Quaestio 3

¶ Distinctionis sexte Questio tertia.

Tertio quaero utrum pater genuit filium voluntate.

¶ Uidetur quod sic Ricardus sexto de trinitate cap. 19. Dicit ingenitum velle habere de se sibi conformen atque condignum. Idem videtur mihi quod gignere filium. Ecce quod velle habere filium est gignere filium sed vult voluntate: ergo gignit voluntatem.

¶ Secundo sic. Augusti¬ nus contra maximum. probat quod pater genuit filium quia potuit: quia non est impotens / et quia voluit quia non est in indiuiduis. Iudiuidui autem est de hiis que voluntate conicantur ergo deus pater voluntate genuit filium et communicauit sibi essentiam suam.

¶ Tertio sic. Pater vult generationem et genitum ante generationem filii / ergo pater voluntate generat. Damascenus capitulo octauo¬

¶ Contra Generatio est opus nature / non ergo pater generat voluntate sed natura. Item Atgustinus ad Orosium pater generat filium nec noecessitate nec voluntate premittam vnam distinctionem.

¶ Hic primo

¶ Secundo respondebo ad questionem.

¶ Tertio ad argumenta.

¶ Quantum ad primum dicitur quod patrem generare filium voluntate potest inteligi vno modo sicut principio generandi l ita quod livoluntate aduerbialiter capitur et tunc idem est quod voluntarie. Et est sensus vtrum pater voluntarie genuit filium.

¶ Secunda distinctio est quod accipiendo primo modo patrem gignere voluntate vt principio. Ad huc potest intelligi dupliciter. Uno modo de principio elicitiuo immediato et proximo actus generatio nis. Alio modo de principio superiori applicato proximi principii et inclinatiuo ad actum generationis sicut voluntas in nobis dicitur applicare intellectum vel tenere in actu intelligendi / non autem elicere actum intelligendi.

¶ Tertia distinctio est quia accipiendo ly voluntate aduerbialiter pro voluntarie potest intel ligi hoc tripliciter. Primo quod voluntarie potens hoc addere voluntate accedentem sicut dicetur in sequenti questione non est vis quia pater ante generationem filii voluit et sic voluntate vel actu voluntatis antecedente vel potest intelligi quod voluntate concomitante non antecedente / vel quod voluntate sequente / vel quod omnibus istis modis. Et ista distinctio pertinet magis ad questionem sequentem et ideo non tractabo hicmembra eius nec suum diuisum / sed in sequenti questione in qua queritur vtrum pater genuit filium volens. Hec de primo¬

¶ Quantum ad secundum dicitur quod pater non generat filium voluntate vt principio. Et primo probo quod pater non generat filium voluntate et principio immediate elicitiuo actus generandi quia illud quod producitur per modum nature a principio totaliter perfecto / non producitur per modum voluntatis vel per voluntatem sed filius sic producitur / et pater sic producit ipsum per modum nature / sicut dictum est supra. ergo etc.

¶ Secundo sic. Principium perfectum simpliciter non requirit aliquid cum principium secum ad actum suum. Sed memoria in patre est principium simpliciter perfectum immediate productiuum verbi ( cum sit formaliter infinita vt dictum est supra ) ergo ad hoc non concurrit voluntas.

¶ Tertio sic. Illud quod producitur vt natum / non vidatum non producitur voluntate: sed filius producit secundum Augustinum ) quo modo natus / spiritus san ctus qumo datus Quinto de trini. ergo etc.

¶ Et dico quod sub isto sensu negauerunt doctores et sanctiistam: dicentes quod pater non genuit filium voluntate Secundo dico quod nec pater genuit filium voluntate vt principio superiori applicante vel copulante memoriam ad intelligentiam. Quod declaro sic in nobis voluntas non est conuertens nec mouens intellectum respectu prime intellectionis. Probatio quia prima intellectio non est in potestate nostra: quia secundum Augustinum non est in potest nostra quinvisis tangamur tertio de libero arbiterio. Unde si in nobis non esset nisi actus intelligendi semper stans voluntas nullo modo haberet rationem principii respectu actus intelligendi: nec conuertendo aciem intelligentie ad memoriam: nec etiam intelligendo ipsam sic conuersam per imperium suum: sed sic est in diuinis quia ibi non est nisi vnica intelligentia producta ex plenitudine fecunditatis memorie et semper stans: et ista est verbum diuinum. Et ideo dico quod voluntas nullo modo habet rationem principii: nec cum principii respectu productionis eius.

¶ Circa quod est aduertendum quod sicut intellectio qua pater intelligit formaliter ( que non est producta naturaliter prae cedit volitionem. ita dicere qui est actus productiuus verbi precedit spirare qui est actus productiuus spiritus sancti per modum voluntatis.

¶ Sed contra predicta obiicitur mstipliciter per dicta Augusti ni. Dicit enim. 7. de trinitate capi. 8. Uerbum cum mente de qua gignitur medius amor coniungit. Et capitulo quarto Uerbum quod insinuare volumus est cum amore noticia. Et capitulo quarto. Eadem noticia sibi placita digneque amata verbum est. Et vndecimo de trinitate capitulo secundo. voluntas inquit conuertit aciem vt formetur intrinsecus. Ex quibus omnibus videturcolligi quod voluntas est principium verbi copulando obiectum cum potentia: et conuertendo aciem ad memoriam. Et ideo dicit nono de trinitate quod partum mentis praecedit appetitus. Et in vndecimo quod ad visionem requiritur intentio copulans parentem cum prole. Intentio autem est actus voluntatis. quare etc.

¶ Ad hoc dico quod hec omnia predi cta vera sunt in nobis / non respectu actus primi intelligendi producendi: sed respectu aliorum actuum sequentium vel respectu eiusdem primi actus iam positi in esse vt continuetur. In deo autem non habent ista locum sicut dictum est supra quia ibi non est nisi vnica intellectio subsistens producta vel etiam improducta semper stans et necesse esse. Et ideo nec vt producatur nec vt continuetur voluntas habet rationem. principii nec cum principii vllo modo. Cum enim gignitio verbi sit prima productio simpliciter in diuinis voluntas nullo modo potest esse principium respectu ipsius vt videtur: sed memoria sufficit ad hoc per omnem modum.

¶ Dicis adhuc quod praedicta Augustini non solum sunt verba in nobis sed in deo quia in voluntate nostra ponit Augustinus istos actus predictos: quibus videtur esse principium intellectionis inquantum voluntas ipsa est tertia pars imaginis / et non alium actum videtur sibi attribuere. Dico quod immo alium actum sibi attribuit puta amorem obiecti et etiam noticie producte circa obiectum sicut patet. 14 de trinitate vbi reponit trinitatem in mente noticia et amore. Et. 11 de trinitate. Ubiassignat trinitatem in memoria intelligentia et voluntate circa idem obiectum. De amore autem vtriusque scilicet tam noticie quam obiecti concurrentibus in voluntate nostra loquitur quintodecimo de trinitate capitulo tertio. Mens inquit et noticia qua se mouit amor quo se noticiam quoque sui diligit. etc.

¶ Unde dico vlterius quod actus ille copulandi obie¬ ctum cum potentia et conuertendi aciem intelligentie ad memoriam non est voluntatis vt pertinet ad imaginem licet bene sit ipsius: sed magis vt est amor ob iecti vel noticie / et amor obiecti amor est intellectus ab ipsa voluntate ad vlteriorem noticiam obiecti: licet bene contingat amari noticiam obiecti et non ipsum obiectum sicut ipse Augustinus dicit. 9. de trinita te. Diffinio nonnunquam intemperantiam et hoc est verum. Placet michi diffinire intemperantiam licet non placeat mihi incontinentia vel intemperantia. igitur etc. Hoc ad questionem.

¶ Si dicatur quod pater voluntate vt principio generat: quia verbum est nobilis simum productum / et voluntas nobilissimum principium. Similiter etiam quia perfectionis maioris est in memoria patris quod pluribus modis excludatur ab ea imperfectio: scilicet carentia actus generandi videlicet et ex necessitate nature: et ex imperio voluntatis copulantis parentem cum prole vel obiecto: quam altero tantum: sed ex vi nature: ergo est ponendum in ipsa. Tertio quia intellectus in ratione principii concurrit ad pductionem spiritus santi sicut intellectio ad productionem amoris et per se: quia incognita non possunt diligiquarto de trinitate: ita quod per intellectum praesentatur obiectum: ergo non est inconueniens quod econuerso.

¶ Potest dici ad ista quod in diuinis ( quicquid sit in nobis) intellectus est ita nobilis sicut voluntas. Ad secundum dico quod non possunt concurrere in voluntate diuina illi duo modi amouendi carentiam illam sed solum alter ex vi nature. Ut vbi est alter necetsario arguit imperfectionem scilicem quod non tollitur ex vi nature / et quod productio non est necesse esse sed subest imperio voluntatis / et quod memoria est in potentia ad ipsam. Ad tertium dico quod nec intellectus nec inteliectio est per se principium productionis spiritus sanctum sed preexiguntur propter ordinem potentiarum. Et dato quod sic esset non oporteret vt patet quia non seruatur econuerso idem ordo

¶ Ad primum principale dico quod dictum Ricardi non est consonum Augustino nec est dictum certum in hac parte. Aliter potest dici quod velle gignere filium est ipsum gignere non forma liter sed complacenter et concomitanter sicut dicetur in sequenti questione. Uel etiam tertio quia velle et gignere sunt idem realiter non tamen formaliter nec oportet quod voluntas sit principium vtriusque sicut nec est principium intelligendi licet velle sit intelligere predicatione ydemptica.

¶ Ad secundum dico quod non solum est inuidia de non communicando aliquid per vocem: sed etiam non complacendo in bono alicui alteri communicato. Et ideo dico bene quod pater voluit ab eterno generare non tamen propter hoc voluntate genuit sed voluntate in generationem et genitum sibi complacuit. Hic est inquit filius meus dilectus in quo michi bene complacui ipsum audite: igitur etc.

¶ Ad tertium dico quod dato quod pater voluit gnationem et genitum quocumque modo vel antecedenter vel concomitanter vel subsequenter ( de quo tamen est dubium sicut apparebit in sequenti questione). Non tamen se quitur propter hoc quod pater voluntate genuit: sicut dato quod pater in creaturis velit generare et habere genitum non tamen voluntate generat saltem sicut puncipio elicitiuo generationis: licet bene sicut principio applicatiuo potentie generatiue ad opus. Et in hoc est dissimile hic et in diuinis sicut dictum est supra: quia in diuinis voluntas nullo modo habet rationem principii in generando filium. Hoc enim argueret necessario imperfectionem in deo: ideo etc.