Quaestio 4

¶ Distinctionis Sexte Questio quarta.

QUarto quaero utrum pater genuit filium volens.

¶ Uidetur quod non: quia intelligere prius est quam velle et intellectus quam voluntas. Sed pater producit filium per intellectum vel intelligere: ergo producit filium ante velle / ergo non producit filium volens.

¶ Secundo sic. Si producit filium volens: ergo producit filium voluntate: quia non est volens nisi voluntate: sed hoc est falsum. ergo etc.

¶ Item Augustinus. 19 de trinitate approbat reponsionem illius qui heretico querenti respondit querendo consimiliter ab eo. An deus pater sit deus volens vel nolens / sicut ille querebat. An pater generet filium nolens vel volens. Et si respondisset quod nolens sequitur quod in deo est tristicia et miseria: quia tristicia est de hiis que nobis nolentibus accidunt Si respondisset quod volens sequeretur quod pater generat voluntate / sicut voluit concludere contra Henricum quod pater esset deus voluntate vel econuerso. ergo et cetera. deus pater generat filium aut

¶ Contra nolens aut volens. Si volenshabeo propositum. Si nolens. ergo est miser quod est falsum

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo ponam vnam distinctionem. Et illud quod dicunt omnes de quatione quantum ad vnum menbrum in diuinis.

¶ Secundo ponam vnam opinionem de questione et arguam contra eam.

¶ Tertio ponam aliam et arguam contra eam. Et respondebo ad questionem et ad motiua opinionum.

¶ Quarto ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod patrem volentem gignere filium potest vnemodo intelligi de actu voluntatis antecedente de nouo: ita quod pater aliquando non voluit gignere modo vult gignere habendo nouam volitionem de geuerando. Secundo potest intelligi de actu antecedente / ita quod volitio patris praecedit generationem filii / non solum volitio essentie patris: sed volitio filii et generationis eius praecedat dico non re vel natura sed origine. Tertio potest intelligi quod pater gignat filium volens volitione concomitante ita quod simul omnio sint volitio generationis et generatio filii. Quarto quod volitione subsequente et quasi approbante generationem et complacente in ipsam ita quod volitio filii et generationis sequeretur secundum rationem et modum intelligendi. hec de primo.

¶ Quantum ad secundum dico quod omnes conueniunt cum Augustino contra Eunomium. 19 de trinitate quod pater non generat filium voluntate sibi de nouo antecedente qua de non volentate fiat volens. Tum quia deus pater mutare tur et per consequens non esset deus. Tum quia etiam deus esset nouus et per consequens creatura: ideo etc. hec patent ex dictis Ambrosii de spiritus sancto. Si deus incipe¬ ret esse pater mutaretur quod est impossibile dum prin¬

¶ Quantum ad tecuti cipale dicoquod est vna opinio quod deus pater non generat filium volens volitione antecedente gignitionem verbi: ita quod breuiter nulla volitio praecedit in patre aliquando gignitionem verbi: sed magis sequitur secundum originem vel rationem et non modum intelligendi. Hoc pro bat sic / intelligere perfectum patris praecedit suum velle / sed intelligere perfectum non est sine productione verbi quia verbum est terminus et perfectio intellectua lis operationis. ergo etc.

¶ Tertio sic. Dicere et in telligere sunt idem / sed intelligere precedit omnem velle ergo et dicere. Dicere autem cum sit actus pro ductiuus verbi non est sine ipso. ergo etc. Confirmatur ista positio quia pater prius est pater quam sit volens quia prius est patrem esse quam velle: sed pater est pater generatione actiua que est idem penitus cum pater: nitate et dicere quo dicit filium et habet simul filium. ergo etc.

¶ Dicunt ergo isti quod volens non generat fiium non volitione subsequente et complacente et appro bante et nulla volitione cuiuscumque obiecti neque essentie nec filii antecedente istam oainionem quantum ad tria quae

¶ Contra ponit. Primum est quod intelligere non est perfectum nec per verbum vel sine verbo. Secundum est quod intelligere et dicere sunt idem. Tertium est quod dicere praecedit omne velle.

¶ Contra primum primo sic. Pater vt est prior origine filio est simpliciter perfectus: ergo habet formaliter omnem perfectionm simpliciter vt est prior filio origine: sed in telligere diuinam essentiam est perfectionis simpliciter/ quia illa intellectione pater est beatus formaliter vt patet. Beatitudo aut diuina est perfectior simpliciter: ergo pater vt prior filio perfecte intelligit suam essentiam vt prior filio / ergo suum intelligere non perficitur per verbum.

¶ Secundo sic. Si int elligere non sit perfectum nec per verbum tunc pater et filius sunt aliquid magis quam pater et aliquid perfectius hoc est falsum igitur: et plane contra Augustinum septimo de trinitate.

¶ Tertio sic. Intelligere patris et esse idem sunt ergo si intelligere patris perficitur verbo sequitur etiam quod esse patris / et ita pater est verbo et sapit verbo sapientia genita contra August.

¶ Contra secundum arguo sic. Perfectio simpliciter et non perfectio simpliciter non sunt idem totaliter sed intelligere est perfectio simpliciter non autem dicere quia tunc necessario conueniret cuilibet persone / cum quelibet sit perfecta simpliciter. ergo etc.

¶ Secundo sic. Essentiale et inconicabile notionabile et inconicabile non sunt idem to taliter sed intelligere est essentiale et communicabile. dicere autem vel generare est notionale et incommunicabile. ergo etc.

¶ Tertio sic. Actus non productiuus alterius termini a se et actus productiuus termini alterius a se non sunt idem: intelligere est actus non productiuus: quia conuenit cuilibet persone formaliter: non autem producere verbum sed est magis terminus vel quasi vt patet nono methaphisice et primo ethicorum. Dicere autem vel generare est actus productiuus termini alterius a se puta verbi vel filii ergo etc.

¶ Dicis quod immo intelligere et dicere sunt idem actus quia sunt eiusdem potentie: quia potentie distinguntur per actus. Dico quod et si forte sit impossibile eandem potentiam habere duos actus sibi ade quatos eque primo et non subordinatos tamen bene¬ potest habere duos subordinatos: sicut dispositioet actus ad eandem potentiam pertinent. Sic est in proposito de intelligere quod est dispositio praecedens netessario: et de dicere qui est actus productiuus et quilibet adequatur intellectui secundum rationem propriam. Similiter etiam potest dici quod eadem potentia non potest habere simul duos actus adequatos operatiuos ampos vel productiuos circa idem obiectum: sed benequorum vnus sit operatiuus et alius productiuus. In nobis etiam apparet quod in eadem potentia intellectus habet istos duos actus scilicet dicere vel producere intellectionem: et ipsam intellectionem intelligere: tamen multum differunt ab intellectu diuino. Tum quia dicere est nobis actus de genere actionis: non autem in deo nec quasi de genere actionis: quia non est de subiecto vel quasi subiecto. Secundo quia dicere et intelligere sunt actus essentialiter distincti quia sunt indistinctis praedicamentis non solum formaliter sicut in diuinis sed etiam realiter. Tertio quia omne intelligereactuale in nobis est productum realiter: et per consequens verum: et ideo quodlibet intelligere in nobis praecedit aliquis actus productiuus qui est dicere in deo non autem quelibet intellectio est producta: quia intelligere essentiale non est productum: sed solum intellectiosubsistens suppositaliter cuiusmodi est verbum.

¶ Contra tertium dictum opinionis arguo primosic. Pater prehabet omnem perfectionem simpliciter vt prior origine filio sed volitio diuine essentie est per fectio simpliciter quia est beatitudo formalis essentia liter. ergo etc. Non ergo dicere verbum vel generare praecedit omne velle.

¶ Secundo sic. Intellectus perfectus simpliciter potest intelligere perfecte obiectum sibi presens pro quocumque signo est sibi praesens et similiter voluntas velle: sed pro illo priori origi nis pro quo pater est prior filio intellectus patris est perfectus simpliciter / alias esset imperfectus et perfectibilis quod est absurdum et habet obiectum sumne presens / et similiter voluntas velle immo intelligit et vult: ergo aliquid velle precedit dicere putavelle diuine essentie saltem in patre.

¶ Ex hiis apparet quod motiua aliorum accipiunt falsa simpliciter. Intelligere enim non est actus productiuus sicut superponit prima et secunda: vt apparet ex predictis

¶ Ad confirmationem suppositam dici potest quod pater est deus et est pater et non conuenit sibi quod sit intelligens vel volens inquantum pater / sed inquantum deus. et quia prius est esse deum quam patrem. Paten prius est volens diuinam essentiam quam sit pater. Ali ter diceretur quod pater licet sit prius quam volens tamen bro illo priori non cohabet filium sed est prior filio origine saltem teneo me cum prima solutione.

¶ Quantum ad tertium articulum dico quod est alia opinio quod pater generat filium volens volitione antecedente secundum originem et etiam modum intelligendi. Uolitione dico prius origine et ratione vult filium et generationem filii quam generet filium. Hoc probant dupliciter. Primo sic. quicquid conicatur filio habetur a patre. Patet: sed volitio et intellectio verbi conicatur ipsi a patre: quia alias non haberet ista: quia nichil habet quod non nascendo acceperit et quod non fuerit sibi communicatum excepta relatione qua est filius que non est sibi communicata in communicabilis est. ergo etc.

¶ Secundo sic. Patet prehabet omnem perfectionem simpliciter a se: sed in¬ tellectio verbi et volitio precedunt verbum in patre et productionem verbiistam opinionem quam non tenec¬

¶ Conte i licet sit subtilis et pulchra: arguo primo sic. Illud quod est simpliciter necesse esse: et non habet esse primo nisi per productionem realem non po test esse intellectum vel volitum ante suam productionem: quia da oppositum quod preintelligitur ante suam productionem. Quero a te: an in illo priori in quo preintelligitur habet esse reale si habet esse et non perproductionem: ita est antequam producatur quod est contra dictio. Si dicas quod in illo priori habet esse tantum intelligibile. Tunc sic. omne quod ante suum esse reale habet esse intelligibile tantum habet esse diminutum: quia esse intellectum tantum est esse diminutum et per consequens tale non est simpliciter necesse esse: et per consens maior patet. Et confirmatur quia sicut deo exhoc quod est necesse esse: repugnat prius intelligi quam esse ita quod cuilibet divine productioni et producto / cum non sit minus necesse esse immo idem necesse esse quod deus licet non omnimode idem Sed verbum est simpliciter necesse esse nec habet esse simpliciter nisi per pro ductionem ergo impossibile est quod ante sui productionem sit cognitum et volitum:

¶ Hec ratio confirmatur quia nullum magis necesse vel necessarium seu inquantum magis necessarium presupponit minus necessarium vel etiam seipsum inquantum minus necessarium vt patet: sed verbum in diuinis vt est terminrealis productionis est magis necessarium quam vt cognitum a patre vel volitum vt patet: quia primo modo est ens simpliciter necesse esse sicut pater. Secundo modo est ens solum rationis et non simpliciter nocesse esse ergo ipsum vt productum non presupponit se ipsum vt cognitum vel volitum.

¶ Secundo sic siverbum cognoscitur a patre ante sui productioniergo verbum est in scientia patris ante sui productionem. Tunc sic. Omne productum vt est in scientia pro ducentis est ratio producendi seipsum in actuali existentia sicut domus extra fit a domo in anima. Propter quod etiam dicit Augustinus. 15. de trinitat quod verbum de tota scientia nascitur et de omnino quod est in scientia patris: sed verbum non est ratio produscendi seipsum nec nascitur de seipso nec de noticia sui: ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne productum preccgnitum habet rationem artificiati et exemplati et refertur realiter ad noticiam producentis. Ptet decreatura respectu scientie dei. Est enim productum secundum exemplar obiectiue relucens in scientia producentis hoc patet septimo methaphisice. vbi dici tur quod ab arte fiunt quorum species est in anima. Dico autem speciem quodcumque erat: esse igitur ab arte fit sicut exemplatum et ydeatum cuius quantitas pre est in anima secundum esse cognitum. Sed verbum non est exemplatum nec ydeatum nec refertur realiter ad scientiam patris: licet ad patrem: nec realiter distguitur ab ea quia tunc esset creatura: ergo verbum non est precognitum sue productoni nec per consequens preuolitum. Propter tertiam rationem videtur etiam quod creatura ante productionem verbi vel spiritus sancti non est precognita a patre: quia tunc verbum dependeret a creatura in esse intelligibili: et per consequens non est necesse esse nec deus sicut deducit Anselmus.

¶ Quanto sic. Productio simpliciter est prior productione se cundum quid: ergo prima productio simpliciter: est prioquacumque productione secundum quid: sed productio¬ realis verbi est prima productio simpliciter ergo ergo prior productione eiusdem verbi secundum quid putain esse intellecto vel volito ergo prius producitur realiter quam intelligatur.

¶ Quinto sic. Relatiuum aliquod reale vel realiter prius respicit suum correlatiuum in esse reali quam quocumque alio modo: sed pater est relatiuum realiter a filio ergo prius respicit suum correlatiuum vt productum et existentem realiter quam vt intellectum et volitum.

¶ Adduntur hic due rationes de quibus minus curo / quia si filius prius est volitus a patre quam productus et per consequens prius cognitus / cum omnis noticia patris sit intuitiua: quia perfectissima: et noticia diuina intuitiua de intrinsecis deo / non est nisi presentis in se sequitur quod filisit prius in re quam productus quod est falsum.

¶ Secunda ratio quia nullum verbum in nobis precedit actum voluntatis respectu productionis illius verbi. Ptiquia tunc cum omnis intellectio in nobis esset in potestate nostra contra Augustinum tertio de libero arbitrio: immo non oportet in diuinis quod ipsum dicere vel verbum precedatur ab actu volendi cadente sus per dicere vel verbum: non minus enim immediate potest sequi intellectum diuinum cui est consubstantialiter idem quam verbum nostrum cui est accidentaliter idem videtur dicendum quod filius non

¶ Sic ergo est prius volitus nec cognit a patre quam productus nec etiam spiritus sanctus a patre et filio per easdem rationes. ita quod pater non generat filium volens volitionem cadentem super filium praeuolitum et antecedente licet bene volens essentiam suam volutione anteecdente.

¶ Secundo dico quod bene generat filium volens volitione communicante generationem et genitum: et complacente in generante et genito: quia simul per omnem modum generat et habet filium: et vult vel diligit generare filium. Non video quod expecteramplius quia ex tunc habet obiectum praesens secundarium et suus intellectus est perfectus. Unde non video consequenter quod generet filium voluntate subsequente / qua prius generet filium / et postea velit hoc et placeat sibi sed simul sunt ibi omnia ista nisi forte alique rationes premisse concludant oppositum sicut videtur. Hec ad questionem. vltime opinionis: quia moti¬

¶ Ad motiua ua prime sunt nulla vt patuit supra. Dico ad primum quod forma arguendi non valet. Et similiter arguam tibi quicquid pater communicat filio prius habet esse / sed communicatur filio creationem lapidis: ergo praehabet esse ergo prius creat quam filius producatur vel quod producant verbum ergo hoc est falsum. Similiter de spiratione actiua que conmunicatur filio non tamen praehabetur relatio ante filiationem vel generationem: nec sequitur ex hoc quod pater acquirat eam per generationem filii vel ex filioEt ideo sicut dicunt doctores communiter ad illam questionem. Utrum pater prius spiret quam filius / quod conparando actionem spiratiuuam ad terminum vt sid non prius vel posterius est ab vna persona quam ab alia Sed comparando ipsam spirationem actiuam ad sup posita spirantia: prius est a supposito patris: vel prius conuenit patri quam filio: pater eam habet a se filius a patre quia hoc est suppositum habere ad prius orgine quia sic ab ipso aliud suppositum habet illud / non sic quod vnum suppositum habeat et aliud non: sed sic quod pro illo signo pro quo supposita habent vnum habet sic quod aliud ab ipso. Et simliter de actu cream¬ di / comparando enim ipsum ad terminum productum ille actus non prius est ab vno supposito diuino quam ab alio. Conparando tamen ipsum ad diuina supposita prius est a patre vel prius conuenit patri quam filio et vtrique quam spiritui sancto quia patri sic conuenit quod filio conuenit a patre et sic vtrique quod spiritui sancto ab vtroque

¶ Ad propositum dico quod intellectio verbi vel volitio comparata ad terminum vt terminus est puta ad verbum vt intellectum est nec conuenit prius patrinec posterius filio / sed comparata ad supposita intelligentia et volentia pro quado eis conuenitr. Dico quod prius conuenit patri quam filio producto et licet producto quia sic conuenit patri / quod conuenit filio a patre. Ita quod secundum signum originis quod est signum filii producti diuiditur in duo signa / in quo primo conuenit patri intellectio et volitio verbi a se. In secundo conuenit hoc verbo vel filio a patre / et ita non conuenit patri ante productionem verbi sicut nec creatio conuenit patri ante productionem verbi / licet patri conueniat a se et verbo a patre. Tunc ad formam dico quod pater praehabet volitionem et cognitionem verbised non sequitur quod sic / puta ante productionem verbised sicut predictum est: et ideo est fallacia consequentis in argumento a pluribus causis vel a pluribus modis praehabendi ad vnum determinatum. Ad confirma tionem eodem modo.

¶ Ad secundum motiuum dico quod intellectio verbi potest considerari absolute vt intellectio est / et similiter volitio et sic dicunt perfectionem simpliciter. Et vt sic dico quod pater praehabet eam filio Et ideo dico quod intellectio vel volitio essentialis et vt sunt perfectionis simpliciter precedunt filium in patre secundum originem. Alio modo ista intel lectio eadem potest accipi vt cadit super obiectum puta super verbum secundum quod huiusmodi: et sic dico quod non dicunt perfectionem simpliciter sicut nec verbum / Unde verbum ecum sit aliquid incommunicabile. Et ita dico quod non oportet ipsam precedere verbum in patre.

¶ Ad primum principale dico quod intelligere prius est quam velle prius est quam dicere vel verbum producere velle. Dico vt dicit perfectionem simpliciter licet dicere sit prius quam spirare. Ita quod non oportet quod dicere sit prius ipso velle sicut intelligere ipso velle: quia dicere non dicit per fectionem simpliciter et ideo non concluditur quin pater generet filium volens etiam antecedenter alio modo de volitione aliqua saltem.

¶ Ad secundum maior est falsa sicut dictum est supra. Dices immo est vera si pater producit filium volens producit libere: ergo voluntate. Dico quod non oportet quod libere dato quod volens quia producit ipsum natura non voluntate vt principio licet voluntarie.

¶ Ad tertium dico quod Augustinus approbat responsionem illius quia fuit bona ad hominem ad concludendum contra hereticum quod pater esset deus vel voluntate vel necessitate inuoluntaria et tristante / sicut volebat hereticus arguere de productione filii a patre. Sed dico quod respondendo ad rem: potuit dicere quod pater genuit filium volens sicut predictum est Non tamen sequitur quod voluntate sicut dictum est supra.