Quaestio 2

¶ Distinctionis Septime. Questio Secunda.

SEcundo quaero utrum in diuinis possint esse plures productiones eiusdem rationis.

¶ Uidetur quod sic quia ponendum est in deo quicquid est perfectionis. Sed quod idem sit principium plurium productionum eiusdem rationis hoc est perfectionis vt patet in creaturis de patre generante plures filios. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Filius in creaturis potest producere alium productione eiusdem rationis cum illa qua productus est: ergo similiter et multofortius in diuinis vt videtur.

¶ Tertio sic Productiones que habent idem totaliter pro principio et pro termino formali sunt eiusdem rationis sed sic est in diuinis quia essentia precise est terminus formalis vtriusque productionis: quia ipsa est prima ratio assimilandi producens et productum et similiter ipsa est principium quo vtriusque: quia principium quo non potest esse posterius termino forma li in productione vniuoca cuiusmodi est diuina productio Arguo non potest esse aliquid generans essentiam nec etiam precedens: quia nichil precedit esset tiam. igitur et cetera.

¶ Quarto sic. Minor distinctio propinquior est vnitati quam maior: sed minor est distinctio duarum vel plurium productionum eiusdem rationis quam plurium alterius et alterius ration is: ergo propinquior est vnitati diuine essentie et primi suppositi diuini: ergo in diuinis est distinctioproductionum eiusdem rationis Si in diuinis possunt esse plu¬

¶ Contra res productiones eiusdem rationis necessario sunt ibi / sed hoc est falsum quia tunc haberemus plures personas. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo adducam aliquas rationes aliquorum ad probandum conclusionem fidei quod non sunt in diuinis plures productiones eiusdem rationis / et sol uam eas / quia concludere non videntur.

¶ Secundo adducam alias ad eandem conclusionem que videntur meliores et respondebo ad questionem.

¶ Tertio instabo contra dicta et soluam.

¶ Quarto ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod fideles et omnes doctores catholici in hoc conueniunt quod non sunt plures productiones eiusdem. rationis in diuinis / puta plures generationes / et per consequens nec plures filii vel patres nec plures spirationes / et per consequens nec spiritus sancti adducitur vna ratio ta¬

¶ Sed ad hoc. lis. Aliquideusdem rationis non potest plurificari nisi per materiam sicut dicitur duodecimo Methaphisice. vbi probatur per hoc quod non sunt plures primimotores / nec plures celi: sed in diuinis non est materia: quia omnia sunt ibi actus purus et forma simplex / ergo nichil eiusdem rationis potest ibi plurificari. adducitur. Omnia intelli¬

¶ Alia ratio git vnico actu simplici: et si militer omnia diligit vnico actu simplici / ergo non potest ibi esse nisi vnicum verbum productum / nec nisi vnicus amor productus / et ita non nisi vnus filius et vnus spiritus sanctus.

¶ Alii arguunt sic. Quelibet persona procedit naturaliter ( quia exnecessitate na turedivine ) Sed natura determinata est ad vnum / ergo non est ibi nisi vna secundum queml sbet modum predicandi Et ita non plures productiones eiusdem rationis

¶ Alii sic Filius ex hoc est perfectus quia tota ratio filiationis in ipso continetur sed quod totaliter continet vnam rationem est implurificabile. ergo etc.

¶ Alii sic. productio exhauriens et adequans virtum tem principii productiui et semper stans non potest plurificari: sed quelibet productio diuina et vnius rationis est huiusmodi: ergo non potest plurificari. rationes non concludunt etiam

¶ Dico quod iste apparenter. Non oporti enim insistere prime: quia si ratio esset bona sequeretur posito quod si in angelis non sit materia / que est altera pars copositi ( secundum illos qui faciunt istam rationem ) quod in eadem specie non possent esse plures angeli: quia in sua ratione accipiunt materiam et intendunt: que est altera pars compositi. Similiter de animabus separatis: et de accidentibus quibuscumque specialiter de spiritualibus: hoc autem est falsum et contra Damascenum in elementario suo / capitulo. duodecimo. Non solum secundum vnumquemque ordinem angelorum et virtutum differentes ypostases condidit / sed etiam secundum vnamquamque speciem. Et etiam contra tres articulos excommunicatos sicu alias ego dicam. Unde dico quod verbis acceptis ad intentionem illius doctoris de materia nihil valet et maior est simpliciter falsa.

¶ Secunda ratio non concludit. Uidetur enimconsistere vis in ista extremitate quod si non est nisi vnicum intelligere non est nisi vnicum verbum vel vnum dicere. Et dico quod ista consequentia gratia forme non valet euidenter. Diceretur enim quod in diuinis licet sit vnum intelligere infinitum et communicabile manens idem / tamen ibi possunt esse plura dicere incommunicabilia et quodlibet proprium est persone dicenti / vnde licet intelligere non multiplicetur propter suam infinitatem et illimitationem. tamen dicere bene. In creaturis autem tenet istud gratia materie / quia intelligere limitatum est et realiter productum per dicere. Et ideo vbi vnum intelligere et vnum diceri et vbi plura intelligere plura dicere.

¶ Ad tertiam rationem dico quod dato quod persone procedant naturaliter aliquo modo non tamen sequitur quin possint esse plures eiusdem rationis sicut plures calefactiones ab eodem igne. Tu dicis materia determinata est ad vnum: dico quod verum est ad vnum modum producendi non ad vnum productum eiusdem rationis Unde dico quod ista ratio plus concludit oppositum eius quod intendit: concludit enim quod filius et spiritus sanctus eodem modo productionis producantur et per consequens quod productiones ipsorum sunt eiusdem rationis.

¶ Ad quartam rationem diceretur quod filius ex hoc non est perfectus / quia in se habet omnem filiationem. sed quia in se habet deitatem que est deus et simpliciter perfectus: et ideo sicut dei tas potest haberi a pluribus personis: et ideo non oportet quod quilibet perfectus secundum eam habeat eam omni modo possibili haberi. Ita non oportet quod filius perfectus habeat omnem filiationem / sicut nec oportet quod suppositum relatiuum perfectum habeat omnem pertectionem: et sic omne suppositum relatiuum.

¶ Ad quintam rationem diceretur quod productio adequans virtutem principii et semperstans ex necessitate illius principii et per consequens adequans et exhauriens virtutem principii extensine et intensiue non potest esse nisi vna eiusdem ratio¬ nis. Et quando dicis est minori quod productio vnius rationis est talis in diuinis ita quod est adequata. extensiue et intensiue. Dico quod est petitio huius quod queritur nec probatur. Tu dicis Actus productionis semper stat et est ab eodem principio et de eodem quasi de quo. Impossibile est autem quod ad oodem principio et in eodem materia / de qua sint multe pro ductiones: quia impossibile est idem simul moueti ab eodem pluribus motibus eiusdem speciei vel rationis quinto phisicorum. Dico quod istud non concludit: nam ita diuersis principiis potest eadem materia de qua simul transmutari ad formas disparatas et alterius rationis simul / sicut ad formas eiusdem rationis ab eodem principio.

¶ Dico igitur quod essentia diuina de qua sicuit de formali producum tur persone: illimitata est et infinita: et ita sibi non videtur repugnare quod ipsa sit de qua possint producpersone eiusdem rationis / sicut alterius rationis secundum productiones eiusdem rationis: nisi dicatur aliud. Preterea etiam ex ista fatione non habetur impossibilitas plurium talium productionum simpliciter et ex parte principii productiui. Ex hoc enim quod semper stat et adequat intensiue non tollitur possibilitas plurium / nisi probaretur quod adequatextensiue. Hoc autem per hanc rationem non probatur. igitur et cetera¬

¶ Quantum ad secundum articulum adducuntur alie ratione ad eandem conclusionem. Primo arguendo ad impossibile. Si in diuinis possunt esse plures productiones eiusdem rationis: sequitur quod possint ibi esse infinite: consequens est falsum: quia tunc actu ibi essent infiniteergo antecedens: consequentia probatur. Primo per Augustinum contra Maximium libro primo vbi dici quod filius non genuit creatorem ad deum sicut patet non quia non potuit / sed quia non oportuit. Et subium git causam. Immoderata enim esset diuina generatio sicut dicit: et subdit quod nec impleretur generationis series si semper alter ab altero gigneretur nec eam perficeret vllus si non sufficeret omnipotens.

¶ Ex hiis verbis Augustint habetur quod si vnica persona tali productione in diuinis non sut ficit ad complendum totam productionem talem in diuinis ita quod non sit possibilis alia talis: pari ratione nec aliqua persona: nec ex quacumque / et ita siue eundo in directum scilicet quod filius generaret alium filium / siue comparando ad vnam personam quod scilicet habeat istum filium et alium: semper qua ratione ponitur pluralitas ponitur etiam infinitas.

¶ Secundo probatur illa consequentia / quia quicquid eiusdem rationis est plurificabile vel ad plura se habens ex se non determinatur ad certam mutitudinem illorum / et per consequens aliunde determinatur sed si secundum idem principium possunt esse productiones diuine eiusdem rationis non habetur productio talis nec principium vnde determinentur ad certam multitudinem productionum ergo possunt esse infinite tales: et si possunt esse indeo sunt ibi actu. Minor probatur quia non potest determinari talis productio ad certam multitudiuem per aliquid posterius ipsa: quia a posterio ri non habet aliquam entitatem: necper consequens veritatem vel certam pluralitatem / nec per aliquid simul natura cum ipsa / quia qua ratione vnum talium est plurificabile et reliquum et ita vnum non potest alium determinare ad certam pluralitatem / sicut patet de paternit tate et filiatione que sunt simul natura: nec per aliud priiis / quia talis productio nihil presupponit nisi principlum eiusdem rationis quod ita est indeterminatum ad eliciendum plures productiones tales / sicut productioipsa ad plures tales. Si dicas quod immo a suppositoproducente potest determinari. Dico quod non: quia suppositum in tot productiones potest ad quot principium productiuum se extendit: et ita est indeterminatum sicut principium: ergo semper sequitur infinitas si sit in productione eiusdem rationis pluralitas.

¶ Se cunda ratio ostensiua et habet quasi eandem vim cum prima et est talis omnis pluralitas necessario finita vel est aliquorum alterius et alterius rationis vel necessario preexigit aliquid alterius et alterius rationis per quod determinetur: quia cum pluralitati eorum que sunt eiusdem rationis repugnet ex se et ex eadem ratione omnem certitudinem pluralitatis oportet necessario quod pluralitas certa / vel sit aliquorum alterius rationis / vel presupponat aliquem talem per quam determinetur sed omnis pliralitas diuina est finita necessario: nec potest esse non finita: quia tunc actu esset infinita / ergo vel est aliquorum alterius et alterius rationis vel nec essario presupponit eam: sed productio eiusdem rationis non presupponit aliquam talem: quia non presupponit nisi principium eiusdem rationis et suppositum potens in tot ad quot se extendit illud principium / ergo in diuinis nulla est pluralitas perfectionum eiusdem rationis.

¶ Tertia ratio adducitur ex mente Aristotelis quod in diuinis non est materia non solum accipiendo materiam pro eadem parte conopsiti sed etiam sicut accipit Aristoteles materiam in duodecimo Methaphisice. vbi probat vnum mouens: dicens quod quecunque sunt numero dicta multa: vnum autem specie materiam habent. Accipit enim ibimateriam pro differentia indiuiduali contrahente quidditatem quam frequenter vocat formam: sicut etiam accipit septimo methaphisice quod in materia libus vel non habentibus materiam idem est quod quid est / et habens vel ipsum cuius est: quia ibi quicquid est ex se est hoc / non contractum nec determinatum per differentiam indiuidualem. Sed quidaditas ex se est hoc et ideo sicut quidditas habet vnam rationem ita vnicam singularitatem: et ita implicat contradictionem manifestam quod quidditas sit eiusdem rationis: et cum honc sit pluralitas. Productioautem diuina vnius rationis est ad suppositum diuinum: ergo non habet materiam. Et per consequens non est plurificabilis ex se.

¶ Quarta ratio additur que habet quasi eandem vim cum ista. Omne quod ex sua ratione quidditatiua est hoc et singularitas quedam / est suppositum implurificabile: quia sicut ratio non potest esse nisi vna / ita nec singularitas potest esse nisi vna: sed quodlibet suppositum in diuinis eiusdem rationis existens est ex se hoc et singularitas quedam: alias enim ex se esset in potentia ad singularitatem hanc vel illam: nec potest esse purus actus / ergo nullum tale est plurificabile / ergo nec productio eiusdem rationis potest plurificari in deo / immo implicat contradictionem. manifestam. Nota quod sicut in diuinis potentia operatiua habet obiectum sibi simpliciter adequatum et non passunt haberi plura talia: ita videtur quod pro¬ ductum habet terminum sibi simpliciter adequatum et non potest in plures: sed in vnum terminum eiusdem rationis existens. Non enim tamen est simile quantum ad id quod sit vel possit esse terminus productus duarum potentiarum intellectus et voluntatis: sicut est idem obiectum amborum vt sunt potentie operatiue. Non sic enim idem potest esse productum per intellectum et voluntatem ad intra: sicut idem potest esse intellectum et volitum / sicut patet secundum omnes.

¶ Quinta ratio est ista productio adequans intensiue et extensiue totam virtutem principii productiui non potest multiplicari principio manente vno / et econuerso / sed quodlibet principium productiuum diuinum adequat sibi pro ductionem vel productum intensiue et extensiue insua ratione et econuerso. Probo quia quod productum non adequatur principio productiuo vtroque istorum modorum / hoc est propter aliquam imperfectionem vel in principio vel in producto: sicut patet in omnibus principiis et productis destruendo In diuinis autem nulla est imperfectio nec in principio nec in producto. igitur etc. dicendum ad questio

¶ Didetur ergo nem immo omnino est dicendum quod in diuinis non possunt esse plures productiones eiusdem rationis puta plures generationes vel spirationes / et per consequens nec plures filiationes vel paternitates: nec plures patres nec filii: nec plures spiritus sancti. Dictum est enim supra quod sic se habent suo modo productiones passiue que sunt idem quod filiatio et spiratio passiua in diuinis sicut proprietates suppositales seu indiuidua les in creaturis: modo etiam dictum est supra quod proprietas vel differentia indiuidualis in nullo couenit cum aliqua alia: sed se tota distinguitur ab ea dem: et per consequens impossibile est quod sint eiusdem rationis: igitur impossibile est quod quecumque pro ductiones passiue divine sint eiusdem rationis / et ita impossibile est esse ibi nisi vnam generationem nec nisi vnam spirationem passiuam / et per consequens nisi vnam actiuam: quia vna relatio tantum opponitur vni: nec nisi vnam filiationem / et per consequens nec nisi vnam paternitatem. Et hec de se cundo articulo.

¶ Quantum ad tertium instocontra predica. Quecumque productiones supposito¬ ornt rum in eadem natura sunt eiusdem rationis sicut patet / quia omnes generationes hominum sunt eiusdem rationis: sed productiones divine sunt suppositorum in eadem natura ( sunt enim vniuoce productiones ad intra ) igitur etc.

¶ Secundo sic: Productiones vniuoce sunt eiusdem rationis. sed productiones divine sunt vniuoce vt dictum est supra igitur etc.

¶ Tertio sic. Si non sunt eiusdem rationis sed alterius et alterius oportet quod altera sit per fectior alia: quia non possunt dari due relationes equalis perfectionis vt videtur sed hoc est falsum quia tunc altera esset perfecta et imperfecta. Igitur et cetera.

¶ Quarto. Contra secundam rationem et primam aliquo modo: quia ita immediate a deo ( qui est principium eiusdem rationis ) possunt esse plura indiuidua eiusdem rationis vel speciei sub certamultitudine et finita sicut alterius rationis et alterius speciet igitur non est illa maior vera / quod scilicet omnis institudo certa vel est aliquorum alterius rationis / vel presupponit talem distinctionem aliquorum alterius rationis.

¶ Quinto contra tertiam et quartam rationem quia no videtur sequi / dato quod essentia diuina vel filiatio vel generatio non sit ex se hec quod sit in potentia ad singularitatem sicut etiam non sequitur quod essentia sit in potentia ad paternitatem vel filiationem / dato quod ex se quidditatiue non sit paternitas vel filiatio: et ita dicetur quod ex se non est hec singularitas vel illa tantum et precise / nec aliqua singualiritas quidditatiue sed omnes iste realiter / et ita filiationes plurificabuntur vt videtur.

¶ Sexto contra quintam rationem. Non enim videtur quod vel principium vel principiatum seu productum sit imperfectum dato quod productum non adequatur extensiue ipsi principio productiuo: sed hoc videtur prouenire ex illimitatione et infinitate quod principium possit habere talia plura producta quantumcunque sibi adequata intensiue et simpliciter perfecta / et per consequens plures productiones eiusdem rationis: sicut idem ignis potest per eundem calorem plures calores eque perfectos in diuetsis partibus calefactibilis vel in diuersis calefacti bilibus distinctis secundum diuersas et plures calefactiones eiusdem rationis: et similiter in proposito idem pater per eandem memoriam plures filios / vel etiam filius per eandem sibi conicatam alium filium / similiter idem suppositum patris producit duo scilicet filium et spiritum sanctum. t instantiam dico quod maior Ad primant est falsa sicut dictum est supra quia eadem natura potest communicari pluribus modis / et supposita eiusdem nature pluribus productionibus alterius et alterius rationis produci. Dicis generationes omnium hominum sunt eiusdem rationis concedo / quia homo non potest generari nisi per pro pagationem. sed in multis aliis animalibus et viuentibus non est verum: et tunc similiter concedo quod generatio diuina omnis est eiusdem rationis: quia non est nisi vnica generatio: sed dico quod non omnis productio diuina est eiusdem rationis sicut nec omnis productio homins est eiusdem rationis: quia potest produci et per creationem et per generationem que est mutatio.

¶ Ad secundam dico quod productiones possunt intelligi dupliciter vniuoce: vno modo in genere productionis: vel in specie inter se: et comparando vnam ad aliam sicut calefactio et calefactio: generatio et generatio: et isto modo productiones diuine non sunt vniuoce productiones: quia nihil est reale in eis commune vniuocum sed magis equiuoce productiones: et in isto sensu lyvniuoce accipitur aduerbialiter sicut diceretur quod sortes et plato sunt vniuoce homines / et sunt eiusdem rationis. Alio modo potest hoc intelligi quod sunt productiones vniuoce quia sunt due productiones alterius rationis: quarum tamen quelibet est vniuoca in se: quia eadem natura est in producente et in producto suo / et isto modo ly vniuoce accipitur nominaliter / sicut si dice retur quod generatio hominis ab homine et equi ab equosunt vniuoce productiones / et isto modo sunt productiones vniuoce / diuine Nec productiones sequitur ex hoc quod sint eiusdem rationis.

¶ Ad tertiam dico quodlice sint alterius et alterius rationis. Neutra tamen est perfectior alia / et possibile est esse duas rationes eque perfectas vel eque non perfectas / nec habeopro inconuenienti. Unde dico quod paternitas et filiagio generatio actiua et passiua cum non dicant per fectionem nec imperfectionem equaliter dicunt n oimperfectionem et vna non est alia perfectior vel im perfectior.

¶ Ad quartam dico quod a deo immediate possunt esse plura indiuidua eiusdem rationis subcerta multitudine: sed ista determinatio certe multitudinis non prouenit ex suppositis ipsis nec ex natura communi eorum quinimo posset esse infinita quantum est ex ipsis et ratione communi eorum que est eiusdem rationis in ipsis: et necessario essent plura si essent necesse esse / sicut intrinsea diuina sunt necesse esse. Quod autem sint in certa multitudine et determinata hoc habent ex voluntate dei agentis determinante seipsam libere circa ipsam vel multitudinem ipsorum. Sic autem non potest dici in proposito quia cum productiones ille non possent determinari per aliquid / oporteret necessario quod essent infinite si essent plures possibiles: quia quelibet esset necesse esse et ideo oportet necessario quod sint alterius rationis / et oportet quod omnis multitudo certa aliquorum que sunt necesse esse sit alterius rationis vel presupponat illam. Et credo magis hoc quam primum / ita quod non oportet addere secundum: sed absolute dicendum est sicut concludunt quarta et quinta ratio supraposite / quia omnis certa multitudo aliquorum qui sunt puri actus et necesse esse: est aliquorum alterius et alterius rationis nec possunt aliqua eiusdem rationis multiplicari ibi siue presupponant aliqua alterius rationis siue non.

¶ Ad quintam instantiam diceretur quod si essentia diuina non esset ex se hec sibi non repugnaret plurificari ex se quia singularitas sua posterior esset ea: Et per consequens ipsa esset contrahibilis et partiabilis / et per consequens potentialis. Omne enim qunod de se non est hoc potest. etc. hoc et hoc et sic de infinitis Et similiter de filiatione et omnibus suppositis diuinis / nec est simile de paternitate et filiatione: et aliis. Dato enim quod essentia quidditatiue non sit ista: et ex se / non tamen est in potentia ad eas sed hoc habet singulare singularitate quod quicquid non habet ipsam quidditatiue est perfectibile et contrahibile ad ipsam / et per ipsam infra rationem propriam / et per consequens est potentia vel potentiale ad eam et non est actus purus nec necesse esse. Aliter videtur dicendum quod licet productio diuina vnius rationis quidditatiue sit hec / sicut et quodlibet quod ponitur in deo ex natura rei: et precipue patet hoc quia singularitas nichil potest addere nec absolutum nec respectiuum sicut patet discutienti: nec potest dicere negationem puram multofortius quam increaturis. Non tamen videtur argumentum cogens quia si non conueniret ei quidditatiue / sed aliquo modo distingueretur ex natura rei ab ea: et esset posterior aliquo sicut relatio est posterior essentia suo modo inquantum esset in potentia ad singularitatem: sicut nec essentia ad relationem vel suppositalitatem nec oportet quareer quare hoc sit singulare in pro posito plusquam in aliis / et ideo magis dicendum vide tur quod si generatio vel parernitas et sic de aliis suo modo non esset ex se hec siue quidditatiue siue non ita quod vni rationi specialissime vel quasi / non adequaretur vna singularitas semper vnius rationis possent esse multe singularitates: sequeretur necessario quod talis natura vel ratio esset diuisibilis et partibil et in potentia quantum est ex se ad singularitatem: quia implicat contradictionem quod aliquid non plurificatum et vnum numero in re habeat plures singularitates et sit purus actus. Unde et oportet necessario quod omnis ratio eadenvna / cui possunt conuenire plures singularitates non sit multiplicabilis et partibilis et distinguibilis per illas et in potentia ad ipsas. Hoc autem repugnat cuilibet diuino supposito ex natura rei.¬ Patet. quare etc. Sic patet quid de hoc sentiendum et dicendum: ita quod debet aliquid addi formando rationem ad maiorem dicendo sic. Omne quod ex sua ratione quidditatiua est hoc et singularitas quedam vt saltem habet vnam singularitatem tantum sibi adequatam / licet non quidditatiue / est plurificabile. Sed quodlibet in diuinis vnius rationis existens est huiusmodi. ergo etc.

¶ Ad sextam dico quod adhuc ratio illa videtur procedere: quando dicis quod inadequatio producti ad principium non prouenit ex imperfectione aliqua sed ex illimitatione. Dico quod ex hoc soluitur argumentum / quia sicut principium productiuum ponitur illimitatum / ita et ipsum productum / igitur vnum non potest excedere aliud nec intensiue nec extensine / et si principium exceditur a predicamento extensiue. Dico quod principiatum non est ita limitatum sicut principium / et per consequens non est ita perfectum et consequenter imperfectum / quod non est verum in diuinis. Et hoc de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod non est perfectionis simpliciter quod idem sit principium plurium productionum eiusdem rationis: sed est perfectionis supplentis imperfectionem quia natura est ibi de se hec / et ideo productiones eiusdem rationis sunt ibi multiplices.

¶ Ad secundum per idem.

¶ Ad tertium dicitur vno modo quod maior est verain creaturis ibi enim quia natura que est principium et terminus productionis est limitata et finita / et ideo non potest dici productio eiusdem rationis cuius natura est principium et terminus formalis / eadem natura dico / sed natura diuina est illimitata et infinitaet ita potest esse principium et terminus fermalis pro ductionis alterius et alterius rationis et hec est responsio communis. Aliter respondeo ad minorem conformiter ad predicta probabiliter dicta / non tamen asseren do dicta quod essentia praecise secundum rationem essentio non est principium formale istarum productionum nec terminus formalis / sed essentia vt intellectus est principium productionis verbi et essentia. Et voluntas principium productionis spiritus sancti / quia etiam intellectus non est principium productionis vel operationis nisi vt subintrans omnipotentie alicuius Ex parte alia diceretur quod essentia vt intellectio est terminus formalis productionis verbi / vt autem amorvel volitio est terminus productionis spiritus sancti / et ita iste productiones non habent terminum nec principium eiusdem rationis.

¶ Ad quartam dico quod vnitati maiori est propinquior minor distinctio extesiua id est minor pluralitas vel maior paucitas productionum / puta dualitas quia non sunt nisi due productiones diuine non tres vel quatuor: et sic ad maiorem. Ad minorem dico quod distinctio aliquorum alterius rationis est maior intensiue quam queque distinctio aliquorum eiusdem rationis / si vocetur maior distctio quando distincta in nullo conueniunt: sed se totis distinguuntur / et quod sic accipiendo maiorem distinctionem necessario in diuinis proprinquior est vnitati quam distinctio minor. Unde et distinctio productionum quae sunt alterius et alterius rationis necessario ponenda est in diuinis vt sit ibi certa multitudo sicut dictum est supra. Et maior propositio non est vera quod vnitati sit propinquior minor distinctio intensiue / sed extensiue vera est / quia vnitati propinquior est minor pluralitas et maior paucitas cuiusmodi est dualitas productionum alterius et alterius rationis. Hoc etiam patet ex communi opinione que ponit quod prime vnitati divine essentia proxima est dicstinctio aliquorum secundum rationum non eiusdem rationis / sed alterius et alterius vt sit certa multitudo productionum et productorum vnide ponit quod distinctio productionum et productorum presupponit distinctionem rationis intellectus ab essentia vtrum verum sit non curo. Hoc tamen videtur non rationabile quia prima multitudo cum sit actu finita et certa non est aliquorum eiusdem rationis sed alterius et alterius rationis: et per consequens prima distinctio: quod patet etiam quia impossibile est quod aliqua eiusdem rationis primo distinguantur licet per se quia in aliquo conueniunt necessario. Et dico quod prima distinctio non est nisi eorum que sunt alterius et alterius rationis que in nullo conueniunt quidditatiue.