter nec in processu ad materiam est processus infinitus / et ita Aristoteles nichil habet.

¶ Ad quintam dico quod potentia generis non est infinita nisi in potentia: quia ex se non est nisi in potentia ad differentias / nec est vna etiam sim pliciter: quia sicut natura generis multiplicatur et pasticipat / ita et potentia generis / et ita non est infinitanisi secundum multitudinem sicut et species ipse. Preterea etiam potentia speciei ad indiuiduum est infinita licet species sit in potentia ad infinita indiuidua / nec potentia in esse infinito licet sit in potentia ad formas indiuiduales ideo parum valet.

¶ Ad sextam dico quod comprehensione scientis ydeo vel species finiuntur / non quod sint finite / tunc et ipse deus esset finitus cum sciat seipsum: sed pro tanto sumuntur quia nulla latet diuinum intellectum / nec restat aliqua accipienda que non cognoscatur in actu licet sint infinite et in actu secundum esse cognitum / nec deus cognoscit ydeas esse infinitas.

¶ Ad confirmationem dico quod deus cognoscit omnes et quemlibet distincte: et tamen non cognoscit ibi aliquam primam supra quam non sit alia / et sic infinitum et ista duo stant simul / et ita oportet imaginari qui vult in telligere processum infinitum. Similiter etiam deinstantibus in tempore de partibus continui et deindiuisibilibus vel punctis linee vel huiusmodiTu dicis supra omnes non est aliqua: dico quod verum est: sed cum hoc stat quod supra quamlibet aliam in infinitum est alia et ita nulla prima ibi est / et sic etiam de speciebus quia et ipse ydee sunt specifice quidditates.

¶ Ad septimam dico quod auctoritas Augusti ni est pro me / quia ibi inuenit quod licet numeri sint infiniti vel numerus infinitus et hoc loquendo de in finito in potentia et de numero in re / tamen non est infinitus et cuius sapientie non est numerus: sed est actu infinitas in esse intellecto / quia totus numerus et omnis multitudo numerorum cognoscitur actualiter a deo / ideo non valet. frti alie rationes ab vno quia

¶ Adducui et to¶ appetitus naturalis rearum magis tendit ad summum quam ad infimum / sed im creaturis est dare infimam materiam primam. ergo supremam.

¶ Secundo sic. quia analogia generum requirit vnum genus primum ad quod alia reducan tur et vnum primum in alio genere: ergo in primo genere substantie est dare vnam primam et nobilissimam creaturam que est mensura aliorum.

¶ Tertio quia natura non incipit aliquem motum quem non possit terminare / nec aliquem processum / sed processus in infinitum non potest terminari. ergo etc.

¶ Quarto quia sicut vnitas est prima respectu omnium nunc rorum / sic deus respectu entium / sed ad ordinationem numerorum inter se et ad vnitatem necessarium est quod sit aliquis numerus immediate se habens ad vnitatem / ita quod impossibile sit aliquem numerum media re / ergo oportet dare similiter vnam supremam creaturam immediate se habentem ad deum.

¶ Ultimo quia Augustinus quinto super Genesim dicit quod deus perficit ordinem rerum et vniuersi / sed infinitus processus perficitur. ergo etc. quod minus valent quam alie¬

¶ Iste rationteo Ideo ad primam dicoquod appetitus naturalis vniuersi non tendit in aliquod summum creatum / sed increatum quod est deus / et in illud magis tendit.

¶ Ad secundam dico quod analogia entium vel generum non requirit necessario nisi primum ens vel summum quod est deus et mensura omnium generum / nec requirit necessario aliquam creaturam / nec aliquod primum possibile alicuius generis / sed sufficit ( si loquamur de analogia vnius generis ad alterum ) quod vnum attribuatur alteri non econuerso / nec oportet hoc quod in actu dicis in quolibet genere est dare primum et minium quod est mensura aliorum: dico quod verum est de facto et de hiis que sunt in actu que expertus est Aristoteles / et nouit qui scripsit istam propositionem: sed deus multa potest facere que non vidit.

¶ Ad tertiam si ratio est bona dico quod ipsa probat quod agens naturale non potest incipere diuisionem alicuius continui / quia illa procedit in infinitum / et natura non potest terminare ipsam. Siliter etam nec generationem imdiuiduorum secundum Aristo. Et dico quod natura non incipit motum vel processum quem non possit terminare aliqumo quantum sufficit ad intentionem nature non simpliciter. Ad minorem dico quod nam non incipit processum creaturarum / quia et ipsa. creatura est Sed dico quod deus incipit istum processum et sic dico quod potest terminare eo modo quo est terimabilis / siue in actu completo / et hoc si possit facere infinitas species simiet in actu / siue in actu permixto potentie sicut est diuisione continui in infinitum vel de aliquo tali.

¶ Ad quartam dico quod creature non solum comperantur ad deum sicut nunc rus ad vnitatem / sed cum hoc sicut nuneri finiti comperantur advnum numerum infinitum / qui numquam possit attingi ab aliquo illorum / et ideo licet in deo sit summa vnitas / quia tamen est actu infinitus / non oportet quod sit aliqua creatura sibi immediata sibi sursum et imperfectione / sicut nec esset aliquis numerus finitus quantumcumque magnus immediatus nume ro infinito / nec etiam vnitati / sed in idem concurrent cum numero infinito. Et patet tunc quia binarius non esset sibi immediatus nec inter alios prius.

¶ Ad vltimum dico quod deus perficit ordinem vniuersi secundum quod ipse disposuit / non quia faciat que ipse potest facere et sunt possibilia Oo secunde opinionis. Ad

¶ Ad rationes primum patet quod indiuidua non habent proprias et distinctas ydeas.

¶ Ad aliud de nunmeris et figuris: dico quod vel differunt speciesicut vere species reales alie a continuo / et sic tunc dico quod est infinitas ydearum / quia infinitas quantitatum vel essentiarum alterius rationis cognitarum a deo / et non est contra me: vel si non differunt specie nec sunt vere species distincte a continuo. Nunc habent eandem. ydeam cum continuo. Continuum enim et continua sunt eiusdem rationis sicut album et alba¬

¶ Ad primum principale dico quod malum non habet propriam ydeam in deo.

¶ Ad secundum de partibus continui sicut dictum est supra quod non habent proprias ydeas alias ab ydea continui.

¶ Ad tertium dico quod ydee sunt factrices / quia ad ipsum potest aspicere agens in faciendo / sed non oportet quod actu aspiciat vel aspicere disponat / et sic non oportet quod omne ydeatum fuerit vel sit futurum.

¶ Ad quartum dico quod deus habet infinitas ydeas / sed non infinities infinitas ydeas. QUando dicis quod habet ydeas distinctas indiuiduorum cuiuslibet speciei / et quod infinitas habet indiuiduorum eiusdem speciei falsum est sicut dictum est supra. Quando dicis vltra quod infinitum repugnat entitati: ergo cognoscibilitati. Dico primo quod infinitum non repugnat enti sicut dictum est supra / siue accipiatur infinitum in potentia / siue infinitum in actu. Sed posito hoc dico quod non oportet quod quicquid repugnat enti in re quod repugnet sibi in intellectu / quia non est idem modus essendi in re: et in intellectu. verbi gratia animali repugnat esse vniuersale in re et extra intellectum: non tamen in intellectu. Similiter etiam secundum multos albedini repugnat simul esse cum nigredine in re et in subiecto / et tamen non repignat eis simul esse in intellectu. Tunc ad propositum dico quod licet cuilibet parti infiniti in potentia non repugnat esse simpliciter sed repugnat omnibus simul esse in actu in re extra: non tamen repugnat eis quod simul intelligantur in actu et distincte ab intellectu infinito cuiusmodi est intellectus diuinus. Preterea etiam infinitas ydearum non est potentialis sed actua lis in esse intellecto. Sic de ista questione et per consequens de ydeis.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3