Quaestio 1

Distinctionis tertie. Questio quarta.

QUarto quaero utrum respectus creature ad deum qui ab aliquibus distinguitur vestigialiter differant essentialite a fundamento suo.

¶ Uide tur quod sic. Quia predicamen ta distinguntur essentialiter ab inuicem / alias essent premisse essentie ipsorum contra philosophum primo posteriorum. Sed respectus vestigialis creature ad deum differt predicamento ab ipsa. ergo etc. Minor patet quia est in genere relationis: creature autem multe sunt in genere aliquo absoluto. Dico sic. accidens differt essentialiter a subiecto: quia quod vere est nulliaccidit. primo Phisicorum: sed respectus creature est accidens: et causa est subiectum relatum quaundo est accidens. ergo et cetera. Non minus creatura refertur ad¬

¶ Contra deum quam scientia ad obiectum. Sed substantialiter et quiditatiue refertur ad obiectum quinto methaphisice: quia scientia est per se relatiuum vero per accidens. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam quid notatur et differtur ab aliuo essentialiter et formaliter.

¶ Secundo respondebo adquestionem.

¶ Et tertio ad argumenta 2 Dico quod illa distin¬

¶ Contra primum guntur esentialiter extra intellectum quorum vtrumque dicit aliquid positiuum et vnum potest esse in re et in effectu sine alio sicut probat Augustinus quod color differt a figura: quia figura potest esse et manere sine colore / et figura a quantitate: quia quantitas potest esse sine hac et illa figura. Unde oportet quod sint essentie distincte sicut etiam probat Aristoteles / quod materia est aliud principium et quacumque prima quia ipsa manens eadem test subesse alteri forme a quacumque forma data. Talia enim necessaria habent distinctas essentias / sicut et distincta esse: non tamen econtrario oportet quod bim eorum que sunt essentialiter distincta: vnum possit esse sine altero. Hoc enim fallit in relatiuis et in relationibus oppositis: ipse enim licet sit essentialiter distinctus a filio non tamen potest esse sine filio: pro¬ pter quod adducitur talis ad predicta quod essentialiter distincta sunt illa quorum vtrumque est positiuum et ipsa sunt adinuicem separabilia et saltem sunt in separabilibus. vnde licet paternitas essentialiter distincta a filiatione: et non sit separabilis ab illa pro tanto: quia vna in re et in effectu non potest esse sine alia tamen sunt in rebus separabilibus / quia vna in substantia patris que non potest esse sine substantia filii: et econuerso. Sed adhuc non sufficient ista vniuersaliter loquendo. Non enim oportet dato quod aliqua sint essentialiter distincta: quod etiam sint separabilia et in separabilibus: quia relatio mouentis et moti actiui et passim in voluntate mouente seipsam non sunt separabiles ab inuicem vt videtur: quia vna non potest esse sine alia nec sunt in separabilibus quia in eodem subiecto simplici immediate: et tamen essentialiter distinguntur propter quod etiam dicendum est quod vna potest esse sine alia: saltem prior sine posteriore: actio sine passio ne: immo etiam posterior sine priore: sicut passio sine actione saltem virtute diuina: que non sunt apposite sed disparate et diuersorum praedicamentorum / sicut reputatur verum: quia deus posset suspendere actionem voluntatis supplendo eam manente passione: vel dato quod non sint separabiles secundum aliquos tantum nec in separabilibus tamen sunt distinctorum generum et specierum et indiuiduorum: quacumque autem diuersa indiuidua siue aliorum generum siue eiusdem generis et speciei sunt essentialiter distincta: quia essentiam cuiuslibet generis partitur et diuiditur et numeratur necessario in suis indiuiduis diuersorum generum Unde et diuersorum generum non subalternatim positorum necessario sunt diuersi sensus et differentie.

¶ Sie ergo essentialiter distincta sunt illa quecumque sunt separabilia et inseparabilia vel indiuidua diuersa specie et genere et etiam eiusdem generis et speciei. Dicendum reali prout distinguantur ad rem essentialem quia omnis distinctio essentialiter arguit necessario distinctionem realem licet non econuerso. Dico ad ipsum quod illa realiter distiuguntur quecumque dicunt aliquid positiuum extra intellectum et neutrum eorum est actu infinitum dato quod essentialiter non distinguantur. Et patet hoc in diuinis de duabus relationibus adinuicem comparatis que realiter ab inuicem distinguuntur licet non essentialiter: et per consequens dico quod in creaturis quecumque sic se habent quod vtrumque ipsorum dicit aliquid positiuum: oportet quod realiter distinguantur: quia in creatura nihil est infinitum nec aliquid tale vltimata abstractione acceptum cum alio praedicatur. Unde dico animalitas et rationalitas sunt distincte realitates in homine: licet non sint essentialiter distincte: quia vtrumque eorum dicit aliquid positiuum extra intellectum: quia aliquanintentionem methaphisicam realem: et neutrum est aliquid. Item nec aliquid parum in abstracto potest praedicari de alio. Unde ista est simpliciter falsa animalitas est rationalitas. Similiter vnum est in potentia ad aliud scilicet animalitas ad rationalitatem Unde et faciunt compositionem: que non est vera si esset realiter idem.

¶ De distinctione formali dico breuiter pro modo quod illa distinguntur formaliter quorum neutrum est alteri idem per se primo modo: nec sicut ipsum nec diffinite: et per consequens adequate: nec sicut pars diffinitionis eius et inadequate: et vtrumque dicit aliquid positiuum. Et nota quod hic videtur innuere ( sicut verum est ) quod illa que sunt idem realiter licet distinguantur formaliter / vt iusticia in deo praedicatur de se inuicem in abstracto et in vltimate abstractione accepta. Contra secundum Auicennam humanitas non est nisi humanitas. ita quod nichil praedicatur de ea sic accepta: quia secundum eum. Omne illud quod predicaretur de ea conueniret sibi quidditatiue: et per consequens sic in proposito de iusticia et seipsa. Ultra dico quod Auicenna non vidit aliquorum distinctorum forma liter identitatem realem: et ideo nec nouit praedicatio. nem identitatis sicut in proposito. Hec de primo arti¬

¶ Quantum ad secundum articulum videndum est primo de respectibus vestigii per comparationem ad suum fundamentum. Secundo de ipsis per comparationem ad seinuicem.

¶ Quantum ad primum est vna opinio communis multis: quod respectus creature ad deum in ratione exemplantis efficien tis et finis essentialiter distinguuntur a fundamento et creatura super quam fundantur sicut relationes que sunt identitates generis et fundamento absoluto.

¶ Ad hoc adducuntur multe rationes secundum diuersos opinantes. Prima ratio est ista. Illa realatio non est essentialis creature: que non fundatur in mente super essentiam eius: sed super aliquod distinctum realiter ab essentia: patet quia relatio non potest esse magis intrinseca et essentialis: alicui quam suum immediatum fundamentum. Sed relatio ista vestigialis non fundatur immediate in essentia eius. Sed magis in ipso esse actualis existentie ipsius creatu re: quod differt realiter a creatura quia essentia creature non est suum esse: sed in potentia ad ipsum: alias esset deus.

¶ Secundo sic. Relatio vestigii non transit in essentiam creature secundum esse: quia hoc est proprium solius relationis diuine. Eo quod essentia est idem cum suo esse: sed in creatura non: ergo non est essentialis creature.

¶ Tertio sic. Relatio creature est poste rior natura ipsa essentia creature: sicut relatio suo fundamento: sed nihil posterius alio naturaliter est sibi essentiale. ergo etc.

¶ Quarto sic. Eadem et consimilis habens est effectus eius ad omnes suas causas ineodem genere cause vt videtur sed habens effect ad suam causam effectiuam inferiorem creature est essentialis et non accidentalis: quia est de quarto genere: et per tinet ad secundum modum relationum: vt patet quinto methaphisice super subiectum a substantia quasifundatus quasi super accidens ab ipso accidente: sed respectus fundatus immediate super accidens est accidens et de quarto genere patet. ergo etc.

¶ Quar to sic. Ex absoluto et respectiuo et respectu non constituitur vna essentia: quia nec ad vnum per se: ergo nullus respectus in creatura saltem est essentialis alicui absoluto: si non est essentialis est accidentalis. ergo etc. quod videtur aliquibus

¶ Alia est opinio quod isti respectus creature ad deum sunt accidentales non autem consubstantia les creature. Tum quia respectiuum et absolutum diuidunt ens: ergo non possunt concurre in eandem essentiam: sicut nec ens in se nec in alio.

¶ Secundo quia creatura secundum totam realitatem suam potest comcipi et diffiniri sine tali respectu:

¶ Tertio quia secundum Augustinum quinto de trinitate quod non dicitur increaturis secundum substantiam: restat vt secundum accidens dicatur / sed iste respectus non dicitur secundum substantiam. ergo etc. Nec potest dici quod dicitur secundum accidens quia est extra conceptum absolutum quia etiam. tunc haberet locum in diuinis illa regula quod negeuit Augustinus. Similiter eodem libro dicit Augustinus capitulo vltimo. quod deus ex tempore dicitur dominus vel creator sicut creans / non secundum aliquos accidens in seipso: sed in creatura. Sed illud accidens non est nisi relatio ipsa creature ad deum. ergo etc.

¶ Confirmatur quia relatio non ponitur eadem nii quia creatura non potest esse sine deo. Sed istud non concludit: quia quod non possit esse sine deo: hoc non est propter identitatem relationis cum creatura: sed pro pter necessitatem essendi: que est in deo et propter dei pendentiam vtriusque. Similiter propria passio non potest esse sine subiecto et econuerso. et sic in multis aliis. Nec visio sine visibili / et tamen non sequitur quod ista sint idem. Unde licet possibilitas essendi sine alia sit via concludendi quod vnum differt ab alio: non tamen econuerso impossibilitas essendi vnum sine alio est via concludendi quod sint idem nec realiter nec essentialiter: sicut potest induci per multa tempora. quare et ceteranon potest faciliter responderi

¶ Ad ista

¶ Ad primum dico quod absolutim et respectiuum diuidunt ens quantum ad formales non quantum ad essentias: sicut etiam actus et potentia secundum quod huiusmodi. Eadem enim essentia est quamdoque in actu quandoque in potentia: non alia et alia: non sic ens in se et in alio: sed quantum ad essentias: et ideo sicut ista non concurrunt in vnam essentiam ita nec illa piavnum conceptum formalem.

¶ Ad secundum dico quoi diffinitur tota essentia creature absolute propter illum respectum ad deum. Sed non totaliter quantum ad omnem conceptum: qui etiam essentialiter idem sunt. Sed quantum ad conceptus absolutos generis et differentie quibus proprie species est diffinibilis / cuius solius propeest diffinitio.

¶ Ad tertium dico quod Augustinus accipit accidens non pro distincto essentialiter precisem et realiter quod facit compositio cum ipso. Et dico ben quod talis respectus licet non distinguatur essentialiter a creatura tamen realiter / et facit compositionem cum eo: et cum hoc est extra conceptumiquidditatiuum perfectum et completum ipsius creature.

¶ Ad quartum dieo quod aliqua duo sunt talia quod vnum est naturalite prius alio. Sed post non potest esse quantumcunque virtute siue post esse: argumentum est quod non distinguitur essentialiter ab alio: alioquin non probaret totus mundus nec sustineret multa que oportet fideles sustinere: quando dicitur quod creatura non potest esse sine deo: et per consequens nec sine relatione ad ipsum. Dico quod hoc concludit quod creatura et relatio non distinguntur essentialiter / precipue cum relatio et creatura sic se habeant quod vnum conuenit alteri formaliter sicut relatio creature et sic quod creatura est prior naturaliter. Uuando dicis de subiecto et propria passio ne. dico breuiter quod omne subiectum potest esse sine passione actu existente: et visio sine visibili creato cum visibili: non sic est intrinsecum visioni sicut relatio creature: sed est aliquid extrinsecum sicut patet ergo etc. quod iste respectus est

¶ Alia est opinio esentialis non solum sic quod non est illa esse vt dicebat prima opinio. Sed quia est de conceptu quidditatiuo essentie create sicut ipsa. ratitudo eius. ita ex creatura non est ens ratum nec res nisi per suum respectum ad primam materiam formaliter et intrinsece / prout res primo distinguitur a fis mentis / et a re dicta a reor reris. Hoc autem probant primo quodcumque non est suum esse sed sibi conuenit esse: non est ens ratum nisi per participationem deum esse formaliter: sed nulla creatura est esse sicut deus: licet sibi conueniat esse. ergo non est ens ratum forma liter et intrinsece nisi ex participatione esse. Parti cipatio autem dicit respectum ad esse diuinum participatum. ergo etc. Sequitur vltra quod iste respectus est sibi essentialis.

¶ Secundo sic. Nichil aliud a deo potest perfecte cognosci sine comperatione ad ipsas causas primo phisicorum et secundo methaphisice. Sed si essentia creature esset sic absoluta quod non includeret essentialiter et quidditatiue respectum ipsa posset cognosci perfecte non cognoscendo deum. ergo etc.

¶ Tertio sic Non minor est analogia et habitudo creature ad deum quam accidentis ad subiectum. Sed illa tanta est et ita intrinseca accidenti quia accidens non perfecte potest cognosci nec diffiniri nisi per subiectum sexto Thopicorum et septimo metaphisice. ergo etc.

¶ Quarto sic. Cum enim intelligitur creatura esse ens cognoscendo ipsam aut intelligitur ali quid vniuocum deo et creature aut analogum: non aliquid vniuocum quia nullum tale est ergo aliquid analogum: ergo non cognoscuntur nec concipiuntur nec est creatura nisi in habitudine et ex habitudine et analogia ad deum: ergo respectus creature ad deum est sibi essentialis et quidditatiue idem sibi inquantum est ens ratum.

¶ Quinto sic. Augustinus. 8 de trinidicit de primo bono. Uidens inquit bonum omnis boni ergo creatura non est bona. nec similiter ens: nisi ex habitudine et respectu ad primum bonum quia alias non esset bonum omnis boni.

¶ Sexto sic. Boetius de ebdomadibus. Si paulisper intellectum amoueas primum bonum tunc licet bona: non tamen in eo beata quod sunt: ergo aufertur creaturis ratio boni abla ta per intellectum primo bono / et per consequens bonitas ipsorum non est nisi respectus ad primum bonum Hoc confirmatur per Auicennam quinto methaphisice. Ubi dicit quod humanas non est nisi humanitas ex se non est res rata. oportet ergo quod per respectum ad deum sit rata. quare etc secundum scilicet de

¶ Quantum ad respectibus istis qum se habent ad inuicem. Dicunt aliqui quod non nisi idem et vnus respectus differunt secundum rationem: ide ens est respectus creature quae refertur ad deum vt ad i efficiens: et vt ad finem: et vt ad exemplum siue exemplar vt dicunt. Hoc probant quia super idem fundamen tum secundum eandem rationem non fundatur nisi vnus respectus quia respectus non videntur diuersifica ri nisi ratione fundamenti et ratione termini: et vtriusque Sed hic est idem fundamentum creatura ipsa secundum eandem rationem: quia secundum quidditatem suam: et idem terminus puta deus: et secundum eandem rationem. puta secundum diuinitatem suam: ergo idem renspectus est vniuocus. Dicunt tamen quod sicut ponitur differentia rationis prouidicitur efficiens exemplans et finis et creatura etiam put dicuntur summa exemplata et effectata. Ita iste respectus differunt secundum rationem: ita quod differi n seipso secundum rationem inquantum est ad deum: vt ad efficiens et finem et exemplar. Ni saltem habent dicere quod ist

¶ Aili dicuier sunt respectus essentialiter distincti: et alii: quod patet quia secundum eos respectexemplati est eternus in creatura. Creatura enim ab eterno secundum ipsos exemplata est: et refertur ad deum vt ad exemplans ponitur in esse quidditatiuo sibirespectus autem vt ad efficiens et nouus / et ex tempore sicut creatura de nouo existit quodquidem existerenon est nisi respectus creature ad deum vt ad efficiens. Et similiter dicerent de respectu vt ad finem quia plus conuenit exemplans cum efficiente quam cum fine vt patet / quia omne exemplans est et esse potest efficiens et finis exemplati et effecti / quam respectus effecti et exemplati vt videtur. mihi sine preludicio quod Sed hidetu et vtraque opinio de primo menbro seu de distinctione et identitate istorum respoctuum ad fundamentum vel a fundamento est falsa respondendo. Igitur ad questionem quantum ad hoc dico quod respectus vestigiales non distinguuntur essen tialiter a creatura et a suo fundamento. Hoc probo primo sic. Si aliqua sunt essentialiter distincta et vnum est prius naturaliter alio: vnum potest esse in resine alio: saltem prius sine posteriore / quia nullam implicat contradictionem. Sed fundamentum in creatura est prius naturaliter ipso respectu vt patet erg si distinguuntur essentialiter absolute loquendo aliqua virtute fundamenti quod est creatura poterit esse sine respectu ad deum: hoc est falsum. ergo etc

¶ Secundo sic. Si subiectum et accidens essentialiter distinguantur cum subiectum sit prius naturaliter accidente: subiectum potest esse et poni sine accidente multofortius quam accidens absolutum sine subiecto. Sed si respectus vestigialis est essentialiter distinctus a fundamento necessario est accidens eius / et fundamentum tanquam subiectum est prius naturaliter ipsa. 7. Methaphi. ergo potest esse sine tali respectu ad deum: et per consequens sine omni dependentia et ita erit creatura et non dependebit ad hoc: hoc est falsum et impossibile. ergo etc. p quod iste rationes non concluSed dict o dunt / dato enim respectus iste sit essentialiter distinctus a fundamento: tamen non potest esse sine fundamento nec econuerso fundamentum sine ipso: non quia sint essentialiter idem: sed quia posito fundamento necessario ponitur extremum quia extremum est necesse esse et causa fundamenti puta deus et ideo per accidens est hoc sicut si posita albedine vna materia quae necessario poneretur in aliquo alio albedo non posset esse sine similitudine quantumcunque albedo et similitudo essentialiter distinguuntur.

¶ Ter tio diceretur ad istas rationes quod creatura potest poni et esse sine istis respectibus sed non sine dependen tia ad ipsum. Non enim omnis dependentia respectus est: sicut nec econuerso. Omnis respectus dependentie est / vt patet in respectu in diuinis. Primum dictum non va¬

¶ Contra ista let quia si per accidens est quod creatura non potest essesine suo respectu: oportet tedicere quod per se loquendo est possibile quod sit sine talirespectu: sed respectu omnis per se possibilis oportet pare aliquam potentiam actiuam: ergo oportet dare quod aliqua potentia possit facere hoc quod est falsum Nota hic quod omnis essentia creata: sicut est distinctus effectus ab alia / ita habet distiuctam propriam dependentiam ad deum / et a deo numeratur enim infinitum. et oportet talem dependentiam et respectus ad deum esse idem cum creatura et effectu. Si dicas quod creatura non potest esse sine dependentia et respectu actua li / et sufficit quod sit naturaliter dependens. Contra quia tunc ctrcumscriptus deo per impossibile creatura posset manere: et sic est necesse esse: potest enim res manere in actu sine causa aliqua non dependens in actu: hoc est falsum. Item independens et necesse esse simpliciter est actu independens: et non potest esse nisi sit dependens: ergo nec possibile esse potest actu non dependere. Si dicas quod non est inconueniens procedere in infinitum in respectibus quia super respectum potest fundari respectus et in infinitum. Dico quod non in infinitum: sed necessario est status in aliquo respectu coessentiali fundamento ad aliquid sine quo non potest esse nec poni in re et in effectu.

¶ Secundo arguitur quod primum dictum non valet si essentialiter distingueretur certum est cum vnum sit prius naturaliter alio / nullam implicat contradictionem quod vnum sit et ponatur sine alio. Sed deus potest ponere in esse illud quod non implicat contradictionem. ergo etc. Exemplum de albedine et similitudine nichil valet pro eis. Eo enim ipso quod similitudo est accidens: et essentialiter distinctaalbedine et posterior ipsa: sequitur etiam quod albedo ipsa possit esse sine ista similitudine per corruptionem. alterius albedinis / et quod ambe albedines possint esse et manere sine aliqua similitudine. Unde dico quod al bedo non posset esse per quancunque virtutem sine similitudine ad aliam albedinem. quod similitudo non esset accidens albedinis: nec esset similitudo eiusdem rationis cum ista que est modo accidens.

¶ Contra secundam solutionem dico quod ipsa implicat contradictionem manifestam ponendo dependentiam sine respectu / quia dependentia essentialiter et quidditatiue est respectus. Probatio quia ad aliquid est secundum id quod est. Unde et dependentia intelligi non potest non intelligendo dependens in illud a quo dependet: et ad quod nec per consequens est aliquid absolutum sed respectus licet non econuerso omnis respectus sit dependentia quia in plus se habet respectus quam de pendentia sicut patet de respectibus in diuinis

¶ Secundo contra positionem sic. Si respectus vestigialis ad deum differt essentialiter a creatura / et est alia essentia ab ipsa: oportet quod ipse sit quare essentia creata quod ad deum dependeat et habeat respectum vestigialem ad ipsum. Aut igitur dependet seipso aut alio respectu. Si seipso et non respectu essentialiter distincto ipsa ratione nec ipse essentialiter distinguitur a creatura. Si alio quero de illo alio et proceditur in infinitum: ita quod infiniti respectus erunt actu in eo dem vno / et in quolibet creato sicut arguit Commentator de vno et ente. quarto methaphisi. contra Auicennam.

¶ Quarto sic illud quod sequitur esse ens non potest essentialiter distingui ab ente: sed respectus vestigialis sequitur omne ens creatum. ergo etc. Sic igitur dico quantum ad hoc quod respectus vestigii ad deum non distinguitur essentialiter a creatura nec est accidens sed est essentialiter idem cum ipsa per reductionem. Unde dico quod in omni genere inuenitur talis respectus sicut essentia creata. opinionem dico

¶ Contra secundam quod dicunt quod respectus creature ad deum non est sic essentia creature sicut idem quae formaliter distinguntur. Hoc probo mutipliciter arguendo contra predictam opinionem / omne quod relatiue dicitur est aliquid praeter idem quo relatiue dicitur secundum Augustinum septimo de trinitate Si aliquid ergo est ratum prout res distinguitur contra figmentum. ergo per respectum non est res rata: sed magis ipsa creatura est aliquid ex cuius conceptu quid ditatim et respectus.

¶ Secundo sic relatio et respectus presupponunt fundamento in esse rei quia non potest fundari super rem opinabilem tantum que conuenit etiam figmentis ergo cum semper quidditatem creature fundetur respectus vestigialis non est ratitudo creature sed esse presupponit / alias fundaretur cum nichilo: et ipse per consequens esset nihil: non enim fundatur in seipso:

¶ Tertio sic. Humanitas et similiter quecumque quidditas creata / aut est talis quod sibi non repugnat subesse aliquid in re et in effectu. Aut sibirepugnat: aut necessario habet aliquid quod subessibi / et est in effectu: non tertio modo quia tunc esset necesse esse / et deus: nec secundo modo quia si repuignaret sibi numquam per quemcunque respectum posset sibi hoc comuenire nec per consequens ratificari ipsa manente ergo primo modo. igitur humanitas Unde humanitas est ens ratum a figmentis distinctum et non per alium respectum.

¶ Quinto sic. Philosophus quarto methaphisice ducit ad inconueniens illos qui dicebant apparentiam esse veram: quod omnia quiditatiue ad aliquid. Sed suum inconueniens nullum est si respectus est ratitudo creature quia tunc omnia saltem creatura erunt ad aliquid. quare etc.

¶ Sexto sic. Si nichil est ad se: nichil est ad aliud distincte ergo si imcreatura nichil est ratum ad se / nichil erit ratum ad aliud.

¶ Septimo sic. humanitas secundum quod humanitas / aut habet quid rationis tantum aut quid reiSi quid rationis tantum sic figmentum non est capax quid rei. Item etiam methaphisica que considerat tales quidditates non erit scientia realis immo non plus erit res scientia quia si esset de figmentis et habet quid reiquod repugnat figmentis tunc est ens ratum.

¶ Octauo sic. Si ratitudo creature est respectus impossibile est diffinire aliquid creatum nisi per adequatum sicut accidens quod est falsum.

¶ Nono sic. Per illud creatura est formaliter ens ratum per quod primo distinguitur a figmentis et est terminus sue productionis / et quod praesupponitur possible omni respectui Sed hic est quidditas creature absoluta vt patet quare etc. quantum ad hoc quod respectus

¶ Dico igitue creature ad deum non est de quidditate et conceptu quidditatiuo et intrinseco creature sed necessario distinguitur formaliter sicut fundamentum et respectus. Quod probo sic. Quecumque sic se habent quod ambo dicunt aliquid positiuum extra intellectum et neutrum est de conceptu alterius nec conuenit alteri per se primo modo illa formaliter distinguuntur sic est de fundamento absoluto quod est creatura: et de respectu fundato in ipso quia impossibile est quod respectus sit de conceptu quidditatiuo funlato in ipso quia impossibile est quod respectus de conceptu quidditatiuo absoluti et conuerso repugnante quid cause absoluti et non absoluti respectum. ergo etc. Distinguuntur ergo formaliter et quidditatiue: sed dico quod non solum formaliter sed etiam realiter: licet non essentialiter: eo modo quo dictum / est supra. hoc probo primo sic. Quecunque se habent quod ambe habeant aliquid positiuum et extra intellectum et neutrum eorum est actu infinitum: ille realiter distinguuntur. Sed sic est in proposito de funda mento et isto respectu. ergo etc.

¶ Secundo sic. quecunque positiua extra intellectum sic se habent quod neu trum eorum vltimate abstrahit predicatum de alio illa realiter distinguitur. Si essent realiter idem non sapparet quare non possent de seinuicem praedicari. Sed sic se habent creatura et respectus ad deum non enim humanitas praedicatur de respectu dicendo quod humanitas sit respectus: et econuerso. ergo etc.

¶ Tertio sic. Impossibile est quod idem respectus realiter terminetur ad diuersos terminos essentialiter distinctos. Sed similitudo creata et suus respectus vesti gialis ad deum terminatur ad diuersos terminos essentialiter distinctos / vt patet ergo non sunt idem respectus realiter distinguuntur: ergo et creatura et suus respectus realiter. videndum est quid est et qumo de

¶ Altimo istis respectibus inter se an sint vnus tantum respectus realis vel plures et si plures qumd abinuicem distinguuntur. Et quantum ad primum dico quod nescio vtrum sint vnus vel plures nec video argumentum efficax / ad quam partem nisi quod pauciora ponenda sine necessitate potest enim dici probabiliter quod sunt tamen vnus respectus realis ad deum distinctus sola ratione sicut suum fundamentum et terminus vt dictum est supra. Tamen dico quod argumentum illud efficaciter non concludit: potest enim eiusdem fundamenti et respectu cuiusdam termini implicari relatio secundu speciem: ita quod non oportet quod si fundmentum et terminus sunt vnum quod relatio sit vna: propter hoc quia secundum eundem calorem productum in aliquo ipsum potest referri ad calefaciens quod est etiam formaliter ealidum duci relatione puta similitudine que est de primomodo et relatione producti ad producens. Unde idem calor secundum idem fundamentum fundat respectum similitudinis ad alium calorem: et respectum producti respectus eiusdem caloris. Similiter etiam patet hoc de respectu actiui et passiui: qui sunt respectus disparati: quia alterius et alterius generiquod fundat voluntas secundum idem et respectu eiusdem

¶ Sic ergo potest dici quod sunt vnus et idem respectus nisi forte dicatur / quod ex parte ipsius dei non est eadem ratio terminandi istos respectus. Sed rationes terminandi formaliter et quidditatiue distinguntur: quia deus per rationem diuinitatis et essentie sue terminorum respectu creature ad deum vt ad finem. Sed deus per intellectionem suam et actum intelligendi terminat respectu creature ad ipsum et ad exemplanquia per intellectum exemplat alia a se sed per actum volendi terminat respectum creature ad ipsum vt ad efficiens quia per voluntatem et actum suum producit alia et efficit. Et istud videtur probare dictum suum ponentes illam distinctionem formalem inter essentiam et diuina attributa. Et ponentes cum hoc predictos respectus ad ipsa terminari vnum ad essentiam solum et ad actum intelligendi / alium ad actum voldi vt dicebatur et ita posset dici quia sunt plures respectus reales et alterius rationis: tamen dico quod ratioadducta ad hoc superius non cogit. Dicitur enim quod sicut creatura ab enerno non est finita nec effecta inactu et realiter / ita nec est exemplata in actu / sed finire et exemplare et efficere simul concurrunt: et esse finitum et effectum et realiter exemplatum. Sed beneab eterno creatura sit intellecta et cognita et exemplata secundum rationem aliquo modo: non tamen sic quod habea respectum realem ab eterno ad deum: quia tunc esset eterma quod est falsum. De hoc magis dicetur in secundo: sic ergo istud an scilicet sint vnus respectus et plures sub dubio relinquatur.

¶ De secundo dico quod si sint plures respectus quod non sunt essentialiter distin¬ cti. Hoc potest vniformiter probari quantum ad alid sicut dictum est supra quod non sunt essentialiter distincti a fundamento suo. Secundo dico quod sunt formaliter distincti: sicut etiam probatum est supra quod a fundamento / sic ad questionem illorum qui dicunt quod re¬

¶ Ad rationes spectus vestigialis esse tialiter distinguitur a fundamento et creatura.

¶ Ad primum dico quod in mere simili fundamenti Esse enim creature non distinguitur essentialiter al essentia: sed est essentialiter idem sibi: alias enim cun ambo sint absoluta in multis creaturis et saltem alterum quod est prius essentia. Unum posset poni in reet in effectu sine alio: quod est contradictio / et dico quod differunt realiter / non tamen essentialiter: sicut dicam in tertio. per hoc patet ad illud quod sequitur.

¶ Ad secundum dico quod respectus creature ad deum sic transit in essentiam eiusdem: est essentialiter idem sibi / sicut esse creature: tamen vnum non praedicatur de alio / et saltem non conceditur praedicari: quia neutrum est hic in finitum sicut essentia diuina infinita est / et cum dicitur praedicari de sua relatione et econuerso.

¶ Ad tertium dico quod respectus iste est posterior natura suo fundamento: quia fundatur in eo / et innititur sibi et presupponit ipsum praesse / sed non est posterius natura sicut alia natura ab ipso. Eodem modo quo accidens est posterius natura suo subiecto.

¶ Ad quartum dico quod non est similis respectus ipsius effectus ad primam causam simpliciter et ad secundam: quia prmus est sibi essentialis. Secundus vero accidenta lis quia potest esse sine illo: quicquid enim absolute saltem deus potest creare et conseruare mediante cau sa secunda extrinseca: potest immediate sine ipsa.

¶ Ad quintum dico quod omnis respectus fundatus super accidens est sibi accidentalis. Sed respectus ipsius accidentis ad deum est sibi essentialis. Similiter dico de respectu fundato in substantia ad ipsum deum.

¶ Ad sextum dico quod absolutum et respectiuum aliquem / non tamen de eo genere nec de aliquo praedicamento determinato: sed tantum inest sicut et vestigialis possunt concurrere in eadem essentia / sic quod non sint essentialiter distincta vt dictum est supra: non tamen possunt concurrere in eundem conceptum per se primo modo sicut patet: quare etc qui dicunt quod

¶ Ad primum alio. et respectus ad deum est ratitudo creature: dico quod ipsa participatio que dicit respectum non est de quidditate creature / licet concomitetur ipsam in re et in effectu. Ex quo patet quod essentia creature et quidditas non est talis qualis essentia prima: que est secundum esse: quia illanullo modo talis est quod ipsam possit commutari respectus dependentie ad aliud: sed est verissime suum esse abso lutum. Creatura autem non est suum esse sic indepenter in aliquo vel in alio / licet enim sibi conueniat esse ab alio / et habeat esse participatum non tamen respectus ad illud aliud est quidditas sua. ideo maiorem falsa et neganda.

¶ Ad secundum dico quod potest tota quidditas creature concipere suos per se conceptus primos non intelligendo deum nec aliquem respectum ad ipsum. Tu dicis non potest iutelligi effectus nisi per causas: dico quod verum est inquantum effectus: nec est quantum ad respectum quem habet ad causam / sed id quod est bene quia per quid absolutum.

¶ Ad tertium dico de accidente quod quidditas tota acciden¬ tis absoluti potest intelligi non intelligendo subiectum / immo esse in re sine subiecto. Et dico quod dupliciter accidens intelligitur. Uno modo illa quae sibi debentur intrinsece suo genere: et sic potest diffiniri per praesentia sui generis nihil apponendo de subiecto: et hoc est potissime quando accipit accidens in abstracto et accidens absolutum. Alio modo potest accipi quantum ad omnia que sibi conueniunt et possunt conuenire et sic inherentia sibi conuenit et nata est conuenire. Et quantum ad illam dico quod non potest accidens cognosci nisi per additamentum subiecti: et sic non est ad propositum argumentum.

¶ Ad quartum dici potest secundum questionem suam / quod quando intelligitur esse in creatura quod creatura est ens / quidditatiue accipitur alterum significatum analogi: puta esse quidditatiuum: et quid ditas creature: sed non propter hoc concipitur habitudo illa analogte immutationis quam habet ad deum. Sed diceretur quod aliud vniuocum concipitur tunc minus valeret argumentum.

¶ Ad quintum quod est de Augustino. Et similiterad sextum de Boetio: dico quod primum bonum et summum est illud cuius participa. tione alia sunt bona: quia sunt bona participantia ad illud. Sed non intendunt dicere quod ipsa participatio que dicit respectum sit quidditas boni: vt quod ipsa circumscripta per intellectum circumscribatur bonitas reivel entitas loquendo quidditatiue et per se primo sed tantum concomitatiue.

¶ Ad septimum de Auicenna dico quod humanitas vel equitas non concludit entitatem suam ratam. ita quod licet humanitas non sit nisi humanitas / et equiuitas non sit nisi equitas / cum hoc stat quod sit sua realitas absoluta: qua formaliter intrinsece et rate et primo a figmentis est distincta: non per aliquid aliud siue respectiuum: siue absolutum. Et ideo non valet.

¶ Ad primum principale dico quod respectus creature ad deum est in eodem predicamento cum ipsa per reductionem: tamen non per se sic quod per se predicetur illud praedicamentum de ipso

¶ Ad secundum dico quod respectus iste non est accidens suo fundamento sed idem sibi essentialiter. Solet addi vnum argumentum ad istam pertinet quod priorest respectus effectus ad causas intrinsecas quam ad extrinsecas: ergo respectus ad causas extrinsecas est accidentalis et posterior alio respectu in ipso effectu. Et dico primo ad istud argumentum quod nihil valet quantum ad effectus simplices: qui non sunt causati intrinsece / de effectibus deo coniunctis. Dico quod effectus coniunctus si refertur ad causas intrinsecas sibi refertur ad eas: et ad causas intrinsecas saltem ad primam extrinsecam que est deus / et vterque respectus est sibi essentialis. Et dico quod concurrunt cau se ad causalitatem effectus. ita quod non prius naturaliter ex parte effectus. Si forte ex parte causarum quarum vna est prior alia naturaliter ab vna quam ab alia: quia materia etiam causaretur sibi prius et alias posterius et etiam a causis intrinsecis causatur siue extrinsecis et econuersoquod est impossibile Ad ar gumentum in oppositum. Dico quod similiter est falsum quod scientia quidditatiua et per se primo modo refertur ad subiectum. Et si phuns hoc intendat falsum dicitur Utrum autem per se secundo modo alias apparebit.