Quaestio 1

Distinctionis. xxx vii. Questio Unica.

CIrca distinctionem exx vii. quaero vtrum deus sit vbique

¶ Uidetur quod non / quia secundum Anselmum monologion. 22. cap. Si vsus loquendi amitteret conuenientius diceretur deus esse cum loco et tempore / quam in loco et tenipore. Et parum infra dicit. In nullo tamen tempore vel loco proprie dicitur esse / ergo deus non est vbique nec in omnibus rebus.

¶ Secundo sic. August. 83. questionum. q. 20. "deus non est alicubi / quia omnia sunt in ipso" / si ergo essent in omnibus cum omnia sint in ipso omnia essent in omnibus / et sic idem in seipso.

¶ Tertio sic. Totum est extra quod nichil est / sed deus est in aliquo vno loco / quia tunc esset extra.

¶ Quarto sic. Si deus est vbique sequitur quod mutatur / quia aliquando est vbiprius non erat quando fit aliquis nouus locus vel aliqua res noua. Sicut etiam angelus quando mouetur / et tamen non fit in eo aliqua forma dicitur mutari.

¶ Contra Ambrosius libro de trinitate. Et hapetur in littera. Primo ostendam quod

¶ In ista quaestione deus est vbis presens / et per quem modum.

¶ Secundo inquiram vtrum hoc sit proprium deo.

¶ Tertio vtrum ex omnipotentia dei et immensitate possit demonstrari quod deus sit vbique et presens omnibus rebus

¶ De primo quia non habeo rationes addu co auctoritates. Prima est Ambrosii libro primo de spiritu sancto vbi probat spiritum non esse creaturam: sed deum / quia est vbique et hoc est sibi proprium ergo deus est vbique.

¶ Secunda est Augustini ad Dardanum / vbi dicit trinitatem non posse impediri cum pater et filius et spiritus sancius scile non sint in omnibus locis vel in omni loco / ergo deus est vbique.

¶ Sed quomodo: Dico quod secundum truplicem modum generalem qui assignatur a Gregorio super illud Canticorum. 7. Quo abiit dilectus tuus Ubi dicit quod deus est vbique per essentiam presentiam et potentiam. Quod sit presens per essentiam et realiter sic quod essentia sit presens omnibus et penetret omnia intimans se omnibus per auctoritates premissas pa tet. Quod autem per presentiam patet / quia esse presens per presentiam vt hic accipitur nichil est aliud quam videre omnia et cognoscere perfectissime / probatum est autem supra quod ipse omnia cognoscit / quod autem sic debeat accipiprobatur per illud dictum Helisei ad Giesi. Nonne sinquit ) cor meum presens erat non presentia essentie sed noticie. Tertio per potentiam quia esse presens per potentiam accipimus pro manu tenere et conseruare omnia et gubernare et producere / et hoc conuenit deo per Augustinum quarto super genesim ad litteram. vbi dicit quod si virtus dei aliquando ab hiis quae creata sunt regendis cessaret simul cessaret et eorum species omnis que non accident. Aliquibus autem modis specialius deus dicitur esse in aliquibus creaturis vt per gratiam in sanctis et per vnionem in hunanitate ipsa: et per glsatam in beatis. et sic de multis aliis quibus non est in omnipus creaturis / sed ipsi non pertinent ad propositum. hec de primo.

Secundo dico quod esse vbique sicut res singularis et per seipsum et necessario posito loco ipso in esse quacunque positione alia facta circa locum est proprium ipsi deo / sic quod nulli alteri conuenit sed soli deo hoc quod sit in omni loco posito in esse / et in quocumque et quibuscunque rebus que sunt et necessario / sic quod ipsis stantibus in esse non possit non esse in illis / et per seipsum et / a nullo alio / et ita non per accidens / nec per aliquid aliud / et sic etiam quod nullum respectum realem habeat ad locum / quia hoc non est in aliqua creatura.

¶ Ex quo patet quod esse vbique isto modo non conueniret vni homini si poneretur solus homo / et solus locus vnus in quo esset ille homo. Preterea etiam quod vniuersale isto modo non est vbique / quia vel hoc non est per se primo / sed ratione singularium quantum ad rem vniuersalem / vel hoc non est realiter esse vbique: sed tantum secundum rationem / sicut et ipsum formaliter accipiendo est ens rationis. ergo etc. hec de secundo articulo dicunt aliqui quod potest

¶ De tertio demonstrari ex omnipotenttia diuina quod deus est vbique realiter praesens et in omnibus et rebus.

¶ Ad hoc est vna ratio talis / quia sicut probatur a septimo phisicorum. Omne agens in aliquid mouendo ipsum est sibi presens realiter. Unde "mouens et e motum simul sunt" vt probat ibidem / sed deus agit vel conseruat per suam omnipotentiam omnem rem et locunet immediate / sicut tenemus ex omnipotentia eius ergo etc.

¶ Secundo sic. Impossibile est quod aliquid agat vbi non est precipue: sed sua actio est sua substantia sicut in deo / sed deus ex omnipotentia agit in quamlibet creaturam producendo vel conseruando ipsam. ergo etc. Confirmatur quia angelus eo quod operatur alicubi dicitur esse ibi praesens / et coniungi corpori per operationem. ergo similiter deus.

¶ Quarto sic. Agens corporale quod immediate agit in aliquid est praesens sibi / et coniunguntur in suis vltimis / ita quod intimaret se illi nisi qualitas obuiaret / cum ergo deus sit agens non quantum videtur ex quo agit immediate in quodlibet intimet seipsum illi. ergo etc.

Sed contra istam opinionem arguo et dico quod licet concederem et haberem demonstratum quod deus esset omnipotens / sic quod produceret et conseruaret omnia sicut tenemus exfide / tamen non est michi demonstratum quod deus est vbique nec ex hoc sequitur euidenter ex illo et ideo arguo comntra istam opinionem.

¶ Primo sic quanto agens est virtuosius tanto potest agere in aliquid magis distans / sicut patet ad sensum: sed deus est agens potissimum et virtuosum ergo etc. ergo ex sua actione non potest argui praesentia eius realis cum eo in quod velquod agit / sed potest agere in quodcumque distans et quantumcumque distans. Dices quod quanto agens est virtuosus tanto potest agere in magis distans / non immediate sed mediate sicut sol ista inferiora non immediate sed mediantibus corporibus intermediis. Contra agit calorem primo in aliquo corpore / sed non in corpori bus celestibus intermediis inter ipsum et illud quod primo calefacit / ergo agit in aliquid immediate quia nullo agente intermedio / et cui non est presens. Dices quod immo quia illuminat corpora inferiora intermedia / licet non calefaciat ea. Contra dato quod illumine ea / tamen illa illuminatio non est ratio agendi calorem vel calefaciendi: sed vis calefactiua solis / et ita ben forte illuminat ista inferiora mediate: tamen aliquod ipso rum calefacit immediate / vel nichil calefacit.

¶ Preterea etiam contra te quia secundum te sol generat vermen in mundo isto inferiori / sed hoc non est nisi mediante calore vel luce: quia nunquam accidens est ratio totalis et completa generandi substantiam nec aliquid minus nobile generat sicut generans totale quantumcunquod proximum et mediatum aliquod magis nobile / nec principaliter nec instrumentaliter sicut magis ostendetur. Quarto ergo immediate generat et agit euitationem generationis passiuam in materia. Alias oportet quod aer vel aqua immediate circumstans materiam generaret vermen quia est falsum / ergo agit immediate aliquid cui non est praesens Tertio sic. Ratio illa quod deus est agens et quod oportet esse praesens passo vel effectui non concludit saltem ( si alquid concludat ) deum esse intimum et praesentem intra passum vel effectum suum / sed tantum asistere sibi indebita approxima tione sicut est etiam de alius agentibus.

¶ Quarto sic Agens omnipotens per suum velle potest agere in quodcumque volitum vel quodcumque volitum ab ipso: sed non oportet quod volu¬ tum sit presens volenti sicut patet / quia non oportet obie ctum mouens intellectum et voluntatem angeli esse praesens nec prius agere in medium. Similiter nec angelum. loquentem alteri angelo / ergo cum deus sit omni potens / et sua omnipotentia sit sua voluntas / non sequitur ex omnipotentia quod sit praesens moto perfecto vel producto per ipsum. Et confirmatur quia sicut ad hoc quod deus creet aliquid nulla requiritur approximatio vel presentia eius ad effectum prima: sed creatio priorest omni praesentialitate / ita vt videtur ad hoc quod creatum conteruet vel etiam ad hoc vtscreatum aliquid moueat vel transmutet. Et videtur hoc quia potest aliquid creare sine presentia ad aliquid aliud praeuium vt gratiam vel animam: sed sicut potest eam creare ita et alicui infundere / ergo etc. ergo non videtur. illa presentia demonstrata.

¶ Dico igitur quod sola fide tened/ et ex dictis sanctorum non ex omnipotentia vel actione dei circa creaturam quod deus est vbique presens per suam. immensitatem vel essentiam immensam. Et hoc dicit Gregorius in omelia quadam de illo qui cogitabat vt deus descenderet et sanaret filium eius / quod si perfecte in Iesum credidisset sciret perfecte quod non esset locus vbi non esset deus. Et hoc etiam dicit igitur inlittera. Unde si deus sederet in vna cathedra in celo et esset tantum ibi non video quin ita bene posset omnaconseruare / et facere sicut modo et posset creare vnum angelum extra celum / et tamen extra celum non est in loco / nec etiam in angelo ipso esset sicut in loco tamen secundum scripturam est vbique: attingit enim a fine vsque ad finem fortiter. Et Esa. quarto "Celum et terram ego impleo". et cetera. dico quod si illa propo¬

¶ Ad primum alio. sitio habeat veritatem aliquam non habet veritatem nisi de actiuis et passiuis in istis corporalibus agentibus per qualitates contrarias uel mutuo contrarias / non autem in aliis multis sicut supra probatum est de sole / et multofortius hoc posset saluari de deo: nec puto quod rationes Aristotelis concludant aliquid ad propositum de presentia ad quod adducuntur / licet hene oporteat esse inter actiuum et passiuum naturale secundum actionem exteriorem et realem et qualitates sensibiles esse aliquam approximationem / quia non possunt agere secundum legen nature talia actiuanaturalia a quacunque distantia.

¶ Ad secundum quod aliud est aliquid agere vbi non est et aliud est agere in aliquid vel aliquid cui non est praesens. QUuando dicis impossibile est aliquid agere vbi non est quando sua actio est sua substantia: diceretur quod verum est si alicubi est / quia non oportet quod sit alicubi ad hoc quod agat / sicut non erat alicubi antequam crearet mundum. Sed dico quod potest agere cui non est praesens / licet habeat suam actionem in seipso. Aliter potest dici quod denominatur agere ab effectu ipso acto vel producto / et sic aliquid potest agere vbi non est. Alio modo ab actione / et sic vbi est ibi agit: quia ibi est actio / licetibi non sit terminmus actus. Aliter soluitur quod aliquid non agit nisi vbi est vel realiter vel virtualiter: sed istud nichil est / quia vbi est deus virtualiter ibi est vertus dei: sed vbi est viertus dei realiter / ibi est deus soluo sicut primo. Potest tamen sustineri praedicta solutio / quia deus licet non sit praesens realiter tamen vertualiter non quia virtus eius sit ibi praesens vel dicatur presens: sed quia effectus eius sit ibi presens et isto modo ad illud virtus eius se extendit¬

¶ Ad tertium dico quod quicquid sit de angelo / quia non oportet angelum esse praesentem realiter toti celo ad hoc quod moueat ipsum totum / etiam secundum philosophoaqui posuerunt intelligentiam motricem indeterminata parte celi: non enim angelus simul est in oriente et occi dente / et tamen sic mouet totum celum quod vna pars non mouet aliam / et sic imminet ( vt videtur) tamen non valet vniuersaliter nec in deo sicut dictum est supra. Et potest etiam responderi sicut responsum est immediate ad precedens: quia aliquid potest habere operationem circa aliquid dato quod non sit ibi presens.

¶ Ad quartum dico quod non valet de istis agentibus naturalibus de quibus loquitur philosophus et non de deo. Preterea etiam illa ratio assumit vnum falsum / quod agens se intimaret si posset falsum est nec hoc requiritur sed sufficit assistentia et sufficiens approximatio / et ratio non concludit intimitatem sicut dictum est supra. Hec de tertioarticulo.

¶ Ad primum principale quod deus non est in loco localiter / nec in tempore temporaliter: sicut aliquid mensurabile vel contentum ab eis per ista / nec habens aliquam relationem realem ad ista sicut creature / et hoc intendit Anselmus.

¶ Ad secundum dico quod Augustinus intendit quod deus non est in aliquo nec loco nec alio eo modo quo alia sunt in ipso sicut in ipso: sed bene est alicubi non localiter sicut corporalia in loco / sed tantum presentialiter et realiter in loco / non sic alia in ipso / et ideo non sequitur illud inconueniens quia non conformis modus dicendi hoc in illo et econuerso.

¶ Ad tertium quod totus deus est pro tanto in vno loco: quia nichil est eius quin sit in eo / non quia ipse non sit in alio: sicut etiam anima sic est in pede tota quod in manu.

¶ Ad quartum quod deus non mutatur nec aliquem respectum realem habet ad locum / sicut angelus habet: sed per mutationem creature est de nouo presens ipsi creature etc.