Quaestio 2

¶ Distinctionis quarte Questio secunda.

SEcundo quero Utrum in diuinis sint tantum due productiones alterius rationis.

¶ Arguitur quod non Uua natura non habet nisi vnum modum cmicandi sicut probat Commentator contra Auicennam. 8. Phisicorum probans N quod generatum per putrefactio nem et per propagationem non sunt eiusdem nature vel speciei. Tum quia alia et alia est materia generati per putrefactionem: puta cadauer / et generati per propagationem puta semen. Tum quia generatum per putrefactionem aut se habet vt semper / aut vt in pluribus / aut vt in paucioribus non vt in pluribus nec semper. Patet ergo vt raro et vt in paucioribus a casu: ergo non est eiusdem nature cum eo quod est per propagationem: et vt semper vel in pluribus. hec est ergo maior. Sed natura diquina est summe vna / ergo non conicatur nisi vno modo.

¶ Secundo sic vna natura a suppositis eiusdem nature no conicatur nisi vnico tantum vt patet: sed natura diuina est vnaet quodlibet suppositum eius est eiusdem nature cum alio. ergo etc.

¶ Tertio sic. termius formalis cuiscunque productionis divine est vnus specie scilicet essentia: ergo et productiones ipse. Motus enim distinguuntur vel vniunt ex termino vt patet. etc.

¶ Quarto sic. Oimpotentia indeo est principium productiuum: ergo habet productionem alterius rationis a productione intellectus et voluntatis in deo sibi correspondentem In symbolo Athanasii dicitur filius

¶ Contra a patre solo est non factus / nec creatus sed genitus. Et spiritus sctuns a patre et filio non genitus sed procedens: ergo in deo sunt generatio et processio tantum alterius rationis. In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam per aliquas rationes probabiles quod ipdeo sunt aliqua productiones alterius et alterius rationis.

¶ Secundo quod ille sunt tantum due.

¶ Tertio instabo contra predicta et soluam instantias.

¶ Ultimo ad rationes principales. arguitur primo

¶ Quantum ad primum sic. Nones niior identitas in productionibus adequatis saltem quam in principiis totalibus productiuis secundum que sunt ille productiones vt patet: et conceditur ab omnibus: non enim est minor identitas in principiis quam in principiantis. Sed intellectus et voluntas que iunt principia productionum diuinarum distinguntur forma liter tanquam perfectiones alterius et alterius rationis visupponitur modo / alias probandum. Sed quod sint principia productiua probatur quod ex sua ratione formali iunt productiua ad intra vt patet ex. 5. methaphi. Et ipsa. sunt in deo formaliter secundum rationes et perfectiones proprias: eoipso quod sunt perfectiones simplicite Et sunt imperfectissime quia per essentiam quia multofortius sunt ibi productiua quam in creatura ergo non minus distinguuntur productiones earum quam ipsa immo plus / sicut principiata plus distinguuntur quam principia. Et specialiter in proposiro quia principia non distinguntur nisi secundum quid et formaliter tantum / eo quod alterum ipsorum est formaliter infinitum: neutra autem productionum est infinita formaliter et ideo realiter distinguuntur.

¶ Secundo sic. Productio per modum nature est alterius rationis a productione per principium liberum et per modum voluntatis vt patet secundo phisicorum Sed in diuinis sunt tales productiones: quia filius ciprocedat vt verbum et ymago: per modum nature et similiter producitur spiritus sanctus: cum procedat vt donum secundum Augu. quinto de trinitate et vt amor: liberaliter et modum voluntatis. ergo etc.

¶ Tertio sic. In diuinis quod est vnius rationis de se hoc est implurificabile: sed in diuinis sunt plures productiones / ita quod productio ibiplurificatur: ergo a distinctione consequentis in diuinis sunt productiones alterius rationis. Maior probatur quia quod est vnius rationis et non est de se hoc est in potentia ad singularitatem: et per consequens ad existe re sicut patet de humanitate: propter quod et ponimus quod essentia diuina necessario est de se hoc: sed deus est quicquid est in ipso est primus actus nullam habens potentialitatem. ergo etc. hec de primo.

¶ Quantum ad secundum arguitur sic. Ominis multitudo aliquorum reducitur ad vntatem vel ad minorem paucitatem que est possibilim Ista patet secundum omnes. Sed est pluralitas principiorum productiuorum in diuinis et productionum et per consequens non potest reduci ad vnitatem principii: ergo ad minorem pluralitatem que est possibilis hec est dualitas. ergo etc. Probo minorem primo: quia principia diuina productiua non possunt redduci ad plura quam ad duo: quia omne principium productiuum per immediata diuiditur in principium naturaliter productiuum et liberum ergo vltimate resoluendo principia non possunt reduci ad plura. Sed principium naturaliter productiuum in deo est memoria: principium libere productiuum est voluntas. ergo ad ista reducuntur omnia alia si qua sunt.

¶ Secundo probatur quod non possunt reduci ad vnum quod sit alterum ipso rui: quia principium quod reducitur ad aliud est imperfectum secundum totum genus suum: sed vtrum que tam intellectus quam voluntas est principium simpliciter perfectum et perfectio simpliciter: ergo neutrum potest ad alterum reduci.

¶ Tertio probatur quod nec ambo ad aliquod tertium puta ad essentiam quia principium quod reducitur in aliud imperfectum est. Dato enim quod sit perfectum iam non reducitur sed ambo ista perfectissima sunt in deo. ergo etc. Preterea essentia ad quam ponis ista reduci vt reducuntur ad ipsam est eiusdem rationis: et sic habemus adhuc duo principia alterius rationis aut eiusdem rationis. quia nullum vnius rationis vt plu¬

¶ Contra ra se habens: siue secundum communitatem siue secundum causalitatem vel productionem: determinat se ad certam pluralitatem. Sed essentia diuina est principium et ponitur ab eis eiusdem rationis nec determinatur ad certam pluralitatem productionum per productiones ipsas quia tunc ad idem determinare tur per idem: nec per relationes quia productiones sunt ipse relationes: nec per supposita quia vel sunt posteriora productionibus actiuis vel constituuntur per productiones passiuas: et ita ad adhuc passiue productiones sunt superiores ipsis aliquo modo sicut constitutum ipsis constituentibus est aliquom posterius: ergo essentia diuina ex se potest habere infinitas productiones nec determinatur ad certum numerum et ita sunt ibi infinite productiones quod est falsum et absurdum: erg et illud ex quo sequitur quod ipsa vnius rationis existens sit principium duarum productionum: non ergo principia productiua reducuntur ad ipsam vt ad vnum primum principium productiuum: quod videtur probari ex dictis tenentium partem oppositam. Dicunt em quod essentia diuina non potest esse obiectum vel principium distinctorum conceptuum nisi ad aliquid et ad aliud comparata. Unde et ipsi ponunt distinctionem ydearum necessariam in diuina essentia ad intellectionem creaturarum ergo multofortius distinctarum productionum potest esse principium secundum eandem rationem. Hoc etiam habent concedere tenendo principia sua: accipiunt enim quod vnum et idem simplex non potest esse ratio vel principium. Et propter hoc ponunt potentias anime esse accidentia sed essentia diuina est vnum et idem summe simplex. ergo etc.

¶ Relinquitur ergo in deo esse tantum duo principia productiua ad intra nec plura nec pauciora et alterius rationis ergo consequenter in diuinis sunt tantum due productiones alterius rationis. est tamen circa ratio¬

¶ Aduertendum nes istas quod probabiiter declarant propotum sed non demonstrant euidenter. Supponunt enim omnes rationes primi et secundi articuli: quod memoria et voluntas secundum suas rationes et per fectiones formales transcendentes acceptas sunt principia realiter productiua: quod tamen non est euiden ter probatum. Et ideo sicut nec demonstrant rationes adducte superius ad probandum quod in deo est productiointrinseca ita nec demonstrant iste quod in diuinis sint tot vel plures productiones. Similiter dato quod in deo sit productio realis ad intra forte non demonstrant iste rationes. Diceretur enim quod intellectus et voluntas non distinguntur vel non sunt principia productionum sed essentia ipsa: et ita euacuantur due prime rationes adducte contra: quae non demonstrant vt videtur.

¶ Ad tertium diceretur quod in diuinis est tantum vnum productum quod est simpliciter adequatum producenti per rationem diuine essentie: nec puto quod oppositum sit adhuc demonstratum licet sit verum quod sint in deo plures productiones. que probat quod due tantum

¶ Ad primam alterius rationis: diceretur quod non est nisi vna productio. Secundo diceretur dato quod ploles non tamen oportet quod tantum due sed plures secundum aliquem nunerum finitum vel infinitum: quando probas ex principiis in quae redducuntur diceretur quod non est hoc demonstratum quod in ta¬ lia principia reducantur / vel si reducantur quod illa sint tantum duo vel si sint tantum duo non est demonstratum quod quodlibet habeati tantum vnam productionem: sed diceretur quod vel essentia est principium pductiuum alterius rationis: et ita trium vel quatuor vel infinitarum sicut duarum. Unde sibi non repugnat vt diceretur ) multitudo in infinita suppositorum in actu sicut nec nature potentie in potentia: vel diceretur quod tantum trium vel quatuor productionum: sicut soli consequenter plures et non infinite. Et quando dicis quod est eiusdem rationis diceretur quod nihilominus ex se potest esse peterminata ad tria vel quatuor sicut ponunt alii quod ad intellectum et voluntatem determinatur que sunt al terius rationis. Quando ergo dicis quod commune exse non determinatur sic. Uerum est potentiale sed actua le / et necesse esse bene potest. Patet de essentia diuina respectu creaturarum vel specierum finitarum secundum aliquos.

¶ Quantum ad tertium instatur contra praedicta. Primo quia intellectus et voluntas reducantur ad essentiam in ratione principii quia sicut vnum quodque se habet ad esse ita ad operari et principiari. Sed intellectus et voluntas in essendo reducutur ad essentiam ergo et in principiando.

¶ Secundo sic. Si aliquid contineret per identitatem vel vertualiter calorem et lucem illud diceretur principium calefactionis et illuminatio nis. Sic in proposito de essentia continente per identitatem intellectum et voluntatem quod erit principium generationis et spirationis.

¶ Tertio sic. In creaturis illud qd est proprietas accidentalis non est immediatum principium communicandi naturam ergo in diuinis illud quod est quasi proprietas accidentalis vt intellectus / vel voluntas non est etiam tale principium sed magis ipsa natura. Diceres quod immo quia sunt consubstantialia / et eadem realiter natura in deo. Contra etiam in creaturis intellectus et voluntas sunt consubstantialia animae / et tamen non sunt principia conicandi naturam.

¶ Quarto sic. Primum in vnoquoque genere et perfectissimum habet rationem principii. Sedessentia inter diuinas perfectiones st prima. etc. tx ista prius quod essentia sit

¶ Contirmantuc principium productiuum quia essentia virtualiter continet intellectum et voluntatem ta quod per impossibile intellectus et voluntas diuina posent produci vel causari: essentia posset eas producereSecundo quia natura est principium motus veproductionis secundo phisicorum sicut etiam est via in naturam vt in terminum. Similiter quod non intellectus et voluntas: quia ista dicuntur vniuocein deo et creatura et in creatura non sunt productiua substantie nec communicatiua.

¶ Si dicas quod in deo stant idem realiter cum substantia. Contra. Ista idemptitas se habet per accidens ad rationem principiandi: quia si intellectus esset separatus a substantia / ita deberet principiare: quia principiare non conuenit sibi ratione qua est idem cum substantia: sed ex ratione sua formali qua intallectus. Alioquim substantia potius esset principium: sicut potest exemplificari de calore separato qui nihilominus calefaceret. Similiter etiam quia intellectus habet et accipit a substantia virtutem principii: et sic substantia potius est principium: vel non: et sic idemptitas cum substantia se habet per accidens ad istud. Hoc non facit ad propositum. Preterea accipio intellectum in suo¬ transcendenti vniuoco ad deum et creaturamaut sibi conuenit esse principium productiuum substantie et sic in creaturis conuenit sibi: aut neutrius et sic neutrius est et in deo et in creaturis quia quod conuenit alicui secundum suum transcendens in quocunque inferiori inueniatur conuenit sibi illud vt videtur. stude et solue. Et statim possunt ista solui. dico quod diuina essentia nul¬

¶ Ad primum lo modo virtualiter in essa reali et per modum principii productiui continet intel lectum et voluntatem. vnde falsa est illa imaginatio quae ponitur ibi / et dato quod contineret non oportet quod sit principium eorum: sed intellectus et voluntas: patet.

¶ Ad se cundam dico quod natura prout distinguitur ab intellectu et voluntate non est principium generationis verbised memoria vel intellectus vt principium quo: similiter et de termino / licet sit aliter in creaturis de quibus magis loquitur.

¶ Ad tertiam dico quod non vniuoce sunt ista in deo et creaturis: vel si vniuocenon tamen quantum ad rationes speciales talis intellectus et voluntatis ideo etc.

¶ Ad aliud contra identitatem cum substantia. Dico quod sunt idem cum subseantiaquae dicit primam perfectionem diuinam sed non ratione illius identitatis sunt principia productiua: sed quia quodlibet ipsorum tale est infra rationem suam formalem qua distinguitur a quo cunque. Ex qua etiam debent esse substantiam forma liter infinitam eo modo quo substantia distinguitur contra accidens et tatem putat talem intellectionem et voluntatem diuinam ex sua ratione formali. Ex quo patet ad illud de illa separatione si enim essent separata illa essent principia productiua. Et similiter ad illud de transcendenti dicitur primo quod argumentum concluderet si intellectus esset vnius rationis et vniuocum transcendens sed non sic est: et ita est plurium rationum ad creatum in quo sibi conuenit esse productum accidentaliter / et increatum in quo sibi conuenit esse productiuum substantiarum. Aliter posset dici quod si ista solutio esset bona concluderet argumentum quod animal non esset vnius rationis ad rationale et irrationale: et intellectus in suo transcendenti non debet concedi esse productiuus accidentis tantum et determinate: nec substantie tantum et determinate / nec nullius istarum nec vtriusque sub commiunctione: sed vtriusque sub disiunctione et ita nichil sequitur contra propositum vt patet. Require etiam de ista materia quasi ad voluntatem infra distinctione decima. dico distinguendo illam Ad primumt propositionem primam si cut se habet vnumquodque ad esse ita ad operari quod potest sic intelligi quia vnumquodque sic operatur sicut est et quo operatur eo est / et tunc est vera: quia nichil operatur nisi ens: nec aliquo nisi quo est ens aliquo modo entitatiue. Sic nichil ad propositum maior pro tanto quia ad quodcumque reducitur aliquid secundum rationem essendi: reducitur vt ad principium quo se cundum rationem operandi: et sic est falsum etiam se cundum aduersarios qui dicunt quod intellectus et voluntas in essentia creata sunt accidentia. Accidens autem secundum rationem essendi reducitur ad subiectum / et tamen ista non reducuntur ad essentiam secundum rationem operandi quia essentia secundum ipsos nec est principium intelligendi nec voluntas sed ponitur quod est accidens: sic in proposito attribunta reducuntur ad essentiam inratione essendi sicut ad primam perfectionem simpliciter sed non vt principia etc. Ad illud de intellectu et voluntate in creaturis dico quod licet sint creature consubstantialia: non sic tamen sicut ista nature diuine quae sunt sibi realiter eadem et in suis rationibus formaliter infinita et simpliciter alterius rationis ab istis in creatura. Et forte consubstantialitas non est ratioquare sint productiua: sed propter rationes ipsarum sunt etiam perfectius consubstantiales: quia etiam quantum ad actus suos: non sic in creatura in qua actus sunt accidentia.

¶ Ad secundum dico quod lux et calor non sunt perfectiones simpliciter et ideo vbi continem tur in vno et per vnum no continentur nisi vnitiue et eminenter vel virtualiter nullo modo distincta a eontinente vt in ipso: nec saluantur rationes eorum formales in ipso. Et ideo illud continens debet dici principium calefactionis et illuminationis non ipsa distincte. Intellectus autem et voluntas sunt perfectiones simpliciter et ideo vbicumque saluentur ibi sunt secundum proprias formales rationes. Et possunt bene esse principia productiua: et ideo non est simile.

¶ Ad tertium dico quod est contra eos quia ipsi dicunt quod accidentalis proprietas est principium generandi et communicandi naturam: licet in virtute substantie / ita diceretur quod iste potentie in virtute propria quia sunt substantia diuina licet cum hoc differentes ab ea possunt esse principium communicandi diuinam naturam. Dico aliter quod accidens non potest esse immediatum princicipium generationis substantie / et cum infertur ergo nec proprietas quasi accidentalis in deo licet sit causa substantialis sicut nec voluntas et intellectus in creaturis: nego consequentiam et similitudinem quia iste perfectiones attributales et actus eorum sunt idem simpliciter essentie et adequantur sibi in essendo: quia sunt substantia ex seipsis et infinite formaliter et totales / quales non sunt intellectus et voluntas in nobis licet sint substantia et idem cum anima et in perfectio. ne: non sic autem intellectus et voluntas in nobis et operationes ipsorum adequantur essentie: quia operationes et actus sunt accidentia et ideo non possunt esse principia communicandi naturam.

¶ Ad quartum dico quod primum simpliciter in diuinis quod continet alia in essendo non potest precise acceptum esse principium communicandi naturam vtiquo: sed il lud acceptum vt obiectum cum potentia intellectiua integrat vnam memoriam que est vnum principium communicandi naturam complectens principium quo vt potentiam et obiectum vt quod vel circa quod sicut dicunt alii de substantia creata que non est prima generatiua secundum ipsos. Similiter de essentia obiecto et voluntate respectu productionis spiritus sancti. Hec de tertio.

¶ Ad primum principale dico quod maior est falsa quod patet in pluribus. Primoenim videmus quod calor idem specie potest generari excalore vniuoce et ex motu equiuoce quomodocumque intelligatur. Et similiter ignis ab igne et ex collisione. Uidemus enim in vegetabilibus quod generantur ex semine et etiam ex putrefactione a sole secundum philosophos quomodocumque ista intelligantur. Item im sensitiuis musce generantur per propagationem et ex putrefactione et mures. Item vespe ex vespis et cadaueribus equorum. Item apes ex apibus et excadaueribus vaccarum. Primum exemplum patet per ipsummet Commentatorem secundo de celo commento quadragesimosecundo. Secundum de igne patet per ipsum tertio de celo commento quinquagesimo sexto / et duodecimo metaphisice commento decimo nono. Alia exempla de vespis et apibus patent ibidem. Quod autem predicta sint eiusdem nature hoc modo vel illo generata patet ex operationibus eisdem circa eadem. Et per Augustinum tertio de trinita te vbi probat hoc quia generata per putrefactionem generant vniuoce similia sibi per propagationem et aliis etiam / similiter etiam contradicit commentatori Augustinus in epistola a deo gratias / et Ambrosius de incarnatione in fine. Similiter etiam magiter suus septimo metaphisice vbi vult expresse quod aliqua eadem et simul natura sunt generabilia et fiunt a casu et a natura: sicut etiam ab arte et a natura. vult enim quod aliqua generabilia ex semine possint generari sine semine in quorum potest induci virtute celesti aliqua forma similis forme producte virtute seminis Similiter etiam ex fide oportet dicere quod homo creatus et generatus sint eiusdem speciei et nature / sicut Adam et filius eius. Dicunt tamen aliqui quod commentator octauo phisicorum in commento. 49. non loquitur nisi de homine / contra Auicennam qui posuit quod homo potuit generari equiuoce. Et tunc dico quod intentio sua non est vera nisi in animalibus perfectis que non possunt generari nisi vniuoce et ex semine tamen est adhuc dubium contra ipsum ex secundo phisicorum vbi dicitur quod homo generat hominem et sol Sed quia rationes sue videntur concludere vniuersaliter de omnibus: dico quod si intendat hoc / ipse dicit falsum.

¶ Ad primam probationem dico quod materia in vtrisque est eiusdem rationis prout accipitur materia pro parte generati in existente tam in propagato scilicet quam in generato ex putrefactione. Si autem accipiatur materia vt est sub priuatione forme introducende et vt est sub forma illius de quo dicitur aliud generari non oportet quod materia sit eadem ad hoc vt generatum sit eiusdem nature. Unde non oportet quod semen sit eiusdem rationis cum cadauere licet semen intret materiam generati ex ipso.

¶ Ad secundam dico quod ibi est equiuocatio. Aliquid enim esse in pluribus vel in paucioribus: potest esse dupliciter. Uno modo sic quod vnus effectus specie potest habere duas causas vnam vniuocam et aliam equiuocam si enim comparatur ad vniuocam est vt in pluribus: ad equiuocam vt in paucioribus. Et isto modo non sequitur quia si a casu per hoc quod causatur ab illa causa vt in paucioribus vtraque causa tam vniuoca quam equiuoca est per se causa et ordinata ad talem effectum. Alio modo potest comparari idem effectus et suum oppositum ad eandem causam: et tunc si effectus contingit vt in pluribus suum oppositum est vt in paucioribus et econuerso. Et quod sic est vt in paucioribus est a casu. Et sic patet quomodo esse in pluribus vel paucioribus est equiuocum vel dic quod eadem natura non communicatur nisi vno modo per idem principium: sed bene per diuersa principia.

¶ Ad secundum principale dico quod in creaturis natura vna communis non potest communicari a supposito illius nature nisi vniuoco modo: quia talis productio vniuoca est: et ratio productiua est natura que est eiusdem et vniuoce rationis sicut principium productiuum limitatum et artatum. In diuinis autem secus est quia ibi sunt duo principia productiua alterius et alterius rationis sicut dictum est supra compossibilia in eodem supposito.

¶ Ad tertium diceretur quod productiones nec vniuntur nec distinguuntur ex terminis: sicut dicetur infra de notionibus. Sed in proposito productiones ex principiis etiam ex terminis distinguuntur quia terminus est alius et alius / et non terminus formalis: quia in productione verbi est intellectio actualis in productione spiritus sancti est amor / actualis.

¶ Ad quartum dico quod omnipotentia non est principium productiuum ad intra secundum quod huiusmodi: sed ad extra tantum quia suum obiectum est ens possibile et dependens / ideo non valet.