Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxx viii. Questio Unica.

CIrca distinctionem Trigesimamoctauam quaero. Utrum deus habeat certam determinitam et infallibilem scientiam vel noticiam de futuris contins tibus.

¶ Uidetur quod non / primo sic. quia de futuris contingenti oquaem bus non est determinata veritas primo perihermenias: sed determinata scientia et infallibilis importat determinatam veritatem: ergo etc.

¶ Secundo sic. De non ente non est scientia primo posteriorum: sed futura contingentia sunt non entia: ergo etc. Minor patet: quia quod fuisvel preteritum est non est: immo impossibile est quod sit in re: vt futurum est / ergo quod futurum est non est.

¶ Ter tio sic. Si potentia diuina esset determinata ad altram partem contradictionis tantum / sic quod non posset in aliam potentia dei esset limitata vt patet: ergo similiter si scientia dei est determinata ad vnam partem futuri contingentis est finita et limitata: sed hoc est falsum: ergo non habet determinatam scientiam alicuius partis ergo similiter si scientia dei est determinata ad vnum partem futuri contingentis est finita / quod etiam est fal sum.

¶ Quarto videtur quod non habet scientiam infallibilem vel certam: quia sequitur quod deus scit cras me sessurum et ego cras non sedebo: ergo deus fallitur: erg similiter sequitur quod deus scit me cras sessurum / et ego¬ possum non sedere cras: quia sedere non est necessarium: et non sedere per consequens est possibile. Et si ponatur in esse nullum sequitur impossibile: ergo deus non habet scientiam vel noticiam et infallibilem de futuris contingentibus. Ad hebreos iiii. Omnia nuda

¶ Conti i et aperta coram oculis eius: ad quam nobis sermo. Et auctoritates multe in litera quam vna est Augustini quinto super Genesim / non ali ter nouit deus fienda quam facta: sed facta et presentia certitudinaliter et determinate et infallibiliter cognoscit: ergo et futura vel fienda. o Primo inquiram de

¶ In ista quaestione. ipsa poneno duomodos dicendi ad questionem / et arguendo: contra eos et soluendo ad motiua eorum.

¶ Secundo pouam vnum alium modum respondendi ad questionem / quem ego magis intelligo.

¶ Tertio instabo et soluam.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶

¶ Quantum ad primum est a vnus modus dicendi quod deus certitudinaliter et determinate nouit futura contingentia ( sicut etiam omnes dicunt ) sed per istum modum. Dicunt enim quod omnia ftura sunt deo presentia in sua eternitate que excedit omne tempus. Nam praesens eternitatis habet duat conditiones: vna est quod est simplicissimum: alia est eurgo est infinitum et immensum. Ex hoc quod est simplicissim primum coexistit modo presenti et ex hoc quod est infirtum totum est ante tempus nostrum infinitum. Et vlterius ad propositum dicunt quod si praesens eternitatis consideretur vt est presens nostro presenti vel proprius loquendo vt praesens nostrum coexistit sibi futura non sunt realiter presentia eternitati: nec des secundum illam eternitatem / quia ex hoc sequeretur quod essent realiter presentia nostro presenti / et sic non essent futura: quod est contradictio. Et sic potest saluari opinio illorum qui nogant futura esse presentia realiter eternitati. Si vel ro consideretur inquantum propter eius summam simplicitatem et infinitatem totum est vltra presens nostrum et excedit in infinitum: sic futura ipsa sunt eternitati realiter presentia. Unde patet quod non sequitur ex hoc futura ipsa esse presentia nostro presenti: sicut si al quid dicatur presens essentie diuine inquantum est in hoc loco / non inquantum transcendit omnem locum non propterea sequitur quod sit praesens alteri loco vel essentie diuine vt presens est alteri loco.

¶ Quod autem futura sint realiter deo presentia hoc probat rationibus auctoritatibus et exemplis. Prima ratio est ista quelibet quo res existens in qualibet parte temporis coexistit reali si ter diuine intellectioni et volitioni / que vult effica r citer talem rem esse vel fieri nunc vel tali: quia vel rem si esse pro tali nunc vel tali nichil aliud est quam creare raei Sed istud velle est eternum et in eternitate: ergo res presens est deo realiter in eternitate.

¶ Secundo sic. nunc eternitatis coexistit vni nunc temporis: et non adequatur sibi / sed excedit: sed hoc non est nisi quia altera pars temporis vel aliud futurum nunc vel etiam preteritum sibi coexistit: ergo etc.

¶ Tertio sic. Si totum tempus esset simul nunc eternitatis esset sibi praesens toti / et cuilibet parti eius ratione illimitationis: et infinitatis sue: sed nichil deperit eternitati per hoc quod tempus non est in mul: ergo etc.

¶ Quarto sic. Sicut diuina immensitas se habet ad omnem locum / sic et diuina eternitas ad omne tempus: sed diuina immensitas praesens est omniloco et omnis locus sibi presens: ergo et omne tempsus siue presens siue preteritum siue futurum.

¶ Ad hoc adducuntur auctoritates plures. Prima est Augustini. 83. q. q. 37. vel. 18. vbi dicit quod apud deum nichiest preteritum / et pari ratione nec futurum / ergo omnia realiter praesentia.

¶ Secunda est Augustini. 11. de trini. c. septimo / quod ista que dicuntur preterita ibi non pretereunt / nec illa que dicuntur futuram quod desint vt veniant expectantur: sed omnia presentia cogitantur.

¶ Tertia est Anselmi de concordia praescientie et liberi arbitrii. c. II. vbi dicit quod sicut praesens nostrum claudit domnemilocum: sic eterno presenti simul clauditur omne tempus ergo sicut omnia loca sunt realiter praesentia et coexistunt nostro praesenti / ita et divina tempora eternitati.

¶ Quar ta est eiusdem de casu dyaboli. xviii. vbi dicit presentia dei non proprie dicitur presentia cui enim omnia sunt presentia non habet futurorum prescientiam: sed presentium scientiam. Et confirmatur per Boetium. v. de consolatione prosa vltima vbi dicit eandem sententiam cum Anselmo in auctoritate preallegata.

¶ Quinta est Isidori de summo bono. lib. ii c. vi. vbi dicit nichiin deo preteritum nec futurum: sed omnia presentia in deo dicuntur quia eternitate sua cuncta complectitur. Alloquin mutabilis esset deus.

¶ Ad hoc adducuntur duo exempla. Primum est de baculo / baculus qui est fixus in fluuio cotinue praesente ipsius est successiue partibus fluentibus / et toti fluuio successiue / et si esset infinitus planum est quod simul et actu coexiste ret toti fluuio et cuilibet parti eius / sic et eternitas cum sit infinita toti et parti / quia in duratione infinita vel infinita non distat aliqua duratio vt videtur.

¶ Aliud exemplum est de pluncto si poneretur quod punctus fluens per suum motum causaret circumferentiam circuli: tunc centrum illius circuli coexisteret illi pumcto secundum quamlibet partem circuli: sed presens eternitatis se habet sicut centrum iinmobile. Tempus voro continue fluens se habet ad modum circumferentie causate per punctum motum: ergo presens eternitat coexistit cuilibet parti temporis.

¶ Hoc probato dicunt isti quod deus habet certam scientiam et determina am de futuris contingentibus sibi vere et realiter pre sentibus licet non nobis. Possunt enim tripliciter con siderari contingentia. Unomodo vt habent esse in seipsis: et secundum se considerata vt sunt in seipsis. Et istomodo futurum non est futurum: quia iam est contingens ad esse / et ad alteram partem. Aliomodo potest capi futurum vt est in causa sua et sic futurum est contingens inedeterminatum. Primomodo potest esse de ipso noticia certa / sicut de eo quod est determinate verum in seipso: et sic deus nouit futura certitudinaliter. Secundo modo non habetur noticia et determinata de futuris: sed tantum coniecturalis. Unde deus non solum nouit futurum in causa sua sed in seipso: vt dictum est supra. videtur michi falsa et sic

¶ Ista positio dico primo quod presupponit vnum falsum. Secundo dico quod vilificat diuinum intelectum. Tertio quod non est ad propositum falsum quod presupponit / scilicet istud quod futura sint realiter deo praesentia.

¶ Arguo enim contra hoc. Primo sic. Funda mentum relationis realis actualis est aliquid vere et realiter existens in actu sicut probatum est supra distin. xxx. sed presentia realis creature ad deu est relatio vere realis actualis: ergo creatura futura vt sic est deo praesens realiter est aliqua vera res existens in actu ab eterno: hoc est falsum: ergo etc.

¶ Secundo sic Illud quod coexistit alicui realiter existit realiter Probatio: quia a toto in modo tenet consequentia ad suam partem ex quo non ponit in antecedente aliquid distrahens sicut non ponitur in proposito coexistereet planum est quod ly simul non distrahit de existere. Sed creatura futura per te realiter coexistit deo ab eternoergo existit ab eter no: hoc est falsum et hereticum.

¶ Ter tio sic. Tanta est immensitas dei respectu loci: sicut et eternitas respectu tpearis: sed deus ratione sue immensitatis non est praesens alicui loco non existenti: tunc enim antequam mundus crearetur erat vbique sicut modo: ergo etc.

¶ Quarto sic. Si eternitas dei excedit tempus presens nostrum: licet non infinitum secundum perfectionem: potest enim coexistere totum partibus temporis: ergo sicut deo sunt realiter futura praesentia ita et angelo / et ita angelus potest naturaliter cognoscere futura contingentia

¶ Quinto sic. quod est sic praesens est eternum in esse reali patet: sed creatura cum sit realiter deo presens in seipsa est eterna in esse reali: ergo non potest produci de nouo in esse reali: vel bis erit secundum idem esse: hoc est sum ergo et illud ex quo sequitur.

¶ Sexto sic. Contra vnam responsionem et dictum aliorum quia non plus est aliquid in re de creatura quam deus disposuit facerem: sed illa non est aliquid nec est presens realiter ipsi deo: ergo nec ista. Unde videtur nunc opinio valde periculosa sed non est nisi dicere quod omnia realiter in seipsis sunt eterna: et per quod nichil est preteritum nichil est futurum / et quod presens nostrum / et per consequens omne illud quod sibi toti coexistit / et cum presens nostrum non sit nisi nunc secundum philosophum / oportet quod nunc temporis sit eternum / et ita multa inconuenientia.

¶ Secundum probo scilicet quod ista positio vilificat diuinum intellectum: omnis intellectio presupponens necessario obiectum extrinsecum et essentialiter distinctum in aliquo esse est dependens ab ipsa nec est necesse esse et precipue: sed presupponit illud in esse reali: tamen etiam. hoc est verum de esse rationis sicut superius dicebatur sed secundum istam positionem intellectio vel noticia diuina de contingentibus praesupponit ea coexistere realiter et actu extra intellectum ipsi eternitati et ad hoc vt determinate intelligeret: quia alias non potest: ergo dependet ab ipsis: ergo vilescit diuinus intellectus. Secundo quando dicit de causa quod per causam non potest cognosci futurum contingens: dico quod verum est quandiumanet indeterminata: sed si determinetur ad alteram partem potest sicut dicetur infra.

¶ Tertio dico quod ista positio non est ad propositum: questio enim est quomodo deus cognoscit futura non solum nobis ( vt dicunt aliqui ) sed etiam sibi: et ideo nulla est responsio respondere de praesentibus sibi: que enim esset questio vel difficultas tractare: vtrum deus cognoscat certitudina liter illa que sunt sibi praesentia: planum est enim quod sic et quomodo est multofortius quam angelus vel aliqua creatura: et ideo dimitto istum modum / argumentum pro illo fal¬

¶ Ad primum soprobando dico quod creatura est presens ab eterno ipsi deo non realiter in se ipsa: sed in esse cognito et volito: et est disposita creari in tempore per diuinam volitionem / non autem creata: quia licet volitio creatiua sit eterna: non tamen effectus propter hoc / quia nec volitio est de effectu qui existit: nisi de nouo et in tempore: dices quod potentia et actus realis habent obiectum reale. Dico quod verum est in nobis sed etiam non valet nisi de obiecto primario vel de obiecto secundario voluntatis productiue pro ille nunc vel tempore pro quo disponit ipsum esse vel fere quod efficax est / et ita oportet quod sit sicut disponit et pro quando disponit.

¶ Ad secundum quod nunc vel praesens eternitatis excedit praesens nostrum: quia sibi non repugnat coexistere futuro quando erit / non quando est et similiter et si per impossibile totum tempus esset simul coexisteret omnibus partibus eius. Excedit etiam in perfectione: quia est deus et actu infinitum intensiue: non tamen ex hoc sequitur quod coexistat realiter alicui quod non est vel econuerso: sed sufficit quod possit coexistereomni possibili esse quando est. Non sic autem presens nostrum. Dices nulla duratio distat a duratione infinita cuiusmodi est eternitas. Dico quod futurum quantumcumque non existat eternitati: non tamen distat: quia non est ens: dices ergo partes temporis non sunt: concedo quod non sunt extra intellectum: sed secundum copulationem anime: vt dicitur quarto phisicorum. Uel potest dici quod nulla duratio existens distat a duratione infinita¬

¶ Ad tertium quod nichil deperit eternitati per hoc quod partes temporis non sunt simul: nec ex sua perfectione licet omnes partes temporis sint sibi coexistentes: hoc est enim impossibile sicut dixi: ideo non valet.

¶ Ad quartum dico quod deus ratione sue immensitatis non est presens alicui loco non existenti nec econuerso: realiter dico et formaliter: similiter etiam dico de futuro. Si autem arguas de locis que sunt in actu: patet quod non est simile / nec est aliquid ad propositum.

¶ Ad omnes auctoritates dico quod non intelligunt quod omnia sint deo praesentia realiter in seipsis: sed vel sicut obiecta cognita vel virtualiter: sicut in causa potente ea ponere in effectu: et facere illa sibi praesentia realiter: ergo etc.

¶ Ad primum exemplum dico quod baculus quantumcumque infinitus nunquam esset presens partibus fluuii nisi existentibus: Non autem non existentibus: si cut etiam eternitas non existit nisi presentibus et existentibus / non propter imperfectionem vel limitationem sed propter imperfectionem aliorum que non existunt

¶ Ad aliud exemplum de puncto dico quod si punctus motus faceret circumferentiam circuli centrum esset pre sens cuilibet parti existenti: sed non existenti non esset presens. Unde perfecta circumferentia cessaret motus puncti fluentis centrum non coexisteret illi puncto: quia inter puncta ille non esset. Ita dico in prei senti eternitatis respectu partium temporis. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum ariculum est vnus alius modus dicendi quod deus habet certam et determinatam scientiam: vel noticiam de suturis contingentibus: sed per istum modum. Dicunt enim quod per ydeas cognoscit non solum simplices terminos vel quidditates terminorum: sed vnam comlexionem eorum siue necessariam siue contingentem: et hoc ex modo perfecto representationis ydearum: ita quod non solum per ydeam homins et cursus / vel sortis et cursus intelliguntur isti termini simplices deorsum: sed etiam complexio possibilis ipsorum: sicut ista sortes curret: et hoc est futurum contingens sicut etiam per ydeam hominis et risus cognoscitur certitudinaliter quod homo est risibilis.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista. Omne volitum est cognitum: quia inuisa possumus diligere incognita nequaquam secundum Augustinum: ergo istud contingens quoc est sortem fore: vel sortem currere prius est intellectum quam volitum: sed hoc non est nisi per ydeas et non per determinationem diuine voluntatis.

¶ Secundo sic. Fundamentum et terminus est ratio sufficiens cognoscendi habitudinem vel relationem vt patet: quia ex his solum dependunt: sed noticia et termini sunt fundamen tum et terminus complexionis qui est quidam respectus siue sit rei siue rationis non curo: ergo etc.

¶ Tertio ydee sufficiunt ad noticiam cuiuscuque simplicis termini in re: sed futurum contingens in re est termi nus simplex: quia in re nulla est complexio: sed tantum inintellectu.

¶ Quarto. Non minus perfecte representant ydee terminos contingentium complexionum quam necessariorum vt patet: sed ydee eo ipso quod representant perfecte terminos coplexionum necessario rum representant et ipsas complexiones: ergo etc.

¶ Quinto sic. Essentia diuina perfectissime continet omne ens / et quemlibet modum entis: et per consequens representat: sed contingentia non est nisi modus entis vel habitudo quedam ad tempus determinatum

¶ Sexto sic et vltimo eadem est ratio cognoscendi necessarium et contingens / sicut rectum est index sui et obliqui: sicut etiam idem est ratio cognoscendi possi bile et impossibile / dependens et independens / lucem et tenebr e: sed per ydeas cognoscuntur necessaria: ergo et contingentia. Confirmatur ista positio / quia essentia et esse actualis existentie creature sunt penitus idem: ergo cum essentia representetur determinate per ydeam vel per diuinam essentiam: videtur quod esse actuale existentie / et pari ratione fore et fuisse. Preterea quicquid ponatur ex parte contingentis oportet quod sit aliquid sed si diuina essentia vel ydea esset aliquid determinate representaret: quia ita est determinata et perfecta ab eterno secundum rationem memorie et obiecti primi in representando: sicut intellectus in intelligendo / vel voluntas in volendo: ergo etc. Stude nisi quod concludunt bene quod contingens quasi ad ipsam rationem suam: vt dicitur quid possibile esse vel non esse in effectu et in re siue sit essentia siue existentia. Et quicquid potest poni in re representatur vt sic per diuinam essentiam precise et antecedenter ad voluntatem / non autem quantum ad fore / et esse determinate in actu et in re verbaliter accipiendo esse: sed per voluntatem sicut probatur infra / nec sic sicut representabilia ante actum voluntatis / nec est perfectionis: immoimperfectionis esset quod representarentur per diuinam essentiam antecedenter ad voluntatem. dicendi non videtur

¶ Sed iste modus esse verus / et arguo contra eum. Primo sic. Quecumque representant ydee nrepresentant mere naturaliter et necessario ante omnem actum voluntatis circa ydeatum vel representatum / vt patet secundum alios. Tunc sic. Illud non est representatum nec notum per ydeam vel ydeas quod non est necessario notum vel representatum: sed sortem fore non est necessitate absoluta necessario notum vel representatum: quia tunc esset necessarium: ergo etc.

¶ Secundo sic. Omne representatum per ydeas et cognitum complexum est verum simpliciter necessarium ex terminis: hoc probo quia verum necessario et naturaliter representatur sicut et ter mini / sicut et hominem esse animal vel risibile vel huiusmodi: sed nullum comtingens futurum vel veritas de ipso secundum quod huiusmo di est simpliciter vera et necessaria ex terminis: sic enim ita esse necessarium sortem fore vel currere: sicut hominem esse anima / vel triangulum habere tres equales duobus rectis: ergo etc. Tunc enim necessario necessitate absoluta futurum contingens adueniret vel eueniret.

¶ Tertio sic accipiendo duas ydeas puta sor tis et cursus. Aut iste repugnant complexionibus oppositis de istis terminis / aut tantum alterum determinate. Preterea etiam quia voluntas cum non possit esse non recta nec difformis intellectui dictanti alteram partem per illas ydeas necessario vellet istam partem et sic illa pars esset necessaria: nec potest dicere quod vtrum que / quia tunc deus per ydeas simul sciret sortem forre in a et non fore in a / vel currere et non currere / quod est impossibile / et est contradictio / et tunc sciret falsum et impossibile.

¶ Quarto sic. ydea non magis est aliquid pro illo instanti / vel pro illo / quam pro tertio: sed tale quid non potest esse ratio cognoscendi determinate hoc fore in hoc instanti determinate: ergo etc.

¶ Quinto sic. Non magis sunt ydee futurorum quam possibilium que non sunt futura et indifferenter sunt istorum et illorum: ergo non representant distincte rem vt futuram nec futurum contingens vt videtur.

¶ Dico igitur quod per ydeas non cognoscit deus determinate futura contingentia: sed terminos simplices et complexio nes necessarias ipsorum: non autem contingens vel si contingens. non tamen determinate alteram partem sed sub disiunctione. lit dico quod omne volitum

¶ Ad primum eoc. c complexum non est precognitum deter minate volitioni precipue si sit contingens fiendum. Et quando dicis incognita non possums diligere concedo quod incognita totaliter / sed futurum non est totaliter incognitum quantum ad suos terminos quia representatur per ydeas ipsas ante actum voluntatis antequam termini cognoscantur / licet non complexio determinate saltem: sed sub disiunctione ad oppositanet ita ex quo libere non elicit / siue non elicit quod tamen tenebatur elicere ex voluntate diuina obligante ipsum nec voluntas diuina immutat aliquid circa modum agendi vel cessandi contingenter et libere. Sic enim contingens in se contingens est / sic a deo contingente volitum et in sua contingentia relictum non plus est necessarium quam si non esset diuina voluntas: adhuc altera pars ( non autem vtraque ) conueniret / et tamen non necessario / sic nec modo: et ideo peccat quantumcumque deus de terminet se non influxurum ad talem actum: nec tenetur et ideo non peccat deus. Ad hoc nota Augustinum quinto de ciuitate dei. c. xi. per totum: sed in fine specialiter dicit sic. Neque enim ideo non peccat homo: quia deus illum peccaturum non presciuit ideo non dubitatur ipsum peccare dum ipse peccat: quia ille cuius prescientia falli non potest non fatum non fortumam nec aliquid aliud: sed ipsum peccatum esse presciui qui si nolit omnino non peccat: sed si peccare noluerit etiam hoc ille presciuit.

¶ Ad confirmationes quod deus non potest determinare aliquem ad odiendum seipsum scilicet deum: dico quod sicut deus potest creare actum odiendi seipsum et id quod est sibi positiuum et propter seipsum: vt propter finem naturalem actus non obstante quod summe diligat seipsum: ita etiam potest determinare aliquem ad actum odiendi seipsum: dato quod ipse deus in hoc non peccet: sed summe diligat seipsum sed peccator tantum peccet qui obligatur precepto affirmatiuo diligere deum / et per consequens non odire deum aliquo actu suo vel contempnere.

¶ Ad aliam confirmationem quando dicis quod saltem equali necessitate peccaret peccator sicut ignis calefacit: dico quod verum est quantum ad hoc quod sicut stante diuina voluntate quod ignis calefaciat presente combustibili: im possibile est quod ignis non calefaciat / et hoc necessitate consequentie impossibile est quod iste non peccet / non tamen naturaliter peccat: nec a principio naturali sicut ignis: sed a principio libero quod quidem determinatum est ad peccandum non naturaliter / sed libere. Uel dici potest quod peccatum vt peccatum cum sit negatio et priuatio per se non cadit sub determinatione diuine voluntatis: sed per accidens ratione alicu ius substracti vel oppositi que per se cadunt sub ipsa. Quod autem superueniat malum hoc est per accidens ex causa defectiua creata. Nec ad hoc requiritur aliqua influentia dei per se: ideo etc. Si ista valent bene quidem / tamen michi non sufficiunt.

¶ Ad secundum dubium dici tur quod maior est falsa quando prima causa continet et ambit virtualiter totam virtutem et differentiam cause secunde: que requiruntur cum ipsa: sicut est in proposito de voluntate diuina et libero arbitrio.

¶ Ad tertium dubium dico quod scientia diuina vt de contingentibus non est necessaria simpliciter et absolute: sed tantum ex suppositione determinationis in diuina voluntate que est contingens vt transit super ista. Sic ad istam questionem.

¶ Ad primum principale Dico quod de futuris contingentibus secundum suum esse considem ratis et secundum se non est determinata veritas: quia sic indeterminata. Sed si accipiantur vt cadunt sub determinatione diuine voluntatis iam sunt determinata ad alteram partem / et possunt determinate cognosci.

¶ Ad secundum dico quod de non entibus totaliter non est scientia: quia illa nullomodo sunt entia: sed licet futura non sint in re extra: sunt tamen aliquomodo in diuina intelligentia. Aliter potest dici quod de non ente precipue quod est contingens non est scientia proprie dicta / et tanquam de primo obiecto / sed bene noticia certa / et tanquam de obiecto secundario per aliquid quod est ens. Aliter dicitur quod licet futura non sint in actu cum ipsis non repugnatesse: et hoc sufficit ad secundum.

¶ Ad tertium dico quod potentiam esse alicuius singnificat esse illius vt in potentia non in actu. Scientia vero magis vt in actu / et ideo scientia potest esse magis determinata ad vnam partem non obstante sua infinitate quam potentia etiam dici potest quod vtraque absolute loquendo est indeterminata ad hanc partem vel ad illam / licet vtraque determinetur per actum voluntatis ad vnam partem / ita quod sicut scientia non est nisi vnius partis ex suppositione determinationis diuine voluntatis / ita nec potentia. Si dicatur quod si futura sint determinata ad illam partem siue in re siue in noticia diuina / tunc non oportet consiliari de futuris: sicut nec de presenti / quia de determinatis non est consiliandum / siue enim consilietur quis / siue non id quod deuterminatum est eueniet. Dico quod oportet dicere necessario quod sunt determinata omnia indiuidua noticia / et non propter hoc non oportet consiliari: quia etiam et modus deueniendi ad illa per consilium apud illos quibus non sunt determinata nec in se nec in noticia antequam fiant determinatus est apud deum: nec oportet deum consiliari cui non oportet determinari.

¶ Ad quartum dico quod prima consequentia non valet nisi esset possibile te non sedere stante diuina essentia quae scit te sedere vel nouit / quod est impossibile: et ideo dico quod habet scientiam infallibilem: quia stante sua scientia impossibile est esse aliter in re sed necesse est sic esse necessitate conditionata.